Dạy học lấy học sinh làm trung tâm ở tiểu học

Quan điểm lấy học sinh làm trung tâm ngày càng thể hiện rõ hơn trong công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam.

Chương trình giáo dục phổ thông mới đặt mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Tuy vậy, quan điểm này vẫn còn nhiều rào cản như: Đội ngũ nhà giáo chưa được trang bị lý luận về học sinh là trung tâm nên có giáo viên [GV] còn lúng túng khi dạy học; lối dạy học truyền thụ kiến thức một chiều, có thể kèm theo phát vấn vẫn là phổ biến; học sinh đa số vẫn còn thói quen học tập thụ động; GV và học sinh còn nặng tâm lý “ứng thí” dẫn đến dạy thêm, học thêm và coi nhẹ giáo dục về đạo đức, thẩm mỹ, thể chất.

Trong đánh giá thì nương nhẹ để học sinh có lợi khi xét tốt nghiệp, chuyển cấp; Bên cạnh đó, có người sợ rằng nếu lấy học sinh làm trung tâm sẽ hạ thấp vai trò của GV...

Nên xem thành tích học tập phần lớn do học sinh quyết định

Quan điểm học sinh làm trung tâm phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại. Giáo dục nhà trường là một quá trình có mục đích, có kế hoạch, được tiến hành dưới sự hướng dẫn, giảng dạy của GV. Nhưng xã hội lập ra trường học là vì lợi ích học tập của học sinh chứ không phải vì lợi ích hành nghề của GV. Với tên gọi là “trường học” thì HỌC là chính chứ không phải DẠY là chính.

Cần phải thay đổi quan niệm để thấy rằng thành tích học tập của học sinh do chính học sinh quyết định phần lớn. Nghiên cứu của John Hattie [Úc] năm 2003 chỉ ra rằng thành tích học tập của học sinh do học sinh chiếm 50%, GV đóng góp 30%, gia đình từ 5 - 10%, nhà trường từ 5 - 10%, bạn bè và môi trường từ 5 - 10%. Ở Việt Nam, những nghiên cứu gần đây cho thấy điều tương tự.

Việc dạy học muốn có hiệu quả phải xuất phát từ nhu cầu, động cơ, đặc điểm và điều kiện của người học. Vì vậy phải tiến hành dạy - học trên cơ sở hiểu biết năng lực đã có của học sinh, chú ý đến tư duy của từng em, dạy học phân hóa, không áp đặt theo suy nghĩ của GV. Trong bối cảnh kiến thức nhân loại tăng lên với tốc độ ngày càng cao, đòi hỏi học sinh phải tham gia vào quá trình học tập, không tiếp thu thụ động, mà tích cực suy nghĩ, hoạt động, tìm kiếm, khám phá tri thức, tự kiểm tra, đánh giá quá trình học tập của mình, tiến tới tự đào tạo và giải quyết vấn đề cuộc sống đặt ra một cách độc lập, sáng tạo.

\n

Vì vậy, không nên xem lấy học sinh làm trung tâm chỉ như là một phương pháp dạy học, mà đây chính là một tư tưởng, một quan điểm dạy học, chi phối cả mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá học sinh.

Học sinh là trung tâm nhưng vai trò giáo viên ngày càng cao

Cần khẳng định rằng, nhu cầu học tập của học sinh ngày càng đa dạng, phong phú và cao về kiến thức, kỹ năng... do đó, yêu cầu về trình độ, năng lực, vốn hiểu biết của GV ngày càng được nâng lên. Người thầy vừa phải chú ý đến người học, vừa phải chú ý đến điều phải học, đến quá trình học tập. Đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp 4.0, quá trình học tập được cá nhân hóa, dân chủ hóa, học sinh tự xây dựng kế hoạch học tập, có quyền phản biện, phát biểu những ý kiến, có khi khác với thầy nhưng vẫn được tôn trọng. Và như vậy, không chỉ là người học [learner], mà quá trình học tập [learning] cũng là trung tâm cho tất cả các hoạt động dạy học, giáo dục, kiểm tra, đánh giá.

GV không ngừng tự học suốt đời để làm gương cho học sinh. Người thầy phải có khả năng tổ chức, điều khiển mọi hoạt động giúp học sinh học tập tốt. GV sáng tạo là người biết giúp học sinh tiến bộ nhanh chóng trên con đường tự học. GV là người truyền động lực để học sinh vươn lên, không phải chỉ là người truyền đạt tri thức.

Như vậy, quan điểm lấy học sinh làm trung tâm không hề làm giảm vai trò của GV, mà ngược lại vai trò GV ngày càng cao.

