Thuốc huyết áp uống lúc nào tốt nhất năm 2024

Hơn một tỷ người bị huyết áp cao trên toàn thế giới (1). Huyết áp cao là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong sớm trên toàn cầu, chiếm gần 10 triệu ca tử vong vào năm 2015

Thuốc điều trị huyết áp đã được chứng minh là hiệu quả trong kiểm soát và giảm nguy cơ các vấn đề liên quan đến tăng huyết áp. Và một câu hỏi thường gặp mà bệnh nhân thường đặt ra là liệu dùng thuốc vào buổi sáng hay buổi tối có tốt hơn. Bài báo này nhằm cung cấp thông tin cần thiết để giúp bệnh nhân và các chuyên gia y tế hiểu rõ hơn về việc lựa chọn thời điểm dùng thuốc.

Nói đến tăng huyết áp ban đêm, đây là một yếu tố dự báo kết quả tim mạch tốt hơn so với huyết áp ban ngày, và có bằng chứng trước đây cho thấy thuốc hạ huyết áp dùng vào buổi tối thay vì buổi sáng làm giảm huyết áp ban đêm ở mức độ lớn hơn (2) và có những nghiên cứu trước đây chỉ ra tác dụng bảo vệ bệnh nhân khỏi các biên cố tim mạch khi dùng thuốc hạ huyết áp vào ban đêm (3)

Tuy nhiên thử nghiệm TIME thực hiện tại Anh Quốc là một thử nghiệm ngẫu nhiên trên hơn 21.000 bệnh nhân bị tăng huyết áp được theo dõi trong hơn 5 năm với độ tuổi trung bình của bệnh nhân là 65 tuổi, 58% là nam giới và 98% là người da trắng, 10.503 dùng thuốc buổi tối và 10.601 dùng thuốc buổi sáng. . Nghiên cứu này được trình bày được trình bày trong phiên họp trực tuyến tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Tim mạch Châu Âu (ESC) ( 26–29 tháng 8, Barcelona, ​​Tây Ban Nha). Nghiên cứu đã kết luận rằng việc bảo vệ chống lại nhồi máu cơ tim, đột quỵ và tử vong do nguyên nhân mạch máu không bị ảnh hưởng bởi việc có uống thuốc hạ huyết áp vào buổi sáng hay buổi tối, việc uống thuốc hạ huyết áp vào buổi tối không có hại và không tốt hơn hay kém hơn buổi sáng. Nghiên cứu cho thấy nhập viện do nhồi máu cơ tim không tử vong hoặc đột quỵ không tử vong, hoặc tử vong do mạch máu – xảy ra ở 362 người tham gia (3,4%) trong nhóm dùng thuốc buổi tối và 390 bệnh nhân (3,7%) trong nhóm dùng thuốc buổi sáng và kết quả này mâu thuẫn với những phát hiện trước đó cho thấy lợi ích tim mạch rất lớn của việc dùng thuốc vào ban đêm (4)

Giáo sư Thomas MacDonald của Đại học Dundee, Vương quốc Anh cho biết: “TIME là một trong những nghiên cứu về tim mạch lớn nhất từng được thực hiện và đưa ra câu trả lời dứt khoát cho câu hỏi nên uống thuốc hạ huyết áp vào buổi sáng hay buổi tối. Thử nghiệm cho thấy rõ ràng rằng nhồi máu cơ tim, đột quỵ và tử vong do nguyên nhân mạch máu xảy ra ở mức độ tương tự bất kể thời gian dùng thuốc. Những người bị huyết áp cao nên dùng thuốc hạ huyết áp thường xuyên vào thời điểm thuận tiện trong ngày và giảm thiểu mọi tác dụng không mong muốn.”. Giáo sư nói thêm rằng “Uống thuốc vào buổi tối không có hại, theo như chúng tôi có thể phát hiện, và chúng tôi có thể kết luận rằng bệnh nhân có thể uống thuốc huyết áp vào buổi sáng hoặc buổi tối, vì thời gian không ảnh hưởng gì đến kết quả tim mạch,” (5)

Qua nghiên cứu trên, chúng ta có thể kết luận rằng: Tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ chính gây ra nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Việc điều trị hiệu quả bằng thuốc hạ huyết áp là rất quan trọng để giảm nguy cơ này. Qua đó bệnh nhân lựa chọn thời điểm nào trong ngày để uống thuốc hạ huyết áp không quan trọng, chỉ cần duy trì một thời điểm nhất định mỗi ngày để đảm bảo nồng độ thuốc.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Eur Heart J. 2018;39:3021–3104.

2. Hermida RC, Ayala DE. Chronotherapy with the angiotensin-converting enzyme inhibitor ramipril in essential hypertension improved blood pressure control with bedtime dosing. Hypertension. 2009;54:40-46.

3. Ho CLB, Chowdhury EK, Doust J, et al. The effect of taking blood pressure lowering medication at night on cardiovascular disease risk. A systematic review. J Hum Hypertens. 2021;35:308–314.

