Đọc và trả lời câu hỏi [Ngữ văn - Lớp 8]
1 trả lời
Bài văn tả Sơn Tùng M-TP từ 50 - 65 dòng [Ngữ văn - Lớp 5]
1 trả lời
Họ không tự quyết định được số phận , tương lai , hạnh phúc của mình , cuộc sống lênh đênh chìm nổi , lệ thuộc vào xã hội . Mặc dù gặp khó khăn , hoạn nạn thế nào đi nữa , họ vẫn mang tấm lòng son sắt , thủy chung .
Hướng dẫn
Bài Bảnh trôi nước của nhà thơ Hồ Xuân Hương là một bài thơ nổi tiếng của bà. Bài thơ tả thực cái bánh trối mà hàm ý nghĩa ẩn dụ nói về người phụ nữ:
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tẩm lòng son
Nghĩa tả thực của hình ảnh khá rõ: Bánh dù rắn dù nát do tay người nặn nhưng nhân bánh vẫn hồng sắc đỏ. vấn đề là ý nghĩa ẩn dụ của nó, “Rắn nát” là số phận hẩm hiu, cuộc đời thua kém, không may bất hạnh của người phụ nữ. “Tay kẻ nặn” là xã hội xưa kia – xã hội phong kiến bất công với chế độ nam quyền độc đoán, dạo đức cứng nhắc, giả dối, gieo đau khổ cho người phụ nữ. Nhưng “em vẫn giữ tấm lòng” nghĩa là vẫn kiên trinh ngay thẳng, trong trắng, giữ vững phẩm giá của minh. Hai câu thơ vừa là lời oán trách xã hội bất công vừa là lời khẳng định phẩm giá tốt đẹp của người phụ nữ. Nhiều truyện cổ của ta đã đề cao phẩm giá của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đen tối chà đạp lên quyền sông của họ.
Nhân vật Vũ Nương trong Chuyện Người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ là một bằng chứng.
Nàng là một phụ nữ đức hạnh bị mắc tiếng oan, chết vì một chuyện không đâu. Chồng di lính vắng nhà, nàng thủy chung, đảm đang nuôi con thơ, nuôi mẹ chồng. Chồng về, nghe câu nói ngây thơ của đứa con nhỏ dại vội nghi nàng không chung thủy. Nàng đã thống thiết minh oan, người chồng đa nghi thiếu trí tuệ, ỷ thói nam quyền đánh đuổi nàng đi. Vũ Nương phải tìm đến một dòng sông, tự minh oan cho mình bằng cái chết bi thảm. Rõ ràng đời Vũ Nương “rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”. Nhưng sống cũng như chết, nàng “vẫn giữ tấm lòng son”: nàng chung thủy với chồng, hiếu thảo với mẹ chồng, đời nàng sáng trong như ngọc. Đến khi chết rồi sống dưới Thủy cung, nàng vẫn còn giữ nguyên tình nghĩa với quê hương, tổ tiên, chồng con, tha thiết muốn quay về với trần thế, với cuộc đời. Nhưng bi kịch đã xảy ra rồi, nàng đành ngậm ngùi sống dưới Thủy cung với trái tim như ngọc.
Thúy Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du cũng là một ví dụ tương tự. Đời nàng là một bể khổ, nổi danh tài sắc mà chìm nổi lênh đênh. “Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”, một lần bán mình, hai lần vào lầu xanh, hai lần làm tôi tớ, hai lần phải tự tử, không biết bao lần sỉ nhục, mỗi lần vươn lên mong thoát khỏi cuộc đời ô nhục thì lại bị dìm sâu hơn:
Hết nạn ấy đến. nạn kia
Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần
Nàng bị xã hội cũ dồn tới những cảnh sống đen tối không còn là của con người nhưng nàng “vẫn giữ tấm lống son”. Mười lăm năm lưu lạc vẫn khôn nguôi nỗi nhớ quê hương, cha già mẹ yếu, tình xưa nghĩa cũ, rạch ròi yêu ghét, ân oán đôi đường, có ân trả nghĩa, có oán trả thù. Điều kiện để thực hiện khả năng ấy là nhà văn phải có tài quan sát và vốn sống phong phú, có trình độ tư duy cao, phát hiện và khái quát sâu sắc được đời thường, có tấm lòng trong sáng và tất nhiên phải có năng khiếu và tài năng.
Nguồn Vietvanhoctro.com
Mặc dù bị chà đẹp, bóc lột nhưng tâm hồn người phụ nữ Việt Nam vẫn luôn son sắt
Mà em vẫn giữ tâm lòng son
Dẫu cho cuộc đời nghiệt ngã, bạc bẽo và bất công như thế nào thì sự son sắt và thủy chung của người phụ nữ vẫn luôn là phẩm chât cao đẹp, đáng trân trọng. Hồ Xuân hương đã khám phá ra một nét đẹp hiếm thấy của phụ nữ Việt Nam. Tâm hồn thanh khiết, tấm lòng son không hề bị vướng bận.
