Bản vị vàng hay kim bản vị là một hệ thống tiền tệ mà phương tiện tính toán kinh tế tiêu chuẩn được ấn định bởi hàm lượng vàng. Theo chế độ bản vị vàng, tổ chức phát hành tiền mặt [dưới dạng tiền giấy hoặc tiền kim loại] cam kết sẵn sàng nhận lại tiền mặt và thanh toán vàng nếu có nhu cầu. Các chính phủ sử dụng thước đo giá trị cố định chấp nhận thanh toán vàng bằng tiền mặt của chính phủ nước ngoài sẽ có mối quan hệ tiền tệ cố định [tiền mặt lưu thông, tỷ giá hối đoái,..]. Cùng đánh giá sàn tìm hiểu về bản vị vàng và những ưu nhược điểm ở bài viết sau.
Bản vị vàng [tên tiếng Anh là Gold Standard] là một hệ thống tiền tệ, trong đó giá trị đồng tiền của một quốc gia được tính toán dựa trên một lượng vàng nhất định. Theo chế độ bản vị vàng, các quốc gia đồng ý quy đổi tiền giấy thành một lượng vàng cố định. Mỗi quốc gia sử dụng bản vị vàng quy định một mức giá cố định cho vàng và mua và bán vàng ở mức giá đó. Giá cố định đó sẽ được sử dụng để xác định giá trị của tiền tệ.
Hiện nay, không có quốc gia nào sử dụng hệ thống bản vị vàng. Anh ngừng sử dụng bản vị vàng vào năm 1931, Mỹ làm theo vào năm 1933 và từ bỏ tàn dư của hệ thống này vào năm 1973. Bản vị vàng được thay thế hoàn toàn bằng tiền fiat – loại tiền tệ được phát hành, quản lý và công nhận hợp pháp bởi chính phủ của một quốc gia. ở quốc gia đó. Ví dụ, đồng tiền hợp pháp của Việt Nam là đồng Việt Nam [VND], đồng tiền hợp pháp của Mỹ là USD [đô la] hoặc đồng tiền hợp pháp của Vương quốc Anh là bảng Anh [GBP].
Đây là đạo luật được Hoa Kỳ thông qua vào năm 1900, đưa vàng trở thành tiêu chuẩn duy nhất để hỗ trợ tiền giấy và ngừng sử dụng tiêu chuẩn kép [chế độ cho phép bạc thay vì vàng]. Đạo luật Bản vị vàng đã ấn định giá của Đô la Mỹ ở mức 25 8⁄10 gren vàng 90 [độ tinh khiết 90%], tương đương với 23,22 gren vàng nguyên chất.
- Tiền giấy sẽ được chuyển đổi sang vàng với tỷ giá cố định. Điều đó có nghĩa là giá trị của tiền giấy được đảm bảo với giá trị của vàng.
- Trong chế độ bản vị vàng, lạm phát vẫn có thể xảy ra khi giá cả hàng hóa tăng, tốc độ sản xuất vàng lớn hơn tốc độ sản xuất hàng hóa và dịch vụ làm cho cung tiền tăng nhanh hơn so với lượng thực tế.
- Mỗi quốc gia sẽ có quy định riêng về quy đổi giá trị đồng nội tệ của mình thành vàng.
- Không hạn chế mua bán vàng theo giá quy định.
- Các quốc gia được tự do xuất khẩu, nhập khẩu và trao đổi vàng với nhau.
- Tiền xu do ngân hàng trung ương phát hành sẽ được hỗ trợ bằng vàng.
- Ưu điểm của chế độ bản vị vàng là hạn chế quyền lực của các chính phủ hoặc ngân hàng trong việc gây ra lạm phát giá cả bằng cách phát hành quá nhiều tiền giấy mặc dù bằng chứng rằng ngay cả trước chiến tranh thế giới thứ nhất, các cơ quan quản lý tiền tệ đã không hợp đồng cung ứng tiền khi quốc gia có dòng chảy vàng.
