Bất chấp những khó khăn của nền kinh tế toàn cầu, kinh tế số Việt Nam vẫn tăng trưởng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. Theo báo cáo mới nhất của Google, Temasek và Bain & Company, kinh tế số Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng 19% trong giai đoạn 2022-2023, dự báo tổng giá trị hàng hóa sẽ tăng từ 30 tỷ USD năm 2023 lên 45 tỷ USD vào năm 2025.
Kinh tế số Việt Nam đang có những bước phát triển mạnh mẽ, đó là nhờ vào chính sách đúng đắn của Chính phủ khi định hướng đẩy mạnh phát triển kinh tế số. Trong đó, hóa đơn điện tử được coi là một trong những giải pháp tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế số. Một mặt, hóa đơn điện tử góp phần thay đổi phương thức điều hành, quản lý, quy trình làm việc của cơ quan thuế cũng như của người dân, doanh nghiệp. Mặt khác, hóa đơn điện tử có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng, tích hợp, kết nối, chia sẻ với các cơ sở dữ liệu trọng yếu quốc gia, tạo thuận lợi cho sự phát triển kinh tế số, xã hội số.
Chia sẻ tại Hội thảo Nâng cao nhận thức về hóa đơn điện tử cho doanh nghiệp. Ông Charlies Thurby-Pelham, Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Úc tại Việt Nam cho rằng hóa đơn điện tử có ảnh hưởng tích cực đến quá trình chuyển đổi số, mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực xuất, nhập khẩu, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mở rộng giao thương với các đối tác nước ngoài.
Hiện nay, hóa đơn điện tử đã được áp dụng tại nhiều nước trên thế giới. Singapore hiện đang triển khai InvoiceNow, một nền tảng hóa đơn điện tử toàn quốc cho phép các công ty thuộc mọi quy mô xử lý hóa đơn điện tử một cách hiệu quả. InviceNow hoạt động dựa trên khung tiêu chuẩn Peppol, cho phép các doanh nghiệp tạo, chuyển hóa đơn điện tử một cách nhanh chóng và an toàn. Kinh nghiệm của Singapore cho thấy, để thu hút và thúc đẩy doanh nghiệp tích cực tham gia sử dụng hóa đơn điện tử, chính phủ cần thường xuyên tổ chức những buổi tập huấn cho doanh nghiệp, song song với việc đưa ra những gói hỗ trợ hấp dẫn như miễn phí thời gian đầu cho các doanh nghiệp tham gia vào các nền tảng thiết lập hóa đơn điện tử.
Tương tự Singapore, Nhật Bản hiện cũng đang đẩy mạnh ứng dụng hóa đơn điện tử dựa trên tiêu chuẩn Peppol. Trong đó, khu vực công sẽ chịu trách nhiệm xây dựng quy chuẩn hóa đơn điện tử chuẩn hóa địa phương. Trong khi một nhóm công tác giữa khu vực công và tư được thành lập để đẩy mạnh triển khai tiêu chuẩn Peppol rộng rãi trên toàn quốc. Ông Hiroyuki Kato, giám đốc, Cơ quan kỹ thuật số và Ban thư ký nội các Nhật Bản khuyến nghị về việc hợp tác chặt chẽ giữa khu vực công và tư trong lĩnh vực hóa đơn điện tử. Ông cho rằng, Việt Nam cũng nên nghiên cứu và triển khai tiêu chuẩn hóa đơn điện tử [như Peppol] tạo cơ sở ứng dụng hóa đơn điện tử hiệu quả hơn.
Sau 1 năm triển khai hóa đơn điện tử, Việt Nam đã xây dựng khung khổ pháp lý cơ bản hướng dẫn thực thi áp dụng hóa đơn điện tử. Tính đến ngày 31/10/2023, số lượng hóa đơn điện tử cơ quan thuế đã tiếp nhận và xử lý là hơn 5,6 tỷ hóa đơn. Dưới góc độ doanh nghiệp, các doanh nghiệp kiến nghị cần có thêm nhiều chương trình tập huấn giúp doanh nghiệp nắm bắt thông tin, tiếp cận và thực thi tốt hơn các quy định về hóa đơn điện tử. Các doanh nghiệp là nhà cung cấp dịch vụ cũng mong muốn được tiếp cận, trao đổi nhiều hơn giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ nhằm tháo gỡ khó khăn và cải tiến chất lượng nền tảng, cơ sở hạ tầng phục vụ ứng dụng hóa đơn điện tử.
