Tại sân bay Đà Nẵng, chiếc Airbus A319 thực hiện chuyến bay QH2001 từ Hải Phòng đi Đà Nẵng đã bị móp động cơ do va chạm với chim.
Cụ thể, sự cố xảy ra với chiếc A319 có số đăng bạ VN-A581. Bộ phận chuyên môn tại sân bay này đã phối hợp với Cảng vụ hàng không miền Trung kiểm tra theo lộ trình hạ cánh, lăn vào vị trí đỗ của máy bay nhưng không phát hiện vật ngoại lại, hệ thống sân đường hoạt động bình thường. Nguyên nhân được cơ quan chức năng nghi ngờ là do va chạm với chim.
Sự việc tương tự cũng xảy ra tại sân bay Phú Bài khi nhân viên kỹ thuật tàu bay phát hiện có lông chim trong động cơ máy bay của máy bay mang số hiệu VN-A652 sau khi thực hiện chuyến bay VJ310. Thợ máy sau đó đã mất gần 6 giờ đồng hồ để kiểm tra kỹ thuật tàu bay trước khi xác định máy bay đủ điều kiện hoạt động trở lại.
Tháng 9/2019, một chiếc A321 từ Huế đi Hà Nội đã va phải chim ở độ cao hơn 1.800 m, vận tốc máy bay lúc đó khoảng 460 km/h. Sau cú va chạm, máy bay vẫn hạ cánh an toàn. Con chim bị đâm chết để lại một phần xác tại mũi máy bay.
Lời giải cho việc chim đâm móp máy bay
Theo Cục Hàng không, các sân bay xảy ra vụ việc liên quan đến chim va đập nhiều nhất là Tân Sơn Nhất, Đồng Hới, Phú Quốc, Vinh. Nguy hiểm nhất là nhiều loài chim di cư bay ở tầm 300-500 m thường bay cắt ngang đường cất/hạ cánh mà ngành hàng không không kiểm soát được.
Còn theo các công ty sản xuất cho biết: "Chúng ta thường cho rằng, cơ thể loài chim rất mềm và xốp nhờ vào lớp lông vũ của chúng. Tuy nhiên, đây thực chất là một quan niệm sai lầm. Bởi lẽ, xét cho cùng chim là một sinh vật "bằng xương và thịt", tức là chúng rất cứng - khi đâm vào một vật cứng ở tốc độ cao sẽ cho kết quả không hề tốt đẹp như ta vẫn tưởng".
Đồng thời, sự chênh lệch tốc độ giữa "chim sắt" và chim thường sẽ tạo ra áp lực rất lớn khi va chạm, đủ để khiến vỏ máy bay bị lõm.
Đầu tiên ta xét đến vận tốc. Hầu hết những vụ máy bay đâm phải chim đều diễn ra trong giai đoạn cất cánh và hạ cánh. Do đó, ta sẽ lấy vận tốc khi cất cánh để làm chuẩn - vận tốc của chiếc Boeing 747 trong giai đoạn này ở vào khoảng 92m/s.
Tiếp đến là động năng. Động năng trong trường hợp này được tính dựa trên vận tốc của máy bay với trọng lượng của chim là 1kg. Vậy ta có:
Ek [động năng] = 0.5*m*v^2 = 4232 J với m là khối lượng, v là vận tốc.
Giả sử chỗ chim va chạm với máy bay ở khoảng cách 5cm, vậy lực tác động có thể được tính:
F = Ek/s = 42,3 kN [kilo Newton], với F là lực, và s là khoảng cách.
Toàn bộ lực va chạm lan truyền lên diện tích phần thân trước của chim, có diện tích ước tính là 0,05 mét vuông. Vậy ta có áp lực tại thời điểm này là: p= F/A = 42.300/0.05 = 0,85 MPa [Mega Pascal - đơn vị đo áp lực], với A là diện tích khu vực va chạm với chim.
Một chiếc Boeing 747 có thể chịu được áp lực trên cánh rơi vào khoảng 7.300 Pa, trong đó ngưỡng an toàn cho lớp vỏ cánh là gấp 3 lần áp lực cánh thông thường. Vỏ máy bay thường sẽ bị móp hoặc rách khi phải chịu áp lực gấp 6 lần, tức 43.800 Pa, tương đương 0,044 MPa.
