Đã bao giờ bạn để ý đến các số trên đồng hồ khi chúng được viết bằng số La Mã? Một điều đặc biệt ở đây đó chính là số 4 La Mã không được viết là IV như bình thường. Liệu có điều gì khó lí giải đằng sau bí ẩn này? Hãy cùng TopWatch giả mã bí ẩn tại sao số 4 la mã trên đồng hồ không phải là IV nhé!
Lịch sử xoay quanh số 4 la mã trên đồng hồ
Thực chất, số 4 La Mã trên đồng hồ được bắt nguồn từ vua Louis XIV Pháp.
Lúc bấy giờ ở Pháp công nghệ chế tác đồng hồ cực kỳ phát triển. Vua Louis XIV của Pháp [1638-1715] yêu cầu các thợ đồng hồ chế tác cho mình một chiếc đồng hồ. Ban đầu, các nghệ nhân vẫn viết số 4 La Mã là IV như bình thường, nhưng nhà vua không hài lòng nên yêu cầu sửa lại thành IIII. Đầu tiên các thợ đồng hồ ra sức phản đối yêu cầu này của nhà vua. Tuy nhiên, sau đó họ đành phải sửa lại thành số IIII.
Từ đó, trên các đồng hồ đeo tay, số 4 La Mã được viết là IIII thay vì là IV như thông thường. Đây cũng là một điều đặc biệt tạo điểm nhấn trên chiếc đồng hồ.
Hình ảnh vua Louis XIV – người “khởi nguồn” cho việc số 4 La mã khác lạ trên mặt đồng hồ
Một số đặc tính liên quan đến số 4 La Mã khác biệt trên đồng hồ
Về tính đối xứng
Số 4 và số 8 trên mặt đồng hồ được coi là đối xứng nhau. Số 8 La Mã được viết là VIII, mang cảm giác “nặng nề” nhất trong tất cả các số trên mặt đồng hồ. Vì vậy, số 4 được viết là IIII thay vì IV để tạo cảm giác cân bằng cho mặt đồng hồ. Sự cân bằng thẩm mỹ này là điều vô cùng được coi trọng trong chế tác đồng hồ.
Nếu chia mặt đồng hồ thành 3 phần, ta sẽ thấy có sự cân bằng trên tổng thể mặt đồng hồ:
4 số bắt đầu là I: I, II, III, IIII
4 số bắt đầu là V: V, VI, VII, VIII
4 số bắt đầu với X: IX, X, XI, XI
Việc sử dụng số IIII La Mã giúp đảm bảo tính cân bằng cho đồng hồ
Về tính chính xác
Xét về mặt nhận dạng, nếu số 4 La Mã được viết là IV sẽ rất dễ nhầm lẫn với số 6 La Mã là VI.
Vì vậy, số 4 La Mã được viết thành số IIII tưởng chừng như sai lệch nhưng lại vô cùng hợp lý.
Đảm bảo tính chính xác khi đeo đồng hồ
Về tính tâm linh
Ngoài ra, số 4 La mã trên mặt đồng hồ còn chứa đựng giá trị tâm linh không phải ai cũng biết. Hãy cùng xem đó là gì nhé!
Theo một số nhà ngôn ngữ học, mặt đồng hồ chỉ thị số IIII nhằm mục đích thể hiện sự tôn kính vị thần La Mã Jupiter [chúa tể của các vị thần, đồng nhất với thần Zeus trong Thần thoại Hy Lạp]. Theo cách viết Latinh, vị thần này có tên đầy đủ là IVPITER. Vì thế, để tránh nhắc trực tiếp đến tên vị thần này, các thợ đồng hồ viết số 4 La Mã là IIII trong chế tác đồng hồ.
Trong thời kì cổ đại, cách viết số IIII rất phổ biến. Nếu chú ý, chúng ta có thể thấy, cách viết số IIII được sử dụng rộng rãi trong những chiếc đồng hồ mặt trời [Sundial] từ trước thế kỉ XIX.
