A.Lí thuyết
I. Tính kim loại, tính phi kim:
- Kim loại là những nguyên tố dễ mất electron để trở thành ion dương
- Phi kim là những nguyên tố dễ nhận electron để trở thành ion âm.
- Kim loại càng mạnh khi khả năng mất electron càng lớn.
- Phi kim càng mạnh khi khả năng nhận electron càng lớn.
1. Sự biến đổi tính chất trong một chu kì:
-Trong chu kì tính kim loại giảm dần, tính phi kim tăng dần.
-Theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân thì điện tích hạt nhân tăng dần, số lớp electron không đổi, lực hút giữa hạt nhân và electron lớp ngoài cùng tăng, làm cho bán kính nguyên tử giảm khả năng mất electron giảm, khả năng nhận electron tăng.
2. Sự biến đổi tính chất trong một nhóm A:
- Tính kim loại tăng dần, tính phi kim giảm dần.
- Theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân trong nhóm A, số lớp electron tăng dần, làm cho bán kính nguyên tử tăng, lực hút giữa hạt nhân và electron lớp ngoài cùng giảm, khả năng mất electron tăng, khả năng nhận electron giảm.
- Trong nhóm A theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, tính kim loại của các nguyên tố tăng dần đông thời tính phi kim giảm dần.
II. Sự biến đổi tính Axit - Bazơ
- Tính bazơ của các oxit và hiđroxit tương đối giảm dần đồng thời tính axit của nó mạnh dần.
Na2O + H2O → 2NaOH
Cl2O7 + H2O → 2HClO4
- Trong một chu kì theo chiều tăng của điện tích hạt nhân: Tính bazơ của oxit và hidroxit giảm, tính axit của oxit và hidroxit tăng.
- Trong một nhóm A theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân: Tính bazơ của oxit và hidroxit tăng, tính axit của oxit và hidroxit giảm.
Giải bài 1 trang 55 SGK Hóa 10 nâng cao
Bài 1 [trang 55 sgk Hóa 10 nâng cao]:Cho biết quy luật biến đổi tính kim loại, tính phi kim của các nguyên tố trong một chu kì và trong một nhóm A, giải thích.
Lời giải:
Trong mỗi chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, tính kim loại của các nguyên tố giảm dần, đồng thời tính phi kim tăng dần.
Giải thích: Trong một chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân thì năng lượng ion hóa, độ âm điện tăng dần, đồng thời bán kính nguyên tử giảm dần làm cho khả năng nhường electron giảm nên tính kim loại giảm, khả năng nhận electron tăng nên tính phi kim tăng.
Trong một nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân tính kim loại của các nguyên tố tăng dần, đồng thời tính phi kim giảm dần.
Giải thích: Trong một nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân thì năng lượng ion hóa, độ âm điện giảm dần đồng thời bán kính nguyên tử tăng nhanh làm cho khả năng nhường electron tăng nên tính kim loại tăng, khả năng nhận electron giảm nên tính phi kim giảm.
Giải bài 2 trang 55 SGK Hóa 10 nâng cao
Bài 2 [trang 55 sgk Hóa 10 nâng cao]:Hãy cho biết sự biến đổi về tính axit-bazơ của các oxit cao nhất và hiđroxit tương ứng của các nguyên tố trong một chu kì và theo một nhóm A theo chiều tăng của điện tích hạt nhân.
Lời giải:
Trong một chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, tính bazơ của oxit và hiđroxit tương ứng giảm dần, đồng thời tính axit của chúng tăng dần.
Trong một nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân tính bazơ của các oxit và hiđroxit tương ứng tăng dần, đồng thời tính axit của chúng giảm dần.
Giải bài 3 trang 55 SGK Hóa 10 nâng cao
Bài 3 [trang 55 sgk Hóa 10 nâng cao]:Hãy phát biểu định luật tuần hoàn các nguyên tố hóa học và lấy các ví dụ về cấu hình electron nguyên tử, tính chất của các đơn chất và tính chất của các hợp chất để minh họa.
Lời giải:
Nội dung định luật: “Tính chất của các nguyên tố và đơn chất cũng như thành phần và tính chất của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử”.
Ví dụ:
Xét chu kì 3:
Na [ Z = 11] : ls22s22p63s1
Mg [ Z = 12] : ls22s22p63s2
Al [ Z = 13] : ls22s22p63s23p1
Si [ Z = 14] : ls22s22p63s23p2
P [ Z = 15] : ls22s22p63s23p3
S [ Z = 16] : ls22s22p63s23p4
Cl [ Z = 15] : ls22s22p63s23p5
– Sự biến đổi tính chất từ Na đến Cl:
+ Tính kim loại giảm dần, tính phi kim tăng dần
+ Tính bazo của các oxit giảm dần, đồng thời tính axit tăng dần
+ Tính bazo của các hidroxit giảm dần, đồng thời tính axit tăng dần.