Bệnh viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý diễn biến mạn tính với biểu hiện tại khớp, ngoài khớp, và toàn thân ở nhiều mức độ khác nhau. Bệnh thường xảy ra ở các khớp nhỏ và vừa: khớp ngón gần, khớp bàn ngón tay, khớp cổ tay, khớp khuỷu, khớp gối, khớp cổ chân, khớp bàn ngón chân. Một số trường hợp có thể xảy ra ở các bộ phận khác như tim, phổi, da, thần kinh,… Nếu bệnh xảy ra ở nhiều vị trí trên cơ thể cùng một lúc thì gọi là viêm đa khớp dạng thấp.
Bệnh viêm khớp dạng thấp thường phổ biến ở những người độ tuổi trung niên và người già. Ở nữ giới, tỷ lệ mắc bệnh này cao hơn so với nam giới.
a. Nguyên nhân sinh bệnh
Nguyên nhân gây bệnh chưa rõ ràng, có thể liên quan đến yếu tố cơ địa, nhiễm khuẩn và rối loạn đáp ứng miễn dịch. Trường hợp các kháng thể của cơ thể được sản xuất bởi hệ miễn dịch cùng các tế bào bạch cầu di chuyển quá nhiều đến ổ khớp, chúng bao quanh bao hoạt dịch khớp. Tác dụng của bạch cầu và kháng thể là chống lại vi khuẩn và virus, tuy nhiên sự xuất hiện quá nhiều các yếu tố này gây nên phản ứng viêm tại ổ khớp, sinh ra dịch rỉ viêm và các chất viêm.
Ngoài ra, viêm khớp dạng thấp còn phụ thuộc vào giới tính, độ tuổi, chế độ sinh hoạt, các yếu tố di truyền và các yếu tố ngoại cảnh.
b. Triệu chứng bệnh
Những người mắc bệnh có các triệu chứng rõ rệt sau:
- Cứng khớp vào buổi sáng.
- Khớp sưng đỏ, có cảm giác đau.
- Cơ thể mệt mỏi, có sốt nhẹ, có thể sút cân.
- Viêm xảy ra ở nhiều khớp cùng một lúc [viêm đa khớp dạng thấp].
c. Chẩn đoán viêm khớp dạng thấp
Để chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp, người ta thường dựa vào triệu chứng lâm sàng kết hợp với chẩn đoán hình ảnh và kết quả xét nghiệm của bệnh nhân.
Các xét nghiệm thăm dò bệnh gồm có: xét nghiệm yếu tố dạng thấp - RF, xét nghiệm anti - CCP, xét nghiệm ESR [tốc độ máu lắng], chụp X - quang,… Trong đó, xét nghiệm yếu tố dạng thấp và xét nghiệm anti - CCP là hai xét nghiệm quan trọng và chính xác nhất trong chẩn đoán bệnh.
2. Xét nghiệm yếu tố dạng thấp
Xét nghiệm yếu tố dạng thấp - RF [viết tắt của cụm từ Rheumatoid Factor] là xét nghiệm định lượng yếu tố dạng thấp trong máu. Như đã nói, xét nghiệm yếu tố dạng thấp - RF là một xét nghiệm có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp.
a. Cơ sở của xét nghiệm:
Xét nghiệm yếu tố dạng thấp - RF dựa trên kiểm tra sự có mặt của kháng thể RF trong máu người xét nghiệm. RF là một kháng thể được sản xuất bởi hệ thống miễn dịch của cơ thể, các kháng thể này là kháng thể tự sinh, chúng tấn công chính các mô của cơ thể bởi vì sự nhầm lẫn các mô cơ thể với các protein lạ xâm nhập vào cơ thể. Vì thế, sự có mặt của kháng thể RF trong máu người luôn luôn ở một giới hạn nhất định, nếu vượt quá giới hạn tức là sự phá huỷ của các tế bào cơ thể càng lớn. Nói các khác là người đó đã bị bệnh viêm khớp dạng thấp.
