Mất ngủ ở con gái tuổi 15 vì sao
|
Khi nói đến tuổi thanh thiếu niên, hầu hết ai cũng nghĩ đây là tuổi ăn, tuổi ngủ. Tuy nhiên, thực tế, nhiều trẻ thường xuyên rơi vào tình trạng mất ngủ triền miên. Vậy cách nào giúp trẻ vị thành niên phòng tránh tình trạng mất ngủ? Chứng mất ngủ là tình trạng khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc xảy ra ít nhất 4 lần/tuần trong một tháng hoặc lâu hơn.Các nhà nghiên cứu cho rằng thay đổi hormon có thể đóng vai trò trong các rối loạn giấc ngủ ở một số em gái và kinh nguyệt có liên quan đặc biệt tới việc khó ngủ ngon và ngủ sâu. Các dạng mất ngủ này thường do nguyên nhân sinh lý, trong khi khó ngủ lại thường liên quan đến stress. Mặc dù ngủ kém ảnh hưởng đến chức năng nhận thức và có liên quan với sức khỏe cảm xúc và thể chất kém, song các nghiên cứu dịch tễ ở trẻ vị thành niên còn hạn chế và đây là nghiên cứu đầu tiên về chứng mất ngủ. Các tác giả cho biết sinh lý là một trong 2 lý do tại sao kinh nguyệt có liên quan tới mất ngủ, lý do còn lại là thay đổi thể chất ở tuổi dậy thì tạo ra “áp lực xã hội” góp phần gây ra các vấn đề về giấc ngủ. Trong số trẻ vị thành niên trong nghiên cứu bị mất ngủ, 88% tiếp tục có vấn đề về giấc ngủ có nghĩa đây là vấn đề lâu dài đối với nhiều thanh thiếu niên. Như vậy, mất ngủ là một vấn đề mạn tính hay gặp ở trẻ vị thành niên và căn cứ vào các hậu quả của thiếu ngủ ở thanh thiếu niên như kém minh mẫn, thành tích học tập kém, thậm chí sức khỏe thể chất; tinh thần kém thì việc phòng ngừa và điều trị cần được ưu tiên. Các liệu pháp hiện tại để điều trị mất ngủ bao gồm thay đổi lối sống để khuyến khích việc ngủ như đi ngủ và dậy đúng giờ, liệu pháp nhận thức hành vi và dùng thuốc ngủ.
Nguyên nhân gây mất ngủ ở thanh thiếu niên Chúng ta vẫn nghĩ rằng ở độ tuổi dậy thì của cả nam và nữ, các em thường ăn không biết no, ngủ không biết chán. Tuy nhiên, nếu các em thường xuyên làm những việc sau, các em sẽ rơi vào tình trạng mất ngủ triền miền. Điều đó sẽ làm các em mệt mỏi, chán ăn và tất nhiên kết quả học tập sa sút. Dưới đây là một số nguyên nhân khiến thanh thiếu niên dễ mất ngủ: - Ngồi nhiều giờ đồng hồ trước máy vi tính hoặc trò chơi điện tử mỗi ngày. - Uống quá nhiều nước ngọt có ga hoặc cà phê vào buổi tối. - Thường xuyên lo lắng về bài vở cho ngày hôm sau. - Gặp những vướng mắc về tình cảm…. Nếu các em mất ngủ trong nhiều tuần liên tiếp, điều đó không chỉ ảnh hưởng tới sức khoẻ thể chất của các em, mà còn ảnh hưởng tới sức khoẻ tinh thần. Mất ngủ triền miên có thể làm các em rơi vào tình trạng ủ rũ, lo lắng, thậm chí dẫn đến trầm uất. Nếu đi kèm với sự mất ngủ, các em còn có triệu chứng xanh xao, rất có thể các em đã bị thiếu máu nghiêm trọng. Trong trường hợp này, gia đình cần cho các em đi khám bác sỹ. Bí quyết giúp thanh thiếu niên tránh mất ngủ Nếu cảm thấy con mình có vấn đề trong giấc ngủ đêm và khó dậy vào buổi sáng, hãy đưa trẻ tới trung tâm tư vấn hoặc áp dụng cách sau: - Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngủ đúng giờ. - Giúp trẻ học cách thư giãn và biết những dấu hiệu nào cho thấy cần đi ngủ ngay. Khuyến khích trẻ tưởng tượng và sáng tạo trong kỹ thuật thư giãn, biết cách xếp các vấn đề lo lắng, cần suy nghĩ sang một bên để có thể ngủ dễ dàng. - Tắt tất cả các thiết bị điện tử, kể cả điện thoại 1 giờ trước khi đi ngủ. - Không cho trẻ uống các đồ uống chứa cafein vào buồi chiều và tối. - Khuyến khích trẻ thường xuyên luyện