Vì sao chó mắc bệnh dại

Bệnh dại rất nguy hiểm, nguồn bệnh chủ yếu 90% là ở chó do vi rút thuộc họ Rhadoviridae. Vì thế chúng ta phải phòng bệnh dại cho chó ngay từ đầu.

Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra. Làm tác loạn hệ thần kinh trung ương. Biểu hiện điên cuồng hay bại liệt, rất nguy hiểm cho nhiều loại gia súc và con người, gây tử vong 100% khi mắc phải.

Nguồn mang bệnh dại chủ yếu là ở chó 90%, mèo 5% và còn lại ở động vật hoang dã 5%. Theo thống kê mới nhất, bệnh này đã gây ra cái chết cho hơn 50.000 người. Và hàng triệu loài động vật trên toàn thế giới và được cả thế giới cảnh báo là căn bệnh cực kỳ nguy hiểm.

Hãy cùng xem nguyên nhân gây ra bệnh, cách thức lây lan và các biện pháp phòng bệnh dại cho chó như nào là tốt nhất nhé.

Nguyên nhân gây bệnh dại ở chó

Vi rút gây bệnh dại là loại vi rút RNA sợi đơn của Lyssavirus, thuộc họ Rhadoviridae. Các virus này tác động và gây tác loạn hệ thần kinh trung ương. Gây liệt não, viêm não, làm cho con vật trở nên hoảng loạn [điên dại] và chết.

Cách thức lây truyền bệnh dại cho chó

Bệnh dại lây truyền vào cơ thể qua đường máu hoặc tuyến nước bọt của vật [người] bị nhiễm bệnh bằng phương thức:

• – Trực tiếp: qua vết cắn của chó, mèo bị bệnh dại.
• – Gián tiếp: Người hoặc gia súc bị tổn thương cơ giới tiếp xúc với nước bọt của chó, mèo bị dại hoặc virus có thể qua niêm mạc mắt nguyên lành. Virus theo vết cắn vào dây thần kinh về hạch rồi vào thần kinh trung ương và bắt đầu sinh sản, phát triển.

Người, vật bị mắc bệnh dại chủ yếu qua đường tiếp xúc khi bị chó cắn.

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh dại ở chó: 

Bệnh thường được biểu hiện qua 2 giai đoạn chính

Giai đoạn ủ bệnh: Thời gian dài hay ngắn tùy thuộc loài, độc lực của virus và vị trí vết cắn [độ nông, sâu của vết cắn]. Và thường ở người là 40 ngày, ở chó khoảng 25 ngày hoặc có thể kéo dài hơn hoặc ngắn hơn.

Ở giai đoạn đầu khi con vật bị nhiễm bệnh dại thường không thể hiện những dấu hiệu cụ thể, có thể có một số triệu chứng như sốt, sợ nước, sợ ánh sáng, lười ăn và đặc biệt là có hành vi điên cuồng, bồn chồn, dễ bị kích động hay sợ hãi. Và những biểu hiện này thường rất dễ nhầm lẫn với triệu chứng của các bệnh khác.

Giai đoạn phát bệnh: Ở giai đoạn này con vật đã thể hiện rõ những triệu chứng bệnh một cách rõ rệt với những hành vi điên loạn, bị kích động hoặc bị bại liệt.

Một số dấu hiệu chó bị bệnh dại khác thường như:

• Bị động kinh, tê liệt, có những hành vi sủa, cắn sủa người hay vật một cách dữ dội, con vật tự cắn vào cơ thể mình.
• Bỏ ăn, buồn bã, ngơ ngác, bồn chồn, lặng lẽ chui vào xó tối nằm lỳ [thể dại “câm”]. Vài ngày sau chó bị liệt chân, liệt hàm, lưỡi thè ra ngoài, chảy nhiều nước dãi, gầy rất nhanh rồi chuyển sang bại liệt và chết.
• Hàm trễ, mắt đỏ ngầu, chảy nước dãi, sùi bọt mép.
• Sợ gió, sợ nước, bỏ nhà đi lung tung, bạ gì ăn đấy.
• Sau khoảng 4-5 ngày khi có những biểu hiện trên thì con vật sẽ chết.