Hồ Xuân Hương với sự tài tình trong ngôn ngữ và đặc biệt lối nói ẩn dụ độc đáo đã vén màn cho người đọc thấy xã hội phong kiến nhiều bất công, thối nát. Người phụ nữ phải chịu sự đè nén nhưng vẫn giữ được trái tim thủy chung, son sắt.
cụm từ “ tấm lòng son “ trong bài thơ gợi cho em suy nghĩ gì về phẩm chất của con người phụ nữ xã hội phong kiến giải bài tập này cho mình nhé Bài bánh trôi nước
Mai Ngọc Phát
[Vanchuongphuongnam.vn] – “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương nằm trong chuỗi những bài thơ mang nhiều tầng nghĩa, trong đó có ẩn dụ dục tính, táo bạo và khêu gợi. Những bài thơ đậm chất phong tình của bà thường đưa bạn đọc đi qua “cửa ải” ái tình, nhưng sau đó lại đến với rất nhiều ngã rẽ.
“Tấm lòng son” – Tranh Nguyễn Tuấn Sơn
Bài thơ thất ngôn tứ tuyệt dưới đây cho thấy những hình ảnh hiện hữu sống động, thấm đậm màu sắc tính dục. Nhưng đến câu kết của bài thơ ta bắt gặp một hình ảnh khác, sáng trong và nhân hậu, một “tấm lòng son”. Sức lan tỏa của hình ảnh này mạnh mẽ, làm lu mờ toàn bộ những ẩn ức tính dục trong nội dung bài thơ. Đồng thời nó cũng gợi lên chân dung chân thực một nữ sĩ thông tuệ và đa đoan, tài năng gắn liền với những éo le, bất hạnh.
Bài thơ này có một số dị bản. Tôi lấy bản in trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7, tập 1 dùng cho bài viết nhỏ này.
Bánh trôi nước
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Đã có nhiều bài nghiên cứu, phân tích bài thơ “Bánh trôi nước”, kể cả những bài văn mẫu, dàn ý hay in trong sách giáo khoa và sách tham khảo dùng cho giáo viên và học sinh phổ thông. Do vậy, tôi sẽ không bình giải dựa theo câu chữ, bố cục, xuất xứ của bài thơ mà chỉ thiên về những ẩn ức, cảm nhận trực giác mà tác phẩm mang lại.
Trong thơ chữ Nôm, Hồ Xuân Hương thường viết về những điều giản dị, về những con vật, hay vật dụng bé mọn nơi bà từng sống hoặc đã đi qua. “Bánh trôi nước” dĩ nhiên cũng nằm trong mạch thơ ấy, ẩn chứa nhiều thi vị, vang động dư âm thời đại đầy biến động của bà. Bài thơ cho thấy “bánh trôi nước”, một món ăn quen thuộc có từ thời Hồ Xuân Hương hoặc có thể trước nữa được truyền lại đến tận bây giờ, được nhiều người ưa thích, nhất là người Hà thành. Nhiều nơi ở nước ta cũng có các loại bánh tương tự, hoặc gần giống “bánh trôi nước”. Chẳng hạn miền Nam có “bánh ít trần” làm từ bột nếp và đậu xanh, nhân bánh mặn hoặc ngọt, hấp cách thủy.
Xin rẽ ngang câu chuyện. Tôi chợt nhớ những đêm se lạnh hơn ba mươi năm trước. Lũ sinh viên chúng tôi thường rủ nhau ra phố Hàng Cân, Hàng Giầy ở Hà Nội ăn bánh trôi nước, hoặc bánh trôi Tàu. Viên bánh tròn hoặc thuôn dài, vỏ ngoài mềm mướt nhưng trong lại dai dẻo. Ruột bánh có nhân đậu xanh, vừng đen, hoặc viên đường phèn nho nhỏ. Bánh được luộc trước rồi vớt ra ngoài cho khô vỏ. Nước trong nồi hòa đường hoa mai lọc bằng lòng trắng trứng trông tựa màu hổ phách. Nồi nước luộc bánh còn cho thêm gừng già đập dập, đun sôi mới thả bánh vào. Người bán hàng chờ chiếc bánh nào nổi lên mới múc ra bát và rắc thêm ít lạc rang giã vỡ. Chiếc bánh trôi mà Hồ Xuân Hương hóa thân vào trong đó có màu trắng, chắc là nhân đường phèn!
