Tính cách hung bạo và trữ tình của con sông ĐàMở bài:Nguyễn Tuân là nhà văn đi nhiều, thích khám phá, say mê những vùng đất mới.Chính vì vậy mà thiên nhiên Tây Bắc nói chung và con sông Đà nói riêng đã cómột sức hấp dẫn, cuốn hút Nguyễn Tuân đến vậy. Nguyễn Tuân cũng lại là ngườithích cảm giác mạnh, và chán ghét những gì bình thường, tẻ nhạt, đơn điệu. Chínhvì thế, hình tượng con sông Đà với hai nét tính cách trái ngược nhau: vừa thơ mộngtrữ tình lại vừa dữ dội hiểm trở đã trở thành đối tượng mà ông hướng tới.Thân bài:Miêu tả thiên nhiên Tây Bắc, Nguyễn Tuân đã đưa lại cho người đọc những trangviết thật hấp dẫn. Cảnh Tây Bắc đẹp tuyệt vời với núi sông diễm lệ, những thunglũng lúa chín vàng và biết bao thứ hoa đủ các màu sắc,… Nhưng nhà văn dànhnhiều số trang và bút lực hơn cả để miêu tả con sông Đà – con sông như hội tụ tấtcả những nét đặc trong tiêu biểu nhất của Tây Bắc.Qua ngòi bút tài hoa và uyên bác của Nguyễn Tuân, sông Đà không còn là dòngsông vô tri – vô giác mà đã hiện lên như một sinh thể sống có cá tính, có tính riêngbiệt, độc đáo như một con người vậy.Viết về sông Đà, Nguyễn Tuân đã chọn lại đề từ ngắn gọn, cảm xúc nhưng baohàm cái thần thái nổi bật của Nguyễn Tuân“Chung thủy giai đông tẩuĐà giang dọc Bắc lưu”[Nguyễn Quang Bích]Mọi con sông đều chảy về Đông, riêng con sông Đà chảy về hướng Bắc. Quahướng chảy độc đáo của sông Đà, Nguyễn Tuân như muốn đối lập con sông Đà vớimọi con sông khác. Ở đây, cái độc đáo trong phong cách nghệ thuật của nhà văn đãbắt gặp cái độc đáo và say mê con sông Đà. Xưa nay, nhà văn Nguyễn Tuân khôngưa gì những nhạt nhèo, bằng phẳng, yên ổn mà thường say mê tính cách phithường, những tính chất cảm giác mãnh liệt. Bởi vì vậy, cái hung bạo, cái khắcnghiệt của sông Đà thu hút mạnh mẽ sự quan tâm của nhà văn.* Tính cách hung bạo của sông ĐàSông Đà có đến mấy chục con thác hiểm trở. Trong đó những thác “độc dữ vànham hiểm” đã gây nên biết bao tai họa cho con người. Sự nguy hiểm của consông Đà còn được thể hiện ở những hút nước, xoáy nước giữa lòng sông, như lúcnào cũng sẵn sàng “đòi nợ xuýt” những người lái đò đi ngang qua đấy. Trên sôngĐà cũng có những tảng đá phục sẵn như vậy. Trùng vây thạch trận bày trận đồ bátquái để ngăn chặn những người lái đò. Chỉ cần một phút giây lóa mắt hay lỡ tayđều phải trả giá bằng sinh mạng của chính mình.Sông Đà qua ngòi bút miêu tả của Nguyễn Tuân có lúc hiện lên như một con ngựabất kham, có lúc giống như một loài thủy quái khổng lồ, hung ác nham hiểm vàđộc địa.Thể hiện tính chất hung bạo của sông Đà, Nguyễn Tuân đã liệt kê ra hàng loạt conthác từ thượng nguồn đến hạ lưu. Trong đó có những con thác vô cùng “độc dữ,nham hiểm”. Cái nhìn của Nguyễn Tuân còn bao quát được cả phong cảnh hùng vĩcủa thiên nhiên đồi núi ven sông. Đó là cảnh “đá bờ sông dựng thành vách”. Mặtsông lúc ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời. Có chỗ vách đá