Riêng ở mèo, ít bị mắc bệnh dại hơn chó. Bệnh dại ở mèo cũng tiến triển như ở chó. Triệu chứng của mèo khi bị bệnh cũng thường ẩn mình vào chỗ tối. Hay kêu, bồn chồn và dễ kích động, cào cấu, cắn xé điên cuồng.

Nếu chó mèo của bạn mắc một số những biểu hiện trên thì hãy lập tức đưa đến bác sĩ thú y ngay lập tức. Chú ý bảo vệ bản thân tránh cho bị chúng cắn hoặc tiếp xúc với nước bọt của chúng. Ngược lại, hãy tham khảo các biện pháp phòng bệnh dại cho chó bên dưới nhé.

Chẩn đoán bệnh dại ở chó mèo

Nếu có nghi ngờ chó, mèo bị nhiễm bệnh dại, cần sớm gọi bác sĩ thú y để được kiểm dịch. Và cần cẩn thận không để bị chúng tấn công. Chúng được cách ly trong 10 ngày để theo dõi và được xét nghiệm máu để kiểm tra bệnh.

Điều trị bệnh dại

Bệnh dại được xếp vào top những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất thế giới. Phát triển với tốc độ cực nhanh, gây tử vong nghiêm trọng. Việc điều trị rất khó khăn và hầu như tử vong 100%. Vì vậy chỉ còn cách phòng bệnh dại cho chó để giữ an toàn đến tính mạng.

Phòng bệnh dại cho chó tốt nhất là tiêm phòng.

Cách phòng bệnh dại cho chó mèo

• Tiêm phòng là cách phòng bệnh dại cho chó tốt nhất cả thế giới áp dụng. Thực hiện tiêm vắc xin định kỳ hàng năm 1 lần/năm. Tiêm mũi đầu khi vật nuôi được 4 tuần tuổi.
• Không nên thả rông vật nuôi ngoài đường, khu đông dân cư mà không có sự kiểm soát. Do đó, khi dắt chó ra nơi công cộng phải có người dắt và theo dõi.
• Vệ sinh sạch sẽ nơi ở cho vật nuôi. Tắm rửa thú nuôi thường xuyên cũng là một trong các bước quan trọng phòng bệnh dại cho chó mèo. Mà chúng ta thực hiện thường xuyên hàng ngày dưỡng thành thói quen.
• Khi phát hiện chó có những biểu hiện bất thường. Cần ngay lập tức đưa đến các cơ sở thú y để kiểm tra tình trạng. Khử trùng xung quanh khu vực vật nuôi bị bệnh.
• Trường hợp nếu chó cắn người cần phải đưa người đến cơ quan y tế dự phòng để kiểm tra và tiêm phòng kịp thời đồng thời nhốt chó lại để theo dõi 15 ngày [chó biết rõ nguồn gốc].
• Trường hợp không biết rõ nguồn gốc của con chó đã cắn người thì phải áp dụng ngay các biện pháp điều trị dự phòng cho người như bị chó dại cắn.
• Tăng cường quản lý, giám sát đàn chó, mèo nuôi trên địa bàn quản lý. Xử lý số chó vô chủ, chó lạc.
• Chó chết do mắc bệnh dại hoặc nghi mắc bệnh dại phải đem chôn hoặc đốt xác.

Qua các dấu hiệu và triệu chứng cũng như cách phòng bệnh dại cho chó trên. Mèo Cún Pet Shop hy vọng sẽ giúp ích cho người đọc để biết cách phòng tránh kịp thời. Bảo vệ thú cưng của mình, đồng nghĩa với việc bảo vệ bản thân và những người xung quanh.

>> Xem thêm: Bị chó cắn phải làm gì để phòng bệnh an toàn

Bệnh dại là bệnh gây ra bởi một loại vi rút, bệnh lây truyền từ các loại động vật sang người. Có hai thể bệnh lâm sàng của bệnh dại là thể điên cuồng và thể dại câm [bại liệt], trong đó thể điên cuồng là phổ biến nhất.

Câu hỏi 1: Bệnh dại là gì?

Bệnh dại là bệnh gây ra bởi một loại vi rút, bệnh lây truyền từ các loại động vật sang người. Có hai thể bệnh lâm sàng của bệnh dại là thể điên cuồng và thể dại câm [bại liệt], trong đó thể điên cuồng là phổ biến nhất.

