Hay liên hệ việc dạy học của Thầy/Cô và cách tiếp cận kiến tạo trong giảng dạy

Học trò Trường THCS-THPT Thạnh An, Cần Giờ, TP.HCM trong giờ học - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Thực tế cuộc sống có nhiều biến đổi, đòi hỏi người thầy cũng phải tự thay đổi để thích ứng với thời cuộc.

GS.TS HUỲNH VĂN SƠN (hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP.HCM):Mẫu mực nhưng phải hiện đại

Người thầy hiện đại phải như thế nào? Chắc chắn đây là câu hỏi không dễ trả lời bởi vẫn là một nhân cách đáng được tôn trọng và trân trọng khi có những năng lực về khoa học - môn học - hoạt động giáo dục; năng lực nghiệp vụ sư phạm - năng lực công nghệ và ứng dụng công nghệ trong dạy học - giáo dục... Song song đó là phẩm chất của một người giáo viên.

Người thầy, cô giáo phải hiện đại, không phải ở hình thức mà chính là phong cách. Sự mẫu mực vẫn còn nhưng không phải là sự khuôn phép hay tính mẫu mực lý tưởng, mà vẫn là mô phạm nhưng có hơi thở của thời đại. Nên thân thiện và có phong cách đời thường, thực tế; có thể có cái tôi dù rằng không nên quá khác biệt để góp phần thích ứng và dựng xây văn hóa học đường, văn hóa sư phạm; văn minh trong nhận thức, sẻ chia, đánh giá; nhân văn trong tiếp cận, ứng xử... Làm được những điều đó quả không đơn giản.

Người thầy của ngày nay phải tự học, tự đào tạo, tự hoàn thiện mình để thích ứng với thời cuộc, nhất là tam giác của nội lực nghề nghiệp như đã đề cập: khoa học về môn học; khoa học nghiệp vụ sư phạm; khoa học công nghệ và ứng dụng công nghệ trong dạy học và giáo dục.

Để có được những điều này cần quan tâm đến việc cập nhật tri thức, không ngừng rèn luyện kỹ năng không chỉ ở vị trí của người thầy mà có tầm nhìn và trải lòng từ góc nhìn để chuẩn bị cho học sinh dựa trên học sinh nghĩ gì, muốn gì, làm gì, cần gì... ở chúng ta. Có như thế, mỗi thầy cô không chỉ đứng vững trong nghề mà còn có thể dần chinh phục các thế hệ học trò khác nhau.

TS TRẦN NAM DŨNG (phó hiệu trưởng Trường phổ thông Năng khiếu - ĐH Quốc gia TP.HCM):Thích nghi với thay đổi

Thế giới hậu COVID-19 sẽ có những thay đổi mang tính cách mạng. Các hoạt động online, trong đó có dạy học online sẽ phát triển mạnh, kể cả khi COVID-19 được khống chế hoàn toàn và học sinh sẽ đến trường như trước. Vì thế, người giáo viên buộc phải thay đổi, thích nghi và sẽ tiếp tục bị cuốn vào vòng xoáy của sự thay đổi, cập nhật.

Bên cạnh vấn đề công nghệ (dù sao cũng chỉ là vấn đề thứ hai) thì việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới cũng sẽ là thách thức đối với giáo viên. Vấn đề không phải là nội dung (vì nội dung nếu có thêm có bớt, về cơ bản là nhẹ hơn chương trình cũ), mà ở triết lý dạy học và yêu cầu đầu ra.

Trước đây chỉ yêu cầu về kiến thức (nên chỉ có thi, thi và thi), còn bây giờ kiến thức được đặt chung và ngang hàng với kỹ năng và thái độ. Như vậy giáo viên chắc chắn sẽ phải thay đổi cách dạy, cách tổ chức lớp học, cách đánh giá, sẽ phải ghi nhật ký nhiều hơn, dùng Excel nhiều hơn để ghi lại các thay đổi, tiến bộ, đóng góp của từng học sinh.