- Ngoài ra, tỷ giá hối đoái cố định theo bản vị vàng làm giảm rủi ro biến động giá cả hàng hóa xuất nhập khẩu giữa các nước và thúc đẩy thương mại quốc tế.
Bản vị vàng cũng có những hạn chế sau:
- Lượng cung tiền của một quốc gia sẽ phụ thuộc vào lượng vàng di chuyển vào hoặc ra khỏi quốc gia đó và cung tiền của các quốc gia sử dụng hệ thống bản vị vàng sẽ phụ thuộc vào tốc độ khai thác vàng. Các quốc gia khan hiếm vàng sẽ bị hạn chế nguồn cung vàng, điều này có thể kìm hãm sự phát triển kinh tế.
- Chế độ bản vị vàng có thể gây ra sự mất cân bằng giữa các nước tham gia. Các nước sản xuất vàng sẽ có lợi thế hơn các nước không sản xuất kim loại quý.
- Theo một số nhà kinh tế, bản vị vàng cũng có thể tác động đến suy thoái kinh tế vì nó cản trở khả năng tăng cung tiền của chính phủ – một công cụ mà nhiều ngân hàng trung ương sử dụng để thúc đẩy tăng trưởng. trưởng kinh tế.
- Phương thức sử dụng 100% vàng để lưu thông kinh tế, không sử dụng tiền giấy, tiền kim loại có thể chống lạm phát. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rất khó thực hiện chính sách này vì lượng vàng là hữu hạn và trữ lượng vàng của Trái đất sẽ dần cạn kiệt. Như vậy, sẽ không thể đảm bảo hoạt động kinh tế trên toàn cầu.
Vào thời điểm trong lịch sử mà vàng đóng vai trò là đơn vị cơ bản của thương mại quốc tế, đó là thời kỳ của đạo Hồi [662 đến 1258], cũng là thời kỳ đỉnh cao của thương mại quốc gia. Ý trong thời kỳ Phục hưng, đáng chú ý nhất là vào thế kỷ XIX. Vàng đóng vai trò là kim loại quý để cất giữ tiền tệ.
Sau khi Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, nền kinh tế của nhiều nước gặp nhiều khó khăn. Đến năm 1931, Anh buộc phải đình chỉ chế độ bản vị vàng.
Năm 1934, Mỹ nâng giá vàng thế giới lên 35 USD / ounce, khiến các nước khác bán vàng đổi lấy USD, tạo cho Mỹ khả năng thao túng thị trường vàng quốc tế.
Vào cuối Thế chiến thứ hai, các quốc gia có ảnh hưởng ở châu Âu đã tham gia Hiệp định Bretton Woods, một quy ước mà tiền tệ của các quốc gia đều được định giá bằng đô la và đồng đô la được đổi lấy vàng. với giá cố định là $ 35 / ounce.
Khi Chiến tranh thế giới thứ hai gần kết thúc, nhờ “bản vị vàng”, Mỹ đã nắm trong tay 75% lượng vàng tiền tệ của thế giới. Nhưng, khi nền kinh tế thế giới dần hồi phục, dự trữ vàng của Mỹ bắt đầu giảm. Đồng thời với nhu cầu nhập khẩu cao, Mỹ rơi vào tình trạng lạm phát cao vào những năm 60 của thế kỷ XX.
Năm 1968, Mỹ và một số nước châu Âu đình chỉ “bản vị vàng” và cắt giảm việc mua bán vàng trên thị trường thế giới, đồng ý để giá vàng lúc bấy giờ thả nổi trên thị trường tự do, nhằm giảm áp lực cho các nước. đang phải đánh giá cao tiền tệ của họ.
