Có nên chơi cờ vây

Chúng tôi đến từ nhiều nơi khác nhau, nhưng có một điểm chung là chúng tôi đều chơi game khi lớn lên. Trò chơi là một tấm gương phản chiếu tự nhiên của thế giới xã hội con người bằng cách bắt chước các kịch bản xã hội thực, phát triển các kỹ năng mới, thỏa mãn trí tò mò của chúng ta và kết bạn - và ai cũng đều thấy vui.

Khi còn là một thiếu niên, tôi lớn lên sau Bức màn sắt ở đất nước xã hội chủ nghĩa Bulgaria, và mỗi đêm sau giờ học, tôi nằm trên sàn phòng ngủ, đọc những cuốn sách về triết học và tôn giáo. Tôi đang cố gắng hiểu thế giới và tìm ra ý nghĩa của cuộc sống. Một người có ảnh hưởng trong cuộc đời tôi đã giới thiệu cho tôi một lối tư duy mới thông qua những cuốn sách về triết học phương Đông, mà lúc đó không dễ gì có được. Chính anh ấy đã giới thiệu cho tôi trò chơi cờ Vây, một bàn cờ khiêm tốn với 361 giao điểm và những viên đá đen trắng.

Vào cuối những năm 1980, Bức màn sắt sụp đổ, tạo ra một cảm giác kết nối mới với phần còn lại của thế giới, cùng với khả năng đi du lịch và tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống. Tôi theo đuổi việc đi du lịch và tôi quyết định trở thành một công dân toàn cầu cùng với cảm giác tự do khắp Đông Âu. Tôi sống ở Wellington, Dubai, Moscow, Seoul, Sydney, Prague, Sofia, và ở bất cứ đâu tôi đến, đều có một câu lạc bộ cờ Vây địa phương, phản ánh cảm giác kết nối toàn cầu, như thể vĩ độ và kinh độ của địa cầu được phản ánh trên lưới vi mô của bàn cờ Vây. Mặc dù ở cấp độ cá nhân, việc liên hệ trò chơi cờ Vây với kinh nghiệm của riêng tôi là tương đối dễ dàng, nhưng phải đến khi tôi bắt đầu tìm kiếm nguồn gốc và lịch sử của trò chơi thì tôi mới bắt đầu khám phá ra lý do tại sao cờ Vây lại được áp dụng cho các kịch bản thực tế và lý do tại sao bộ môn này lại duy trì vị trí không thể tranh cãi trên thế giới ngày nay.

Tuy nhiên, để làm như vậy, trước tiên tôi phải giải quyết sự thiếu hiểu biết của bản thân về những truyền thống sâu xa ở phương Đông. Và tôi sẽ giải thích tại sao. Cờ Vây được phát minh ở Trung Quốc cách đây 40 thế kỷ, và mục đích ban đầu là dạy tư duy chiến lược. Điều này được thể hiện rõ qua bản dịch của từ ở Trung Quốc, "wei qi", "bao vây" và "bàn cờ" - hay theo nghĩa đen, "bao bọc xung quanh" hoặc "trò chơi bao vây". Được coi là một trò chơi cực kỳ tinh hoa thời phong kiến, mục đích ban đầu của cờ Vây không chỉ là dạy tư duy chiến lược mà còn để bắt chước các khái niệm của cuộc sống thực - đến nỗi mà cờ Vây trở thành một trò chơi phổ rất phổ biến.

Tôi sẽ cung cấp cho bạn ba ví dụ: Đầu tiên, một khái niệm trọng tâm trong cờ Vây là tạo ra các kết nối giống như mạng lưới hoặc cơ hội để những kết nối đó xảy ra khi một mối đe dọa xuất hiện với nhóm. Điều này rất quan trọng cho sự sống còn của nhóm. Người chơi cờ Vây gọi các nhóm là sống hoặc chết, tùy thuộc vào tình hình địa phương. Điều làm cho một nhóm tồn tại không phải là số lượng đá vật lý trên bàn cờ. Kích thước không quan trọng. Điều quan trọng là không gian bên trong các nhóm làm cho nó tồn tại. Hãy nghĩ về không gian bên trong như giá trị được chia sẻ mà chúng ta chia sẻ hiện nay với các kết nối xã hội duy trì các nhóm đó, thay vì số lượng hoặc quy mô của các kết nối xã hội của chúng ta. Trong khuôn khổ của logic cờ Vây, con người là sinh vật xã hội, tìm cách hình thành các mối liên hệ có ý nghĩa với những người khác vì sự tồn tại của chính họ và cho sự tồn tại của nhóm. Chúng ta cùng nhau mạnh mẽ hơn và điều quan trọng trong cuộc sống là chúng ta hòa hợp với nhau bất chấp sự khác biệt về tuổi tác, tôn giáo, quan điểm chính trị hay chủng tộc.