Chỉ số RF của người bình thường < 12U/mL.
b. Các bước xét nghiệm yếu tố dạng thấp:
Bước 1: Thăm khám và chuẩn bị
Người nghi ngờ mình bị bệnh viêm khớp dạng thấp nên đến bác sĩ thăm khám. Với các triệu chứng và thông tin cung cấp, bác sĩ sẽ quyết định có hay không có chỉ định xét nghiệm với người này.
Người này được giải thích về xét nghiệm này [về cách thức, thời gian, chi phí,…] trước khi thực hiện xét nghiệm.
Bước 2: Lấy mẫu xét nghiệm
- Bệnh nhân cung cấp thông tin cá nhân.
- Lấy khoảng 3ml máu tĩnh mạch ngoại vi và cho vào ống đựng mẫu [có hay không có chất chống đông đều được].
- Đem ly tâm mẫu xét nghiệm để tách huyết thanh.
Bước 3: Xét nghiệm
- Cho mẫu xét nghiệm vào máy xét nghiệm đã cài sẵn chế độ xét nghiệm yếu tố dạng thấp - RF.
- Cho máy chạy, đợi kết quả.
Bước 4: Trả kết quả
Kết quả được hiển thị sau khi máy làm việc xong. Sau khi có kết quả, sẽ có các trường hợp sau:
- Kết quả RF < 12 U/mL: lượng yêu tố dạng thấp lưu hành trong máu ở giới hạn bình thường.
- Kết quả RF bằng hoặc cao hơn 14 IU/ml: Lượng yếu tố dạng thấp lưu hành trong máu ở trên ngưỡng giới hạn bình thường. Có thể gặp trong 1 số bệnh: viêm khớp dangjt hấp, hội chứng Sjogren.
- Một số trường hợp cho kết quả âm tính nhưng dựa vào các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể cho tiến hành các xét nghiệm khác [anti - CCP, tốc độ lắng máu - ESR, X - quang] để đảm bảo cho việc chẩn đoán được chính xác hơn.
c. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm:
- Tuổi tác: kết quả xét nghiệm yếu tố dạng thấp RF thường cao ở người già.
- Thuốc: sử dụng các thuốc chống viêm không steroid, Aspirin có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm.
- Người vừa tiêm phòng vắc xin hoặc truyền máu cũng có kết quả xét nghiệm RF dương tính.
- Máu nhiễm mỡ, huyết thanh đục cũng gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm RF.
Xem thêm: Tổng quan viêm khớp dạng thấp
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
Xét nghiệm RF là gì, khi nào nên thực hiện là những câu hỏi liên quan tới phương pháp đặc biệt này. Loại xét nghiệm đang được ứng dụng phổ biến trong việc chẩn đoán và đánh giá về bệnh viêm khớp dạng thấp. Bài viết sau sẽ cung cấp những thông tin cần thiết cho những bệnh nhân viêm khớp.
Xét nghiệm RF là gì, đây là một loại xét nghiệm định tính và định lượng các yếu tố dạng thấp có trong huyết thanh. Phương pháp được ứng dụng phổ biến trong việc chẩn đoán và đánh giá chính xác tình trạng viêm khớp dạng thấp hoặc hội chứng Sjogren.
Xét nghiệm RF là cơ sở để phát hiện bệnh viêm khớp dạng thấp
Cơ sở thực hiện xét nghiệm là nhờ sự xuất hiện nồng độ kháng thể RF ở trong huyết thanh. Y học đã nghiên cứu rằng RF [tên viết tắt Rheumatoid Factor] là loại protein có nguồn gốc từ hệ thống viễn dịch. Chúng có khả năng tấn công mô cơ của con người do sự nhầm lẫn trong vieceh bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm lấn của nhiều pritein lạ.
Rất nhiều người còn thắc mắc viêm khớp dạng thấp là gì, bác sĩ chuyên khoa cho biết đây là một bệnh lý khớp tự miễn mạn tính khi tổn thường bắt đầu ở mạng hoạt dịch. Bệnh phổ biến hơn ở nữ giới tuổi trung niên với các biểu hiện cận lâm sàng và lâm sàng rõ nét.
