Nguyên phi - Hoàng thái hậu Ỷ Lan là người phụ nữ có công lớn trong việc “trị quốc” khi 2 lần thay chồng là vua Lý Thánh Tông, thay con là vua Lý Nhân Tông buông rèm nhiếp chính. Bà được người đời tôn vinh là “Quan Âm nữ” và được Trung ương Hội Phụ nữ Việt Nam đề nghị UNESCO công nhận là “Người phụ nữ huyền thoại”. Bà có vai trò vô cùng quan trọng trong việc tiếp nối cũng như phát huy các giá trị Phật giáo thời Lý qua việc truyền bá Phật giáo, đúc chông và dựng chùa trên nhiều vùng thắng cảnh của cả nước núi Tiên Du [Bắc Ninh], An Lão [Kiến An]...
Tượng đài Hoàng thái hậu Ỷ Lan vừa được khánh thành an vị tại Dương Xá, Gia Lâm, Hà Nội.
Để tri ân và ghi nhận những đóng góp to lớn của bà trong lịch sử dân tộc, Đảng, Nhà nước, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cùng nhân dân, phật tử cả nước đã chung tay đúc dựng tượng đồng Hoàng thái hậu Ỷ Lan tại đền thờ bà. Tượng được đúc bằng đồng nguyên chất trên tư thế đứng, nặng 25 tấn; cao 9,1m cùng với nhiều hạng mục cảnh quan đi kèm xung quanh tượng.
Với tổng số tiền đầu tư đúc dựng tượng đài lên đến 22 tỷ đồng trích từ ngân sách nhà nước 10 tỷ đồng; Trung ương Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam tài trợ 1,7 tỷ đồng; số tiền còn lại được Ban tổ chức vận động theo hình thức xã hội hóa từ đóng góp của các tổ chức, đơn vị, cá nhân.
Cùng với những di tích còn lại trong đền mang đậm dấu vết thời gian, gần như còn nguyên dạng sau lần trùng tu lớn năm 1612, tượng đài Hoàng thái hậu Ỷ Lan chắc chắn sẽ làm tăng thêm vẻ trang nghiêm và tôn kính cho không gian tâm linh và văn hóa này; đồng thời góp phần giáo dục thế hệ trẻ hiểu hơn về một giai đoạn lịch sử huy hoàng của đất nước cũng như một nhân vật đặc biệt lịch sử tôn vinh dưới triều Lý của dân tộc Việt Nam ta.
22/10/2019 | Views: 10555
Bức tượng Thái Hậu Dương Vân Nga được đặt trong đền thờ vua Lê Đại Hành với vị trí đặc biệt, luôn là điều gây tò mò cho bao du khách khi đến đây viếng thăm.
>>> Đọc thêm: Bí Ẩn Tuyệt Tình Cốc Nơi Thái Hậu Dương Vân Nga Tu Hành Cuối Cuộc Đời
Sơ lược về cuộc đời thái hậu Dương Vân Nga theo tích cũ
Dương Vân Nga – người phụ nữ có quyết định quan trọng trong việc chuyển giao quyền lực nhà Đinh sang nhà Lê. Theo tương truyền từ dân gian, Dương Vân Nga là con gái của ông Dương Thế Hiển, quê ở vùng Nho Quan, Ninh Bình. Thuở thiếu thời bà là người con gái xinh đẹp. Nước da trắng hồng, mày ngài, mắt phượng lúc nào cũng long lanh. Trong cuốn sử thi “Hoàn Vương ca tích” miêu tả vẻ đẹp của Thái hậu Dương Vân Nga như sau:
"Môi son rừng rực, mặt hoa rờn rờn Mắt kia sao mọc cờn cờn
Cổ kia đã trắng lại tròn hân hân
Tượng Thái Hậu Dương Vân Nga được đặt trong đền thờ vua Lê Đại Hành
Năm 968, sau khi dẹp xong "loạn 12 sứ quân", thống nhất đất nước, Đinh Bộ Lĩnh [Đinh Tiên Hoàng] lên ngôi vua, lấy tôn hiệu là Đại Thắng Minh Hoàng đế, đóng đô ở Hoa Lư [Ninh Bình], đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt, lấy niên hiệu là Thái Bình. Trong một lần đến vùng Nga My, nghe tiếng hát giọng trong trẻo của một cô gái, Đinh Bộ Lĩnh chợt nghĩ đến người bạn bố mình xưa kia là Tướng quân Dương Thế Hiển ở gần đây, bèn ghé vào thăm. Thế Hiển sai con gái Vân Nga bưng nước mời khách. Nàng có tiếng nói hệt giọng hát Đinh Bộ Lĩnh vừa nghe. Nhà vua xin được đón cô gái về kinh đô, lúc đó Dương Vân Nga tròn 16 tuổi.