Thứ hai, cờ Vây là một cách giao tiếp, trò chuyện bằng tay. Đó là một công cụ mạnh mẽ để truyền đạt những cách suy nghĩ khác nhau. Điều cần thiết là đạt được thỏa hiệp trong khi phân chia không gian dựa trên sự tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau. Vì bàn cờ Vây mang đến vô số cơ hội chơi với 361 giao điểm, nên việc kiểm soát toàn bộ không gian là điều không thể. Và điều này thách thức quan điểm phương Tây truyền thống đối với các trò chơi chiến lược, nơi tiêu diệt quân cờ của đối thủ và lãnh thổ của đối thủ là mục tiêu cuối cùng của trò chơi. Đó là một kết quả đáng mong đợi của trò chơi và thường là cách duy nhất để xác định người chiến thắng. Tuy nhiên, trong thế giới cờ Vây, cách tiếp cận trò chơi mang tính tích cực, nếu chỉ nhăm nhăm thống trị lãnh thổ mà không nhận ra nhu cầu của đối thủ để cùng tồn tại, và hình thành không gian riêng trong quan hệ tương đối với đối thủ, thì thua là điều chắc chắn. Và điều này được minh họa đơn giản bởi chiến lược đầu tiên trong 10 chiến lược của cờ Vây: "Đừng tham lam." Một người mới chơi sẽ nhanh chóng nhận ra rằng tham lam không phải là một trong những sai lầm lớn nhất mà bạn mắc phải, nhưng cũng là một trong những sai lầm khiến bạn cảm thấy mình như một kẻ ngốc. Trong 100 trận đầu tiên của mình, tôi đặt mục tiêu giành chiến thắng trong mọi trận chiến, chỉ để nhận ra rằng tôi đã thua trắng toàn bộ, và tôi vẫn đang học bài học này cho đến ngày hôm nay.

Thứ ba, trong cờ Vây, tất cả các viên đá đều có giá trị như nhau, điều này có thể dễ dàng liên quan đến nguyên tắc bình đẳng và hòa nhập. Người chơi cờ Vây dựa vào tầm nhìn xa của mình để đặt từng viên đá. Cờ Vây là một trò chơi sáng tạo, nơi người chơi bắt đầu với một bàn cờ trống và sau đó kết thúc với một bức tranh toàn cảnh giống như tranh khảm, nơi trí tưởng tượng cũng quan trọng như tư duy logic và giải quyết vấn đề. Điều này có thể dễ dàng liên quan đến cuộc sống thực. Một viên đá được đặt vào đúng vị trí của bàn cờ có khả năng lật ngược toàn bộ kết quả, ngay cả trong trận chiến cuối cùng, điều này không thể xảy ra trong các trò chơi chiến lược khác. Trong cuộc sống thực, điều này có nghĩa là tất cả chúng ta đều đưa ra lựa chọn mỗi ngày và do đó chúng ta có cơ hội thay đổi cuộc sống của mình tại bất kỳ thời điểm nào.

Tại một thời điểm trong đời, tôi cảm thấy như mình đã thua tất cả các trận chiến, như thể tất cả các viên đá của tôi đã được đặt sai trên bàn cờ. Tôi đã sống sót sau bạo lực gia đình, và tôi bắt đầu một cuộc sống mới, hình thành một cảm giác mới về vị trí trong một lãnh thổ mới. Khi tôi đặt chân đến Perth khoảng 10 năm trước, đó là một ngày nắng đẹp, giống như hôm nay, nhưng tôi không biết ai. Nói một cách ẩn dụ, tôi đã đặt một viên đá vào một khu vực mới của bàn cờ. Câu lạc bộ cờ Vây Perth trở thành nơi tôi kết nối với mọi người từ nhiều nguồn gốc khác nhau và kết bạn mới. Cờ Vây đã trở thành trụ cột sức mạnh của tôi, nơi tôi có thể hình thành những mối liên hệ có ý nghĩa với những người có hoàn cảnh khác nhau. Tại đây, trong mô hình thu nhỏ của cờ Vây, tôi có thể vừa chiến đấu vừa suy ngẫm về các vấn đề thực tế. Nó cung cấp một nơi hoàn hảo, cả về thể chất và tinh thần, để thực hành một số nguyên tắc cổ xưa trong cờ Vây: "Đừng tham lam chiến thắng." "Mục tiêu hy sinh để dẫn đầu." "Thỏa hiệp khi gặp khó khăn." 

