Đối tượng nghiên cứu của xã hội học nông thôn
1. Khái niệm nông thôn và xã hội học nông thônXã hội nông thôn là lĩnh vực được rất nhiều ngành khoa học xã hội quan tâm nghiên cứu như địa lý, giáo dục, nông nghiệp... và trong đó có xã hội học nông thôn. Show Nông thôn là một loại hình cộng đồng xã hội có tính cách nhất định về mặt lịch sử được hình thành một cách tự nhiên trong quá trình phân công lao động xã hội, là địa bàn cư trú đầu tiên của con người, xuất hiện cùng với hình thức chăn nuôi và trồng trọt. Xã hội học nông thôn là một môn khoa học hướng đến nghiên cứu các tổ chức xã hội và các quá trình xã hội đặc trưng của nông thôn, bao gồm con người xã hội, quan hệ xã hội, cấu trúc xã hội... và những quy luật vận động, tồn tại cũng như sự phát triển của xã hội nông thôn nói chung. Hướng tới làm sáng tỏ xu hướng biến đổi, nguyên nhân và thực trạng xã hội nông thôn góp phần đưa ra các sách lược, chiến lược để hoàn thiện việc cải tạo và phát triển kinh tế - văn hóa xã hội nông thôn. Xã hội học nông thôn nghiên cứu tổ chức xã hội và các quá trình xã hội đặc trưng cho những khu vực địa lý có dân số tương đối nhỏ và mật độ thấp. Phạm vi nghiên cứu của xã hội học nông thôn là toàn bộ xã hội nông thôn (phạm vi này cũng là phạm vi nghiên cứu của nhiều khoa học khác), cụ thể tập trung nghiên cứu các mặt (là đối tượng nghiên cứu của xã hội học nông thôn) cơ bản sau:
2. Những đặc trưng cơ bản của xã hội nông thônKhi tiếp cận xã hội nông thôn cần nắm vững những đặc trưng nổi bật sau:
Ví như Việt Nam chúng ta: + Nền tảng của quan hệ xã hội nông thôn là quan hệ huyết thống và sau đó là quan hệ theo địa bàn. + Văn hóa nông thôn, cơ sở chủ yếu là văn hóa dân gian, truyền thống, truyền miệng. + So với người dân đô thị người dân nông thôn có lối sống bình dị, chất phác, thật thà, quan hệ giao tiếp khá đơn giản. Các xung đột thường được giải quyết bằng tình cảm. + Gia đình nông thôn chủ yếu là gia đình nhiều thế hệ, trong gia đình này thường thì tính gia trưởng rất cao. Bên cạnh đó chúng ta cũng dễ dàng nhận thấy một số vấn đề như: kinh tế chậm phát triển và thiếu định hướng lâu dài; nhà ở chất lượng kém; phúc lợi xã hội thấp; hưởng thụ văn hóa thấp; tính cộng đồng cao.
3.1 Cơ cấu xã hội nông thôn
Trong xã hội cổ truyền giai cấp điển hình nhất là giai cấp nông dân, bên cạnh đó còn có giai cấp lãnh đạo (thống trị). Tuy nhiên, qua nhiều giai đoạn phát triển của lịch sử, xã hội nông thôn cũng đã có những biến đổi và vì vậy cơ cấu giai cấp xã hội cũng khác trước. Hiện nay các giai tầng trong xã hội nông thôn tiếp tục phát triển mạnh tạo nên sự phong phú và có cả sự phức tạp, trong mỗi giai tầng xã hội lại có sự phân hóa. phân nhóm với tốc độ nhanh, nhất là tăng nhanh về số lượng. Tuy nhiên không có sự thuận chiều giữa các giai tầng về vấn đề tăng hay giảm, nếu như giai cấp nông dân giảm về số lượng thì tầng lớp tiểu thủ, thương và những người làm dịch vụ lại tăng nhanh. Điều đó cho thấy sự đa dạng hóa về các thành phần trong cơ cấu giai cấp xã hội ở nông thôn ngày càng trở nên rõ nét.
3.2 Các thiết chế chính trị xã hội nông thôn
Ở nông thôn trong phạm vi làng xã, thì dòng họ - huyết thống cùng tổ tiên trở thành mối quan hệ cơ bản, là thành viên của dòng họ, mỗi cá nhân đều phải tuân theo những quy chuẩn của của dòng họ ấy. Gia đình và dòng họ là hai khái niệm về cơ bản khác nhau, nếu như gia đình thường là đơn vị cư trú. Thì dòng họ ngoài qui định về hôn nhân, còn đảm đương một số chức năng như chính trị, tôn giáo và địa vị xã hội. 3.3 Văn hóa nông thôn
4. Nông thôn Việt Nam trong tiến trình hiện đại hóaViệt Nam đã và đang đẩy mạnh công cuộc đổi mới, mở rộng quan hệ với các nước trên thế giới, vì thế đời sống xã hội trở nên khởi sắc hơn. Hòa chung với quá trình đổi mới của cả nước, ở nông thôn cũng có nhiều thay đổi, người dân ngày càng chuyển dần từ sản xuất tự cung tự cấp, tự nhiên sang sản xuất hàng hóa nhiều thành phần. Thị trường mà sản phẩm nông nghiệp hướng đến không dừng lại ở trong phạm vi nước nhà mà còn các nước khác trên thế giới. Khoa học - công nghệ đã được ứng dụng trong chăn nuôi, sản xuất. Tuy nhiên, để có quá trình phát triển đầy đủ và hoàn thiện hơn, chúng ta cần tập trung vào một số điểm mang tính định hướng sau:
|