4 nguyên nhân gây ung thư

Đây là nguyên nhân của 30% trong tổng số các loại ung thư ở người như ung thư phổi, thanh quản, thực quản, tụy... Trong khói thuốc có hơn 70 loại hóa chất độc hại khác nhau có thể gây ung thư. Đặc biệt có 43 chất đã được chứng minh gây ung thư như: niken, cadmium, benzopyren...

Những người không hút thuốc nhưng sống cùng người hút và hít phải khói thuốc lá cũng có nguy cơ mắc bệnh liên quan đến hút thuốc lá như chính người hút, nhất là phụ nữ và trẻ em.

2. Lạm dụng rượu bia

Đa số mọi người biết uống nhiều rượu, bia không có lợi cho sức khỏe nhưng ít người biết rằng nó cũng có thể làm tăng nguy cơ gây ung thư. Nó là nguyên nhân gây nhiều loại ung thư như ung thư miệng, họng, thanh quản, vú... Tỷ lệ mắc ung thư gan ở nam giới cao thứ 3 sau ung thư phổi và dạ dày - nguyên nhân chính là do xơ gan vì sử dụng rượu bia quá mức.

3. Dinh dưỡng độc hại

Chế độ ăn nhiều mỡ động vật, ít chất xơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại - trực tràng và vú. Các chất bảo quản, nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hóa học; chất trung gian chuyển hóa và sinh ra từ thực phẩm bị nấm mốc lên men cũng là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư đường tiêu hóa như ung thư dạ dày, gan, đại tràng...

Thịt hun khói, cá muối, dưa muối, cà muối, nhất là dưa khú có nhiều muối nitrat, nitrit là các chất gây ung thư thực quản và dạ dày. Gạo và lạc là hai loại thực phẩm dễ bị nấm mốc Aspergilllus flavus xâm nhiễm và tiết ra một loại chất độc là afatoxin gây ung thư gan nguyên phát.

4. Ô nhiễm môi trường

Hóa chất bảo vệ thực vật - thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ dùng phổ biến trong nông nghiệp là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú và một số loại ung thư khác. Chất độc màu da cam cũng là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn gây nhiều bệnh ung thư.

Hóa chất sử dụng trong công nghiệp gây ra khoảng 2-8% trong tổng số các loại ung thư.

5. Các tác nhân vật lý

Bức xạ ion hóa như tia X, các chất phóng xạ dùng trong y học và một số ngành khoa học có khả năng gây tổn thương gen và sự phát triển tế bào. Tác động của tia phóng xạ gây ung thư phụ thuộc vào tuổi, liều lượng tiếp xúc và cơ quan bị tiếp xúc. Cơ quan nhạy cảm với tia phóng xạ là tuyến giáp và tủy xương.

Tia cực tím có trong ánh sáng mặt trời là tác nhân gây ung thư da. Những người thường xuyên phải làm việc ngoài trời thiếu phương tiện che nắng có nguy cơ bị ung thư da cao hơn người bình thường.

6. Tác nhân virut, vi khuẩn

Virut viêm gan B là nguyên nhân gây ung thư gan nguyên phát. Virut gây u nhú ở người - HPV cũng là nguyên nhân gây đến 70% ung thư cổ tử cung ở phụ nữ. Virut này lây truyền qua đường tình dục.

Vi khuẩn Helicobacter là loại vi khuẩn có vai trò quan trọng gây viêm loét dạ dày - tá tràng và ung thư dạ dày. Đây là một loại ung thư khá phổ biến ở Việt Nam.

7. Lối sống lười vận động

Vận động thể lực tạo con người một sức khỏe tốt, hạn chế được bệnh tật, kéo dài tuổi thọ. Đối với bệnh ung thư, nhiều nghiên cứu khẳng định vận động thể lực là yếu tố quan trọng góp phần phòng chống các bệnh ung thư.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ít vận động thể lực là nguyên nhân gây ra 21-25% trường hợp ung thư vú và ung thư ruột.