tập, đặc biệt là tập ngoài trời vào buổi sáng. - Mặc dù lứa tuổi thanh thiếu niên thường thích ngủ nướng vào cuối tuần nhưng không nên để trẻ ngủ quá 2 tiếng so với ngày thường. - Tạo bình mình cho trẻ bằng cách mở cửa, kéo rèm hoặc bật đèn trước khi trẻ dậy. - Hãy cảnh báo cho trẻ về nguy hiểm khi đi xe xe trong tình trạng buồn ngủ. Chế độ ăn đối với giấc ngủ Việc thay đổi chế độ ăn, ăn nhiều chất bột, axit amin, tryptophan cũng giúp cho ngủ tốt. Một nghiên cứu cho thấy trẻ em dùng nhiều tryptophan thì giấc ngủ êm dịu (đồng thì) đến sớm hơn 20 phút, giấc ngủ hoạt động (đảo ngược) sớm hơn 14 phút, nhưng tổng thời lượng ngủ không thay đổi. Nên cho con trẻ ăn nhiều tryptophan để chúng không bị ngủ dài hơn. Chất bột và axit amin ở người lớn có khác nhau về giới và tuổi nhưng ở trẻ em chưa có tài liệu nào nêu rõ. Không nên dùng nhiều đường vì chất này sẽ làm trẻ em quá hiếu động. Nhiều trẻ hay mất ngủ vì lo điểm, lo thành tích các mặt trong lớp. Nếu quá lo, không ngủ ngon, trẻ cũng dễ bị mất ngủ. Ở tuổi đi học, rối loạn giấc ngủ thường là do thiếu ngủ mạn tính. Thuốc chỉ có tác dụng ngắn hạn và tạm thời. Về lâu dài, cần xây dựng cho con thói quen ngủ tốt. Theo VnMedia Tình trạng mất ngủ ở tuổi dậy thì là nỗi lo lắng chung của nhiều học sinh và phụ huynh. Thói quen sử dụng điện thoại, áp lực học hành – thi cử, sự thay đổi nồng độ hormon bên trong cơ thể… là những nguyên nhân hàng đầu gây ra vấn đề này. Mất ngủ là hiện tượng ngủ không ngon giấc hoặc khó chìm vào giấc ngủ, xuất hiện tối thiểu 4 lần/tuần và kéo dài 1 tháng hoặc lâu hơn. Hiện nay, vẫn chưa có nhiều nghiên cứu dịch tễ về chứng mất ngủ ở trẻ vị thành niên. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, hai tác nhân quan trọng thúc dẫn đến hiện tượng này là áp lực vô hình đến từ gia đình, nhà trường và sự thay đổi thể chất mạnh mẽ trong giai đoạn dậy thì. Nhìn chung, bệnh lý sẽ phát triển mạn tính và có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề, khiến bệnh nhân:
Triệu chứng khó ngủ, trằn trọc, dễ giật mình… thường xuất hiện ở phụ nữ tiền mãn kinh và những người lớn tuổi. Tuy nhiên, rối loạn giấc ngủ nói chung và bệnh mất ngủ nói riêng đang có xu hướng trẻ hóa nhanh chóng. Các chuyên gia cho biết, chứng mất ngủ ở tuổi dậy thì có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như: Sự thay đổi nồng độ cortisol cùng một số bất thường về hormon tuyến giáp vừa thúc đẩy bé phát triển nhanh chóng vừa dẫn đến trạng thái căng thẳng. Vì vậy, trẻ vị thành niên và thanh thiếu niên rất dễ bị mất ngủ, khó ngủ. Trong nhịp sống hiện đại vội vã, để đáp ứng những kỳ vọng lớn lao của phụ huynh về thành tích và điểm số, các em học sinh cần phải học hành chăm chỉ ngày đêm. Dưới áp lực học hành khổng lồ, bé sẽ bị căng thẳng, mệt mỏi, lo lắng, khó ngủ, trằn trọc, ngủ không ngon giấc. Nghiện dùng thiết bị điện tử nói chung và điện thoại di động nói riêng chính là căn bệnh chung của thời đại mới, bất kể ở người lớn hay trẻ em. Sau một ngày học tập miệt mài, các bạn trẻ 10 – 17 tuổi thường chỉ rảnh rỗi vào mỗi buổi tối, trước giờ đi ngủ. Khi sử dụng điện thoại thường xuyên, ánh sáng xanh và sóng điện từ thiết bị này sẽ ảnh hưởng lớn đến hệ thần kinh, đồng thời lôi kéo sự tập trung, chú ý, khiến các em không thể thư giãn đầu óc và chìm vào giấc ngủ. Để ghi nhớ kiến thức cần thiết và hoàn thành mọi bài tập, nhiều em buộc phải thức khuya học bài và sử dụng trà đặc, cà phê để tỉnh táo