thành chẹt lấy lòngsông Đà như một yết hầu. Chỉ qua một hình ảnh so sánh, Nguyễn Tuân đã giúpngười đọc hình dung ra vách đá dựng đứng hùng vĩ suốt dòng sông Đà.Nhà văn Nguyễn Tuân cũng chú ý đến cái sôi sục dữ dội, đầy những đe dọa bấttrắc khôn lường của sông Đà – nơi có những ngọn sông “hàng cây số nước xô đá,đá xô sóng, sóng xô gió cuồn cuộn, luồn gió gầm ghè suốt năm như lúc nào cũngđòi nợ xuýt bất cứ người lái đò sông Đà nào phóng được qua đây”. Có đoạn “cónhững hút nước giống như cái giếng…. nước ặc ặc lên như vừa rớt dầu sôi vào”.Không thuyền nào dám men gần cái hút nước ấy.Nhà văn còn hình dung ra cảnh anh bạn quay phim táo tợn mang cái máy quayngồi vào cái thuyền thúng trên vành theo hút nước xoáy xuống tận đáy sông rồiquay ngược lên để truyền cho người đọc cái cảm giác mới mẻ, lạ lẫm, chân thực.Qua đây, chúng ta thấy Nguyễn Tuân muốn khám phá cái hiểm trở dữ dội của sôngĐà từ góc độ kể từ việc sử dụng những kĩ thuật mới mẻ của hội họa, điện ảnh,…Khi miêu tả tính cách hung bạo của sông Đà, Nguyễn Tuân đẩy lên tận cùng vớicảnh những thác nước hiểm trở, cảnh những hút nước, xoáy nước giữa lòng sông,… Không những thế, ông còn vận dụng nhiều giác quan, không chỉ là thị giác, màcòn cả thính giác, xúc giác rồi cả những đặc trưng của nhiều ngành nghệ thuậtkhác, đưa lại cho người đọc những cảm xúc bất ngờ, thú vị,…Sau khi đưa ống kính bao quát toàn cảnh sông Đà từ ngược tới xuôi, nhà văn mớitập trung ống kính đặc tả một con thác cụ thể, tiêu biểu. Qua con thác ấy có thể táihiện được vẻ dữ dằn, hung bạo của hàng trăm con thác sông Đà. Con thác nàyđược miêu tả từ xa tới gần, từ âm thanh tới hình ảnh. Đó chỉ có thể là cái nhìn củamột người lái đò trên sông đang ngày một tiến gần hơn tới con thác dữ. Chính bằngcảm nhận của một người đi thuyền trên sông đang từng giờ, từng phút đối mặt vớicái chết mà vẻ dữ dội, hung bạo của sông Đà được hiện lên nổi bật hơn, thấm thíahơn và cũng dữ dội hơn.Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, con sông Đà thật dữ dằn, đáng sợ. Cái đáng sợcủa con sông Đà không phải chỉ ở những con thác hiểm trở hung dữ mà còn ở cáiquang cảnh hùng vĩ, huyền bí và hoang sơ của dòng sông, chảy giữa điệp trùng núirừng Tây Bắc. Từ xa, âm thanh của tiếng thác dữ của đá “réo gầm mãi lại, réo tomãi lên”, lúc thì như “van xin khiêu khích”, thế rồi nó “rống lên như 1000 con trâumộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa đang nổ lửa”.Hình ảnh so sánh độc đáo này đã làm cho âm thanh của thác dữ vừa ghê gớm vừacó phần cũng quẫn tuyệt vọng. Thiên nhiên đã phô bày tất cả sức mạnh của mình rađể đe dọa con người. Khi con thuyền đến gần hơn, thác dữ hiện lên với những hìnhảnh thị giác “sóng bọt trắng xóa cả một chân trời đá”. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn“mai phục… để vồ lấy thuyền”. Từ mặt nước đến sóng, đá đều mang tâm tính củacon người, đều biết hành động, tính toán một cách chủ động theo những suy nghĩ,những mưu mô nham hiểm.Nguyễn Tuân nhìn nhận từ nhiều góc độ: về lịch sử, địa lý, địa chất,…. Điều nàythể hiện vốn tri thức phong phú và uyên bác của nhà văn. Con sông cũng được nhàvăn miêu tả lúc thì bao quát, lúc thì cận cảnh, lúc thì bay trên cao nhìn xuống. Lúclại với cái nhìn của người đi thuyền đang phải đối mặt với cái chết. Nguyễn Tuâncòn cảm nhận sông Đà bằng cái nhìn quân sự. Có bao nhiêu tri thức ngôn ngữ vềchiến trận, nhà văn đều khoe cả ra để chạy đua cùng cái phong phú, đa dạng củathạch trận mà tạo hóa đã bày sẵn. Con thác dữ này hiện lên với bọn “đá tướng, đáquân” hung bạo, đông đảo đối lập với con thuyền nhỏ bé.Tác giả còn nhận thấy cả những pháo đài, hàng tiền vệ, hậu vệ, cửa tử, cửa sinh,những vòng vây trùng điệp mà sông Đà giăng ra. Dòng sông cũng chủ động tấncông con thuyền và người lái đò: “mặt nước hò la vang dậy”, “bẻ gãy cán chèo võkhí”, “thúc gối vào bụng, vào hông thuyền”, “đội cả thuyền lên” và còn đánh tơimiếng đòn hiểm độc nhất.Sông Đà quả thật hiện lên trong chân dung kẻ thù số một của con người. NguyễnTuân cũng dùng nhiều hình ảnh so sánh để diễn tả cái dữ dội, nham hiểm của sôngĐà “cưỡi lên thác sông Đà phải cưỡi đến cùng”. Có thể nói qua ngòi bút miêu tảcủa Nguyễn Tuân, con sông Đà lúc thì giống như con ngựa bất kham. Lúc thì lạihiện lên như một loài thủy quái khủng lồ, hung ác, nham hiểm, độc địa mà conngười khó lòng chinh phục.Sông Đà không chỉ hung bạo, dữ dội trong hiện tại mà nó đã trở thành bản tính đặctrưng cho dòng sông từ suốt thuở xa xưa. Đó là con sông “hàng năm vào đời đờikiếp kiếp vẫn làm mình làm mẩy…. người lái đò sông Đà”. Sự dữ dội khắc nghiệt,hung bạo của sông Đà từng in đậm tính cách của mình trong truyền thuyết SơnTinh và Thủy Tinh.Cái nhìn của Nguyễn Tuân khiến sông Đà không chỉ hiện lên trong không gian địalý mà còn cả ở trong chiều sâu của lịch sử lẫn truyền thuyết dân gian. Nhờ vậy màbản chất của dòng sông trở nên cụ thể, chính xác hơn. Đặc biệt, để làm nỗi bật tínhcách hung bạo của con sông Đà, nhà văn đã tạo ra một cuộc chiến đấu sinh tử giữangười lái đò với con thác hiểm trở. Đây là những trang viết hấp dẫn, đầy kịch tínhvà bộc lộ rõ nét nhất những đặc sắc nghệ thuật của Nguyễn Tuân.* Vẻ đẹp trữ tình thơ mộng của sông ĐàSông Đà qua cái nhìn của Nguyễn Tuân giống như mái tóc của một cô thiếu nữkiều diễm mà “đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc”. Với con mắt củamột họa sĩ, Nguyễn Tuân đã miêu tả nước sông Đà thật chính xác với những gammàu thật táo bạo. Lúc thì có màu “xanh ngọc bích”. Lúc lại “lừ lừ chín đỏ như damặt người bầm đi vì rượu bữa”. Cảnh sắc hai bên bờ sông Đà trông cũng thật đẹp,thật hấp dẫn. Có lúc “hoang dại như một bờ tiền sử”. Có lúc lại “hồn nhiên nhưmột bờ cổ tích”. Vẻ đẹp trữ tình của sông Đà được gợi lên từ nhịp điệu câu vănchậm rãi, từ những hình ảnh, liên tưởng gợi cảm tinh