Các thao tác lập luận và cách nhận biết

Khi học văn, giáo viên thường hướng dẫn học sinh tìm hiểu và nắm vững các thao tác lập luận trong văn nghị luậnđể có thể diễn tả chính xác suy nghĩ của bản thân bằng những lập luận sát đáng, thuyết phục. Các thao tác lập luận mà giáo viên dạy gồm có những thao tác gì? Bạn đọc cùng tìm hiểu với chúng tôi ở bài viết này.

Các thao tác lập luận phổ biến

Trong hành văn, chúng ta thường sẽ phải sử dụng đến các thao tác lập luận trong văn nghị luận dưới đây:

Thao tác lập luận giải thích

Đây là thường xuyên được sử dụng dùng để cắt nghĩa một sự vật sự việc, giúp người viết có thể cung cấp đến người đọc các tình tiết, chi tiết của sự vật sự việc. Người đọc có thể hiểu rõ, hiểu đúng vấn đề mà tác giả muốn chia sẻ.

Thao tác lập luận giải thích cũng là một trong những thao tác chủ yếu khi hành văn. Thông qua thao tác, người đọc có thể hiểu rõ được đối tượng, quan hệ cần phải giải thích trong bài văn. Từ đó người đọc có thể nâng cao nhận thức, bồi dưỡng tâm hồn cũng như trí tuệ của bản thân trong văn học.

Thao tác lập luận phân tích

Cách sử dụng thao tác lập luận phân tích không hề khó và thao tác này cũng thường xuyên được sử dụng trong văn nghị luận nhất. Chúng ta khi hành văn sẽ tìm ra đủ mọi lý lẽ để giảng giải, cắt nghĩa vấn đề. Dựa vào hệ thống câu hỏi để trả lời. Một số cách chi tiết hơn để bạn có thể vận dụng thao tác lập phân tích tốt nhất:

• Chia nhỏ đối tượng cần giải thích và xem xét đến các yếu tố xung quanh với góc nhìn đa chiều.
• Dựa vào các tiêu chí, mối quan hệ nhất định giữa các đối tượng để phân tích, làm rõ.

Thao tác lập luận chứng minh

Thao tác lập luận chứng minh cũng tương tự như thao tác lập luận phân tích. Người viết, người nói sẽ dùng những bằng chứng chân thực để chứng tỏ với đối tượng dòng lập luận của mình là đúng.

Việc xác định vấn đề chứng minh cực kỳ quan trọng. Đây là yếu tố căn bản để bạn tìm được nguồn dẫn chứng phù hợp khi hành văn. Với cả nhiều chứng minh, dẫn chứng phong phú, có logic và toàn diện thì bài văn của bạn sẽ càng chặt chẽ hợp lý và có tính thuyết phục với người đọc hơn.

||Xem thêm:

• Các Biện Pháp Tu Từ Thường Gặp Trong Ngữ Văn Thi THPT
• Cách xác định các loại phương thức biểu đạt trong văn học

Thao tác lập luận so sánh

Nếu muốn bài văn có tính thuyết phục thì chúng ta có thể vận dụng thêm thao tác lập luận so sánh. Nghĩa là dùng một sự vật này để so sánh với sự vật khác. Qua đó sự vật khác chính là nền để nêu bật được lên sự vật mà bạn muốn nói tới, muốn chứng minh.

Thao tác lập luận so sánh giúp chúng ta làm rõ đối tượng đang nghiên cứu trong mối quan hệ tương đồng giữa các sự vật sự việc khác. Việc sử dụng thao tác lập luận so sánh có tính đánh giá khách quan, dựa trên các tiêu chí và nêu rõ quan điểm của người viết.

Thao tác lập luận bình luận

Đây là một thao tác lập luận trong văn nghị luận. Bình luận nghĩa là chúng ta sẽ đưa ra những nhận xét, đánh giá khách quan của một vấn đề. Qua đó bàn bạc đưa ra cách giải quyết. Lập luận bình luận thường phải trình bày một cách rõ ràng, trung thực và chi tiết. Trong lập luận bình luận chúng ta có thể được phép nêu ý kiến nhận định, đánh giá và cái hiện ý kiến của bản thân.