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non”
Câu thơ gợi cho tôi nhớ tới nồi bánh trôi sôi nghi ngút khói ngày nào. Nhưng giờ đây, hình ảnh nữ sĩ họ Hồ xưng “em” đã hiện thân trong chiếc bánh trôi ấy. Hình tướng cũng như tính cách “rắn nát” của chiếc bánh trôi kia phụ thuộc vào bàn tay người nhào nặn ra nó. Theo bản khắc năm 1914, câu thơ đầu tiên có vài chữ thay đổi: “Thân em thời trắng phận em tròn”. Câu thơ này rõ nghĩa hơn, phân rõ khái niệm “thân” và “phận”, nhưng không gần gũi, dân dã bằng câu đã in trong sách giáo khoa: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Chữ “thân em” ở đây bao hàm nghĩa hình dáng, cốt cách và cả thể phách của nữ sĩ sáng trong, cao đẹp. Còn “phận em tròn” hay “lại vừa tròn” ám chỉ sự sắp đặt của định mệnh, của số phận mà bà đành phó mặc, cam chịu. Hình ảnh “phận em tròn” cũng là hình ảnh đặc trưng cho thân phận người phụ nữ Việt thời ấy và cả xa xưa nữa. Nhiều câu ca dao đã nói về thân phận bé nhỏ, hẩm hiu, trôi nổi, thậm chí rẻ rúng của người phụ nữ trong chế độ xưa:
– “Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân”
– “Thân em như miếng cau khô
Kẻ thanh tham mỏng, người thô tham dày”
– “Thân em như trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu”
– “Thân em như chổi đầu hè
Phòng khi mưa gió đi về chùi chân
Chùi rồi lại vứt ra sân
Gọi người hàng xóm có chân thì chùi”
Câu thơ “Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”, trong bản in “Xuân Hương thi sao”[1] có ghi: ‘Mềm rắn nhờ tay quân tử vọc”. Chữ “vọc” nghe mạnh bạo nhưng có vẻ chưa đạt đến độ thanh nhã của những câu thơ phong tình mang phong cách Hồ Xuân Hương. Bà có nhiều câu thơ thấm đẫm tính dục, đọc thấy “choáng”, nhưng phía sau những hình ảnh gợi/ nhạy cảm ấy luôn là một tấm lòng ngay thẳng, chân thành của một thi sĩ tài năng, lênh đênh bạc mệnh. Hình dáng của “tay kẻ nặn” trong bài thơ dù chỉ thoáng qua, nhưng đó là “kẻ” đã tạo ra phông nền, hoàn cảnh xã hội thời nữ sĩ đã sống. Bạn đọc có thể hình dung “kẻ” ấy là một cá nhân có danh phận, hay một kẻ quyền thế ăn trên ngồi trốc, mũ cao áo dài, kẻ lừa đảo, dị hợm và cũng có thể một người đàn ông vô tình nào đó trong xã hội “trọng nam khinh nữ”. Và “kẻ” ấy cũng là đại diện cho thế lực nắm quyền bính thời bấy giờ.
Những hình ảnh đậm tính dân gian “bảy nổi ba chìm”, “rắn nát”, “tay kẻ nặn” cho bạn đọc hình dung diện mạo xã hội thối nát, đảo điên thời bấy giờ. Đó là một xã hội dung chứa cái ác, những thói hư tật xấu, suy đồi, sự thoái hóa của con người, đồi bại về phẩm hạnh đạo đức, nhân phẩm.
Trên cái nền đen tối ấy, “tấm lòng son” của Hồ Xuân Hương hiện lên thật cao đẹp. Đó là vẻ đẹp của lòng bác ái và cao thượng: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”. Hình ảnh “tấm lòng son” hiện ra trong câu cuối đã đưa bài thơ sang bờ bến của nhân tính, lòng vị tha cao cả. Nó xóa nhòa mọi ấn tượng về tính dục trong “tay kẻ nặn” trước đó. Theo cảm nhận của tôi, giữa ba câu thơ đầu và câu thơ cuối cùng có một khoảng trống, đúng hơn là một ranh giới. Khi bạn đọc bước sang ranh giới bên này của nhân văn, đạo đức, của lòng ngay thẳng thì nhìn sang phía bên kia là miền đất của “bảy nổi ba chìm”, “rắn nát”, “tay kẻ nặn”… Biểu tượng “tấm lòng son” của Hồ Xuân Hương đã làm cho những “tấn trò đời” phía bên kia ranh giới bị đẩy lùi, lu mờ trong tâm thức bạn đọc.
Hình ảnh “tấm lòng son” của Hồ Xuân Hương được đặt vào vị trí “đắc địa” trong bài “Bánh trôi nước”, trước hết khẳng định tài năng một nữ sĩ bậc nhất thi đàn từ trước tới nay. Bạn đọc có quyền đưa ra giả định, nếu “tấm lòng son” xuất hiện sớm hơn, nằm ở một trong ba câu thơ trước đó, dĩ nhiên hiệu quả của nó không mang lại ấn tượng mạnh như vậy. Hình ảnh độc đáo này còn cho thấy cốt lõi của nhân tính, vẻ đẹp tâm hồn và bản lĩnh sống, bản lĩnh sáng tạo của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.
M.N.P
[1] Theo cuốn sách Thơ Nôm Hồ Xuân Hương [Nxb Văn học, 2007] do GS.TS Kiều Thu Hoạch biên khảo, Xuân Hương thi sao phụ tạp sao là văn bản chép tay. Ngoài thơ Nôm, Hồ Xuân Hương còn chép thơ của các tác gia khác nên gọi là tạp sao. Không có tên người sao chép.