Soạn phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận
|
1. Khái quát về văn nghị luận Show
- Văn nghị luận là dùng lí lẽ của mình để bàn bạc, để thuyết phục người khác về một vấn đề nào đó. Để thuyết phục được ý kiến phải đúng, thái độ phải đúng. Có thể gọi ý kiến là lí còn thái độ là tình. Có ý kiến đúng mà thái độ không đúng thì cũng kém gì giá trị và tác dụng. Có ý kiến đúng và thái độ dung rồi lại phải có cách nghị luận hợp lí nữa. - Yêu cầu của bài văn nghị luận: Phải đúng hướng, phải trật tự, phải mạch lạc, trong sáng, sinh động, hấp dẫn. - Những thao tác chính của văn nghị luận: giải thích, chứng minh, phân tích, bàn luận, bác bỏ,…
2. Cách làm một bài văn nghị luận văn học a. Tìm hiểu đề Để xác định tầm quan trọng của việc tìm hiểu đề, cần trả lời được 4 câu hỏi sau đây: * Thứ nhất: đặt ra vấn đề gì cần giải quyết? Viết lại vấn đề rõ ràng ra giấy. Có 2 dạng đề: + Đề nổi, các em dễ dàng nhận ra và gạch chân dưới luận đề trong đề bài. + Đề chìm, các em cần nhớ lại bài học về tác phẩm ấy, dựa vào chủ đề của bài đó mà xác định luận đề. * Thứ hai: Đề yêu cầu nghị luận theo kiểu nào? Dưới đây là dạng đề thường gặp: + Bình giảng một đoạn thơ + Phân tích một bài thơ + Phân tích một đoạn thơ + Phân tích một vấn đề trong tác phẩm văn xuôi + Phân tích một nhân vật + Phân tích một hình tượng + Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật… * Thứ ba: Cần sử dụng những thao tác nghị luận nào? Thao tác nào chính? * Thứ tư: Để giải quyết vấn đề cần sử dụng những dẫn chứng nào? Ở đâu? b. Tìm ý và lập dàn ý b.1. Tìm ý - Tự tái hiện lại kiến thức đã học về những giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm bàn đến. - Tự suy nghĩ và trả lời các câu hỏi: + Xác định giá trị nội dung và tư tưởng: tác phẩm ấy chứa đựng bao nhiêu nội dung? Đó là những nội dung nào? Qua mỗi nội dung, tác giả thể hiện thái độ, tình cảm gì? Nhà văn muốn gửi gắm thông điệp gì đến người đọc? + Xác định giá trị nghệ thuật: để làm nổi bật lên giá trị nội dung, nhà văn đã sử dụng những hình thức nghệ thuật nào? Thủ pháp nghệ thuật quan trọng nhất mà tác giả sử dụng để gây ấn tượng cho người đọc là thủ pháp gì? Chi tiết nào, hình ảnh nào,… làm em thích thú? Vì sao? Nhà văn đã sử dụng nghệ thuật gì ở đó? b.2. Lập dàn ý Dựa vào các ý đã tìm được, học sinh cần phác họa ra dàn ý sơ lược. Cần chú ý: khi lập dàn ý và triển khai các ý phải đảm bảo bố cục 3 phần của bài văn, nếu thiếu một phần, bài văn sẽ không hoàn chỉnh và bị đanh giá thấp. Dưới đây là dàn ý cơ bản của một bài văn phân tích tác phẩm * Mở bài: - Giới thiệu vài nét về tác giả - Giới thiệu hoàn cảnh ra đời tác phẩm, xuất xứ của tác phẩm. - Giới thiệu luận đề cần giải quyết (cần bám sát vào đề bài để giới thiệu luận đề rõ ràng, chính xác. Luận đề cần dẫn lại nguyên văn yêu cầu của đề). * Thân bài: - Nêu luận điểm 1 – luận cứ 1 – luận cứ 2,…(Các luận điểm, luận cứ này chính là các ý 1,2,3,... ý a,b,c,… mà các thầy cô đã giảng dạy trong bài học về tác phẩm ấy) - Nêu luận điểm 2 – luận cứ 2,… Cần chỉ ra giá trị nội dung thứ 2, trong đó chứa đựng giá trị nghệ thuật gì, giá trị tư tưởng tình cảm gì?... …………. - Nhận định chung: khắc sâu giá trị tư tưởng – chỉ ra thành công về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm (so sánh với các tác phẩm khác cùng thời) và nêu hạn chế của nó (nếu có). * Kết bài: Khẳng định giá trị văn học của tác phẩm ở cả hai mặt nội dung và nghệ thuật Sau khi lập xong dàn ý, học sinh cần phải biết dựng đoạn dựa theo các luận điểm vừa tìm ra.