Trước khi bạn tuyên bố tôi trở thành bậc thầy cờ Vây, tôi có một lời thú nhận. Tôi là một trong những người chơi cờ Vây tệ nhất ở Perth. (Cười) Lý do tôi tiếp tục chơi không hẳn là để giành chiến thắng mà là để phát triển những kỹ năng mà tôi có thể sử dụng trong cuộc sống hàng ngày, để đưa ra quyết định tốt hơn và truyền cảm hứng cho những người khác hưởng lợi từ các chiến lược cờ Vây.

Cờ Vây là một trò chơi đơn giản nhưng phức tạp. Mọi người có thể học các quy tắc trong vài phút. Tuy nhiên, các quy tắc đơn giản đến khó hiểu của cờ Vây lại trái ngược với các chiến lược của nó, vô cùng phức tạp đến mức chúng thậm chí còn gây khó khăn cho trí tuệ nhân tạo thông qua thử thách DeepMind AlphaGo.

Vậy liệu trò chơi có khả năng kích thích tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề cũng như khơi gợi trí tưởng tượng của chúng ta đã duy trì trò chơi cờ Vây hơn 4.000 năm qua không? Và tại sao nó đã bị bỏ qua quá lâu ở phương Tây? Câu trả lời của tôi là trên bất cứ điều gì khác, cờ Vây cung cấp một cách độc đáo để kết nối con người, địa điểm và văn hóa - một cây cầu văn hóa xuyên thời gian. Cờ Vây cung cấp một công cụ hữu hình, chiến lược, có tuổi đời hàng thiên niên kỷ để dạy các kỹ năng phù hợp ngày nay cũng như trong quá khứ. Ví dụ, trong thế giới kinh doanh, điều này có thể đơn giản có nghĩa là thay vì xem đối thủ cạnh tranh kinh doanh của bạn là đối thủ hoặc kẻ thù của bạn, bạn xem họ như những người thầy của mình. Hình thành kết nối dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng có thể đơn giản như yêu cầu một trò chơi tuân theo nghi thức cờ Vây, đó là câu nói trước khi bắt đầu ván cờ: "Xin hãy dạy tôi".

Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta có thể kết nối tư duy chiến lược hàng thế kỷ với các phòng họp hiện đại và phát triển tư duy chiến lược bằng các bài học của trò chơi cờ Vây? Và điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta có thể dạy trẻ em những kỹ năng mới, có thể chuyển giao thông qua chơi game? Theo tôi, cờ Vây được định sẵn để tiếp quản cờ Vua và dạy cho chúng ta những bài học mà chúng ta thậm chí không thể tưởng tượng được. Cờ Vây có tiềm năng to lớn để dạy cả kỹ năng cứng và kỹ năng mềm. Học sinh chơi cờ Vây được nhận thấy là có quan hệ tốt hơn với các bạn cùng lứa tuổi, có điểm cao hơn và khả năng tập trung tốt hơn. Cờ Vây có khả năng dạy trẻ em Úc khả năng giải quyết vấn đề cũng như trí tưởng tượng và sáng tạo. Trên thực tế, đây chính xác là một trong những mục tiêu trong chương trình giảng dạy tại trường học của Úc: phát triển học sinh trở thành công dân toàn cầu đồng thời cung cấp cầu nối văn hóa với một số nước láng giềng gần gũi nhất của chúng ta trong thế kỷ cổ đại.

Tôi có một tầm nhìn: trong mọi phòng họp, trong mọi phòng học, trong mọi trường đại học, phải có bàn cờ Vây, để có thể đưa ra quyết định tốt hơn, có thể dạy những người trẻ cách suy nghĩ, để có thể hình thành một tập hợp mới giá trị phù hợp với những thiên thần tốt hơn trong bản chất của chúng ta. Tôi mơ ước có nhiều nơi để kết nối hơn, nhiều nơi vui chơi hơn và nhiều tự do hơn để học hỏi. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể rèn luyện cảm giác tự do mới, học cách trân trọng sự khác biệt và phát triển thế hệ lãnh đạo tiếp theo. Cảm ơn bạn. (Vỗ tay)