"Vắng tanh như chùa Bà Đanh" là câu thành ngữ dân gian để chỉ sự vắng vẻ, đìu hiu. Đó là câu chúng ta vẫn dùng thường ngày, nhưng nguyên nhân ra đời của nó chắc hẳn không phải quý Phật tử nào cũng biết?
> Phật tử có thể đọc thêm loạt bài về chùa Việt
Dân gian xưa có câu "Vắng như chùa Bà Đanh" hay là "Vắng tanh như chùa Bà Đanh". Vậy chùa Bà Đanh được nói đến trong câu thành ngữ có thật ở ngoài đời hay chỉ là biểu tượng được ví von? Và nếu chùa Bà Đanh có thật thì ở đâu? Chùa có vắng như lời đồn của người dân hay không?
Chùa Bà Đanh ở đâu?
Chùa Bà Đanh này còn gọi "Bảo Sơn Nữ", tọa lạc trên một vùng đất tại thôn Đanh Xá, xã Ngọc Sơn, huyện Kim Bảng, Hà Nam. Chùa có diện tích khoảng 10 ha trải rộng cho chừng gần 40 gian nhà gạch ngói - bề thế ấy cùng lịch sử dài lâu - chùa Bà Đanh được xem như thắng tích Phật giáo nổi bật ở Hà Nam hay của cả miền Bắc.
Trong một khuôn viên chùa phủ rợp bóng cổ thụ xưa cũ mà nếu nhìn từ trên không - ở một thế đất tuyệt mỹ ba mặt được ôm bởi sông Đáy, lối độc đạo dẫn vào lại có hai ngõ: một đưa đến chính điện, ngõ kia đến núi Ngọc cận kề Chùa. Ba mặt khu di tích này có dòng sông Đáy bao quanh. Trước cách mạng tháng 8 năm 1945 khu vực chùa Bà Đanh nằm tách ra xa khu dân cư.
Tham cứu những tài liệu tin cậy, xuất xứ từ ngôi đền ở thế kỷ VII - hành trình dựng chùa thành một nơi dung hợp tín ngưỡng dân gian và thờ Phật diễn ra với nhiều lần trùng tu sửa chữa mở rộng...
Khởi thủy chùa là nơi thờ Tứ pháp: pháp điện, pháp lôi, pháp vân, pháp vũ - các hiện tượng tự nhiên. Các tài liệu đã nói đề cập một thời điểm xa xưa nơi đây từng là đền thờ một nữ thần Champa. Cứ liệu ấy vững vàng khi dẫn đến vị thế cửa ngõ Đại Việt ngày trước với biên thùy quốc gia Champa và nơi kết nối giao thoa văn hóa tín ngưỡng Việt - Champa bên cạnh kết nối văn hóa tín ngưỡng từ phương Bắc. Quá trình mở rộng lãnh thổ, Nam tiến song hành quá trình đồng hóa giao lưu tương tác văn hóa tín ngưỡng như một tất yếu và chùa Bà Đanh đóng vai trò quan trọng trong quá trình tinh tế ấy.
Kiến trúc của chùa là quần thể những kiến trúc độc đáo, tinh tế và vô cùng đẹp mắt, điển hình của kiến trúc cổ xưa với những chi tiết chạm khắc tinh xảo. Chùa Bà Đanh là một tổng thể bao gồm nhiều công trình với gần bốn mươi gian [chưa kể hệ thống nhà cầu] đan xen, bổ trợ cho nhau. Theo nhân dân địa phương cho biết thì ngôi chùa này được xây dựng từ lâu đời và đã được tu sửa nhiều lần. Các công trình hiện nay đều được xây dựng từ thế kỉ 19 trở lại đây.
Các kiến trúc từ tam quan, hành lang, nhà bái đường đến thượng điện đều được xây đăng đối theo một trục chính ở giữa và độ cao được nâng dần lên từ ngoài vào trong, điểm chốt cuối cùng là nhà thượng điện. Toàn bộ ngôi chùa từ bố cục đến kiến trúc, chạm khắc đều mang đậm phong cách xây dựng cổ truyền của dân tộc.