Tượng thờ vua Đinh Tiên Hoàng tại cố đô Hoa Lư
Năm 979, Đinh Bộ Lĩnh và hoàng tử Đinh Liễn bị giết hại. Triều thần tôn Vệ Vương Đinh Toàn [mới được 6 tuổi] lên ngôi Hoàng đế, tôn Dương Vân Nga làm Hoàng Thái Hậu. Thập đạo Tướng quân Lê Hoàn được Dương Thái hậu chọn làm Nhiếp chính, sau tự xưng là Phó Vương.
Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng tại cố đô Hoa Lư
>>> Đọc thêm: Những Địa Điểm Nhất Định Phải Check-in Tại Ninh Bình Các đại thần Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp thấy quyền lực rơi vào tay Lê Hoàn, dấy lên hoài nghi Dương Thái hậu cùng Lê Hoàn tư thông, vì thế họ kéo quân về Hoa Lư tiến đánh nhưng bị Lê Hoàn đánh bại. Ở biên giới phía Bắc, giặc Tống lợi dụng tình hình Đại Cồ Việt đang trong giai đoạn rối ren, lục đục nội bộ và bắt đầu chuẩn bị âm ưu cất binh xâm lược.
Năm 980, trước nguy cơ xâm lược của quân Tống, Dương Thái Hậu cùng triều thần tôn Lê Hoàn lên làm Hoàng đế, lập nên nhà Tiền Lê. Việc này, Đại Việt Sử Ký toàn thư và Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục đều có chép lại: "Bấy giờ, Lạng Châu nghe tin quân Tống sắp kéo sang, liền làm tờ tâu báo về. Thái hậu sai Lê Hoàn chọn dũng sĩ đi đánh giặc, lấy người ở Nam Sách Giang là Phạm Cự Lạng làm đại tướng quân. Khi triều đình đang bàn kế hoạch xuất quân, Cự Lạng cùng các tướng quân khác đều mặc áo trận đi thẳng vào Nội phủ, nói với mọi người rằng: "Nay chúa thượng còn trẻ thơ, chúng ta dẫu hết sức liều chết để chặn giặc ngoài, may có chút công lao, thì có ai biết cho? Chi bằng trước hãy tôn lập ông Thập đạo làm Thiên tử, sau đó sẽ xuất quân thì hơn". Quân sĩ nghe vậy đều hô vạn tuế. Thái hậu Dương Vân Nga thấy mọi người vui lòng quy phục bèn sai lấy áo long cổn khoác lên người Lê Hoàn, mời lên ngôi Hoàng đế. Từ đó Lê Hoàn lên ngôi, đổi niên hiệu là Thiên Phúc vào đầu năm 980, giáng phong Đinh Toàn làm Vệ Vương."
Tháng 7/980 quân Tống xâm lược Đại Cồ Việt. Lê Hoàn vừa lên ngôi đã phải triển khai lực lượng kháng chiến đánh giặc bảo vệ đất nước. Đến tháng 3/981, cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn trực tiếp chỉ huy thắng lợi, Lê Hoàn dốc sức chăm lo xây dựng đất nước.
Tượng thờ vua Lê Đại Hành tại cố đô Hoa Lư
Năm 982, Lê Đại Hành phong Dương Vân Nga là Đại Thắng Minh Hoàng Hậu. Theo các sử tích ở cố đô Hoa Lư thì Lê Hoàn và Dương Vân Nga có một cô con gái tên Lê Thị Phất Ngân. Về sau, công chúa Phất Ngân được gả cho cho Điện tiền chỉ huy sứ Lý Công Uẩn - người mở đầu triều đại nhà Lý.
>>> Đọc thêm: Quần Thể Tam Cốc - Bích Động - Khung Cảnh Nên Thơ Của Vịnh Hạ Long Trên Cạn
Trong những năm cuối đời, Thái Hậu Dương Vân Nga tu hành tại ngôi chùa ở động Am Tiên nằm phía Đông kinh thành Hoa Lư và qua đời năm 1000. Ở động Am Tiên còn lưu giữ một bài thơ truyền khẩu khắc trên tường chùa tóm tắt về cuộc đời bà:
"Hai vai gồng gánh hai Vua, Hai triều hoàng hậu, tu Chùa Am Tiên Theo chồng đánh Tống bình Chiêm
Có công với nước, vô duyên với đời.”