4. Prof Isla S Mackenzie, PhD, et al. Cardiovascular outcomes in adults with hypertension with evening versus morning dosing of usual antihypertensives in the UK (TIME study): a prospective, randomised, open-label, blinded-endpoint clinical trial. VOLUME 400, ISSUE 10361, P1417-1425, OCTOBER 22, 2022

5. https://www.escardio.org/The-ESC/Press-Office/Press-releases/Evening-dosing-of-blood-pressure-medication-not-better-than-morning-dosing

Theo ThS. BS. Nguyễn Thu Huyền, Khoa Nội tim mạch, Bệnh viện 19-8, tăng huyết áp vốn được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” bởi bệnh thường tiến triển âm thầm cho đến khi người bệnh gặp các biến cố nghiêm trọng về sức khỏe như đột quỵ, nhồi máu cơ tim cấp, mờ mắt…

Khi bị tăng huyết áp, người bệnh cần tuân thủ 5 nguyên tắc điều trị bệnh bao gồm: Duy trì chế độ ăn uống phù hợp, từ bỏ các thói quen xấu, tập thể dục thể thao, tuân thủ dùng thuốc điều trị và tái khám đúng hẹn.

Mục tiêu của điều trị tăng huyết áp là ngăn chặn các biến chứng của huyết áp cao lên các cơ quan đích như mắt, tim, não, mạch máu, thận...

Vì vậy, việc điều trị huyết áp cần đạt hai yêu cầu là: đạt được huyết áp mục tiêu (dưới 130/80 mmHg) và giảm tối đa nguy cơ tổn thương đích.

Liên quan đến vấn đề thời điểm uống thuốc, nhiều bệnh nhân thường thắc mắc uống thuốc huyết áp vào buổi sáng có tốt hơn buổi tối không. Giải đáp câu hỏi này, ThS. BS. Nguyễn Thu Huyền cho biết, hiện nay chưa có khuyến cáo nào cụ thể về thời điểm dùng thuốc điều trị tăng huyết áp.

Đã có nhiều nghiên cứu được thực hiện để so sánh hiệu quả điều trị khi uống thuốc buổi sáng và tối. Kết quả là không tìm thấy sự khác biệt ở nhóm sử dụng thuốc vào buổi sáng và cả nhóm uống thuốc vào buổi tối trong việc bảo vệ chống lại cơn đau tim, đột quỵ hoặc các bệnh về tuần hoàn…

Do đó, điều quan trọng là người bệnh nên uống thuốc vào thời điểm nhất quán phù hợp nhất với mình, dùng thuốc đều đặn hàng ngày vào cùng một thời điểm, ThS. BS. Nguyễn Thu Huyền cho biết.

ThS. BS. Nguyễn Thu Huyền, Khoa Nội tim mạch, Bệnh viện 19-8 nhận định rằng uống thuốc cao huyết áp vào buổi sáng hay tối đều mang lại hiệu quả điều trị như nhau.

2. Cần làm gì nếu quên uống thuốc vào giờ cố định?

Vậy nếu quên uống thuốc vào giờ cố định thì nên uống ngay khi nhớ ra hay để hôm sau mới uống? ThS. BS. Nguyễn Thu Huyền cho biết, hầu hết các thuốc điều trị huyết áp đều có tác dụng hạ huyết áp từ từ và kéo dài. Vì vậy nếu quên thì có thể uống vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày mà người bệnh nhớ ra. Người bệnh có thể dùng thuốc huyết áp thường xuyên vào thời điểm thuận tiện trong ngày để tránh quên thuốc.

Thuốc trị tăng huyết áp cần uống đều đặn và đúng liều theo hướng dẫn của bác sĩ, không phải chỉ khi huyết áp cao mới uống. Tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc, bỏ thuốc, thay đổi thuốc hoặc tự tăng/ giảm liều thuốc.

Bởi hơn 90% bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát, tức là không tìm được căn nguyên, chỉ có thể ổn định huyết áp nếu dùng thuốc thường xuyên phối hợp với kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ góp phần gây tăng huyết áp. Nếu bệnh nhân ngừng sử dụng thuốc, chỉ số huyết áp có thể tăng vọt lên, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Nếu quên thì người bệnh cao huyết áp có thể uống vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày ngay khi nhớ ra.

Trong trường hợp bệnh nhân đang sử dụng thuốc mà huyết áp đột ngột tăng cao (nhất là trên 180/110mmHg) thì cũng không nên tự ý uống tăng liều thuốc. Khi đó, người bệnh cũng như gia đình cần bình tĩnh cho người bệnh nằm nghỉ ngơi 10-15 phút rồi đo lại huyết áp để xác định mức độ tăng huyết áp.

Chú ý theo dõi và phát hiện ngay những triệu chứng bất thường như đau thắt ngực, đau đầu, khó thở, nhìn mờ, rối loạn tiểu tiện, buồn nôn, nôn ói, lơ mơ, co giật…và báo ngay cho bác sĩ hoặc đưa bệnh nhân nhập viện cấp cứu để tránh tai biến đáng tiếc.