Ý nghĩa của xét nghiệm RF đối với chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp
RF là gì, xét nghiệm RF có ý nghĩa như thế nào trong quá trình chẩn đoán bệnh lý viêm khớp dạng thấp là thắc mắc của nhiều bệnh nhân. Vai trò của xét nghiệm này được bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Phương Đông lý giải như sau.
Ở người bình thường, khỏe mạnh, chỉ số RF thường đạt là 12U/ml, khi chỉ số vượt qua ngưỡng này thì có thể sẽ diễn ra quá trình phá hủy các tế bào trong cơ thể. Đây cũng là điều kiện để xuất hiện các bệnh lý như viêm khớp hay viêm khớp dạng thấp.
Một người khỏe mạnh bình thường sẽ có chỉ số RF đạt khoảng 12U/ml. Khi vượt qua ngưỡng này thì sự phá hủy các tế bào trong cơ thể sẽ diễn ra và gia tăng mạnh. Đây là thời điểm thuận lợi cho sự xuất hiện và phát triển bệnh viêm khớp, viêm khớp dạng thấp, hội chứng Sjogren.
Tuy vậy cũng cần lưu ý có trường hợp bệnh nhân không mắc các bệnh lý liên quan nói trên nhưng chỉ số RF vẫn vượt quá giới hạn 12U/ml. Nguyên nhân của vấn đề này là do người bệnh gặp phải các vấn đề liên quan tới thận, phổi hoặc gan. Vì thế bác sĩ chuyên khoa cho biết người bệnh cần thực hiện xét nghiệm RF khi gặp phải một trong số những biểu hiện sau đây.
- Vùng khớp có biểu hiện sưng đau bất thường, kéo dài và không rõ nguyên nhân, đặc biệt khi thay đổi thời tiết.
- Người vận động có khăn hoặc đau nhức nhiều mỗi khi thay đổi tư thế hoặc di chuyển.
- Đối tượng có cơ thể mệt mỏi kèm theo tình trạng sốt nhẹ, sụt cân.
Bệnh nhân có biểu hiện sưng đau khớp bất thường kéo dài sẽ được chỉ định làm xét nghiệm RF
Xét nghiệm RF là gì, đây là một loại xét nghiệm giúp chẩn đoán tình trạng viêm khớp. Phương pháp sẽ được các bác sĩ chỉ định ở nhiều thời điểm khác nhau nhằm đảm bảo tính chính xác nhất. Ngoài ra người bệnh cũng được chỉ định kết hợp cùng với một số xét nghiệm tự miễn dịch hoặc các chẩn đoán bằng hình ảnh khác.
Ý nghĩa của RF trong việc điều trị và tiên lượng bệnh viêm khớp dạng thấp
Xét nghiệp RF là gì, chúng có ý nghĩa nào trong việc điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp. Chuyên ra cho rằng việc phát hiện ra định lượng RF mang đến nhiều ý nghĩa trong quá trình điều trị bệnh nhân viêm khớp. Việc điều trị ức chế miễn dịch có thể giúp giảm RF trong huyết thanh. Nhờ vậy sẽ giúp giảm các triệu chứng lâm sàng xảy ra ở nhiều bệnh nhân.
Tuy nhiên thực tế vai trò RF trong việc đáp ứng điều trị bệnh lý còn có những điểm hạn chế. Điển hình như việc chỉ số RF bình thường ở mức dưới 14 IU/ml. Tuy nhiên thực tế các kết quả âm tính cũng không thể loại trừ việc mắc bệnh viêm khớp dạng thấp hay hội chứng Sjogren.
Xét nghiệm RF là gì khi thống kê có khoảng 20% số người mắc viêm khớp dạng thấp hay có hội chứng Sjogren cho xét nghiệm RF âm tính.
Các bước thực hiện xét nghiệm RF
Xét nghiệm RF sẽ được thực hiện theo 3 bước bao gồm: Chuẩn bị, thực hiện và trả kết quả, cụ thể các bước như sau.