Tin liên quan

Tài liệu "Quan điểm dạy học Lấy học sinh làm trung tâm và việc thực trong thực tiễn" có mã là 211986, file định dạng pdf, có 20 trang, dung lượng file 286 kb. Tài liệu thuộc chuyên mục: Luận văn đồ án > Khoa học xã hội > Xã hội học. Tài liệu thuộc loại Đồng

Nội dung Quan điểm dạy học Lấy học sinh làm trung tâm và việc thực trong thực tiễn

Trước khi tải bạn có thể xem qua phần preview bên dưới. Hệ thống tự động lấy ngẫu nhiên 20% các trang trong tài liệu Quan điểm dạy học Lấy học sinh làm trung tâm và việc thực trong thực tiễn để tạo dạng ảnh để hiện thị ra. Ảnh hiển thị dưới dạng slide nên bạn thực hiện chuyển slide để xem hết các trang.
Bạn lưu ý là do hiển thị ngẫu nhiên nên có thể thấy ngắt quãng một số trang, nhưng trong nội dung file tải về sẽ đầy đủ 20 trang. Chúng tôi khuyễn khích bạn nên xem kỹ phần preview này để chắc chắn đây là tài liệu bạn cần tải.

Xem preview Quan điểm dạy học Lấy học sinh làm trung tâm và việc thực trong thực tiễn

Nếu bạn đang xem trên máy tính thì bạn có thể click vào phần ảnh nhỏ phía bên dưới hoặc cũng có thể click vào mũi bên sang trái, sang phải để chuyển nội dung slide.Nếu sử dụng điện thoại thì bạn chỉ việc dùng ngón tay gạt sang trái, sang phải để chuyển nội dung slide.

Triết lý dân chủ là điểm nhấn của Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo, "lấy người học làm trung tâm", tích cực hoá hoạt động học tập. Điều này thống nhất với triết lý của nhiều nền giáo dục trên thế giới.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình Giáo dục phổ thông mới nhấn mạnh: "Trước đây, chúng ta cũng đã nghiên cứu quan điểm giáo dục lấy người học làm trung tâm nhưng chưa triển khai được nhiều. Lần đổi mới này phải thực hiện cho kỳ được quan điểm trên, tích cực hoá hoạt động của người học".

Để tìm hiểu sâu hơn về quan điểm dạy học này, phóng viên của Tạp chí điện tử Công dân và Khuyến học đã trao đổi với Tiến sĩ Nguyễn Phùng Tám, giảng viên Khoa Sư phạm và Tiến sĩ Đoàn Nguyệt Linh, Trưởng bộ môn Lịch sử, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội.

Tiến sĩ Nguyễn Phùng Tám, giảng viên Khoa Sư phạm, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội.

Ảnh: NVCC

Đào tạo cho người học năng lực làm việc và tiếp cận nguồn tư liệu

Tiến sĩ Nguyễn Phùng Tám cho biết: Việc lấy học sinh làm trung tâm trong giáo dục phổ thông của Việt Nam lần đầu tiên được xuất hiện tại những hội thảo từ năm 1996.

Đến nay, người ta nhấn mạnh hơn đến việc lấy hoạt động học tập làm trung tâm chứ không phải là hoạt động dạy học làm trung tâm. Điều này dẫn đến việc giáo viên phải tổ chức được nhiều hoạt động học tập tạo hứng thú cho học trò càng nhiều càng tốt, chứ không phải  giáo viên chỉ thuyết trình, truyền thụ kiến thức một chiều.

"Trước đây, khi lấy giáo viên và việc dạy học là trung tâm thì giáo viên chỉ thuyết trình, giải quyết được vấn đề kiến thức cơ bản để chạy đua với thời gian trong 45 phút của tiết học. Còn bây giờ, trong bối cảnh bùng nổ công nghệ thông tin, có thêm bao nhiêu tiết cho bài học nữa thì giáo viên cũng không đủ thời gian để truyền thụ. Như vậy thì người ta sẽ phải chuyển sang đào tạo cho người học năng lực làm việc và tiếp cận nguồn tư liệu", Tiến sĩ Nguyễn Phùng Tám so sánh.