hơn. Do đó, đồng hồ sinh học cũng bị thay đổi rõ rệt, từ đó dẫn đến chứng mất ngủ. Việc ăn vặt (nhất là dung nạp socola, bánh kẹo, thực phẩm khó tiêu, đồ uống có gas) vào buổi tối chính là nguyên nhân hàng đầu làm thanh thiếu niên mất ngủ. Bởi lúc này, hệ tiêu hóa cần hoạt động tăng cường thay vì được nghỉ ngơi, thư giãn. Đồng thời, sự xuất hiện của hiện tượng ợ nóng, ợ chua, đầy bụng cũng khiến bé thêm khó ngủ. Phòng ngủ nóng bức, tù túng, chật hẹp, không thoáng mát cũng có thể gây ra tình trạng mất ngủ. Đặc biệt, ánh sáng quá mạnh cùng tiếng ồn chói tai dễ khiến trẻ giật mình hay gặp phải ác mộng. Một số căn bệnh có thể tác động tiêu cực đến chất lượng giấc ngủ như: bệnh tim, viêm da, suy nhược thần kinh, nhiễm trùng đường hô hấp, trầm cảm… Tùy thuộc vào thời gian kéo dài, các chuyên gia phân chia bệnh mất ngủ tuổi dậy thì thành hai dạng sau:
Những biểu hiện của chứng mất ngủ ở tuổi dậy thì gồm có:
Để đẩy lùi bệnh lý, bệnh nhân cân nhắc kết hợp nhiều phương pháp như: thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ ăn uống, chữa bệnh bằng thảo dược, trị liệu tâm lý, sử dụng thuốc Tây theo sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Các chuyên gia khuyến cáo, muốn cải thiện chất lượng giấc ngủ, các bé cần:
Củ gừng, rong biển, đậu xanh, bột yến mạch là những loại thực phẩm giúp ngủ ngon quen thuộc mà phụ huynh nên ưu tiên bổ sung cho bé:
Những loài thảo mộc tự nhiên quen thuộc trong vườn nhà có khả năng an thần, xoa dịu căng thẳng, giảm thiểu mệt mỏi, lo âu và nâng cao chất lượng giấc ngủ, cụ thể:
Lo âu, căng thẳng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng khó ngủ, mất ngủ ở tuổi dậy thì. Do đó, các bậc phụ huynh nên thường xuyên trò chuyện trực tiếp, lắng nghe tâm sự cũng như động viên con yêu vượt qua những khó khăn trong học tập và cuộc sống. Để cải thiện tâm trạng, trẻ có thể đọc sách, nghe nhạc, đi bơi, tản bộ, tập thể dục, nấu nướng, vẽ tranh, học nhảy, trồng cây… Hơn nữa, cả bạn và bé đừng quá lo lắng về tình trạng mất ngủ, bởi chúng ta càng lo lắng, vấn đề càng nghiêm trọng. Nếu chưa thể ngủ được sau 10 – 15 phút lên giường thì các em hãy đứng dậy, đi lại xung quanh hoặc làm một công việc nhẹ nhàng thay vì ép buộc bản thân phải ngủ ngay lập tức. Nếu biểu hiện triệu chứng rối loạn nhân cách, rối loạn lo âu, rối loạn cảm xúc, trầm cảm, các bé cần nhờ đến sự giúp đỡ của bác sĩ tâm lý. Phương pháp trị liệu tâm lý giúp trẻ giải tỏa căng thẳng, xua tan phiền muộn, thấu hiểu bản thân, dũng cảm đối mặt với vấn đề và bình tĩnh tháo gỡ vướng mắc. Trong quá trình điều trị chứng mất ngủ ở tuổi dậy thì, một số loại thuốc Tây có thể tác động tiêu cực đến hệ thần kinh và đi kèm nhiều tác dụng không mong muốn như: nhức đầu, choáng váng, chóng mặt, buồn ngủ kéo dài, buồn nôn, tiêu chảy, dị ứng nặng, mất tập trung, suy giảm trí nhớ… Vì vậy, phụ huynh hãy đảm bảo bé yêu tuân thủ mọi chỉ định chuyên khoa. Các loại thuốc ngủ (phenobarbital, diphenylhydramin) sẽ gây ngủ tạm thời nhưng đồng thời có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ nếu bị lạm dụng trong một khoảng thời gian dài. Bên cạnh thuốc ngủ, bác sĩ có thể kê thêm thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần cùng một số loại vitamin và khoáng chất khác. Để giảm thiểu rủi ro, bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm túc phác đồ điều trị. Tốt nhất, cha mẹ cần giám sát và nhắc nhở con yêu dùng thuốc cẩn thận hàng ngày. |