Như vậy, ta có thể thấy áp lực cho phép của vỏ máy bay thấp hơn gần 19 lần so với những gì gây ra khi va phải chim. Chính vì thế, một chú chim nhỏ bé có thể làm móp lớp vỏ máy bay một cách dễ dàng và thậm chí có thể gây thảm họa nếu như bay vào động cơ máy bay.
Thực tế chỉ có khoảng 5% các cuộc tấn công của chim là tổn hại thực sự cho máy bay. Đó là vì chim bay tương đối thấp so với bầu trời, do đó một vụ va chạm chỉ xảy ra khi máy bay ở gần mặt đất, chẳng hạn như lúc cất hay hạ cánh. Hầu hết các vụ tai nạn do chim đều xảy ra ở độ cao dưới 150 mét và diễn ra vào ban ngày. Khi ngồi bên trong, hầu như bạn sẽ không thể cảm nhận được các rủi ro, trừ khi chiếc máy bay rung lắc dữ dội và có tiếng nổ lớn. Có lẽ bạn sẽ bắt đầu sợ hãi vì nhận ra máy bay đang dần lao xuống mà không có điểm dừng. Nhìn ra cửa sổ, bạn sẽ hoảng hốt hơn nếu thấy đường băng hạ cánh dưới chân mình là một con sông rộng lớn. Lúc này chắc chắn sẽ có một âm thanh bất ngờ vang lên: “Máy bay rơi!”, phi cơ trưởng đang nhắc nhở mọi người hãy chuẩn bị tư thế để ứng phó với tình huống xấu.
Khi đó bạn nên bình tĩnh, cúi đầu xuống phía trước, đặt chân trên sàn và giữ nguyên tư thế, khi hạ cánh sẽ khá là sốc đấy. Ít phút sau khi máy bay hạ cánh xuống nước. Hãy tưởng tượng mọi thứ sẽ tối sầm lại và bạn bắt đầu cảm nhận nước đã vào tới chân. Lúc này hãy cố gắng đứng lên và đi nhanh ra lối thoát hiểm, khi đã ra được bên ngoài bạn chỉ việc ngồi trên cánh máy bay và chờ thuyền đến cứu hộ. Đây cũng là cách mà hành khách và nhân viên trên chuyến bay 1549 thực hiện. Mặc dù bất ngờ lao xuống dòng sông Hudson, nhưng tất cả họ đều sống sót sau vụ tai nạn.
Ngoài may mắn thì cũng không thể phủ nhận cách ứng xử tài tình của phi công Chesley Sullenberger. Khi máy bay xảy ra sự cố, thay vì quay trở lại hay cố hạ cánh ở sân bay gần nhất thì anh ta đã chọn cách đáp khẩn cấp trên sông Hudson. Bạn có tự hỏi chàng phi công ấy đã làm thế nào để điều khiển máy bay? Có một sự thật là nếu đôi cánh vẫn còn nguyên vẹn thì máy bay vẫn có thể bay bình thường bất chấp các động cơ có hư hỏng. Việc tiếp theo chỉ là hạ cánh sao cho an toàn và điều này còn phụ thuộc vào kinh nghiệm của người lái.
Thế bạn có thắc mắc khi máy bay rơi xuống nước, tại sao nó không chìm ngay lập tức không? Đó là nhờ việc đổ đầy nhiên liệu, dầu thường nhẹ hơn nước nên sẽ giúp máy bay nổi được trong một khoảng thời gian. Một trong những việc cũng vô cùng quan trọng khi gặp sự cố trên máy bay là liên lạc cứu trợ - nhiệm vụ này thường do phi công đảm nhận. Còn công việc của các tiếp viên hàng không là cố trấn an hành khách và hướng dẫn mọi người tuân thủ đúng các quy trình an toàn. Việc chim bị nuốt vào động cơ và có gây tai nạn thật sự hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng máy bay. Năm 2007, một chuyến bay từ Manchester đến Lanzarote bị hỏng động cơ khi nuốt phải chim và khiến động cơ bốc cháy, nhưng nó đã trở về một cách an toàn. Còn ở một diễn biến khác, một chuyến bay của hãng hàng không Etopian năm 1988 đã hút rất nhiều chim bồ câu khi cất cánh, cuối cùng máy bay đã rơi và giết chết 35 hành khách. Mất mát lớn nhất có lẽ là chuyến bay từ Boston năm 1960, một đàn chim sáo đá làm hỏng cả bốn động cơ khiến 62 hành khách thiệt mạng. Vậy ta có nên lo lắng khi chim bất ngờ tấn công máy bay?
