Bất đáo trường thành phi hảo hán nghĩa là gì năm 2024
|
Đoạn Vạn lý trường thành cổ nằm hẩm hiu giữa cát sa mạc tại Long Cung miếu (ngoại ô Trung Vệ - Ninh Hạ) - Ảnh: Nguyễn Tập TTO - Người Trung Quốc có câu: “Bất đáo trường thành phi hảo hán” (Chưa đến Vạn lý trường thành chưa phải là hảo hán). Đến Bắc Kinh tôi cũng bở hơi tai trèo lên Vạn lý trường thành để nhận được “cái bằng hảo hán” đem về hớn hở “khoe” với mấy đứa bạn. Nhưng... Tôi khá “quê độ ”khi người bạn cười cười bảo: “Bát Đạt lãnh chỉ là một đọan trường thành“mới”, được xây từ thời nhà Minh (1368-1644) và hầu hết được phục chế lại bởi kĩ thuật hiện đại. Trường thành nguyên thủy ở xa lắm. Mày đến được đó mới là hảo hán!”… Truy tìm dấu vết trường thành cổ Vài ngày trước giờ xuất phát, tôi đọc được một thông tin: “Các chuyên gia Trung Quốc đã phát hiện ra một đoạn tường thành đổ nát, 30 tháp báo hiệu, hai thành quách vững chắc và hai tòa nhà phụ từ thời Hán (206 trước CN - 220 sau CN) được khai quật tại tỉnh Cam Túc. Bắt đầu xây dựng khoảng giữa thế kỷ thứ 8 và thứ 5 trước Công nguyên. Đến đời Chiến Quốc (khoảng 2500 năm trước đây) Vạn lý trường thành được tiếp tục tu bổ để chống rợ Hung nô và các bộ lạc Tây Vực. Sau đó, Tần Thủy Hoàng (năm 221 trước Công nguyên) cho xây dựng Trường thành trở nên một dãy liền lạc dài trên 5.000km trải dài đến sa mạc Gobi. Đời nhà Minh (năm 1368 - năm 1644), vua Chu Nguyên Chương đã huy động trên 1 triệu nhân công tu bổ, xây lại Trường Thành từ năm 1386 đến năm 1530 mới xong. Ngày nay, Trường thành dài khoảng 6.700km, xuất phát tại Gia Dụ Quan ở Cam Túc tới Sơn Hải Quan trên bờ Vịnh Bohai ở phía đông chạy qua Hồ Bắc, Thiên Tân, Bắc Kinh, Sơn Tây, Nội Mông, Ninh Hạ, Thiểm Tây, và Cam Túc. Theo họ, từ thời Chiến quốc (475-211 trước CN), các phần của Vạn lý trường thành đã được tiến hành xây dựng ở tỉnh Cam Túc, Ninh Hạ. Câu chuyện “hảo hán” leo trường thành năm nào chợt bùng lên. Tôi chẳng muốn làm “hảo hán” nữa, nhưng sự tò mò về Vạn lý trường thành vẫn còn… Theo sự hướng dẫn của dân địa phương, chúng tôi “mò” từ Lan Châu vượt khoảng 300km đến Trung Vệ thì trường thành gần như mất dấu. Hỏi nhiều người chẳng ai biết Trường thành nằm ở đâu. Cuối cùng một ông già chủ tiệm ăn cho biết: “Ở Long Cung miếu, có một đoạn thành nhưng không biết có phải Vạn lý trường thành không. Mà mấy chú đến đó làm gì, chỉ là một đống đất thôi”. Long Cung miếu nằm ở ngoại ô Trung Vệ. Con đường vào đất cát, bụi bay mù mịt. Xa xa hai bên đường lèo tèo vài nóc nhà bằng đất nện… Nếu không có tấm pano giới thiệu có lẽ tôi sẽ không biết cái bờ đất cao chừng ba mét, kéo dài vài cây số nằm lẫn giữa đất cát và những bụi cỏ dại này chính là Vạn lý trường thành (Về mặt tầm vóc và sự nổi tiếng có lẽ nó chỉ xếp sau Kim tự tháp ở Ai Cập). Nói cho đúng, đoạn trường thành này cũng được “bảo vệ” bởi hàng kẽm gai và cái quầy bán vé nhưng chẳng có “ma” nào đến nên quầy bán vé cũng bỏ không. Các nhà khoa học nước ngòai đã đến đây khảo sát và chứng minh những đoạn trường thành bằng đá hùng vĩ đều được làm từ thời Minh trở đi. Còn cái “đống đất hoang tàn” này là một trong những đọan trường thành “thật”, được làm từ thời Tần (cách đây hơn 2000 năm). Vì làm bằng phương pháp thủ công thô sơ (đóng cây xung quanh để làm “cốpha”, đổ đất bùn trộn rơm… vào rồi dùng đầm gỗ nén chặt) nên chỉ vài trăm năm, bức tường thành lại bị hư hoại theo thời gian và người dân lại tu sửa, tái tạo lại bằng cách đó. Ngày ấy, bây giờ… Tôi leo lên bức tường thành đã bị phong hóa bởi thời gian lặng im đứng nhìn ra xa. Quá khứ, hiện tại cứ xen lẫn vào nhau… Hồi đó, Tần Thủy Hoàng nằm mơ thấy rợ Hung nô vượt biên giới qua xâm lăng đất Tần. Giật mình, tỉnh dậy ông ra lệnh cho quân dân đắp Vạn lí trường thành để ngăn chặn chúng. Thật ra, nhiều đọan trường thành đã được các nước Yên, Triệu, Ngụy xây cất từ thời trước, nhưng ông là người nối lại, kéo dài, củng cố thêm để thành một thành duy nhất dài mấy ngàn cây số. Bây giờ, giữa trưa mà gió vẫn rít ào ào mang theo cái nóng ghê gớm