Câu hỏi 2: Bệnh dại lây truyền như thế nào?

Vi-rút dại xâm nhập vào hệ thần kinh của động vật có vú. Vi-rút dại chủ yếu được lây truyền từ nước bọt của các loài động vật bị dại sang người qua vết cắn hoặc qua vết trầy xước trên cơ thể con người. Bệnh dại cũng có thể lây truyền sang người khi động vật bị dại liếm vào vết thương hoặc tiếp xúc vào những chỗ da bị trầy xước, hoặc lớp niêm mạc miệng, mũi của người.

96% các trường hợp gây bệnh dại ở người tại Đông Nam Á là do chó cắn, tuy nhiên cũng có một số báo cáo về bệnh dại ở người là do vết cắn của mèo, cầy, chó rừng, cáo, chó sói và các loại động vật ăn thịt khác. Bệnh dại gây ra bởi khỉ và chuột là rất hiếm. Ngựa và lừa thường trở nên hung hăng và cắn mạnh khi chúng bị bệnh dại. Trâu và bò không cắn khi chúng bị nhiễm bệnh dại, nhưng cũng cần phải đề phòng khi thăm khám trâu bò bị ốm và có triệu chứng tăng tiết nước bọt ở miệng.

Đôi khi, những người chủ chăn nuôi nhầm lẫn bệnh dại với bệnh lở mồm long móng, nhiễm trùng máu có xung huyết hoặc khó thở và họ có thể bị nhiễm vi rút dại khi chủ quan và chăm sóc, cho vật nuôi uống thuốc bằng tay.

Chưa có báo cáo dựa trên bằng chứng nào về bệnh dại trên người xảy ra do sử dụng sữa. Những người giết mổ chuyên nghiệp có thể có nguy cơ bị nhiễm bệnh khi giết động vật bị dại và xử lý phần não hoặc các bộ phận bị nhiễm vi rút khác, tuy nhiên không có trường hợp nào lây bệnh trên người do ăn thịt đã nấu chín.

Việc lây truyền bệnh dại từ người sang người thông qua việc cấy ghép giác mạc hoặc các nội tạng khác là tương đối hiếm nhưng vẫn có thể xảy ra. Việc lây truyền này đã xảy ra ở những người nhận giác mạc cấy ghép và gần đây xảy ra đối với một số trường hợp người nhận cấy ghép các nội tạng đặc và mô mạch. Do vậy, giác mạc hoặc các bộ phận cơ thể con người không được lây từ bệnh nhân chết do viêm não hoăc bất kỳ bệnh thần kinh nào khác mà chưa được chẩn đoán rõ ràng.

Mặc dù bệnh nhân mắc bệnh dại rất hiếm khi cắn người khác, tuy nhiên những người chăm sóc bênh nhân cũng nên thận trọng và cảnh giác khi chăm sóc bệnh nhân bị dại, đặc biệt tránh tiếp xúc với nước bọt của bệnh nhân bị dại.

Câu hỏi 3: Xử lý vết cắn khi bị động vật cắn như thế nào?

Nếu một người bị động vật cắn thì cần thực hiện như sau:

• Vết thương cần được rửa ngay với xà phòng và dưới vòi nước chảy liên tục trong thời gian khoảng 10-15 phút. Nếu không có xà phòng, có thể rửa ngay vết thương bằng nước sạch dưới vòi nước chảy liên tục 15 phút. Đây là phương pháp sơ cứu hiệu quả nhất để chống lại bệnh dại.
• Vết thương cần được rửa kỹ với cồn 70% hoặc cồn iod, nếu có.
• Đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế để điều trị càng sớm càng tốt.

Câu hỏi 4: Những điều không nên làm đối với vết cắn của động vật

Tránh:

• Sử dụng các chất kích thích vào vết thương như ớt bột, nước ép hoặc nhựa cây, axit hoặc kiềm.
• Băng bó, đắp thuốc kín vết thương.

 Câu hỏi 5: Bệnh dại phát triển trong cơ thể con người như thế nào?

