Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể trong cùng một loài, cùng sinh sống trong một khoảng không gian xác định, vào một thời gian nhất định, có khả năng sinh sản và tạo thành những thế hệ mới.
Tập hợp sinh vật nào sau đây là quần thể sinh vật?
A. Tập hợp động vật ăn cỏ sống ở Châu Phi.
B. Tập hợp những cây cỏ đang sống ở cao nguyên Mộc Châu.
C. Tập hợp cá trắm đen sống ở Hồ Tây.
D. Tập hợp chim sống ở vườn quốc gia Xuân Thủy.
Đáp án đúng C
Tập hợp sinh vật là quần thể sinh vật, tập hợp cá trắm đen sống ở Hồ Tây, quần thể là tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sống trong một khoảng không gian xác định, vào một thời gian nhất định, có khả năng sinh sản và tạo ra thế hệ mới.
Giải thích lý do chọn đáp án đúng là C do:
Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể trong cùng một loài, cùng sinh sống trong một khoảng không gian xác định, vào một thời gian nhất định, có khả năng sinh sản và tạo thành những thế hệ mới.
Quá trình hình thành quần thể sinh vật [qua các giai đoạn]: Cá thể phát tán → Môi trường mới → Chọn lọc tự nhiên tác động → Cá thể thích nghi → Quần thể sinh vật.
Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể: quan hệ hỗ trợ hoặc quan hệ cạnh tranh trong các hoạt động sống.
Ví dụ về mối quan hệ hỗ trợ trong quần thể sinh vật: Hiện tượng nối liền rễ giữa các cây thông, chó rừng thường quần tụ từng đàn để bắt mồi…
Ví dụ về mối quan hệ cạnh tranh trong quần thể sinh vật: Thực vật cạnh tranh ánh sáng, động vật cạnh tranh thức ăn, nơi ở, bạn tình…
Những đặc trưng cơ bản của quần thể:
– Tỉ lệ giới tính
+ Tỉ lệ giới tính là tỉ lệ giữa số lượng cá thể đực/cá thể cái. Tỉ lệ này có quan hệ mật thiết đến sức sinh sản của quần thể.
+ Đa số động vật, tỉ lệ đực/cái ở giai đoạn trứng hoặc con non là 1 : 1.
+ Tỷ lệ giới tính thay đổi phụ thuộc vào: đặc điểm di truyền, điều kiện môi trường…
Ví dụ: Vào mùa sinh sản, thằn lằn và rắn có số lượng cá thể cái cao hơn số lượng cá thể đực, sau mùa sinh sản số lượng lại bằng nhau.
Ở một số loài rùa trứng được ủ ở nhiệt độ < 280C sẽ nở thành con đực, nếu ủ ở nhiệt độ > 320C sẽ nở thành con cái…
– Thành phần nhóm tuổi
+ Quần thể có 3 nhóm tuổi chính: Nhóm tuổi trước sinh sản, nhóm tuổi sinh sản và nhóm tuổi sau sinh sản. Mỗi nhóm tuổi có ý nghĩa sinh thái khác nhau.
+ Thành phần các nhóm tuổi của các cá thể trong quần thể được thể hiện bằng các tháp tuổi.
– Mật độ cá thể của quần thể
+ Mật độ của quần thể là số lượng hay khối lượng sinh vật có trong một đơn vị diện tích hay thể tích.
Đáp án A
Các đáp án: những cây cỏ sống trên đồng cỏ Ba Vì, những con cá sống trong Hồ Tây, những con chim sống trong rừng Cúc Phương đều không cùng loài nên không phải quần thể.
Chỉ có đáp án: Những con tê giác một sừng sống trong Vườn Quốc Gia Cát Tiên là quần thể do thỏa mãn các điều kiện:
- Cùng loài
- Cùng sống trong 1 khoảng không gian
- Tại 1 thời điểm
- Có khả năng sinh sản sinh ra thế hệ mơi hữu thụ.
Nhóm cá thể nào dưới đây là một quần thể?
Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể là?
Hiện tượng liền rễ ở các cây thông thể hiện mối quan hệ
Sự khác nhau giữa cây thông nhựa liền rễ với cây không liền rễ như thế nào?
Khi nói về quan hệ hỗ trợ cùng loài, phát biểu nào sau đây sai?
Ý nào KHÔNG ĐÚNG đối với động vật sống thành bầy đàn trong tự nhiên?
Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể là?
Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm nhằm:
Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể sinh vật
Nếu mật độ của một quần thể sinh vật tăng quá mức tối đa thì:
Điều nào sau đây đúng với vai trò của quan hệ hỗ trợ?
Điều nào sau đây không đúng với vai trò của quan hệ cạnh tranh?
Câu hỏi: Tập hợp sinh vật nào sau đây là quần thể sinh vật?
A.Tập hợp cây cỏ đang sinh sống trên một cánh đồng cỏ
B.Tập hợp cá chép đang sinh sống ở Hồ Tây.
C.Tập hợp bướm đang sinh sống trong rừng Cúc phương.
D.Tập hợp chim đang sinh sống trong rừng Amazôn.
Trả lời:
Đáp án B
Quần thể là tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sống trong 1 khoảng không gian xác định, vào 1 thời gian nhất định, có khả năng sinh sản và tạo ra thế hệ mới.
→ Đáp án B.
A sai. Vì có có rất nhiều loài cỏ mà không chỉ rõ loài cỏ gì.
B đúng. Vì tập hợp cá chép đang sinh sống ở Hồ Tây. Đã nói cụ thể loài cá chép.