Luật Quản lý thuế [sửa đổi] đã được Quốc hội thông qua, trong đó có quy định: Những nội dung về hóa đơn, chứng từ điện tử sẽ có hiệu lực từ ngày 01/7/2022. Quy định này khiến nhiều kế toán, doanh nghiệp nhầm tưởng thời hạn bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử đã được lùi lại.
Để làm rõ vấn đề này, Doanh nghiệp cần lưu ý các nội dung sau:
1. Luật Quản lý thuế [sửa đổi] và Nghị định 119/2018/NĐ-CP quy định khác nhau về thời hạn bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử
Tại Khoản 2, Điều 35 Nghị định số 119/2018/NĐ-CP có hiệu lực từ 01/11/2018 quy định: “Việc tổ chức thực hiện hóa đơn điện tử, hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế theo quy định của Nghị định này thực hiện xong đối với các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức khác, hộ, cá nhân kinh doanh chậm nhất là ngày 01 tháng 11 năm 2020”.
Trên thực tế, tính đến thời điểm hiện tại thì Tổng cục Thuế – Bộ Tài chính và các cơ quan thuế địa phương vẫn hướng dẫn doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử theo lộ trình đã quy định tại Nghị định 119/2018/NĐ-CP.
Tuy nhiên, tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XIV, Quốc hội đã thông qua Luật Quản lý thuế [sửa đổi]. Tại Chương X đã quy định về việc áp dụng hóa đơn, chứng từ điện tử với một số nội dung tương tự như đã quy định tại Nghị định số 119/2018/NĐ-CP. Tuy nhiên, Luật Quản lý thuế 2019 nêu: Những nội dung về hóa đơn, chứng từ điện tử sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2022. Khuyến khích các cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện những quy định về hóa đơn điện tử tại Luật này trước ngày 1/7/2022.
Quy định này của Luật Quản lý thuế [sửa đổi] được hiểu là quy định chung dành cho hóa đơn, chứng từ điện tử nói chung, bao gồm: hợp đồng, đề nghị, thông báo, xác nhận hoặc các tài liệu khác ở dạng thông điệp dữ liệu do các bên đưa ra liên quan tới việc giao kết hay thực hiện hợp đồng.
Hiểu không chính xác về định nghĩa trên khiến nhiều doanh nghiệp và kế toán nhầm tưởng về việc lùi thời hạn bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử đến 1/7/2022. Đây là hiểu nhầm rất tai hại khiến doanh nghiệp tốn kém về chi phí và có thể gặp rủi ro về pháp lý nếu không kịp thời chuyển đổi sang hóa đơn điện tử.
2. Bộ Tài chính chính thức ban hành Thông tư 68/2019/TT-BTC quy định hạn cuối bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử là 1/11/2020
Nhằm hướng dẫn thực hiện một số điều về hóa đơn điện tử tại Nghị định 119/2018/NĐ-CP đồng thời để giải đáp nhiều vướng mắc cho doanh nghiệp, tổ chức trong quá trình triển khai hóa đơn điện tử, Bộ Tài chính đã chính thức ban hành Thông tư 68/2019/TT-BTC ngày 30/9/2019.
Tại thông tư này, điều được doanh nghiệp và kế toán quan tâm hàng đầu về thời hạn bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử đã được làm rõ:
Khoản 3 và 4 Điều 26, Thông tư 68/2019/TT-BTC của Bộ Tài Chính đã quy định:
“Từ ngày 01 tháng 11 năm 2020, các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức khác, hộ, cá nhân kinh doanh phải thực hiện đăng ký áp dụng hóa đơn điện tử theo hướng dẫn tại Thông tư này”
Từ ngày 01 tháng 11 năm 2020, các Thông tư, Quyết định của Bộ Tài chính nêu tại Khoản 2 Điều này hết hiệu lực thi hành.
Như vậy, 100% doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, hộ, cá nhân kinh doanh vẫn bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử theo lộ trình đã được quy định tại Nghị định 119/2018/NĐ-CP hạn cuối 01/11/2020.
Trước đó, một số tỉnh thành đã phải gấp rút thực hiện chuyển đổi sang hóa đơn điện tử theo Nghị quyết 01/NQ-CP năm 2019: cơ bản hoàn thành triển khai hóa đơn điện tử tại Hà Nội, Hồ Chí Minh và các thành phố lớn trong năm 2019.