Sau khi xâm nhập vào cơ thể người, vi-rút dại phát triển từ lớp trong cùng của mô dưới da [gọi là mô dưới da], hoặc từ cơ bắp tiến vào các dây thần kinh ngoại biên [tức là các dây thần kinh trong cơ thể con người nằm ngoài não hoặc tủy sống]. vi rút di chuyển dọc theo các dây thần kinh tới tủy sống và não bộ với tốc độ ước tính khoảng 12-24 mm mỗi ngày. Người bị nhiễm bệnh có những thay đổi hành vi và có những biểu hiện lâm sàng khi vi rút bắt đầu xâm nhập vào não bộ. Thời gian ủ bệnh có thể từ vài ngày đến vài tháng, và có thể dài tới 1 năm.

Câu hỏi 6: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh dại?

Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển lây nhiễm bệnh dại bao gồm:

• Loại hình tiếp xúc
• Mức độ nghiêm trọng của vết cắn
• Số lượng vi rút dại xâm nhập vào
• Loại động vật cắn 
• Tình trạng miễn dịch của bệnh nhân
• Vùng bị cắn - vết thương ở đầu và cổ, cũng như những vết thương ở các khu vực đầu mút thần kinh như ngón tay, thường có thời gian ủ bệnh ngắn hơn do khoảng cách gần hơn cho vi rút xâm nhập vào mô thần kinh.

Câu hỏi 7: Thường mất bao lâu để bệnh dại khởi phát trên chó và mèo? Một con vật bị bệnh dại có thể sống đượcbao lâu?

Thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ một vài ngày đến vài tháng, trong khi thời gian phát bệnh - cho đến khi chết – dao động từ 1 đến 7 ngày.

Câu hỏi 8: Chó dại có biểu hiện như thế nào?

Các biểu hiện đặc thù ở chó dại là những sự thay đổi trong hành vi thông thường của nó, chẳng hạn như:

• Cắn khi không bị trêu chọc
• Ăn những thứ khác thường như gậy, móng tay …
• Chạy mà không có lý do rõ ràng
• Thay đổi trong âm thanh, ví dụ sủa khàn và gầm gừ hoặc sủa không ra tiếng
• Tiết nhiều nước bọt hoặc sùi bọt mép – nhưng không sợ nước [chứng sợ nước].
• Thay đổi thói quen thường ngày hoặc chết

Câu hỏi 9: Những dấu hiệu và triệu chứng của người bị bệnh dại là gì?

Người mắc bệnh dại có các dấu hiệu và triệu chứng sau đây:

• Đau hoặc ngứa ở vết cắn [trên 80% các trường hợp]
• Sốt, mệt mỏi, đau đầu kéo dài 2-4 ngày.
• Sợ nước [chứng sợ nước]
• Không chịu được tiếng ồn, ánh sáng hoặc không khí
• Sợ hãi khi thấy cái chết sắp xảy ra
• Tức giận, bứt rứt và trầm cảm
• Tăng động
• Ở giai đoạn sau, chỉ thoáng nhìn thấy hình ảnh nước đã có thể gây co thắt ở cổ và họng
• Thời gian bị bệnh thường là 2-3 ngày, nhưng có thể kéo dài đến 5-6 ngày hoặc dài hơn khi được chăm sóc tích cực.

Câu hỏi 10: Có biện pháp điều trị đặc hiệu nào cho bệnh nhân dại hay không?

• Không có phương pháp điều trị đặc biệt nào một khi đã phát bệnh. Hầu như không thể làm được gì ngoài việc giữ cho bệnh nhân cảm thấy thoải mái, giảm đau đớn và lo lắng bồn chồn.
• Người chăm sóc bệnh nhân cần sử dụng thiết bị phòng hộ cá nhân để tránh xa vết cắn hoặc nước bọt nhiễm bệnh từ màng nhầy và vết thương.
• Giữ bệnh nhân trong một căn phòng yên tĩnh với ánh sáng dịu và tránh các tác nhân kích thích [ví dụ như tiếng ồn lớn, không khí lạnh] vì chúng có thể làm tăng nguy cơ co thắt và co giật.
• Uống thuốc an thần diazepam 10 mg 4-6 giờ một lần, bổ sung thêm chlorpromazine 50-100 mg, hoặc tiêm morphine vào tĩnh mạch nếu cần thiết sẽ giúp kiểm soát được các cơn co thắt cơ và hiện tượng dễ bị kích thích.
• Cần phải truyền dịch tĩnh mạch vì bệnh nhân thường không ăn được qua đường miệng.