C sai. Vì tập hợp bướm đang sinh sống trong rừng Cúc phương. Vì có rất nhiều loài bướm mà không nói cụ thể loài bướm gì.
D sai. Vì tập hợp chim đang sinh sống trong rừng Amazôn. Vì có rất nhiều loài chim mà không nói cụ thể loài chim gì.
Cùng Top lời giải tìm hiểu nội dung lý thuyết Quần thể sinh vật nhé!
1. Khái niệm quần thể sinh vật
Quần thể sinh vậtlà tập hợp các cá thể trongcùng một loài,cùng sinh sống trong một khoảng không gian xác định, vàomột thời gian nhất định,có khả năng sinh sảnvà tạo thành những thế hệ mới.
Quần thể ngựa vằn
Quá trình hình thành quần thể sinh vật [qua các giai đoạn]:Cá thể phát tán → Môi trường mới → Chọn lọc tự nhiên tác động → Cá thể thích nghi → Quần thể sinh vật.
Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể:quan hệ hỗ trợhoặcquan hệ cạnh tranhtrong các hoạt động sống.
Ví dụ về mối quan hệ hỗ trợ trong quần thể sinh vật: hiện tượng nối liền rễ giữa các cây thông, chó rừng thường quần tụ từng đàn để bắt mồi…
Ví dụ về mối quan hệ cạnh tranh trong quần thể sinh vật: thực vật cạnh tranh ánh sáng, động vật cạnh tranh thức ăn, nơi ở, bạn tình…
Ví dụ |
Quần thể sinh vật |
Không phải quần thể sinh vật |
| Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng sống trong mộtrừng mưa nhiệt đới. | Vìví dụ này gồm các cá thể thuộc các loài khác nhau. | |
| Rừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam. | x |
|
| Tập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi sống chung trong một ao. | Ví dụ này gồm các cá thể thuộc các loài khác nhau. | |
| Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau. | Vìcác cá thể rắn sống ở những không gian khác nhau. | |
| Các cá thể chuột đồng sống trên một đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh đồng. | x |
|
| Tập hợp các cá thể cọ ở Phú Thọ. | x |
II. Những đặc trưng cơ bản của quần thể
1. Tỉ lệ giới tính
- Tỉ lệ giới tính là tỉ lệ giữa số lượng cá thể đực/cá thể cái. Tỉ lệ này có quan hệ mật thiết đến sức sinh sản của quần thể.
- Đa số động vật, tỉ lệ đực/cái ở giai đoạn trứng hoặc con non là 1 : 1.
- Tỷ lệ giới tính thay đổi phụ thuộc vào: đặc điểm di truyền, điều kiện môi trường… Ví dụ:
+ Vào mùa sinh sản, thằn lằn và rắn có số lượng cá thể cái cao hơn số lượng cá thể đực, sau mùa sinh sản số lượng lại bằng nhau.
+ Ở một số loài rùa trứng được ủ ở nhiệt độ < 280C sẽ nở thành con đực, nếu ủ ở nhiệt độ > 320C sẽ nở thành con cái…
2. Thành phần nhóm tuổi
- Quần thể có 3 nhóm tuổi chính: nhóm tuổi trước sinh sản, nhóm tuổi sinh sản và nhóm tuổi sau sinh sản. Mỗi nhóm tuổi có ý nghĩa sinh thái khác nhau.
- Thành phần các nhóm tuổi của các cá thể trong quần thể được thể hiện bằng các tháp tuổi.
+ Tháp phát triển: Nhóm tuổi trước sinh sản > nhóm tuổi sau sinh sản→ chủ yếu làm tăng nhanh khối lượng và kích thước của quần thể.
+ Tháp ổn định: Nhóm tuổi trước sinh sản = nhóm tuổi sinh sản→ quần thể ở mức cân bằng ổn định.
+ Tháp giảm sút: nhóm tuổi trước sinh sản < nhóm tuổi sau sinh sản→ quần thể có thể đi tới suy giảm hoặc diệt vong.
- Mục đích: có kế hoạch phát triển quần thể hợp lí và các biện pháp bảo tồn.
3. Mật độ cá thể của quần thể
- Mật độ của quần thể là số lượng hay khối lượng sinh vật có trong một đơn vị diện tích hay thể tích.
- Ví dụ:
- Mật độ cá thể của quần thể không cố định mà thay đổi theo mùa, theo năm và phụ thuộc vào: chu kì sống của sinh vật, nguồn thức ăn của quần thể, biến động bất thường của điều kiện sống: lụt lội, cháy rừng, dịch bệnh, hạn hán…
- Mật độ là đặc trưng quan trọng nhất vì: mật độ quyết định các đặc trưng khác và ảnh hưởng tới mức sử dụng nguồn sống, tần số gặp nhau giữa con đực và con cái, sức sinh sản và tử vong, trạng thái cân bằng của quần thể, các mối quan hệ sinh thái khác để quần thể tồn tại và phát triển.
III. Ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật
- Các điều kiện sống của môi trường như khí hậu, thổ nhưỡng, nguồn thức ăn, nơi ở, … thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi số lượng cá thể của quần thể.
- Số lượng cá thể tăng khi môi trường sống có khí hậu phù hợp, nguồn thức ăn dồi dào và nơi ở rộng rãi, … khi số lượng cá thể tăng lên quá cao, nguồn thức ăn trở nên khan khiếm, thiếu nơi ở và nơi sinh sản làmnhiều cá thể bị chết dẫn đếnmật độ cá thể giảm xuống. Sau đómật độ cá thể được điều chỉnh trở về mức cân bằng.