Thành ngữ "Vắng tanh như chùa Bà Đanh" có ý nghĩa như thế nào?
Để lý giải cho thành ngữ "Vắng tanh như chùa Bà Đanh", nhiều nhà nghiên cứu đưa ra rất nhiều giả thuyết. Nổi tiếng nhất trong số đó là do chùa bà Đanh rất linh thiêng. Tên chùa Bà Đanh dựa trên địa danh thôn Đanh xá nơi chùa tọa lạc và sự vắng vẻ khó hiểu một chốn linh thiêng trang nghiêm bậc nhất như thế có khi được dẫn giải do vị trí độc đạo và thế khuất vắng của chùa. Bên cạnh đó người dân địa phương thường kể lại rằng, Bảo Sơn Tự rất linh thiêng, người đi đường nếu dám cười cợt, bất kính dù chỉ 1 câu cũng sẽ bị trừng phạt nặng nề. Chính vì lẽ đó mà càng ngày càng ít người dám đến thờ cúng do sợ "vạ từ miệng mà ra".
Chùa Bà Đanh là nơi có núi, có sông nhưng lại vô cùng vắng vẻ vì xa khu dân cư cho nên mới hiếm người qua lại. Trải qua thời gian, tuy nhà cửa có được xây dựng nhiều hơn nhưng mà vì chùa vẫn nằm riêng lẻ ở một góc cho nên người dân cũng không có thói quen ghé qua viếng chùa nhiều cho lắm. Chùa Bà Đanh chỉ đông đúc hơn đôi chút vào ngày Rằm hay Mồng Một khi mọi người vào lễ, còn ngày thường thì cực kỳ vắng vẻ.
Thực tế, còn rất nhiều giai thoại được dân gian truyền miệng nhưng hầu hết đều bị thời gian làm phôi pha hết. Ngày nay, các sự tích đều mang tính tham khảo, tương đối do có nhiều dị bản khác nhau, khó chính xác hoàn toàn.
Chùa Bà Đanh ngày nay vẫn đẹp lung linh trong vị thế thắng tích bậc nhất đất Bắc trong hệ thống chùa Phật giáo. Mặt trước, nơi hướng ra sông Đáy, có ngôi đền kín cửa rêu cũ kỳ bí không rõ bên trong thờ phượng vị Thần hay Thánh nào. Và không xa nơi ấy, mấy bước chân, núi Ngọc tua tủa rễ cây nghìn năm bổ túc cho nét hay của cổ tự.
Dù chùa bà Đanh dẫu có vắng vẻ, có phần cô tịch nhưng chính điều đó lại làm nên 1 vẻ đẹp mà những ngôi chùa khác hiếm có được, đó là sự thanh tịnh, yên bình đem đến không khí thanh khiết trong lành cho quý Phật tử đến vãn cảnh.
Chùa Bà Đanh Hà Nam là điểm du lịch tâm linh nổi tiếng mang vẻ đẹp yên bình, thanh tịnh, có cảnh quan sơn thủy hữu tình. Vậy chùa Bà Đanh ở đâu? Chứa đựng những điều bí ẩn gì? Hãy cùng tìm hiểu ở bài viết này bạn nhé!
1. Chùa Bà Đanh nằm ở đâu?
- Nếu như các ngôi chùa khác nổi tiếng với sự đông đúc, kiến trúc đặc biệt thì chùa bà Đanh Hà Nam được nhiều người biết tới bởi câu nói thương hiệu “Vắng như chùa bà Đanh”. Ngôi chùa này còn có tên gọi khác là Bảo Sơn Tự, thuộc thôn Đanh, Ngọc Sơn, Kim Bảng, Hà Nam.