Là những cỗ máy nặng hàng chục tấn và có giá trị triệu USD, máy bay lại có thể gặp vấn đề khi đối diện với những chú chim nhỏ bé.
Ngày 15/8, chiếc máy bay của hãng hàng không Ural Airlines đã phải hạ cánh bằng bụng trên cánh đồng ngô ở vùng ngoại ô Moscow sau khi cất cánh chỉ vài phút. Truyền thông địa phương gọi đây là "phép màu cánh đồng ngô". Một động cơ bốc cháy đã rơi ra, càng bánh máy bay không kịp hạ nhưng thân máy bay đã không bị vỡ khi tiếp đất.
Máy bay A321 khởi hành từ sân bay Zhukovsky theo hướng Moscow-Simferopol [Crimea] chở theo 226 hành khách và 7 thành viên phi hành đoàn. Khi nó vừa cất cánh được vài giây thì bất ngờ một đàn chim lao vào động cơ máy bay khiến nó bốc cháy. Phi hành đoàn quyết định tắt máy, hạ cánh khẩn cấp mà không quay lại sân bay.
Máy bay của hãng Ural Airlines đáp xuống cánh đồng ngô bằng bụng sau khi va chạm với một đàn chim. [Ảnh: AP].
Đây là lần hiếm hoi máy bay va chạm vào chim khiến cả 2 động cơ bị hỏng. Thực tế là việc chim va chạm với máy bay xảy ra khá thường xuyên. Theo dữ liệu của Cục Hàng không Liên bang Mỹ [FAA], có tới 14.661 vụ va chạm xảy ra giữa máy bay và động vật vào năm 2018, tương đương khoảng 40 vụ mỗi ngày.
Những vụ va chạm giữa máy bay và chim gây tai nạn trong 2 thập kỷ qua khiến hơn 106 người chết, tổng thiệt hại 1,2 tỷ USD. Không chỉ máy bay chở khách, những loại máy bay quân sự cũng không tránh khỏi tai nạn với chim. Đầu tháng 10, máy bay E-6B Mercury của hải quân Mỹ đã bị hỏng động cơ, thiệt hại 2 triệu USD vì đâm vào chim khi hạ cánh.
Vì sao chim thích sống gần sân bay?
Bầu trời quá rộng lớn, và thực tế có rất ít khả năng chim va chạm với máy bay ở độ cao hàng km. Phần lớn vụ va chạm xảy ra khi máy bay đang cất hoặc hạ cánh. Lý do là nhiều loài chim thích sống quanh khu vực sân bay.
Các vụ tai nạn do đâm vào chim thường xảy ra khi máy bay cất hoặc hạ cánh. [Ảnh: Getty].
Mặc dù khu vực xung quanh sân bay rất ồn ào, đây lại là môi trường lý tưởng với những loài chim nhỏ bởi có ít nhà cửa, dân cư xung quanh. Những loài chim săn mồi, kích thước lớn thường không lảng vảng ở sân bay, do vậy nơi đây cũng an toàn hơn.
Nhận ra điều này, nhiều sân bay đã phải cải tạo lại để môi trường bớt lý tưởng đối với chim. Họ phải chặt bỏ bớt cây to, cắt cỏ thường xuyên, giảm bớt số hồ nước xung quanh sân bay. Sân bay Cherry Capital tại bang Michigan nuôi chó để đuổi bớt chim.
Điều gì xảy ra khi máy bay va chạm với chim?
Khi tai nạn xảy ra, đối tượng thiếu may mắn nhất chắc chắn là những chú chim. Việc va chạm với một con chim thường không gây nguy hiểm với máy bay, nhưng va chạm với cả đàn thì khác.