Như vậy, ung thư không phải do một mà có rất nhiều nguyên nhân tùy theo mỗi loại ung thư. Hút thuốc và chế độ dinh dưỡng không hợp lý là hai nhóm nguyên nhân quan trọng nhất, gây ra nhiều loại ung thư nhất. Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư là biện pháp phòng bệnh hiệu quả, đơn giản và kinh tế nhất trong chiến lược phòng chống ung thư ở mọi quốc gia.

I. Ung thư đại trực tràng do bệnh đường ruột

Các bệnh lý về đường ruột là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh ung thư đại trực tràng. Cụ thể, một số bệnh nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến ung thư như:

1. Viêm loét đại tràng kéo dài

Viêm loét đại tràng kéo dài hay còn gọi là viêm loét đại tràng mãn tính là tình trạng viêm đại tràng kéo dài trên 3 tháng và thường xuyên lặp đi lặp lại. Bệnh ở trường hợp nhẹ chỉ ở dạng xung huyết, viêm dợt ít triệu chứng. Bệnh ở mức độ nặng hơn sẽ xuất hiện các cơn đau, chảy máu đường ruột, ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh.

Nếu không được điều trị sớm, bệnh sẽ gây ra các vết loét ngày càng sâu và lan rộng, ăn sâu vào niêm mạc đại tràng. Từ các vết loét này tế bào ung thư sẽ dần dần phát triển, hình thành nên các khối u trong thành đại tràng. Ngoài ra, viêm loét đại tràng mãn tính không điều trị sớm cũng là nguyên nhân gây suy nhược cơ thể, giãn đại tràng, thủng đại tràng, teo đét niêm mạc....

2. Polyp đại tràng

Polyp đại tràng là một khối các tế bào hình thành trên niêm mạc đại tràng tạo thành khối u. Hầu hết các Polyp đại tràng là khối u lành tính, vô hại, không ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Tuy nhiên, theo thời gian, một số Polyp đại tràng có thể phát triển thành ung thư, gây tử vong cho bệnh nhân nếu không được điều trị kịp thời. Theo như nghiên cứu, Polyp có kích thước trên 2 cm và có tuổi từ 10 – 15 năm có nguy cơ cao phát triển thành ung thư. Số lượng Polyp càng nhiều thì khả năng phát triển thành ung thư càng cao.

Bất cứ ai cũng có thể xuất hiện Polyp đại tràng. Bệnh thường không có triệu chứng khiến người bệnh không thể phát hiện. Để phát hiện bệnh người bệnh chỉ có cách tầm soát thường xuyên bằng phương pháp nội soi đại tràng. Nếu được phát hiện sớm, các Polyp có thể cắt bỏ an toàn. Đây cũng là một bước quan trọng giúp bạn tầm soát ung thư đại tràng.

3. Bệnh Crohn gây ung thư đại tràng

Bệnh Crohn là bệnh viêm đường ruột với các triệu chứng như: đại bụng, tiêu chảy kéo dài và trầm trọng, mệt mỏi, giảm cân, suy dinh dưỡng. Tình trạng viêm do bệnh gây ra sẽ lấn sâu vào các lớp mô ruột dẫn đến cảm giác đau đớn cho người bệnh. Người bệnh phải chịu cơn đau kéo dài kèm theo tình trạng tiêu chảy sẽ dẫn đến suy nhược cơ thể, thậm chí là tử vong vì kiệt sức. Bệnh không có biện pháp điều trị dứt điểm nhưng nếu được điều trị đúng cách sẽ làm giảm các triệu chứng. Nếu để bệnh kéo dài không điều trị, người bệnh sẽ có nguy cơ mắc ung thư.

II. Ung thư đại trực tràng do yếu tố di truyền

TS Phạm Văn Bình, Trưởng khoa Ngoại Bụng 1, Bệnh viện K cơ sở Tân Triều cho biết "Trong số ít bệnh ung thư có tính di truyền phải kể đến ung thư đại trực tràng. Đến nay, các nhà khoa học chưa xác định được nguyên nhân chính gây bệnh, tuy nhiên đã tìm ra một số nhóm yếu tố nguy cơ làm gia tăng bệnh, trong đó có hội chứng di truyền".