- Để tìm đến chùa Bà Đanh Kim Bảng Hà Nam không hề khó, bạn cứ đi theo quốc lộ 1 từ Hà Nội tới thẳng thành phố Phủ Lý, sau đó rẽ phải qua cầu Hồng Phú, chạy thêm khoảng 10km theo quốc lộ 21, đến cầu treo Cấm Sơn là tới. Tùy vào sở thích cũng như khả năng mà bạn có thể lựa chọn phương tiện xe máy, ô tô hay xe khách để tới đây. Khoảng cách từ Hà Nội tới Hà Nam chỉ khoảng 60km nên việc đi lại vô cùng dễ dàng.
- Chùa mở cửa từ 6:00 - 18:00 giờ hằng ngày với giá vé là 30.000 VNĐ/người.
2. Truyền thuyết linh thiêng ở chùa Bà Đanh Kim Bảng Hà Nam
Chùa Bà Đanh ở Hà Nam chứa đựng truyền thuyết linh thiêng, huyền bí mà khiến rất nhiều du khách tò mò. Tới chùa Bà Đanh, bạn có thể sẽ được nhiều người dân hoặc sư trong chùa kể lại cho.
2.1. Chùa Bà Đanh thờ ai?
Chùa Bà Đanh Hà Nam được xây dựng từ thế kỷ VII với diện tích rất nhỏ, đến thời vua Lê Thánh Tông thì chùa được cải biến rộng rãi và to như bây giờ. Chùa thờ Tứ Pháp là tín ngưỡng Tứ Phủ - một tín ngưỡng dân gian phổ biến ở các ngôi chùa miền Bắc Việt Nam bao gồm: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện.
Về tên gọi Bà Đanh xuất phát từ truyền thuyết địa phương, chùa thờ nữ thần thiên nhiên giúp mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu nên người dân gọi là chùa Đức Bà làng Đanh, sau gọi tắt là chùa Bà Đanh.
2.2. Sự tích “Vì sao chùa Bà Đanh vắng bóng người”?
Có rất nhiều lý do để thuyết minh về chùa Bà Đanh ở Hà Nam vắng khách. Nhưng có lẽ lý do thuyết phục nhất là do trước đây chùa nằm ở vị trí khó khăn cho việc di chuyển, bao quanh là rừng và sông mà lại xa dân cư, có thú dữ nên nhiều người ngại hành hương qua đây.
Tuy nhiên, có một lý do khác được người dân kể lại là do chùa rất linh thiêng, người đi qua chùa mà có những lời nói khiếm nhã, thái độ không tốt là sẽ bị trừng phạt nặng nề. Vì vậy, người dân ít đến nhằm tránh tai họa do vạ miệng mà ra.
3. Vì sao chùa Bà Đanh Hà Nam nổi tiếng gần xa?
Giờ đây, Hà Nam không chỉ nổi tiếng với ngôi làng sinh ra Chí Phèo, Bá Kiến, nhà văn Nam Cao mà còn được biết đến với nhiều ngôi chùa độc đáo. Một trong số đó không thể không nhắc tới chùa Bà Đanh.
3.1. Lịch sử chùa Bà Đanh Hà Nam - di tích oai hùng của dân tộc
Chùa Bà Đanh Hà Nam có lịch sử hàng trăm năm tuổi với không gian yên bình, tĩnh lặng cùng nghệ thuật điêu khắc dân gian đặc sắc. Bao quanh chùa là dòng sông Đáy thơ mộng. Phía Nam là bến lên cổng tam quan với tam cấp trải dài có hai hàng trụ chóp hình búp sen. Phía Bắc là núi Ngọc rất nhiều cây xanh, cành lá sum suê, trên đỉnh có một cây si cổ thụ hàng trăm tuổi thỏng xuống vô số rễ bám vào vách đá rất kỳ vĩ. Chính vì vậy, người dân ngày càng thích đến chùa Bà Đanh để vãn cảnh.
Không chỉ mang vẻ đẹp thiên nhiên hữu tình, chùa Bà Đanh Hà Nam còn là “căn cứ địa” trong kháng chiến. Từ năm 1946 đến 1950 là địa điểm tập luyện của du kích, là đầu não của cách mạng, nơi bộ đội đóng quân và là đầu mối giao thông quan trọng giúp cuộc kháng chiến giành thắng lợi.
