Rừng Amazon đang phải đối mặt với vấn đề gì

(TN&MT) - Hơn 10.000 loài động vật và thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao do rừng nhiệt đới Amazon bị tàn phá và 35% trong số này đã bị chặt phá hoặc đang suy thoái. Nội dung này nằm trong bản thảo một báo cáo quan trọng của Hội đồng khoa học Science Panel for the Amazon (SPA), được công bố vào ngày 14/7.

Carlos Roberto Sanquetta, Giáo sư kỹ thuật lâm nghiệp tại Đại học Liên bang Parana, nhà thực vật học Edilson Consuelo de Oliveira và nhân viên vườn ươm thực vật Rioterra Juciney Pinheiro dos Santos kiểm tra rừng nhiệt đới Amazon ở Itapua do Oeste, bang Rondonia, Brazil. Ảnh: Reuters

Báo cáo đã tổng hợp các nghiên cứu về rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới được thực hiện bởi 200 nhà khoa học trên toàn thế giới. Đây là báo cáo đánh giá chi tiết nhất về tình trạng rừng Amazon cho đến nay, cũng như làm rõ vai trò quan trọng của rừng Amazon đối với khí hậu toàn cầu, đồng thời chỉ ra những nguy cơ tiềm tàng mà khu rừng này đang phải đối mặt.

Tính đến nay, khoảng 18% diện tích rừng Amazon đã bị tàn phá, chủ yếu là do hoạt động nông nghiệp cũng như khai thác gỗ trái phép. Hơn nữa, khoảng 17% diện tích tại đây đang bị suy thoái. Sự tàn phá liên tục của con người đối với rừng Amazon là một trong những nguyên nhân khiến hơn 8.000 loài thực vật đặc hữu và 2.300 loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao.

Theo Giáo sư Mercedes Bustamante thuộc Đại học Brasilia ở Brazil, các nghiên cứu khoa học cho thấy con người phải đối mặt với những nguy cơ thảm khốc tiềm ẩn và không thể đảo ngược do nhiều cuộc khủng hoảng, trong đó có biến đổi khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học. Tuy vậy, vẫn còn cơ hội mong manh để thay đổi xu hướng này.

Theo báo cáo trên, rừng nhiệt đới là một bức tường thành quan trọng chống lại biến đổi khí hậu. Do đó, rất cần giảm hoàn toàn nạn phá rừng và tình trạng suy thoái rừng trong chưa đầy một thập kỷ. Báo cáo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khôi phục các khu vực đã bị phá hủy trên quy mô lớn.

Khoảng một tuần trước, nước láng giềng Colombia cho biết tỷ lệ phá rừng tại đây đã tăng 8% trong năm 2020 so với năm 2019, lên mức 171.685 hécta. Đặc biệt, gần 64% số vụ phá rừng diễn ra tại khu vực rừng Amazon nằm trên lãnh thổ Colombia.

Báo cáo cho biết, đất và thảm thực vật của Amazon hấp thụ khoảng 200 tỷ tấn carbon, nhiều hơn 5 lần so với lượng khí thải CO2 hàng năm của thế giới. Tuy vậy, nạn phá rừng có thể đe dọa chức năng hoạt động như một bể chứa carbon của Amazon, dẫn đến tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu càng trầm trọng hơn.

Cũng trong ngày 14/7, một nghiên cứu riêng biệt khác đăng tải trên tạp chí Nature (tạp chí khoa học danh giá thế giới) công bố, một số khu vực của Amazon đang “nhả” nhiều carbon hơn lượng mà chúng hấp thụ. Kết quả này thu được thông qua biện pháp đo lường lượng khí CO2 và CO tại rừng Amazon từ năm 2010-2018.

Tác giả nghiên cứu, nhà khoa học Luciana Gatti thuộc Cơ quan nghiên cứu Vũ trụ Inpe của Brazil nhận định, tại miền Đông Nam Amazon – khu vực diễn ra nạn phá rừng nghiêm trọng, lượng phát thải carbon tăng không chỉ do cháy rừng và tàn phá rừng trực tiếp mà còn do sự gia tăng tỷ lệ cây rừng chết do hạn hán nghiêm trọng và nhiệt độ tăng cao.

Copy Link

Link đã được copy

Nguyên nhân cháy rừng Amazon và hậu quả thảm khốc

Chủ Nhật, 10:29, 25/08/2019

Những đám cháy dữ dội ở rừng Amazon - lá phổi của hành tinh, sẽ khiến loài người và Trái Đất phải chịu những hậu quả thảm khốc.

Thủ phạm là con người

Theo kênh CNN, các tổ chức và nhà nghiên cứu môi trường cho biết các đám cháy đang tàn phá rừng mưa Brazil là do người chăn thả gia súc và người đốn gỗ muốn phát quang để tận dụng đất rừng.

Cháy rừng Amazon gây hậu quả nặng nề cho biến đổi khí hậu. Ảnh: Alamy.