Soạn bài phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận (Ngữ văn 11): Bài học hôm nay sẽ giúp các bạn những cách phân tích và xác định yêu cầu của đề bài và cách lập dàn ý cho một bài viết. Mời các bạn cùng tham khảo bài dưới đây để chuẩn bị bài tốt hơn nhé! Tham khảo thêm:
1. Soạn bài phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận ( Phân tích đề)Câu 1 (sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1 trang 23):– Đề 1 thuộc dạng đề có những định hướng cụ thể. – Đề 2 và 3 là những dạng đề mở và yêu cầu người viết phải tự tìm tòi và xác định được hướng triển khai. Câu 2 (sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1 trang 23):Vấn đề cần phải nghị luận: – Đề 1: Việc chuẩn bị hành trang để vào thế kỷ mới. – Đề 2: Tâm sự của Hồ Xuân Hương ở trong bài Tự tình II. – Đề 3: Một vẻ đẹp của bài thơ Câu cá mùa thu của nhà thơ Nguyễn Khuyến. Câu 3 (sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1 trang 23):Phạm vi và giới hạn của bài viết đó là: – Đề 1: Dẫn chứng thuộc lĩnh vực đời sống và xã hội – Đề 2: Dẫn chứng chủ yếu ở trong bài thơ Tự tình II của Hồ Xuân Hương – Đề 3: Dẫn chứng chủ yếu ở trong bài thơ “Câu cá mùa thu” của Nguyễn Khuyến 2. Cách lập dàn ý bài văn nghị luậnĐể có thể lập dàn ý cho bài văn nghị luận các bạn cần phải làm theo các bước như sau:
3. Soạn bài phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận (Luyện tập)Phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận cho những đề bài sau: Soạn bài phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận (Đề số 1)Cảm nghĩ của em về giá trị hiện thực ở trong đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” (Trích “Thượng kinh kí sự” của Lê Hữu Trác). *Phân tích đề: – Đây chính là dạng đề định hướng rõ về nội dung và thao tác nghị luận. – Vấn đề cần nghị luận: Giá trị hiện thực và sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh – Phương pháp: Sử dụng thao tác lập luận phân tích kết hợp cùng với nêu cảm nghĩ – Phạm vi dẫn chứng: văn bản Vào phủ chúa Trịnh la chủ yếu *Lập dàn ý a) Mở bài Giới thiệu bài “Vào phủ chúa Trịnh” b) Thân bài * Cuộc sống giàu sang, xa xỉ, rất thừa thãi và những lễ nghi rườm rà của chúa Trịnh: – cây cối um tùm, chim hótt líu lo – Đồ đạc nhân gian chưa bao giờ từng thấy. Toàn được son son và dát vàng – Lầu son gác tía, rèm châu, hiên ngọc, xập vàng – Đồ ăn toàn là những của ngon và vật lạ – Quan lính, kẻ hầu và người hạ tấp nập… – Phủ chúa uy nghi, xa xỉ hơn cả ở cung vua… – Vào phủ chúa phải đi qua rất nhiều cửa, qua nhiều dãy hành lang quanh co… * Bức chân dung của thế tử Trịnh Cán – Là một cậu bé 5, 6 tuổii – Vây quanh cậu bé bao nhiêu là gấm vóc lụa là, vàng, ngọc, xập, nến, đèn, hương hoa, rồi màn trướng,… – Người hầu hạ, cung tần, mỹ nữ, thái y đứng gần hoặc chực ở xa. * Thái độ và dụ cảm của tác giả – Dửng dưng trước cuộc sống giàu sang, xa hoa và thừa thãi của phủ chúa – Phê phán về cuộc sống xa xỉ đó – Việc khám bệnh cho thế tử Trịnh Cán thể hiện được sự tận tâm, nhân cách của một người thầy thuốc… – Tác giả nhìn thấy trong sự xa hoa ở nơi phủ chúa có sự tàn tạ, lụi tàn… c) Kết bài – Nêu nhận xét của mình về giá trị trong đoạn trích * Luận điểm Có 2 luận điểm lớn:
Soạn bài phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận (Đề số 2)Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của nữ thi sĩ Hồ Xuân Hương qua hai bài thơ Nôm “Bánh trôi nước” và “Tự tình II”. *Phân tích đề – Vấn đề cần nghị luận: Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của nhà thơ Hồ Xuân Hương – Phương pháp: Sử dụng thao tác lập luận phân tích kết hợp cùng với bình luận – Phạm vi dẫn chứng là những từ ngữ giản dị và thuần Việt, những câu thơ sáng tạo, thành ngữ, ca dao ở trong hai bài thơ. – Thao tác nghị luận chính là phân tích, cảm nghĩ và khái quát. *Lập dàn ý a) Mở bài: Giới thiệu về bài thơ “Tự tình” hoặc “Bánh trôi nước” cùng với tài năng của Hồ Xuân Hương b) Thân bài: Tài năng sử dụng ngôn ngữ của nhà thơ Hồ Xuân Hương được thể hiện qua – Sử dụng thơ Nôm một cách vô cùng nhuần nhuyễn – Sử dụng các từ ngữ rất thuần Việt: + Bánh trôi nước: Trầu hôi, quệt, vôi, xanh, lá, vôii, của, … + Tự tình II: Trống canh, dồn, trơ, xế, xiên, đâm toạc, và hòn… – Sử dụng hình thức đảo trật tự từ ở trong câu: “Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám – Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn” – Sử dụng những câu so sánh: Xanh như lá, bạc như vôi” c) Kết bài: Nêu cảm nghĩ của mình về tác dụng của việc sử dụng những ngôn ngữ đó * Luận điểm: Có 2 luận điểm:
Soạn bài phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận (Đề số 3)Có 2 luận điểm (nội dung , nghệ thuật ) trong đó nội dung có 2 luận cứ, còn nghệ thuật có 3 luận cứ tùy thuộc vào vẻ đẹp của bài thơ mà học sinh lựa chọn. Trên đây là toàn bộ nội dung bài phân tích đề lập dàn ý bài văn nghị luận ngắn gọn nhưng đầy đủ cho các em chuẩn bị bài thật tốt nhất trước khi lên lớp. Chúc các em học tốt môn Ngữ văn lớp 11!
 |