"Chiếc máy bay được thiết kế để chịu đựng va chạm với chim. Máy bay được thử nghiệm va chạm với xác chim bắn từ súng để kiểm nghiệm độ bền của kính chắn gió và các bộ phận khác. Tôi từng va chạm với chim nhiều lần, và lần tệ nhất chỉ để lại một vết lún trên thân máy bay", phi công Patrick Smith nói trên Telegraph.
Một chiếc Boeing 737 tại Sudan bị hỏng phần mũi vì va chạm với chim khi vừa cất cánh. [Ảnh: Aviation WG].
Khi chim bị cuốn vào động cơ máy bay, chúng ngay lập tức bị xé thành nhiều mảnh. Nếu con chim quá to, vụ va cham có thể làm hỏng động cơ.
"Mất một động cơ không khiến máy bay rơi ngay được, bởi máy bay vẫn có thể hoạt động khi một động cơ hỏng. Tuy nhiên, khi cả đàn chim va vào động cơ, hay khi va chạm với những loài chim lớn như ngỗng Canada, tai nạn nghiêm trọng có thể xảy ra", ông Stephen Landells, chuyên gia an toàn của Hiệp hội phi công Anh [BALPA] cho biết.
"Những con chim có thể làm cong, vỡ cánh quạt của động cơ. Chim càng to, nặng thì càng để lại hậu quả nghiêm trọng. Với tốc độ bay 250 knot, khi va chạm với một con ngỗng vừa phải, máy bay sẽ chịu lực tương đương 22,6 tấn.
Những loài chim nhỏ, đi theo đàn cũng có thể gây ra tai nạn. Năm 1960, máy bay của Eastearn Airlines từng rơi ở Boston sau khi va chạm với một đàn chim sáo đá", ông Smith giải thích.
Làm thế nào để máy bay tránh va chạm với chim?
Năm 2009, máy bay Airbus A320 do cơ trưởng Chesley "Sully" Sullenberger điều khiển vừa cất cánh từ sân bay LaGuardia Airport, thành phố New York thì va chạm với một đàn ngỗng. Vụ va chạm khiến cả hai động cơ của máy bay bị hỏng, và hành khách chỉ sống sót nhờ cơ trưởng Sully điều khiển máy bay hạ cánh xuống sông Hudson.
Vụ tai nạn nổi tiếng năm 2009, khi máy bay từ New York va chạm với chim và phải đáp xuống sông. Bộ phim Sully ra mắt năm 2016 lấy kịch bản từ chính vụ tai nạn này. [Ảnh: AP].
Vụ tai nạn nổi tiếng này đã được dựng thành bộ phim ra mắt năm 2016. Sau tai nạn, chính quyền thành phố New York quyết định thực hiện nhiều biện pháp để giảm số lượng chim xung quanh sân bay. Theo AP, từ năm 2009 đến 2017, thành phố đã giết gần 70.000 con chim để đảm bảo an toàn cho các sân bay.
Giảm lượng chim gần sân bay là biện pháp chung để hạn chế số vụ tai nạn do va chạm với chim. Ngoài những biện pháp sinh học, các sân bay còn ứng dụng công nghệ để đuổi bớt chim. Súng siêu âm, đèn laser hay giả âm thanh của chim, thú săn mồi là các biện pháp giúp chim không tập trung về sân bay.
"Chúng tôi theo dõi hoạt động của chim 24/7 và lưu lại mọi thứ. Chúng tôi cũng có nhiều chiến thuật để xua bớt chim đi như sử dụng xe gắn loa, loại bỏ các nguồn thức ăn, kiểm soát độ dài của cỏ và theo dõi hướng bay của chim", Joe Audcent, nhân viên an ninh tại sân bay Heathrow, Anh chia sẻ.
"Phi công có nhiều biện pháp để đảm bảo loài chim nhận ra máy bay đang đến gần. Quan trọng nhất là phải bật đèn, kiểm soát tốc độ để những con chim có thể tránh được máy bay", ông Landells cho biết.
Nguồn bài viết: //www.google.com/search?q=vi+sao+may+bay+so+nhat+va+phai+chim