Điểm đặc biệt của quan điểm giáo dục lấy học sinh làm trung tâm là khi bàn giao nhiệm vụ học tập cho các em, thầy cô phải quan tâm đến cảm xúc, hứng thú của học trò với nhiệm vụ đó. Rộng hơn nữa, thầy cô phải quan tâm đến phong cách học của người học.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Phùng Tám, các giáo viên phải nắm được những phong cách học phổ biến của học sinh trong lớp để bàn giao nhiệm vụ học tập. Từ đó, học sinh sẽ rất hứng thú. Và khi các em làm việc đúng cách, đúng sở trường, đam mê của mình thì sản phẩm của nhiệm vụ đó sẽ sống động, đặc sắc và sáng tạo hơn.

"Như vậy, quan điểm lấy học sinh làm trung tâm chú trọng đến hứng thú học tập và cảm xúc của học sinh. Thứ hai là chú trọng đến phong cách học tập đa dạng của học sinh. Và thứ ba là chú trọng đến quá trình trải nghiệm sản phẩm học tập độc đáo, sáng tạo của học sinh", giảng viên Trường Đại học Giáo dục nhấn mạnh.

Tiến sĩ Đoàn Nguyệt Linh, Trưởng bộ môn Lịch sử, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội. Ảnh: NVCC

"Lấy người học làm trung tâm" – tự học là chính

Cụ thể về quan điểm lấy người học làm trung tâm, Tiến sĩ Đoàn Nguyệt Linh cho biết: Các hình thức tổ chức dạy học được sử dụng nhiều nhất là tự học, học theo nhóm, trò chơi đóng vai, hoạt động trải nghiệm, dự án học tập, tham quan…

Các phương pháp dạy học được sử dụng nhiều nhất là phương pháp nêu vấn đề, đàm thoại, tranh luận, nghiên cứu tài liệu…

"Có thể khẳng định rằng: Dạy học "lấy người học làm trung tâm" có tư tưởng chủ đạo là lấy tự học làm chính; lấy tập thể để bổ trợ cho cá nhân; lấy máy móc thiết bị làm phương tiện; lấy tài liệu, sách giáo khoa, băng hình và tự đánh giá kết quả học tập. Lối học này hình thành ở học sinh sự mạnh dạn, có tính cách, tự tin, biết cách học, biết cách làm, biết cách giao tiếp xã hội, biết cách khẳng định chân lý, tạo nên con người rất thực tế, dẫn đến sự năng động và sáng tạo trong tư duy, trong hoạt động cuộc sống", Tiến sĩ Đoàn Nguyệt Linh chia sẻ.

Cái khó nhất khi thực hiện quan điểm lấy người học làm trung tâm

Để thực hiện hiệu quả quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm, cần phải chuẩn bị nhiều điều kiện, trong đó, quan trọng nhất là đội ngũ giáo viên.

Theo Tiến sĩ Đoàn Nguyệt Linh, trước hết là công tác bồi dưỡng cho giáo viên làm sao để họ chuyển biến rõ rệt từ nhận thức đến hành động; tích cực, chủ động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong hoạt động giảng dạy, sắp xếp thời gian đủ cho các chuyên đề.

Sau đó là chuẩn bị cơ sở vật chất, đặc biệt là phương tiện dạy học, những điều kiện đảm bảo tốt nhất cho quá trình tổ chức và thực hiện hoạt động dạy học.

Trong những công đoạn ấy, việc thay đổi tư duy, phương pháp dạy học của đội ngũ giáo viên là khó nhất.

"Những giáo viên mà tôi từng tiếp xúc, đặc biệt là những giáo viên của thế hệ 7x trở về trước, tư duy tiếp cận nội dung đã ăn sâu vào họ. Bởi lẽ khi đi học ở phổ thông, những thầy cô đó đã được học theo phương pháp này. Học trường sư phạm xong, khi ra trường họ vẫn phải quay lại dạy theo hướng tiếp cận nội dung để đáp ứng công tác kiểm tra, đánh giá theo hình thức học thuộc, kiểm tra ghi nhớ máy móc đã nhiều năm rồi. Vì vậy, thế hệ giáo viên từ 7x trở về trước sẽ cảm thấy rất nặng nề khi triển khai hướng tiếp cận mới", Tiến sĩ Nguyễn Phùng Tám chia sẻ. 

Thay đổi tư duy không phải là việc dễ thực hiện trong một sớm một chiều. Trên tiến trình hướng đến thực hiện quan điểm giáo dục lấy người học làm trung tâm, sự cố gắng, nỗ lực của thầy cô là vô cùng quan trọng. Bên cạnh đó cũng không thể thiếu được sự đồng hành, tạo điều kiện của các nhà trường và lãnh đạo quản lý giáo dục để thầy cô giáo có thời gian và giảm áp lực khi tìm hiểu, thực hiện quan điểm giáo dục này.