Ông Christian Poirier, Giám đốc chương trình tổ chức phi lợi nhuận Amazon Watch, nói: “Phần lớn những đám cháy này là do con người gây ra”. Ông cho biết thậm chí cả trong mùa khô, rừng Amazon ẩm ướt không dễ bắt lửa như những vùng đất hoang nhiều bụi rậm khô cằn ở California hay Australia. Nông dân và người chăn thả gia súc từ lâu đã dùng lửa để phát quang đất và có thể họ là thủ phạm gây ra những đám cháy bất thường ở Amazon những ngày gần đây.

Trung tâm Nghiên cứu Vũ trụ Brazil (INPE) cho biết số đám cháy ở Brazil cao hơn năm ngoái 80%. Hơn một nửa xảy ra ở khu vực Amazon, gây thảm họa cho hệ sinh thái và môi trường trong khu vực.

Ông Alberto Setzer, nhà khoa học cấp cao tại INPE cho biết 99% đám cháy là hậu quả của con người, dù là cố tình hay vô tình. 

Bộ trưởng Môi trường Brazil Ricardo Salles nói ngày 21/8 trên Twitter rằng cháy rừng là do thời tiết khô, gió và nóng. Tuy nhiên, các chuyên gia khí tượng co rằng cháy rừng ở Amazon chắc chắn do con người gây ra và không thể đổ cho nguyên nhân tự nhiên như sét đánh.

Các nhà nghiên cứu môi trường và nhà bảo tồn lo ngại chính sách phát quang rừng của Brazil là thủ phạm gây cháy rừng và sẽ chỉ làm cho khủng hoảng biến đổi khí hậu thêm tồi tệ.

Hậu quả thảm khốc

Rừng Amazon tạo ra khoảng 20% lượng ôxy của cả thế giới và thường được gọi là lá phổi của hành tinh. Theo Quỹ Quốc tế Bảo vệ thiên nhiên, nếu rừng Amazon bị hủy hoại không thể thay đổi được, nó có thể bắt đầu thải ra carbon – tác nhân chính gây biến đổi khí hậu.

So với với những năm trước đó, thiệt hại của cháy rừng Amazon năm nay là chưa từng có tiền lệ. 

Bà Robin Chazdon, Giáo sư tại Đại học Connecticut, nói: “Ảnh hưởng của phá rừng ở Amazon không chỉ gói gọn ở Amazon. Nó ảnh hưởng tới tất cả chúng ta”.

Trong tuần này, báo chí đều đưa tin về cảnh tượng giật mình khi màn khói dày đặc từ cháy rừng Amazon bay xa tới 3.200km phủ kín thành phố Sao Paulo của Brazil, khiến thành phố tối đen ngay giữa ban ngày.

Tuy nhiên, Giáo sư Chazdon cho biết còn có rủi ro hơn mà mọi người chưa nhận ra. Bà nói: “Có những hậu quả lớn đối với biến đổi khí hậu toàn cầu vì đám cháy thải ra carbon. Nếu các rừng mưa không được tái sinh hoặc trồng lại, rừng cũng sẽ không thể phục hồi khả năng hấp thu carbon”.

Những dải rừng mưa rộng lớn đóng vai trò rất quan trọng trong hệ sinh thái thế giới vì chúng hấp thu nhiệt thay vì phản chiếu trở lại bầu khí quyển. Rừng mưa cũng hút khí CO2 và nhả ra ô xy, đảm bảo thải ra ít carbon hơn và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, với những đám cháy rừng dữ dội, nghiên cứu cho thấy có thể mất hơn một thế kỷ để hồi phục lại khả năng hút CO2 mà rừng đã mất đi.

Bà Chazdon nói: “Rừng có thể mọc lại sau đám cháy nhưng sẽ không thể nếu cứ vài năm lại xảy ra cháy và nếu đất rừng bị biến thành đất nông nghiệp”.

Rừng Amazon bị thu hẹp và biến thành đất trống có thể khiến chức năng của rừng không thể phục hồi dễ dàng.

Theo CNBC, rừng mưa Amazon trải dài 9 quốc gia và là rừng mưa lớn nhất thế giới, rộng bằng nửa nước Mỹ. 

INPE cho biết rừng Amazon cháy với tỷ lệ kỷ lục. Chỉ trong năm nay và chỉ ở Brazil đã có hơn 74.000 vụ cháy, gần gấp đôi số vụ của cả năm 2018.

Theo phân tích dữ liệu của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ, trong ba tháng qua, Brazil đã chứng kiến cháy rừng nhiều gấp đôi so với cùng kỳ năm 2018.

Các nhà sinh thái khẳng định khi mất càng nhiều rừng, hậu quả càng đáng sợ. Cây ở Amazon giúp đưa nước từ đất vào bầu khí quyển, tạo ra lượng mưa cần thiết cho các khu vực khác. Đa dạng sinh thái cũng sẽ mất đi và đây sẽ là thiệt hại nặng nề với hành tinh. Hàng chục nghìn loài cây. hàng trăm nghìn côn trùng và các dạng sống hoang dã khác trong rừng Amazon sẽ bị ảnh hưởng. Chúng ta sẽ mất hàng triệu, hàng triệu động vật.

Do đó, bảo vệ và khôi phục rừng Amazon chưa bao giờ khẩn cấp hơn bây giờ./.