Hiện nay, nhiều loại đồng hồ được thiết kế tối giản hóa các số trên mặt đồng hồ bằng các viên đá nhỏ hay các cọc kẻ ngắn. Tuy nhiên, vẫn còn một số mẫu đồng hồ có thiết kế cọc số La Mã cổ điển, sang trọng. Hãy ghé thăm TopWatch để xem nhiều hơn về các mẫu đồng hồ với cọc số La Mã chính hãng và giá cả ưu đãi nhé!
Xem thêm:
Lý giải nguyên nhân đồng hồ mới mua không chạy
Tất tần tật về cách check đồng hồ chính hãng bạn cần biết
Liệu bạn có biết cơ chế đồng hồ cơ chạy bằng gì? Đồng hồ máy cơ là gì?
Ý nghĩa 3 mặt đồng hồ nhỏ là gì? Tác dụng của chúng ra sao?
Bất cứ lĩnh vực thời trang nghệ thuật nào, mỗi sản phẩm đều mang trong nó một câu chuyện riêng, có thể đó là một bí ẩn chưa có lời giải thích thực sự thỏa đáng. Trong ngành công nghiệp chế tạo đồng hồ có một bị ẩn mà ít ai biết được, đó là: Tại sao số 4 La Mã trên mặt số đồng hồ là “IIII” chứ không phải “IV” như bình thường? Có rất nhiều giả thuyết được đưa ra xung quanh vấn đề này.
Chắc rất nhiều tự đặt câu hỏi khi nhìn vào bề mặt của một chiếc đồng hồ có chữ số La Mã, đó là: “Sao lúc đi học, chúng ta điều thấy số 4 La Mã được ký hiệu là IV vậy sao chiếc đồng hồ đeo tay lại ký hiệu là IIII”. Vậy là do nhà sản xuất dùng sai ký hiệu hay đó là chiếc đồng hồ Fake?
❁ Yếu tố lịch sử
Các nghệ nhân đồng hồ vẫn truyền tay nhau câu chuyện: “Vua Louis XIV của Pháp [1638-1715] yêu cầu các thợ đồng hồ chế tác cho mình một chiếc đồng hồ. Lúc bấy giờ ở Pháp công nghệ chế tác đồng hồ cực kỳ phát triển. Ban đầu, các nghệ nhân vẫn viết số 4 La Mã là IV như bình thường, nhưng nhà vua không hài lòng và yêu cầu sửa lại thành IIII. Ban đầu các nghệ nhân vẫn ra sức giữ chính kiến của mình nhưng nhà vua không đồng tình nên đã sửa lại theo yêu cầu của Vua. Và từ đó số 4 La Mã trên đồng hồ đều được ký hiệu là IIII.
❁ Yếu tố thần thoại
Theo một số nhà ngôn ngữ học, mặt đồng hồ chỉ thị số IIII thay vì IV là để tôn kính vị thần thời La Mã – Jupiter [chúa tể của các vị thần, ngang hàng với thần Zeus trong Thần thoại Hy Lạp]. Theo cách viết La Tinh, vị thần này tên đầy đủ là IVPOTER. Vì thế, trong các chế tác đồng hồ, người ta sẽ viết số 4 La Mã là IIII để tránh nhắc đến vị thần này.
Ngoài ra, vào thời La Mã cổ đại, cách viết số 4 là IIII hết sức phổ biến. Nếu chú ý, chúng ta sẽ thấy rằng, những chiếc đồng hồ mặt trời được chế tạo từ trước thế kỷ 19 đều được ghi là IIII.
Chữ số La Mã là một trong những thiết kế cổ điển nhất được tìm thấy trên đồng hồ đeo tay và đồng hồ bỏ túi. Chúng ta có thể quay trở lại lịch sử, luôn có thể tìm thấy đồng hồ treo tường, đồng hồ bỏ túi và đồng hồ đeo tay có chữ số La Mã trên mặt số. Tuy nhiên, chủ sở hữu của những chiếc đồng hồ có chữ số La Mã có thể đã nhận thấy một điều kỳ lạ, một điều khá bất thường.