tế chất thơ. Đặc biệt là cáitình của Nguyễn Tuân ẩn chứa trong đó.Nếu cái hung bạo của sông Đà được khám phá bằng con mắt của người đi thuyềntrên sông thì vẻ đẹp dịu dàng thơ mộng trữ tình của nó được cảm nhận trước hếtbằng cách nhìn của một người từ trên máy bay nhìn xuống. Cái nhìn toàn cảnh từtrên cao khiến Nguyễn Tuân thấy sông Đà không chỉ giống như cái dây thừngngoằn ngèo dưới chân mà còn mang một vẻ đẹp đôn hậu nữ tính. Người đọc khôngkhỏi xúc động, ngỡ ngàng, say mê với những đoạn sông lặng lờ êm ả chảy giữa haibờ với những cảnh sắc thật nên thơ như màu sắc đường đi. Có chỗ bờ sông lạimang vẻ hoang dại như một bờ tiền sử và hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích.Vốn kiến thức phong phú, sự tưởng tượng bay bổng của nhà văn được thả sức tunghoành để tạo nên những câu văn duyên dáng, gợi cảm và hết sức mượt mà. Quansát từ xa, nhà văn hình dung con sông Đà giống như mái tóc của một cô thiếu nữkiều diễm: “con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình; đầu tóc, chân tóc ẩnhiện trong mây trời Tây Bắc. Bung nở hoa ban, hoa gạo tháng 2 và cuồn cuộn mùkhói núi Mèo đốt hương xuân”.Nhà văn Nguyễn Tuân cũng đã nhận ra những sắc màu khác nhau của con sông Đà,nước sông biến đổi theo từng mùa trong năm. Mỗi mùa lại có vẻ đẹp, sức hấp dẫnriêng: “mùa xuân dòng sông có màu xanh ngọc bích, còn mỗi độ thu về thì nướcsông lại từ từ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa”. Màu xanh của sôngĐà trong trẻo, lấp lánh ánh sáng khác màu xanh của các dòng sông khác. Dòngsông Đà có lẽ cũng là dòng sông duy nhất biết đỏ mặt mỗi độ thu về. Chính màuđỏ này cùng với màu đỏ của máu cán bộ trung kiên pha loãng, màu đỏ của nhiệttình cống hiến cho chủ nghĩa xã hội ở Tây Bắc. Nguyễn Tuân đã gọi sông Đà đỏ vàcách gọi sông Đà đen của thực dân Pháp.Có những lúc nét trữ tình thơ mộng của sông Đà được cảm nhận qua cái nhìn củamột người đi rừng lâu ngày bỗng nhiên gặp lại dòng sông. Trong cái nhìn này, mộtánh nắng loang loáng hắt lên một ánh nắng tháng ba Đường thi:“Yên hoa tam nguyệt hạ Dương Châu”[Lý Bạch]Câu văn của ông lúc thì hối hả gấp gáp để diễn tả niềm cảm xúc đang dâng trào.Lúc thì chậm rãi như tãi ra để diển tả cái vẻ đẹp vắng lặng rất mêm thơ của dòngsông: “cảnh vật ven sông ở đây lặng tờ hình như đời Lí, Trần, Lê quãng sông nàycũng lặng tờ đến thế mà thôi”.Nguyễn Tuân khám phá cái hung bạo, dữ dội của sông Đà qua những con thác độcdữ nơi thượng nguồn thì lại nhận ra vẻ đẹp trữ tình thơ mộng của sông Đà qua mộtkhúc sông phía hạ lưu vẫn là cái nhìn của một người đi thuyền trên sông.Nhưng đoạn sông này không cò cảnh đá dựng vách thành mà chỉ còn một thiênnhiên trù phú non tơ đầy sức sống: “thuyền tôi trôi qua một nương ngô nhú lênmấy lá ngô non đầu mùa mà tĩnh ra không một bóng người, Cỏ gianh đồi núi đangta những nõn búp,…”. Bao nhiêu tiếng thác dữ dằn đang lùi lại phía sau. Cảnhsông Đà trở