3.2. Đặc sắc kiến trúc chùa Bà Đanh Hà Nam
Chùa Bà Đanh mang kiến trúc dân gian đặc sắc, nổi bật ở khu vực cổng tam quan, nhà trung đường và nhà thượng điện.
- Cổng tam quan: xung quanh cổng có vườn hoa với hoa nhài, mẫu đơn cùng cây cau khẳng khiu che bóng mát. Hai dãy hành lang ở sân gạch trước bái đường được dựng bằng gỗ lim tốt, lợp ngói lam, với tường bao quanh độc đáo.
- Nhà trung đường: có 5 gian liền kề với bái đường được bít 2 đầu và lợp ngói lam. Ở trước nhà trung đường có màn che, chấn song được làm từ con tiện gỗ vô cùng chắc chắn. Ngoài ra, trụ và rường ở đây đều được tạo vuông góc, trông vừa đẹp lại vô cùng chắc chắn.
- Nhà thượng điện: tuy nhỏ nhưng được bao xung quanh bằng gỗ lim thiết kế 3 gian.
>>> Xem thêm: [Tổng Hợp] TOP 25 địa điểm du lịch Hà Nam cực hấp dẫn
3.3. Uy nghi lễ hội chùa Bà Đanh Hà Nam
Lễ hội chùa Bà Đanh Ngọc Sơn Kim Bảng Hà Nam được tổ chức vào tháng 2 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo người dân và cả du khách tứ phương. Lễ hội được tổ chức nhằm để người dân tôn vinh và cảm ơn Đức Bà đã phù hộ bình an và may mắn giúp mùa màng bội thu và cầu mong phù hộ cho vụ mùa tới ngày càng phát triển hơn.
Bên cạnh chùa Bà Đanh, du lịch Hà Nam còn rất nhiều điểm đến thú vị, những làng nghề truyền thống cùng nhiều món ăn đặc sản Hà Nam mà bạn không nên bỏ qua. Để khám phá hết những điểm tham quan ở đây, bạn đừng quên lựa chọn một khách sạn phù hợp nhé.
Giới thiệu với bạn khách sạn Vinpearl Condotel Phủ Lý với vị trí thuận lợi ngay trung tâm thành phố, giúp bạn dễ dàng trong việc di chuyển tới các điểm tham quan. Ngoài ra, ở Vinpearl Condotel Phủ Lý cũng có đầy đủ nhà hàng, bar, bể bơi, khu vui chơi, mang đến cho bạn trải nghiệm nghỉ dưỡng tiện nghi và trọn vẹn nhất.
>>> Đặt phòng khách sạn ở Vinpearl Condotel Phủ Lý
Đặc biệt, Vinpearl đang áp dụng chương trình hội viên Pearl Club với các ưu đãi có 1-0-2 dành riêng cho chủ thẻ và người thân:
- Miễn phí 02 đêm nghỉ tại khách sạn/resort trên toàn hệ thống
- Giảm thêm tới 10% GIÁ PHÒNG, 5% giá tour và trải nghiệm
- Giảm tới 50% đối với dịch vụ ẩm thực và phí sân cỏ
- Miễn phí mở thẻ, không phí duy trì thẻ
>>> Số lượng thẻ Pearl Club có hạn nên bạn hãy nhanh tay TÌM HIỂU VÀ ĐĂNG KÝ MỞ THẺ NGAY để tận hưởng những đặc quyền nghỉ dưỡng thượng lưu tại hệ sinh thái Vinpearl.
Chùa Bà Đanh Hà Nam thực sự là một điểm du lịch ấn tượng mà bạn nên cân nhắc đến vào dịp cuối tuần. Bạn sẽ có những trải nghiệm thú vị và được tìm hiểu thêm những nét đẹp văn hóa, lịch sử truyền thống của dân tộc ta. Mong rằng, những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn có một chuyến du lịch hoàn hảo và trọn vẹn nhất.
>>> Bạn cũng đừng quên đặt phòng sớm để hưởng những ưu đãi hấp dẫn tại Vinpearl Condotel Phủ Lý nhé!