Tỷ lệ bệnh nhân mắc ung thư đại trực tràng do yếu tố di truyền có liên quan đến gen khoảng 5% với hai hội chứng chính thường gặp. Hội chứng thứ nhất là hội chứng Lync tức là ung thư đại trực tràng di truyền không phải đa Polyp. Hội chứng này gây ra 2 -  4% tỷ lệ bệnh nhân mắc ung thư đại trực tràng. Đây là sự di truyền khiếm khuyết ở gen MNH1 hoặc MSH2. Nhóm thức 2 là hội chứng đa Polyp có tính chất gia đình. Nguyên nhân gây ra hiện tượng này là do đột biến gen APC di truyền trực tiếp từ bố mẹ sang con. Nó chiếm khoảng 1% tỷ lệ mắc bệnh.

III. Ung thư đại trực tràng do chế độ ăn uống

1. Ăn nhiều thịt đỏ

Việc ăn quá nhiều các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt trâu, thịt chó, thịt dê,... sẽ làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Nguyên nhân là do các loại thịt đỏ khi được chế biến ở nhiệt độ cao sẽ làm sản sinh ra các acid amin dị vòng HCAs và PAHs. Các Acid Amin này sẽ phản ứng với protein, creatinin, đường,.... phát sinh thành các biểu mô bất thường hình thành nên ung thư.

2. Ăn nhiều thực phẩm muối, lên men

Thực phẩm muối, lên men thường xuất hiện trong bữa ăn hàng ngày. Chúng giúp bữa ăn ngon miệng hơn, chống ngán. Tuy nhiên, các loại thực phẩm muối chua như kim chi, dưa muối, cà muối,... nếu không được muối kỹ sẽ chứa rất nhiều muối nitrit. Chúng sẽ kết hợp với các amin bậc 2 trong thực phẩm và biến đổi thành nitrosamin có khả năng gây ung thư, đặc biệt là các bệnh ung thư đường tiêu hóa.

3. Ăn nhiều đồ ăn chế biến sẵn

Đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn ngày càng phổ biến trong cuộc sống bởi chúng tiện lợi, ngon miệng, đáp ứng nhu cầu của cuộc sống bận rộn. Tuy nhiên, đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn chưa bao giờ có lợi có sức khỏe. Trong các loại thực ăn chế biến sẵn như xúc xích, lạp xưởng, thịt xông khói,... có hàm lượng natri nitrit rất cao. Đây là chất độc gây nên các bệnh về tiêu hóa, trong đó có ung thư đại trực tràng.

4. Thường xuyên uống rượu, bia, hút thuốc lá

Rượu, bia, thuốc lá không chỉ là thủ phạm gây nên ung thư đại trực tràng mà còn liên quan đến rất nhiều bệnh ung thư khác. Trong thuốc lá có chứa hơn 7000 chất độc hại, trong đó có 69 chất gây ung thư ảnh hưởng trực tiếp đến người hút thuốc và người hít phải khói thuốc. Người hút thuốc lá sẽ có nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng cao gấp nhiều lần nếu kèm theo thói quen thường xuyên uống rượu bia.

IV. Béo phì tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng

Béo phì là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh như: gan nhiễm mỡ, cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu.... và ung thư đại trực tràng. Người bệnh béo phì có nồng độ insulin và cholesterol trong máu cao. Điều này khiến lượng cholesterol trong tế bào miễn dịch cũng tăng, làm giảm khả năng tiêu diệt tế bào gây hại, tăng nguyên cơ hình thành các tế bào đột biến. Mặt khác, insulin tăng cao sẽ làm giảm khả năng miễn dịch và tăng sinh tế bào ung thư trong cơ thể.

Trên đây là 4 nguyên nhân chính gây ra bệnh ung thư đại trực tràng. Tỷ lệ bệnh nhân mắc ung thư đại trực tràng ngày càng cao, số lượng người tử vong hàng năm cũng không ngừng tăng lên, vì vậy không một ai được chủ quan với bệnh.