Cạnh tranh kinh tế với các nước khác và các khoản nợ và chi phí của cuộc chiến ở Việt Nam đã gây áp lực to lớn lên các khoản thanh toán quốc tế của Hoa Kỳ. Năm 1968, các nước gây sức ép và yêu cầu Mỹ cho phép họ đổi đô la lấy vàng, Tổng thống Nixon của Mỹ đã phải ngừng quy đổi đô la sang vàng vào năm 1971. Điều này dần dẫn đến “bản vị vàng” ngã.
Đến năm 1978, “bản vị vàng” chính thức sụp đổ. Từ trước đến nay, vàng vẫn là vật dự trữ quan trọng trong các ngân hàng trung ương cùng với chính phủ, vàng là phương tiện duy trì tính thanh khoản cao và có chức năng bảo toàn giá trị.
Theo thebalance.com vào năm 1913, Quốc hội đã thành lập Cục Dự trữ Liên bang để ổn định giá trị của vàng và tiền tệ ở Hoa Kỳ. Khi Chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra, Hoa Kỳ và các nước châu Âu đã đình chỉ chế độ bản vị vàng để họ có thể in đủ tiền chi trả cho các chi phí quân sự của mình. Các quốc gia cũng nhận ra rằng việc buộc đồng tiền của họ với vàng là không cần thiết và có thể gây hại cho sự phát triển của nền kinh tế thế giới. Chế độ bản vị vàng đang gây ra tình trạng giảm phát và thất nghiệp trên diện rộng trong nền kinh tế thế giới. Vì vậy, các quốc gia bắt đầu từ bỏ chế độ bản vị vàng hàng loạt vào những năm 1930 khi cuộc Đại suy thoái lên đến đỉnh điểm. Hoa Kỳ cuối cùng đã từ bỏ chế độ bản vị vàng hoàn toàn vào năm 1933.
Như vậy, chế độ bản vị vàng đã hoàn toàn sụp đổ và được thay thế bằng hệ thống tiền pháp định từ năm 1933. Hiện nay, không có quốc gia nào trên thế giới còn áp dụng chế độ bản vị vàng.
Bản vị vàng là một trong những bước đi táo bạo trong lịch sử tài chính thế giới. Nhưng có nhiều lý do khiến “bản vị vàng” không còn tồn tại. Hy vọng bài viết có thể mang đến nhiều thông tin bổ ích cho nhà đầu tư.
Nga vừa ấn định mức giá vàng cố định 5.000 Rúp/gram vàng.
>> Giá vàng tuần tới: Chiến sự Nga-Ukraine sẽ “lấn át” dư âm của FED
Trong tuần này, giá vàng quốc tế đã có cú giảm mạnh ở 2 phiên đầu tuần khi “lao dốc” từ mức 1.958USD/oz xuống tới 1.890USD/oz. Tuy nhiên sau đó, giá vàng lại phục hồi mạnh trở lại mức 1.949USD/oz và đóng cửa tuần ở mức 1.924USD/oz.
Tại thị trường vàng Việt Nam, giá vàng miếng SJC cũng đã giảm mạnh từ 69,6 triệu đồng/lượng xuống 68,6 triệu đồng/lượng, sau đó tăng trở lại mức 68,95 triệu đồng/lượng. Dù giá vàng biến động mạnh, nhưng khối lượng giao dịch vàng trên thị trường Việt Nam vẫn rất trầm lắng.
Tín hiệu suy thoái kinh tế
Sở dĩ giá vàng giảm mạnh ở những phiên đầu tuần này do các nhà đầu tư kỳ vọng FED sẽ tiếp tục tăng khoảng 50 điểm phần trăm lãi suất trong cuộc họp sắp tới. Điều này đã giúp lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm tăng vọt lên mức 2,46%, đồng thời đẩy USD tăng giá mạnh so với các đồng tiền chủ chốt khác.