Do vậy, tố chất quan trọng của người giáo viên cần có, bên cạnh kiến thức chuyên môn và năng lực sư phạm còn phải là khả năng thích nghi với sự thay đổi và tinh thần học tập suốt đời. Thích ứng thay đổi, học tập suốt đời là nhiệm vụ của người giáo viên. Nhưng xã hội phải hỗ trợ một cách mạnh mẽ cho việc này. Lương và các chế độ của giáo viên phải đủ để họ yên tâm làm việc và cống hiến, không giàu có nhưng cũng đủ sức để lo cho gia đình. Không làm được điều này đừng nên đòi hỏi quá cao từ người giáo viên.

ThS NGUYỄN THỊ HUỲNH GIAO (giảng viên Trường ĐH Ngoại thương cơ sở II tại TP.HCM):Gắn với thực tiễn

Thực tế đang đòi hỏi người thầy hiện đại cần có kiến thức tổng quát bên cạnh những kiến thức chuyên môn vì ngày nay sự kết nối đa lĩnh vực đã trở nên phổ biến. Việc lặp đi lặp lại một bài giảng được chuẩn bị sẵn trong giáo án đã không còn phù hợp mà cần được cập nhật thường xuyên gắn với thực tiễn.

Chính vì thế, người thầy cũng phải tự học thêm nhiều nội dung chuyên sâu để làm nền tảng vững chắc trong việc định hướng kiến thức cho học trò, vừa phải mở rộng kiến thức qua nhiều kênh học liệu, thông tin và cả kiến thức thực nghiệm.

Thực tế còn đòi hỏi giáo viên phải tự trau dồi năng lực ngoại ngữ để tiếp cận với nguồn học liệu của nhiều nước tiên tiến trên thế giới, đồng thời có khả năng sử dụng thành thạo công nghệ thông tin để có thể tổng hợp, hệ thống và kết nối tri thức mới, sẵn sàng thích ứng với dạy học trực tuyến để truyền tải kiến thức, định hướng cho người học có thể tự học, trải nghiệm.

Ông VĂN CHÍ NAM (phụ huynh ở TP.HCM):Giáo viên cũng cần bắt "trend"

Thực tế dịch COVID-19 vừa qua đòi hỏi đội ngũ giáo viên phải chủ động trong việc tiếp cận công nghệ, sử dụng công nghệ thành thạo để giảng dạy. Ngoại ngữ cũng là yêu cầu rất quan trọng đối với giáo viên trong thời đại hiện nay. Với năng lực ngoại ngữ tốt không đơn thuần để giáo viên sử dụng giao tiếp mà giúp họ có thể tự cập nhật kiến thức, tiếp cận công nghệ, bồi dưỡng phương pháp giảng dạy theo hướng hiện đại.

Phụ huynh chúng tôi còn quan tâm nhiều đến những chuyển đổi trong môi trường giáo dục hiện nay, đó là tâm sinh lý lứa tuổi. Giới trẻ ngày nay khác rất nhiều so với thế hệ học sinh hơn 10 năm trước. Trẻ con hiện tiếp cận công nghệ quá nhiều và từ rất sớm nên sự thay đổi tâm sinh lý của các con cũng rất nhanh qua từng lớp học, cấp học. Do đó, nếu giáo viên không có những tìm hiểu, nghiên cứu liên quan đến giới trẻ sẽ khó giảng dạy, đặc biệt trong bối cảnh dạy học online.

Khoảng cách thế hệ, khác biệt về hiểu biết giữa giáo viên và học sinh ngày càng lớn, chỉ cần giáo viên không hiểu và biết những "trend" đang có là đã tạo sự xa cách với học trò rồi. Đó là chưa kể trong xã hội hiện đại có không ít học sinh bị mắc bệnh tâm lý (trầm cảm, tăng động, lo lắng...) nên đòi hỏi giáo viên phải còn là người bạn của học sinh.

Người thầy "Tiếp sức đến trường"

Thầy Nguyễn Văn Hận: "Từng suýt phải bỏ học nên tôi không muốn điều đó xảy ra với các em học sinh của mình" - Ảnh: MẬU TRƯỜNG

Hằng năm, cứ đến dịp báo Tuổi Trẻ tổ chức chương trình xét học bổng "Tiếp sức đến trường" cho tân sinh viên, thầy giáo Nguyễn Văn Hận (giáo viên Trường THPT Trần Trường Sinh, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre) lại đôn đáo đến tận nơi tìm hiểu kỹ hoàn cảnh học sinh trước khi giới thiệu cho báo.