Bước 1: Chuẩn bị trước khi thực hiện xét nghiệm
Lấy máu trong xét nghiệm RF
Trước khi làm xét nghiệm RF, bệnh nhân sẽ được bác sĩ tư vấn và giải thích các vấn đề liên quan. Trong đó đặc biệt lưu ý về chi phí, các tiến hành và thời gian thực hiện. Ngoài ra, người làm xét nghiệm sẽ được cung cấp các thông tin liên quan tới bệnh lý cũng như tình hình sức khỏe của bản thân người bệnh.
Bước 2: Thực hiện xét nghiệm
Xét nghiệm RF là gì, phương pháp được sử dụng trong việc hỗ trợ chẩn đoán về bệnh lý viêm khớp dạng thấp, hội chứng Sjogren. Các bước để thực hiện xét nghiệm này sẽ bao gồm:
- Bệnh nhân điền đầy đủ các thông tin của mình vào phiếu xét nghiệm.
- Bác sĩ lấy máu [khoảng 3 ml] tại tĩnh mạch ở cánh tay người bệnh và cho vào ống nghiệm.
- Mẫu máu sau đó được ly tâm để tách thành phần huyết thanh và bệnh phẩm theo quy chuẩn.
- Mẫu bệnh phẩm sẽ được chuyên gia y tế phân tích RF.
- Bác sĩ ghi kết quả chỉ số RF thu được trên máy vào phiếu xét nghiệm.
Bước 3: Thông báo kết quả xét nghiệm
Sau khi hoàn thành bước 2, bác sĩ chuyên khoa sẽ thông báo, trả kết quả, phân tích, đánh giá các thông tin liên quan tới chỉ số RF của người bênh. Theo đó có các trường hợp xảy ra như sau:
- Khi chỉ số RF > 14U/ml: Bệnh nhân có khả năng cao đã mắc bệnh lý viêm khớp dạng thấp hoặc hội chứng Sjogren.
- Chỉ số RF < 12U/ml: Trường hợp này hàm lượng kháng thể dạng thấp RF đang ở mức bình thường, không có khả năng làm ảnh hưởng tới sức khỏe.
Chú ý: Một số trường hợp sau xét nghiệm RF có kết quả trung tính nhưng lại có nhiều triệu chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp sẽ được bác sĩ chỉ định thêm một số xét nghiệm khác hoặc kết hợp chẩn đoán hình ảnh. Mục đích của việc làm này là giúp bác sĩ có thể đưa ra được kết luận chính xác nhất.
Những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm RF
RF là xét nghiệm gì? Đây là xét nghiệm định tính các yếu tố dạng thấp có ở trong huyết thanh. Nhờ đó giúp chẩn đoán các bệnh lý như viêm khớp, viêm khớp dạng thấp. Y học đã nghiên cứu và cho rằng các yếu tố sau có thể ảnh hưởng tới kết quả của xét nghiệm này.
- Tác dụng của thuốc: Bệnh nhân đang sử dụng các loại thuốc chống viêm hay thuốc chống đông máu có thể làm thay đổi chỉ sổ RF khi thực hiện làm xét nghiệm.
Người cao tuổi sẽ có chỉ số RF cao hơn do ảnh hưởng của lão hóa xương khớp
- Ảnh hưởng của tuổi tác: Người cao tuổi sẽ có chỉ số RF cao hơn so với mức bình thường do ảnh hưởng của việc lão hóa xương khớp.
- Yếu tố bệnh lý: Người mắc các bệnh lý về gan, phổi, béo phì, huyết thanh đục thường có chỉ số RF cao khi xét nghiệm.
- Vừa tiêm vắc xin phòng bệnh hoặc truyền máu: Việc làm này khiến chỉ số RF thay đổi đáng kể so với giá trị bình thường của cơ thể.
Trên đây là những thông tin giải đáp thắc mắc: Xét nghiệm RF là gì? Ý nghĩa của nó đối với bệnh viêm khớp dạng thấp. Nếu đang có ý định thực hiện xét nghiệm này thì tốt nhất bạn nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín để thực hiện. Bởi tay nghề của nhân viên y tế cũng như trang thiết bị có sự ảnh hưởng đáng kể đến độ chính xác của chỉ số RF.