Trong khi chữ số 4 thường được viết IV trong hệ thống số La Mã, thì hầu hết các đồng hồ đều dựa vào kiểu chữ IIII. Và tất nhiên, chúng ta sẽ tự vấn rằng tại sao lại như thế? Như thường lệ, một câu hỏi thường không có câu trả lời duy nhất, nhưng đây là một số giải thích có thể cho câu hỏi này.
✥ Hệ thống số La Mã không được sử dụng rộng rãi trong đời sống thường ngày nữa. Hầu hết các nước phương Tây đều dựa vào chữ số Ả Rập, các nước châu Á có hệ thống số riêng và văn hóa Ả Rập sử dụng một kiểu chữ số khác với chữ số Ả Rập cổ điển. Tuy nhiên, trong chế tạo đồng hồ, chữ số La Mã đã được sử dụng và vẫn được sử dụng trên nhiều mặt số.
✥ Chủ sở hữu của đồng hồ bỏ túi cổ hoặc của Glashütte Original, Lange, Ulysse Nardin, Blancpain, Cartier hoặc thậm chí Rolex có thể nhận thấy rằng chữ số thứ 4 trên mặt số, ở góc 4 giờ, không được viết bằng chữ La Mã truyền thống.. Tất nhiên, có những trường hợp ngoại lệ cho quy tắc, ví dụ như Big Ben ở London.
✥ Bây giờ là lúc cố gắng tìm câu trả lời cho câu hỏi mà những người chơi đồng hồ thường thắc mắc, mặc dù điều đó sẽ không gây ảnh hưởng quá nhiều đến việc trang trí trên mắt số đồng hồ. Nhưng sẽ thật thú vị để hiểu tại sao cả làng chế tạo đồng hồ trên thế giới gần như nhất trí quyết định chuyển sang số IIII thay vì số IV phổ biến hơn trong sử dụng. Mời quý độc giả tiếp tục tìm hiểu nhé.
IIII Là Cách Viết Tuyệt Vời Nhất
✥ Thông thường, các chữ số La Mã được viết theo cách này: I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, v.v. Chữ số La Mã có nguồn gốc từ thời La Mã cổ đại, khoảng 1000 năm trước công nguyên, và vẫn là cách viết số thông thường trên khắp châu Âu vào cuối thời Trung cổ, rất lâu sau sự suy tàn của Đế chế La Mã. Mãi cho tới khoảng thế kỷ 14, các chữ số La Mã bắt đầu được thay thế bằng các chữ số Ả Rập hiện đại [và dễ sử dụng hơn]. Các số trong hệ thống La Mã được thể hiện bằng cách kết hợp các chữ cái từ bảng chữ cái Latinh. Sự suy giảm của các chữ số La Mã trùng với sự suy giảm của tiếng Latinh và sự xuất hiện của thời Phục Hưng.
✥ Mặc dù hiện nay đã chấp nhận rộng rãi rằng 4 phải được viết là IV, mẫu gốc và cổ nhất cho các chữ số La Mã không giống như những gì chúng ta biết ngày nay. Trên thực tế, các chữ số đầu tiên đã sử dụng cách viết VIIII cho 9 [thay vì IX] và IIII cho 4 [thay vì IV]. Tuy nhiên, hai chữ số này tỏ ra có vấn đề, chúng dễ bị nhầm lẫn với III và VIII. Thay vì ký hiệu phụ ban đầu, hệ thống chữ số La Mã đã thay đổi thành ký hiệu trừ ít quen thuộc hơn. Tuy nhiên, nó ngay lập tức được sự chấp thuận rộng rãi và trở nên phổ biến.
✥ Đồng hồ cơ đầu tiên được tạo ra ở châu Âu trong thế kỷ 13 tại thời điểm chữ số La Mã vẫn còn được sử dụng – ngoài ra, hầu hết đồng hồ được gắn trên nhà thờ và tiếng Latin là ngôn ngữ chính thức của Công giáo. Do đó, có ý nghĩa đối với hầu hết các đồng hồ cổ có chữ số La Mã trên mặt số của chúng. Tuy nhiên, lý do tại sao các nhà sản xuất đồng hồ chọn sử dụng IIII thay vì IV vẫn chưa rõ ràng.