của sa mạc. Xung quanh chẳng có ai ngòai cát, nắng, gió và... chúng tôi. Đứng một chút đã thấy khó chịu, vậy mà dưới cái nóng khắc nghiệt thế này, ba trăm ngàn chiến sĩ với rất nhiều dân đinh phải làm khổ sai quần quật từ năm này sang năm khác. Mùa đông buốt giá, hạ thì nóng như nung, hàng vạn người đã bỏ mạng. Chuyện kể rằng, có nàng Mạnh Khương vượt mười ngàn dặm thăm chồng đang bị bắt xây trường thành. Đến nơi thì biết chồng đã chết vì đói. Xung quanh chỉ tòan là rừng núi và đá, không biết tìm xác chồng nơi đâu. Nàng tuyệt vọng khóc mấy ngày đêm cho đến tường thành cũng phải mủi lòng… sụp xuống (?!). Anh Kim Sơn, bạn đồng hành cùng tôi, lẳng lặng, chầm chậm đi quanh bức tường thành, bất giác anh cất giọng ngâm: “Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi Dục ẩm tỳ bà mã thượng thôiTúy ngọa sa trường quân mạc tiếuCổ lai chinh chiến kỉ nhân hồi” Đúng rồi! bài thơ Lương Châu Từ của Vương Hàn đời Đường đây mà. Trường phái Biên tái rất nổi tiếng thời Thịnh Đường qua các tác giả Lí Bạch, Đỗ Phủ, Đỗ Mục… chuyên viết về chinh chiến, quan ải, chia li. Hồi đó, trường thành được coi là biên giới của người Hán và rợ Hung Nô. Đi chinh chiến tức là vượt trường thành đi đánh giặc. Trường thành đã chứng kiến bao nhiêu người ra đi mà không trở về? Cạnh ngay bức tường thành có một ụ đất ngang khoảng sáu mét cao mười mét. Không ai có thể nghĩ cái ụ đất “tầm thường” này lại chính là phong hỏa đài một phương thức truyền tin nhanh và hiệu quả nhất thời bấy giờ. Khi có giặc, họ phát tín hiệu như đốt rơm hoặc phân súc vật trên tường thành để báo động có người lạ xâm nhập. Một cột khói đen có nghĩa là có một toán cướp tấn công bất ngờ, bốn cột khói nghĩa là có một vạn lính đang tiến vào thành. Tại phong hỏa đài (luôn có người trực) kế cận sẽ nhận ra và gởi quân đến tiếp viện hoặc tiếp tục báo về kinh đô để sẵn sàng ứng cứu. Hẩm hiu trường thành cổ Phong hỏa Đài - hệ thống truyền tin tân tiến, hiệu quả nhất ngày nào bây giờ chỉ còn lại đống đất - Ảnh: Nguyễn Tập Tôi đến nhà những người dân xung quanh để hỏi thêm về trường thành. Dân ở đây nghèo quá. Nhà bằng đất, trong nhà chỉ có mấy con dê là tài sản quí nhất. Vừa cho dê ăn, bà Hà Linh vừa nói: “Người ta nói bức tường thành được làm từ thời Tần nhưng thời gì cũng vậy vì nó không đem đến ngô, dê, sữa... cho chúng tôi”?! Dẫu sao thì họ cũng chỉ than thở thôi, chứ những nông dân ở ngôi làng Biên Tương Hạo (Mông Cổ) còn đào hang tại một trong những đọan cổ nhất của Vạn lý trường thành xây từ đời Triệu (453-222 trước CN) làm vựa chứa ngũ cốc, chuồng gia súc. Thứ bùn khô của quá khứ đầy hào quang trở thành nguồn vật liệu qúi giá cho họ để… làm nhà! Theo dấu trường thành cổ, từ Trung Vệ tôi đến cao nguyên Alashan thuộc Nội Mông. Đoạn Trường thành thất lạc nằm ẩn trong lớp cát sau nhiều thế kỷ này mới được phát hiện nằm ngay biên giới của tỉnh Ninh Hạ và Nội Mông có độ dài khoảng 80km, cao bảy mét (tính từ móng), và rộng sáu mét rưỡi. Tại đây, số phận của nó còn đáng buồn hơn. Một phần bị đập bỏ không thương tiếc để làm con đường xuyên tỉnh nối Nội Mông và Ninh Hạ. Phần còn lại chạy dọc theo sườn núi Hạ Lan cũng không có được “một hàng rào kẽm gai sơ sài để bảo vệ”. Đoạn trường thành bị đập phá tại biên giới tỉnh Ninh Hạ và Nội Mông - Ảnh: Nguyễn Tập Ngoài sự xâm hại nặng nề của khí hậu và sự sa mạc hóa của Gobi, cách đây ba năm, ở Nội Mông, các nhà xây dựng đường cao tốc 110 chạy từ Đông Trung Quốc đến Tây Tạng đã phá một chòi gác 2.200 năm tuổi. Hiện nay, Quỹ Bảo tồn Bảo tàng thế giới đã liệt Vạn lí trường thành này vào danh sách đỏ "những khu vực có khả năng biến mất". Chỉ 1/3 trong tổng số 6.350m chiều dài của Vạn Lý Trường Thành còn được giữ vững. 1/3 đang phải chịu những xâm hại tàn tệ nhất, còn 1/3 cuối cùng thì đã biến mất từ lâu. Tiếc thay, những di tích cổ xưa hiếm hoi còn sót lại ở những vùng này không được người ta xem trọng. Phải chăng chỉ vì nó không thể trở thành “máy kiếm tiền” như đọan trường thành Cư Dung quan, Bát Đạt Lãnh tại Bắc Kinh? |