 Câu hỏi 11:   Có phải bệnh dại luôn gây tử vong không?

Bệnh dại do virus dại cổ điển gần như gây tử vong 100% trên người, hiện nay bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.

Câu hỏi 12:    Có phải chỉ cần theo dõi con chó, mèo đã gây ra vết cắn trong vòng 10 ngày mà không cần tiến hành điều trị?

Không. Ở những nước có tỉ lệ bệnh dại lưu hành phổ biến trên đàn chó, mèo lớn, bắt buộc phải tiến hành điều trị và theo dõi chó/mèo gây ra vết cắn trong vòng 10 ngày. Nếu con vật vẫn khỏe mạnh trong thời gian theo dõi, có thay chế độ dự phòng sau phơi nhiễm [PEP] thành chế độ dự phòng trước phơi nhiễm cho người bị cắn, tức là vắc-xin tiêm sẽ ngăn ngừa bệnh dại cho người đó nếu bị cắn trong tương lai.

Câu hỏi  13:   Trong những điều kiện nào chúng ta phải tiêm vắc xin chống bệnh dại sau khi bị cắn? 

Tiêm vắc-xin dự phòng bệnh dại sau phơi nhiễm [PEP] là bắt buộc nếu bạn bị chó, mèo hay các động vật khác bị dại hoặc nghi ngờ bị dại cắn.

Cần áp dụng PEP trong các điều kiện sau đây:  

• Nếu vết cắn gây xước da và vết thương chảy máu.

• Nếu màng nhầy ở vùng da tiếp xúc với nước bọt của động vật nghi dại.
• Nếu con vật đã cắn người

1. bị chết
2. biến mất trong thời gian theo dõi
3. có biểu hiện hành vi không bình thường, thất thường
4. nếu kết quả xét nghiệm chất liệu não của động vật nghi dại hoặc bị dại cho kết quả dương tính.

Câu hỏi  14:   Liệu tiêm vắc-xin phòng dại có thể gây bệnh dại không?

 Không. Tất cả các loại vắc-xin dại cho người đều đã được bất hoạt. Vắc-xin phòng dại trên người phải trải qua một loạt các kiểm định về chất lượng như hiệu lực, độc tính, độ an toàn và vô trùng. Việc tiêm phòng bệnh dại không thể gây bệnh dại.

Câu hỏi  15:  Có thể làm gì để phòng chống bệnh dại ?

         Cần có trách nhiệm tiêm phòng dại cho chó, mèo đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của các bác sĩ hoặc cán bộ thú y.

• Giữ giấy chứng nhận tiêm phòng chó và xuất trình trong thời gian tiêm phòng hàng năm.
• Không bán hoặc tiêu thụ sữa hoặc thịt từ bò hoặc trâu bị dại hoặc nghi ngờ dại.

Câu hỏi 16: Lịch tiêm phòng bệnh dại cho chó nuôi như thế nào?

Chó con thường có nguồn gốc các nhà nhân giống chó đáng tin cậy với chó cái đã được tiêm vắc xin phòng dại. Những con chó con này nhận kháng thể chống bệnh dại từ mẹ trong vòng 3 tháng đầu. Do đó, khuyến cáo nên tiêm phòng cho chó vào các thời điểm 3 tháng tuổi, 9 tháng tuổi sau đó nhắc lại hàng năm. Phải thường xuyên tẩy giun sán cho chó con và chó trưởng thành trước khi tiêm phòng.

Nếu mang chó con bị bỏ rơi về nhà nuôi, quy trình tiêm phòng cũng giống như ở trên [tại thời điểm 3 tháng tuổi, 9 tháng và nhắc lại hàng năm]. Cách khác, lần tiêm phòng đầu tiên có thể tiến hành sớm hơn, vào thời điểm 2 tháng tuổi. Cần áp dụng các biện pháp dự phòng trong 3 tháng tuổi đầu.

Nếu mang chó trưởng thành bị bỏ rơi về nhà nuôi, lần tiêm chủng đầu tiên phải được tiến hành càng sớm càng tốt với sự tư vấn của bác sĩ thú y địa phương.

Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế

Admin