Theo Tín Ngưỡng IV là Phạm Tội với Chúa Juppiter
✥ Trước khi người La Mã đã làm nó với đồng hồ cơ, họ đã áp dụng khái niệm đồng hồ mặt trời, dựa trên đồng hồ đổ bóng từ thiên văn học Babylon cổ đại [khoảng 1500BC]. Chúng ta không được quên rằng ngành chế tạo đồng hồ là một đứa trẻ so với thiên văn học. Vì lý do này, nhiều đồng hồ mặt trời đã được tìm thấy ở Rome và trong túi của người La Mã – đồng hồ bỏ túi. Một số đồng hồ mặt trời cổ đã được tìm thấy có chữ số La Mã được khắc. Một lần nữa, một số mặt đồng hồ được viết là IV còn số khác được viết là IIII.
✥ Một trong những lý do tại sao IIII được sử dụng vào thời điểm đó có thể được giải thích bởi thần thoại La Mã. Hồi đó, vị thần tối cao Rome là Jupiter, thần của bầu trời. Sấm sét là vua của các vị thần trong tôn giáo La Mã cổ đại. Trong tiếng Latinh, Jupiter được đánh vần là IVPPITER. Khi họ không muốn gặp rắc rối với các vị thần, người La Mã có thể cảm thấy do dự khi khắc tên thần tối cao của họ lên một chiếc đồng hồ mặt trời hoặc được in trong sách. Đây là lý do tại sao số IIII, mặc dù bất tiện, nhưng lại được sử dụng thường xuyên hơn IV. Trong khi đồng hồ mặt trời đã trở nên lỗi thời với sự ra đời của chế tạo đồng hồ, số IIII vẫn đang được sử dụng vì mục đích truyền thống.
Số IIII Đơn Giản Hơn Cho Mọi Tầng Lớp
✥ Mặc dù ký hiệu trừ hiện được chấp nhận rộng rãi cho các chữ số La Mã, việc sử dụng nó đã xuất hiện dần dần và các nhà chế tác đồng hồ ban đầu vẫn có thể có lựa chọn sử dụng hay không sử dụng IV. Như chúng tôi đã đề cập, những chiếc đồng hồ đầu tiên được gắn trên đỉnh nhà thờ là nơi duy nhất mà thời gian được chỉ định trong một thành phố.
✥ Chữ số IIII có thể vẫn được sử dụng vì có thể dễ dàng nhận ra là bốn – ký hiệu phụ có thể dễ dàng hơn đối với một phần lớn dân số châu Âu không được giáo dục. Phần lớn mọi người không biết chữ hoặc số và một phép trừ đơn giản có lẽ quá phức tạp đối với họ. Ngoài ra, điều này có thể ngụ ý sự nhầm lẫn giữa IV và VI, cũng như giữa IX và XI. Đây là lý do tại sao trên một số đồng hồ chín được đại diện bởi VIIII.
Giả Thuyết là do Thợ Đồng Hồ Lười
✥ Một giả thuyết mà được đưa ra là người thợ sửa đồng hồ lười biếng. Trong khi điều này không áp dụng cho các đồng hồ có mặt số bị cắt hoặc sơn. Nếu các chữ số được đúc bằng kim loại có IIII thay vì IV và VIIII thay vì IX có thể làm cho cuộc sống của thợ sửa đồng hồ dễ dàng hơn một chút.
✥ Nếu bạn dựa vào ký hiệu phụ, bạn sẽ kết thúc với các chữ số này: I, II, III, IIII, V, VI, VII, VIII, VIIII, X, XI, XII. Điều này có nghĩa là bạn có thể tạo ít khuôn hơn, vì bạn sẽ sử dụng cùng một khuôn cơ bản cho bốn chữ số đầu tiên và cùng một khuôn cơ bản cho các số từ VI đến VIIII. Chỉ cần ba khuôn: một khuôn đầu tiên có hình IIII được điền một phần để tạo các số I, II, III và IIII, khuôn thứ hai giống như VIIII được sử dụng để tạo các số V, VI, VII, VIII và VIIII và một cái cuối cùng có hình dạng như XII, được sử dụng để đúc số X, XI và XII.