"Biết số lượng nhận học bổng có hạn nên mỗi lần chọn một hoàn cảnh để giới thiệu cho báo, tôi thường chọn trước rất kỹ. Còn nhớ năm 2019, tôi chọn ra năm trường hợp để nhận học bổng thì có đến bốn trường hợp được nhận học bổng của báo, trong đó có một suất đặc biệt" - thầy Hận nói. Từ khi biết đến chương trình học bổng của báo Tuổi Trẻ đến nay, thầy Nguyễn Văn Hận đã làm cầu nối giới thiệu hàng chục em tân sinh viên tiếp cận được với học bổng.

Thầy giáo trẻ thuộc thế hệ 8X tâm sự: "Tôi cũng đã trải qua những ngày tháng khó khăn, từng có nhiều người trong gia đình bàn nghỉ học nên tôi không muốn điều đó xảy ra với các em học sinh của mình".

Về giảng dạy tại Trường THPT Trần Trường Sinh từ năm 2004, điều khiến thầy giáo dạy toán này đau đáu nhất là học sinh phải nghỉ học giữa chừng do hoàn cảnh khó khăn. "Cứ mỗi lần nghe tin có học sinh nghỉ học, tôi nghĩ phải làm điều gì đó để thay đổi cuộc đời các em. Rồi cơ hội để giúp các em đến thật tình cờ. Vào một buổi họp lớp, các em cựu học sinh đóng tiền để mua bánh kẹo, nước ngọt liên hoan và có dư ra chút ít.

Sau khi bàn bạc, các em học sinh giao cho tôi để giúp các em khóa sau có hoàn cảnh khó khăn. Chính số tiền này là sự khởi đầu cho công tác thiện nguyện của nhóm từ thiện Miệt cồn sau này" - thầy Hận kể.

Đến nay, nhóm từ thiện Miệt cồn do thầy Hận lập đã có 30 thành viên và khoảng 100 tình nguyện viên đủ tầng lớp. Từ chỗ lập để giúp đỡ các em học sinh nghèo, nhóm mở rộng hoạt động giúp đỡ thêm những hoàn cảnh khó khăn, những cụ già neo đơn, mở các bếp ăn từ thiện và làm cầu, đường. Thầy Hồ Văn Út - phó hiệu trưởng Trường THPT Trần Trường Sinh - cho biết học sinh ở xứ này phần lớn là con em của những gia đình khó khăn, đặc biệt khó khăn và có ý định bỏ học giữa chừng.

"Mỗi khi biết học sinh có ý định nghỉ học, chúng tôi đều liên hệ với chính quyền địa phương và giáo viên chủ nhiệm để tìm hiểu nguyên nhân. Nếu hoàn cảnh các em khó khăn thật sự mà vẫn ham học, chúng tôi lại nhờ thầy Hận đứng ra kêu gọi giúp đỡ các em để có điều kiện theo học. Tính đến nay không thể nhớ thầy đã giúp biết bao nhiêu hoàn cảnh. Chỉ riêng trong mấy tháng gần đây thầy đã giúp đỡ hai em học sinh mồ côi cha, mẹ tiếp tục được đến trường" - thầy Út nói.

Theo thầy Út, thầy Nguyễn Văn Hận là một giáo viên tận tụy với nghề, nhiều năm đạt giáo viên dạy giỏi cấp trường, giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh năm 2012 và nhiều năm liền được UBND tỉnh Bến Tre tặng bằng khen về thành tích vận động vật chất trong việc xây dựng giao thông nông thôn...

Thầy Hận kể tuổi thơ của thầy rất cơ cực và từng phải vượt qua những khó khăn để được đến trường.

MẬU TRƯỜNG

Nhà ngoại giao Mỹ hát Bụi phấn chúc mừng thầy cô giáo Việt Nam

TTO - Ngày 18-11, Facebook của Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam đăng video một phụ nữ nước ngoài hát bài Bụi phấn, nhạc Vũ Hoàng, ý thơ Lê Văn Lộc theo tiết tấu vừa tình cảm vừa sôi nổi.