Tượng thờ của Thái hậu Dương Vân Nga trong đền thờ vua Lê Đại Hành tại khu di tích cố đô Hoa Lư
Thái hậu Dương Vân Nga được thờ cùng với vua Lê Đại Hành tại đền vua Lê ở khu di tích cố đô Hoa Lư. Ðền có ba toà: toà ngoài là Bái đường, toà giữa là Thiêu hương thờ Phạm Cự Lạng [Lượng], người có công với vua Lê Ðại Hành. Gian giữa chính cung thờ Lê Hoàn ngồi hướng về phía trước, bên phải là Lê Long Đĩnh quay về hướng bắc, bên trái là Hoàng hậu Dương Vân Nga quay hướng nam về phía đền vua Đinh. Nhân dân khi làm đền thờ, tô pho tượng Dương thái hậu, nhưng mặt pho tượng tô đỏ thể hiện sự ngượng ngùng của người đàn bà thờ hai đời chồng, một hoàng hậu thờ hai đời vua.
Bức tượng của bà mặt xoay về hướng đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng, hàm ý biểu thị sự tôn trọng đối với người chồng trước. Mỗi khi đến ngày kị của vua Đinh Tiên Hoàng dân làng có làm nghi lễ rước tượng, tượng Dương Vân Nga được rước từ đền thờ vua Lê sang đền thờ vua Đinh rồi cúng xong lại trả “Bà” về. Tuy nhiên trước khi rước vào kiệu thì họ phải lật đít tượng lên đánh mười roi, đây là tập lệ có từ xa xưa và hiện tại không còn nữa.
Đền thờ vua Lê Đại Hành tại khu di tích cố đô Hoa Lư
Ngoài ra, Thái hậu Dương Vân Nga cũng được phối thờ cùng vua Đinh Tiên Hoàng và Lê Đại Hành tại một số địa điểm khác. Vấn đề thờ bà đã trở thành tâm điểm phê bình gay gắt từ các nhà sử gia trong suốt một thời gian. Vì họ cho rằng, việc đặt thờ ba vị ngồi chung là một điều bất chính, sẽ là thói hư cho thế hệ sau học theo. Tuy nhiên, thời gian qua đi bằng nhiều nhận định mới về quyền lợi của người phụ nữ, người đời đã có cái nhìn bao dung, thông cảm hơn cho vị hoàng hậu thờ 2 đời vua này. Có nhiều người cho rằng, với tình huống giặc trong, giặc ngoài, quyết định của bà suy tôn Lê Hoàn lên ngôi là một sự sáng suốt và thể hiện cái tài trong việc điều hành chính trị.
>>> Đọc thêm: Hang Múa Ninh Bình - Lạc Trôi Trong Miền Kí Ức Xa Xưa
Sử gia Nguyễn Khắc Thuần trong Việt Sử Giai Thoại cũng cho rằng: "Đinh Tiên Hoàng mất, vua nối ngôi là Đinh Toàn chỉ mới được 6 tuổi, Lê Hoàn làm Phó Vương, giữ quyền nhiếp chính, ấy là vì sự thể lúc đó buộc phải làm như vậy. Sau, vận nước lâm nguy, xã tắc không thể phó thác cho Đinh Toàn bé nhỏ, chư tướng cùng Dương Thái hậu tôn Lê Hoàn lên ngôi và Lê Hoàn đã vui nhận ý tôn lập đó, ấy cũng bởi sự thể lúc bấy giờ buộc phải làm như vậy đó thôi".
Cuộc đời và những quyết định trọng đại của Thái hậu Dương Vân Nga mãi luôn là câu chuyện gây tranh cãi trong suốt ngàn năm qua. Có người bênh vực, có kẻ chê bai. Nhưng câu chuyện đúng sai thế nào thì Thái hậu Dương Vân Nga vẫn luôn là một trong những người phụ nữ có tầm ảnh hưởng lớn đối với lịch sử Việt Nam.
Xem thêm:
Tràng An Đẹp Tựa Nàng Thơ
Nhà Thờ Đá Phát Diệm - Sự Kết Hợp Độc Đáo Của Kiến Trúc Đông - Tây
Những Cái Nhất Chỉ Có Tại Chùa Bái Đính - Ninh Bình
[0x0]
Bài viết này có hữu ích với bạn hay không?