✥ Có một mặt số dựa trên phong cách I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII cổ điển hơn sẽ yêu cầu thêm khuôn mẫu. Phải thừa nhận, đây không phải là lý do phục nhất.
Vua Louis XIV “The Sun King”
✥ Một lý thuyết hiện đại hơn liên quan đến vua Pháp Louis XIV. Chỉ để cho bạn biết về sự khiêm tốn của mình, vị vua Pháp này có biệt danh là Louis le Grand [Louis Đại đế] hay Le Roi Soleil [Vua mặt trời]. Một trong những vị vua mạnh nhất của Pháp, ông đã củng cố một hệ thống cai trị quân chủ tuyệt đối ở Pháp với toàn bộ hệ thống chính trị và tôn giáo xoay quanh nhân vật của ông – khái niệm về quyền thiêng liêng của các vị vua, tạo ra một nhà nước tập trung mà sau này sẽ dẫn đến Pháp Cách mạng [dưới thời Louis XIV].
✥ Vì những lý do tương tự như vị chú Jupiter sẽ không muốn hai chữ cái được tìm thấy trong tên của mình được viết trên đồng hồ mặt trời, có thể vua Louis XIV thích IIII hơn IV được sử dụng trong đồng hồ. Là đại diện của Thần trên Trái đất, một phần tên của Ông không thể được in trên mặt số của một chiếc đồng hồ đơn giản.
✥ Tuy nhiên, lý thuyết này có vẻ khá không hợp lý. Việc sử dụng IIII đã tồn tại ở nhiều khu vực và dưới triều đại của nhiều vị vua khác nhau có tên không chứa các chữ IV. Điều này có vẻ như không là một lời giải thích đầy đủ để từ chối ký hiệu trừ.
Cân Đối Về Mặt Hình Ảnh
✥ Lời giải thích cuối cùng có thể là hợp lý nhất trong tất cả chúng – và do đó, có lẽ cũng hợp lý nhất. Thông thường, đồng hồ và đồng hồ hiển thị thời gian trên 12 giờ. 12 chữ số được in trên mặt số của chúng. Một trong những lý do cho việc sử dụng IIII thay vì IV có thể dễ dàng đạt được sự cân bằng thị giác hơn.
✥ Hầu hết các đồng hồ treo tường và đồng hồ đeo tay hiện đại hoặc cổ điển đều dựa trên sự pha trộn giữa ký hiệu cộng và ký hiệu trừ [trong đó số 4 là IIII và số 9 là IX]. Bằng cách này, mặt số có các chữ số sau: I, II, III, IIII, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII. Với sự kết hợp này, bạn có được ba khu vực giống hệt nhau trên mặt số, mỗi khu vực sử dụng cùng một loại số. Một phần 3 đầu tiên đầu tiên chỉ sử dụng I. Phần ba thứ hai là duy nhất sử dụng V và cuối cùng, phần còn lại là số duy nhất có chữ số với X. Bằng cách này, mặt số được cân bằng với ba khu vực riêng biệt, tạo ra sự thanh lịch hơn và mặt số hài hòa cân đối hơn.
✥ Ngoài ra, trong cùng một hướng, chữ số IIII dễ đọc hơn chữ số IV, đặc biệt là khi nó lộn ngược, như thường thấy trên đồng hồ hiện đại – nơi chữ số La Mã được áp dụng.
✥ Tuy nhiên, không phải là một câu trả lời dứt khoát, mà là sự pha trộn giữa truyền thống, tập quán cổ xưa và đó là lý do giải thích tại sao ngày nay ngành công nghiệp chế tạo đồng hồ vẫn còn sử dụng IIII trên hầu hết các mặt số có chữ số La Mã. Và tất nhiên, sẽ luôn có ngoại lệ ví dụ như mẫu đồng hồ H.Moser & Cie ở dưới đây.
Bài viết được tham khảo trên Monochrome-watches.com hi vọng sẽ giải đáp đủ nhất cho câu hỏi tại sao vị trí 4h là IIII chứ không phải IV. Cùng theo dõi các bài kiến thức trên Bệnh Viện Đồng Hồ để có những thông tin bổ ích nhất!