Trong khi đó, báo cáo việc làm của Mỹ tháng 3 ghi nhận 431.000 việc làm được tạo ra trong tháng, dù thấp hơn mức dự kiến 500.000 việc làm, nhưng cho thấy thị trường lao động nước này đang trên đà phục hồi. Điều này được thể hiện rõ qua tỷ lệ thất nghiệp tháng 3 đã giảm từ 3,6% trong tháng 2 xuống 3,5%, mở đường cho FED tiếp tục tăng lãi suất cơ bản.
Tuy nhiên, việc FED tăng lãi suất với kế hoạch dồn dập như vậy lại khiến các nhà đầu tư lo ngại kinh tế Mỹ sẽ tăng trưởng chậm lại, thậm chí suy thoái. Do đó, họ đã ồ ạt mua vào trái phiếu kỳ hạn 10 năm, đẩy giá trái phiếu tăng mạnh, khiến lợi suất trái phiếu kỳ hạn này giảm mạnh xuống 2,38%. Như vậy, đường cong lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ đã chính thức đảo ngược sâu từ cuối tuần này. Đây là tín hiệu cảnh báo nguy cơ suy thoái kinh tế Mỹ nói riêng và kinh tế toàn cầu nói chung trong dài hạn.
Ông Colin, chuyên gia phân tích ngoại hối độc lập, cho rằng đường cong lợi suất trái phiếu đảo ngược sẽ khiến các nhà đầu tư quan tâm đến vàng nhiều hơn, vì họ lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu trong trung và dài hạn. “Trên thực tế, nguy cơ suy thoái kinh tế cũng đang khá hiện hữu khi giá cả nguyên vật liệu đầu vào tăng mạnh, khiến giá hàng hóa tăng cao, đẩy áp lực lạm phát tăng vọt, làm cho sức mua suy giảm mạnh. Ngoài ra, các NHTW chạy đua tăng lãi suất đối phó lạm phát, cũng sẽ kéo giảm đà phục hồi kinh tế hậu dịch bệnh”, ông Colin nhận định.
“Giải mã” động thái của Nga
Trong tháng 3, ngân hàng VTB [Nga] đã bán hơn 1 tấn vàng cho người dân khi các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây đối với Nga đẩy đồng Rúp rơi tự do, khiến người dân tìm đến vàng để bảo toàn giá trị tài sản trong bối cảnh căng thẳng Nga- Ukraine vẫn leo thang. Hơn nữa, đây cũng là khuyến cáo của Chính phủ Nga đối với người dân về việc đẩy mạnh mua vàng, tránh mua ngoại tệ để cứu đồng Rúp. Để khuyến khích người dân, Nga đã bỏ 20% thuế VAT đối với giao dịch mua vàng.
>> Giá vàng sẽ sớm lấy lại ngưỡng 2.000 USD/ounce?
Trước nhu cầu tăng quá mạnh của người dân, NHTW Nga thậm chí đã buộc phải tạm ngưng mua vàng chính thức từ các ngân hàng trong nước để đảm bảo đủ nguồn cung ứng cho người dân. Tuy nhiên trong đầu tuần này, NHTW nước này đã mua vàng trở lại, đồng thời ấn định mức giá vàng cố định 5.000 Rúp/gram vàng [tương đương khoảng 52USD/gram vàng] trong khoảng thời gian từ 28/3 đến 30/6/2022 và có thể gia hạn thêm, thấp hơn mức giá trên thị trường quốc tế khoảng 16 USD mỗi gram vàng.
Giá vàng tuần tới có thể vẫn tiếp tục được hỗ trợ bởi chiến sự Nga-Ukraine.
Việc NHTW Nga ấn định mức giá cố định cho vàng khiến chúng ta nhớ lại chế độ bản vị vàng. Theo đó, từ năm 1879 đến năm 1914, một ounce vàng được ấn định mức giá cố định 21 USD. Sau đó, vào những năm 1930, Hoa Kỳ đã nâng mức giá đó lên 35 USD/ounce vàng. Mức giá này vẫn cố định cho đến năm 1971 khi Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon tạm dừng khả năng chuyển đổi của USD thành vàng, điều này có nghĩa các quốc gia khác không còn có thể đổi USD thành vàng. Năm 1973, chế độ bản vị vàng đã bị loại bỏ.