nên êm đềm, tĩnh lặng tới mức nghe được cả tiếng cá dầm xanh quẫytrên mặt nước, khiến nhà văn cảm thấy “thèm” tiếng còi xe lửa.Những cố gắng của con người cũng giúp sông Đà có thêm vẻ đẹp thơ mộng trữtình. Hình ảnh những con thuyền đuôi én thắt hình dây cổ điển cùng với tiếng hátcủa những cô lái đò chở gạo qua sông. Tiếng hát từ trên bờ gửi xuống, từ dướithuyền gửi lên hòa quyện ngân nga suốt dọc sông. Có lẽ vì vậy mà Nguyễn Tuânhọc tập nhà thơ Ba Lan khi cảm thán thốt lên: “Đẹp vậy thay tiếng hát trên dòngsông”Nguyễn Tuân còn truy tìm được cả cội nguồn quê hương. Đó lá chiều dài biết đượcnơi sông Đà nhập quốc tịch Việt Nam. Nguyễn Tuân đã cảm nhận và thể hiện sôngĐà như một sinh thể sống, có tên tuổi, cuộc đời, tính cách, quan hệ,… Nhà vănmiêu tả sông Đà nhiều góc độ như địa lý, lịch sử, thơ ca, quân sự,… Ông còn sửdụng nhiều thành tựu của nhiều nhành nghệ thuật khác như: hội họa, điêu khắc,điện ảnh,… để xây dựng hình tượng sông Đà.Nguyễn Tuân đã coi sông Đà như một vẻ đẹp tiêu biểu cho “chất vàng mười” củathiên nhiên Tây Bắc, đồng thời qua đó thể hiện suy ngẫm có tầm triết học về mốiquan hệ giữa thiên nhiên và con người.* Những đặc sắc nghệ thuật của Nguyễn Tuân khi miêu tả sông ĐàNguyễn Tuân là một nhà văn uyên bác đọc nhiều, biết rộng. Qua việc miêu tả consông Đà, ông đã đưa lại cho người đọc một vốn tri thức rất phong phú như một lịchsử, địa lí, địa chất,…Nguyễn Tuân cũng sử dụng nhiều mặt mạnh của nhiều ngành nghệ thuật khác nhauđể làm tăng thêm khả năng biểu hiện của văn chương. Chẳng hạn ông đã sử dụngnhững phương pháp quay cận cảnh trong điện ảnh để miêu tả con sông Đà; haycách sử dụng gam màu trong hội họa,…Trong tùy bút Người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân không chỉ sử dụng thị giác,thính giác mà còn vận dụng các giác quan khác nữa như xúc giác để tạo nên nhiềutrang viết cảm nhận thật sự sâu sắc, tinh tế,…Câu văn của Nguyễn Tuân cũng biến hóa rất linh hoạt. Có lúc nhà văn sử dụng câuvăn ngắn với tiết tấu nhanh, đầy kịch tính nhưng cũng có khi câu văn được kéo dàira mang đậm chất trầm tư, mơ mộng. Ngôn ngữ của Nguyễn Tuân cũng hết sứcgiàu có và phong phú, cách dùng từ của ông rất đắt, rất bạo: miêu tả cuộc quyếtchiến của ông lái đò và sông Đà. Nguyễn Tuân đã sử dụng nhiều ngôn ngữ của võthuật tạo nên những trang viết hấp dẫn đầy kịch tính. Ông thực sự là nghệ sĩ củangôn từ.Kết bài:Với việc phối hợp linh hoạt các thủ pháp nghệ thuật ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, vớiviệc sử dụng lối hành văn đầy biến hóa độc đáo và giàu sức gợi tả, với việc vậndụng tri thức tổng hợp của những loại hình nghệ thuật khác nhau, Nguyễn Tuân đãmiêu tả, bộc lộ cảm xúc và xây dựng thành công hình tuợng dòng sông Đà tronghai sắc thái hung bạo và trữ tình. Nguyễn Tuân đã thể hiện rõ nét phong cách nghệthuật của mình trong những trang viết tài hoa uyên bác của mình khi miêu tả dòngsông.