Thao tác lập luận bác bỏ

Thao tác lập luận bác bỏ trong văn nghị luận chính là cách chúng ta nêu ra ý kiến, chứng minh để bác bỏ một vấn đề được cho là sai. Thông thường người hành văn sử dụng thao tác lập luận bác bỏ sẽ trình bày theo kiểu nêu ra ý kiến sai trái. Từ đó sử dụng những phân tích, bác bỏ của bản thân, khẳng định luận điểm nêu ra ở trên là sai.

Nhiều người thường sử dụng thao tác lập luận này bằng cách đi đường vòng, nói rất nhiều các luận điểm sai từ đó làm nền tảng để đưa ra kết luận cuối cùng.

||Xem thêm: Phong Cách Ngôn Ngữ Là Gì? 6 Phong Cách Trong Văn Học

Cách thao tác lập luận và cách sử dụng cụ thể

Các thao tác lập luận trong văn nghị luận giúp cho một bài văn nghị luận được chặt chẽ, đủ Ý súc tích, đủ để thu hút, thuyết phục người đọc. Cách làm một bài văn nghị luận dựa vào các thao tác lập luận được thống kê ở bảng sau:

Thao tác	Tác dụng	Vận dụng
Giải thích	Giúp người đọc hiểu rõ ý của mình bằng những giải thích phù hợp	Giải thích cơ sở: Giải thích kết các khái niệm, cơ sở dẫn chứng. Giải thích từ nhỏ đến lớn, từ chi tiết tới tổng quát
Phân tích	Chia nhỏ đối tượng cần lập luận thành nhiều phần nhỏ, xem xét phân tích kỹ từng phần sẽ thấy được mối quan hệ giữa hình thức với bản chất, nội dung Yêu cầu: Người vận dụng phải nắm vững đặc điểm của cấu trúc, chia tách phân tích một cách hợp lý. Sau phân tích chi tiết biết tổng kết cái mình đang hướng tới.	Chi tiết nhất, càng phân tích đi sâu càng thuyết phục Dùng các phép liên tưởng để mở rộng nội dung phân tích
Chứng minh	Có các chứng cứ sát đáng để có thể thuyết phục người đọc người nghe, đảm bảo đọc xong họ tin tưởng vào vấn đề mình đang nói	Đưa ra đủ lý lẽ dẫn chứng trước khi bắt đầu tổng hợp. Cần phải chứng minh được cho người nghe thấy vấn đề mình đang phân tích là đúng
Bình luận	Bàn bạc kỹ vấn đề trước khi đưa ra kết luận chính xác cho nó. Đây là cách lập luận để xúc tiến tới cách ứng xử phù hợp hơn trong cuộc sống Yêu cầu khi sử dụng thao tác bình luận phải có đầu óc đa chiều, nhìn nhận vấn đề khách quan, trung thực.	Những nhận định khi bình luận vấn đề cần đúng đắn, xác định rõ tư tưởng trong hành văn.
So sánh	Thao tác lập luận đối chiếu, lấy nền là các sự vật sự việc khác để đánh giá sự vật sự việc mình đang hướng tới. Sử dụng phương pháp so sánh tương đồng, tương phản để đánh giá một vấn đề.	Đưa ra những điểm giống và khác nhau để so sánh sự khác biệt nhanh nhất.
Bác bỏ	Nêu ra ý kiến sai trái đang xảy ra. Bác bỏ ý kiến đó và dùng các lý lẽ, dẫn chứng của bản thân.	Dùng thực tế chứng minh điều đó là sai. Dùng các phép suy luận để chứng minh vấn đề.

Với các thông tin phía trên, chúng tôi đã cung cấp tới bạn đọc về khái niệm các thao tác lập luận trong văn nghị luận. Để làm tốt các bài thi văn học, người hành văn cần nắm vững các thao tác trên để gây dẫn chứng thuyết phục người đọc, người nghe.

||Xem thêm bài viết liên quan khác:

• Các Thành Phần Biệt Lập Là Gì? Vai trò gì trong câu văn? Ví Dụ
• Các Thể Thơ Trong Văn Học Việt Nam Thường Gặp Cơ Bản
• Thơ Haiku Là Gì? Thể Thơ Haiku Là Thể Thơ Của Nước Nào?
• Phương châm hội thoại là gì? Các phương châm hội thoại, ví dụ