Ông Everett Millman, Chuyên gia phân tích của Tập đoàn Gainesville, cho biết động thái ấn định mức giá vàng cố định của NHTW Nga cho thấy nước này muốn liên kết giá trị đồng Rúp với vàng. Điều này một mặt giúp đồng Rúp được nâng cao giá trị, phục hồi trở lại sau cú rơi tự do, mặt khác giúp Nga có thể tìm kiếm nguồn tài trợ và quản lý nguồn tài chính của NHTW Nga bên ngoài hệ thống USD. “Vàng là tài sản hợp lý nhất mà Nga có thể sử dụng để tránh các lệnh trừng phạt”, ông Everett Millman nhấn mạnh.
Được biết, Nga đang có kho dự trữ vàng đứng thứ 5 thế giới với khoảng gần 2.300 tấn, thấp hơn khá nhiều so với Mỹ [8.133 tấn vàng]. Với mức giá ấn định 5.000 Rúp/gram vàng, thì 2.300 tấn vàng có thể đảm bảo cho 11,5 nghìn tỷ Rúp. Trong khi theo NHTW Nga, từ ngày 1/1/2022, nước Nga có 14,1 nghìn tỷ Rúp tiền mặt do NHTW phát hành [M0] đang lưu thông. Theo đó, khối lượng vàng dự trữ của Nga có thể gần đảm bảo cho số lượng Rúp tiền mặt đang lưu thông trong nền kinh tế. Đó cũng là một trong những lý do chính giúp đồng Rúp phục hồi mạnh trong thời gian vừa qua.
Tuy nhiên theo Statista, tính đến cuối năm 2021, lượng cung tiền M1 [M0 và lượng tiền mà các ngân hàng thương mại gửi tại NHTW] khoảng 36 nghìn tỷ Rúp, trong khi lượng cung tiền M2 [M1 và các tài sản có thanh khoản cao và không phải là tiền mặt] đã lên tới khoảng 66,25 nghìn tỷ Rúp. Như vậy, lượng vàng dự trữ của Nga vẫn còn quá ít so với lượng cung tiền M2.
Trong khi đó, các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây [loại Nga ra khỏi hệ thống SWIFT và cấm giao dịch vàng với Nga] khiến Nga khó nhập khẩu thêm vàng để tăng dự trữ. Nga có thể nhập vàng từ Trung Quốc và một số đồng minh khác thông qua hệ thống thanh toán xuyên biên giới, nhưng các quốc gia này cũng sẽ cẩn trọng vì sợ lệnh trừng phạt của Mỹ. Hơn nữa, Trung Quốc cũng đang vơ vét vàng để tăng dự trữ, nên khó có thể bán cho Nga. Trong khi đó, lượng vàng khai thác hàng năm của Nga chỉ khoảng 330 tấn. Do đó, nước này khó có thể thực hiện chế độ bản vị vàng dài hạn, nên điều này cũng không tác động nhiều đến giá vàng.
Theo phân tích kỹ thuật, giá vàng tuần tới vẫn đang xu thế điều chỉnh, củng cố. Nếu không trụ vững trên 1.890USD/oz, thì giá vàng tuần tới có thể điều chỉnh xuống 1.820USD/oz. Nếu mức này được duy trì, thì giá vàng sẽ nhanh chóng tăng trở lại và hướng tới mức 2.000USD/oz vì hiện tại giá vàng vẫn đang nằm trong kênh tăng giá dài hạn. Hơn nữa, chiến sự Nga-Ukraine vẫn còn diễn biến khó lường, cộng với lạm phát tăng cao, rủi ro suy thoái kinh tế toàn cầu, sẽ thúc đẩy nhà đầu tư tìm đến vàng làm nơi trú ẩn an toàn.
Đánh giá của bạn: