Nguyên nhân của chứng chán ăn này thường là do người bệnh tưởng tượng một cách sai lạc là mình đã quá béo rồi, một phần do những lời chế diễu về hình dáng bên ngoài của người bệnh ở tuổi dậy thì.
Một số nguyên nhân gây ra nó như các yếu tố về xã hội và môi trường, nguyên nhân di truyền, yếu tố dinh dưỡng.
Nguyên nhân xã hội và môi trường
Các nghiên cứu văn hóa xã hội đều làm nổi bật vai trò của yếu tố văn hóa, ví dụ đề cao vóc dáng gầy như một ngoại hình lý tưởng cho nữ giới ở các nước công nghiệp phát triển, đặc biệt thông qua truyền thông.
Một nghiên cứu dịch tễ học gần đây chỉ ra rằng gen, văn hóa quốc gia và tình trạng kinh tế xã hội là các ảnh hưởng mạnh nhất trong việc phát triển bệnh biếng ăn tâm lý.
Một nghiên cứu cổ điển chứng minh rằng những người làm các công việc phải chịu sức ép của xã hội phải trở nên gầy ốm như các người mẫu và các vũ công có nguy cơ phát triển bệnh cao nhất, các nghiên cứu thêm chỉ ra những người bị mắc chứng biếng ăn tâm lý phải tiếp xúc nhiều nhất với văn hóa đề cao sự gầy ốm.
Có một tỉ lệ cao báo cáo về tình trạng bị Lạm dụng tình dục khi còn nhỏ ở những người được chẩn đoán chán ăn tâm thần [với bệnh nhân nội trú có hơn 50% thú nhận với người chăm sóc còn với người bệnh ngoại trú tỉ lệ này có giảm một chút]. Mặc dù trong giai đoạn bị lạm dụng không cho thấy các nhân tố nguy cơ đặc biệt cho chứng chán ăn nhưng những người này tăng khả năng phát triển các triệu chứng nguy hiểm và mãn tính.
Nguyên nhân di truyền
Nghiên cứu trên các gia đình và các cặp sinh đôi cho thấy yếu tố gen đóng góp khoảng 50% gây bệnh rối loạn ăn uống và các gen gây chứng biếng ăn tâm lý cũng là các gien gây ra bệnh trầm cảm.
Có những bằng chứng rõ ràng về việc gen gây ảnh hưởng lớn đến thói quen ăn uống, nhân cách và cảm xúc.
Yếu tố dinh dưỡng
Không dung nạp kẽm là nguyên nhân làm giảm sự thèm ăn - là biến chứng trong bệnh chán ăn tâm thần, dẫn đến thiếu chất kẽm đối với cơ thể.
Việc sử dụng chất kẽm trong điều trị được ủng hộ từ năm 1979. Có ít nhất 5 thử nghiệm chứng minh rằng kẽm giúp khôi phục lại trọng lượng cơ thể. Trong một thí nghiệm ngẫu nhiên có sử dụng phép so sánh đối chiếu với giả dược cho thấy sử dụng 14 mg mỗi ngày tăng gấp đôi khả năng khôi phục trọng lượng.
Sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng khác như tyrosine, tryptophan, vitamin B1 là một trong các yếu tố gây ra bệnh suy dinh dưỡng.
Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp chán ăn đều do loạn thần kinh gây ra. Chứng này có thể là biểu hiện ban đầu của bệnh Tâm thần phân liệt hoặc của bệnh Simmond [một bệnh của tuyến yên].
Page 2
Chán ăn tâm thần [tiếng Anh: anorexia nervosa], hay chán ăn tâm lý, biếng ăn tâm lý, là một dạng của bệnh rối loạn ăn uống, có các triệu chứng như trọng lượng cơ thể thấp và sự bất thường trong cảm nhận về ngoại hình của bản thân, bị ám ảnh sợ hãi tăng cân.
Người mắc chứng chán ăn biết rõ cách để giảm cân như chủ động nhịn ăn, dùng thuốc nhuận tràng, thuốc làm ăn mất ngon, nôn mửa hoặc tập thể dục rất nặng để tiêu hao năng lượng, ngoài ra họ có thể dùng thuốc ăn kiêng, lợi tiểu.
Chứng bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến các thiếu nữ, chỉ khoảng 10% người mắc là nam giới. Chán ăn tâm thần có nguyên do phức tạp, nó là sự kết hợp của các yếu tố sinh học thần kinh, tâm lý và xã hội, trong trường hợp bị nặng, có thể dẫn đến cái chết.
NHỮNG BIỂU HIỆN THƯỜNG GẶP Ở BỆNH NHÂN BỊ CHỨNG CHÁN ĂN TÂM THẦN
Hành vi khởi nguồn từ tâm lý, hàng loạt các vấn đề có thể xảy đến với người mắc bệnh này, họ có sự nhận thức về trọng lượng cũng như vẻ đẹp hết sức sai lệch, cụ thể là:
- Méo mó trong tự cảm nhận ngoại hình cơ thể của bản thân
- Ám ảnh về thức ăn và cân nặng
- Lo âu quá độ
- Rất nhạy cảm với những nhận xét về trọng lượng cơ thể
- Có tính cách của người cầu toàn
- Có khả năng mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế tức là có những ý nghĩ hoặc/và hành vi ép buộc lặp đi lặp lai gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống
- Không chấp nhận rằng trọng lượng thấp thì nguy hiểm và có thể dẫn đến cái chết
Chán ăn tâm thần có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các cơ quan và hoạt động sinh lý, đặc biệt là cấu trúc và chức năng của tim và hệ thống tim mạch.
Người bệnh gặp những vấn đề về cân bằng điện giải, mức phốt phát ở mức thấp là nguyên nhân gây ra những rắc rối ở tim, làm suy yếu cơ bắp và giảm khả năng miễn dịch.
CẦN LÀM GÌ KHI NGƯỜI THÂN MẮC CHỨNG CHÁN ĂN TÂM THẦN
Khi một người bạn hoặc người thân bị biếng ăn tâm lý, chúng ta có thể giúp đỡ họ bằng cách:
- Nói chuyện với họ, nói cho họ hiểu tại sao chúng ta lo lắng. Hãy cho họ thấy rằng ta đang rất quan tâm và là chỗ dựa đáng tin cậy.
- Khuyến khích họ giãi bày tâm sự, tìm kiếm các tài liệu liên quan đến bệnh, nhưng cần lưu ý cung cấp các tài liệu hợp lý tránh làm người bệnh cảm thấy lo lắng thêm
- Thúc giục họ đi gặp bác sĩ hoặc nhà tư vấn tâm lý.
- Người chán ăn tâm thần luôn khẳng định là họ không cần sự giúp đỡ dù trong thực tế họ rất cần. Việc điều trị càng sớm bao nhiêu sẽ càng giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục sức khoẻ trở lại.
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về cho chúng tôi. Để giải đáp cho thắc mắc của bạn, chúng tôi xin đưa ra một số thông tin cho chứng chán ăn tâm thần như sau:
1. Chán ăn tâm thần là gì?
2. Triệu chứng của chán ăn tâm thần
- Khi nào nên đi khám bác sĩ
3. Nguyên nhân gây ra chán ăn tâm thần
===
Bác sĩ tham vấn thông tin và hỗ trợ khám bệnh:
✍ Sài Gòn: Các bác sĩ Bv Tâm Thần HCM, Đại Học Y Dược, Đại học Phạm Ngọc Thạch
✍ Hà Nội: Viện Tâm Thần Bạch Mai- Đại Học Quốc Gia [khoa Y] - Đại Học Y Hà Nội.
✍ Đà Nẵng: Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng.
☎ Gọi điện tư vấn miễn phí và hẹn khám Bác sĩ: 19001246
⌨ CHAT FACEBOOK
===
1. Chứng chán ăn tâm thần là gì?
Chán ăn tâm thần [tên tiếng Anh là anorexia nervosa] là một rối loạn ăn uống đặc trưng bởi cân nặng cơ thể thấp bất thường, nỗi sợ tăng cân tột cùng và nhận thức sai về cân nặng. người có chứng chán ăn tâm thần đặt nặng việc kiểm soát cân nặng và hình dáng.
>>>Xem thêm BỆNH CHÁN ĂN TÂM THẦN để có cái nhìn đầy đủ hơn về căn bệnh này.
Để ngăn ngừa tăng cân hay tiếp tục làm giảm cân, người có chứng chán ăn tâm thần thường giới hạn một cách đáng kể lượng thức ăn mà họ ăn. Họ có thể kiểm soát lượng calo hấp thụ vào bằng cách nôn ra tất cả sau ăn hay lạm dụng thuốc nhuận trường, dụng cụ ăn kiêng, lợi tiểu hay thụt tháo. Họ cũng có thể cố gắn giảm cân bằng cách tập thể dục quá mức.
Một số người có chứng chán ăn tâm thần tương tự như những người bị rối loạn dinh dưỡng. Tuy nhiên, người bị chán ăn tâm thần nhìn chung phải đấu tranh với một cơ thể giảm cân bất thường, trong khi những người bị rối loạn dinh dưỡng thường có cân nặng bình thường hay trên bình thường. Mặc cho bao nhiêu cân đã bị giảm, người với chứng chán ăn tâm thần có một nỗi sợ đáng kể với việc tăng cân.
Chán ăn không thật sự là vấn đề về thức ăn. Đây là cách không lành mạnh cố gắng đối phó với các vấn đề cảm xúc. Khi bạn bị chán ăn tâm thần, bạn thường đánh đồng tính chất mảnh mai với giá trị bản thân.
Chán ăn tâm thần có thể khó có thể đối phó. Nhưng với điều trị, bạn có thể cảm giác tốt hơn về bản thân mình, trở lại với thói quen ăn uống lành mạnh và đảo ngược các biếng chứng trầm trọng của việc chán ăn.
2. Các biểu hiện của chứng chán ăn tâm thần
Triệu chứng thực thể
Các dấu hiệu và triệu chứng thực thể có thể có:
- Giảm cân đáng kể
- Ngoại hình mảnh mai
- Số lượng tế bào máu bất thường
- Mệt mỏi
- Khó ngủ
- Hoa mắt hay ngất
- Sự đổi màu xanh tím các ngón tay
- Tóc mỏng, gãy, rụng
- Không có chu kì kinh
- Táo bón
- Da khô hay vàng
- Không chịu được lạnh
- Nhịp tim bất thường
- Huyết áp thấp
- Mất nước
- Loãng xương
- Phù chân hay tay
Các triệu chứng về cảm xúc hay hành vi
Các triệu chứng về hành vi có thể bao gồm nỗ lực giảm cân bằng cách:
- Giới hạn trầm trọng lượng thức ăn hấp thụ qua ăn kiêng hay tập thể dục quá mức
- Tự làm cho nôn để loại bỏ thức ăn và có thể bao gồm sử dụng thuốc nhuận trường, thụt tháo hay các sản phẩm về thực vật.
Các dấu hiệu và triệu chứng về cảm xúc hay hành vi liên quan chán ăn có thể có:
- Mối lưu tâm với thức ăn
- Từ chối ăn
- Nỗi sợ tăng cân
- Nói dối về lượng thức ăn đã ăn
- Thiếu cảm xúc
- Xa lánh xã hội
- Cáu gắt
- Giảm ham muốn tình dục
- Bệnh trầm cảm
- Ý nghĩ tự tử
Khi nào cần đi bác sĩ khám?
Chán ăn, như các rối loạn ăn uống khác, có thể ảnh hưởng cuộc sống bạn. Không may mắn là, nhiều người bị chán ăn tâm thần không muốn điều trị. Họ mong muốn giữ hình dáng mảnh mai hơn là quan tâm về sức khỏe. Nếu bạn có người thân mà bạn lo lắng, hãy khuyên họ đến bác sĩ.
Nếu bạn đã trải qua các vấn đề đã nêu trên, hay bạn nghĩ mình có rối loạn về ăn uống, hãy đi đến bác sĩ. Nếu bạn đang giấu người thân về chứng chán ăn tâm thần, hãy cố tìm người tin cậy mà bạn có thể nói chuyện về những gì đang xảy ra.
3. Nguyên nhân gây ra chứng chán ăn tâm thần
Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết. Cũng như các rối loạn khác, đây có thể là kết hợp các yếu tố sinh học, tâm lí và môi trường.
- Sinh lí: Có thể có gen khiến con người dễ bị chứng chán ăn tâm thần. Một số người mang gen có xu hướng về chủ nghĩa hoàn hảo, sự nhạy cảm - các đặc điểm này liên quan đến chán ăn tâm thần.
- Tâm lí: Một số tính cách có thể góp phần vào chán ăn tâm thần. Phụ nữ trẻ có thể có nhân cách ám ảnh cưỡng chế khiến cho họ dễ có chế độ ăn nghiêm ngặt mặc dù bị đói. Họ có thể nghĩ rằng mình không bao giờ đủ ốm. Họ lo lắng tột độ và giới hạn lượng thức ăn hấp thụ.
- Môi trường: Sự thành công và giá trị thường được đánh đồng với sự mảnh mai. Áp lực đồng nghiệp có thể thúc đẩy mong muốn được ốm đi, đặc biệt với các cô gái trẻ.
Yếu tố nguy cơ
Các yếu tố nguy cơ có thể có:
- Giới tính nữ: Chán ăn tâm thần thường xảy ra ở người có giới tính nữ.
- Tuổi trẻ: Tuổi thành niên dễ bị chán ăn tâm thần vì những thay đổi cơ thể mà họ trải qua trong quá trình dậy thì. Họ cũng có thể đối mặt với áp lực đồng nghiệp và nhạy cảm hơn với các chỉ trích về cân nặng và hình dáng cơ thể.
- Di truyền: Thay đổi về gen có thể khiến người ta dễ bị chán ăn tâm thần.
- Tiền căn gia đình.
- Thay đổi cân nặng: khi người ta thay đổi cân nặng – có chủ đích hay vô ý – thay đổi này có thể được củng cố từ các bình luận tích cực từ người khác về việc giảm cân hay nhận xét tiêu cực về việc tăng cân. Hơn nữa, đói và giảm cân có thể làm thay đổi cách não làm việc, làm kéo dài thói quen ăn uống hạn chế và gây khó có thể trở lại bình thường.
- Sự thay đổi: Thay đổi trường mới, nhà, công việc; mối quan hệ tan vỡ; cái chết hay bệnh tật của một người thân yêu, có thể mang lại căng tahnwgr và làm tăng nguy cơ chán ăn.
- Các hoạt động thể thao, công việc và nghệ thuật: Vận động viên, diễn viên, diễn viên múa và người mẫu có nguy cơ cao bị chán ăn. Huấn luyện viên và cha mẹ có thể vô tình làm tăng nguy cơ vì đề nghị các vận động viên giảm cân.
- Xã hội và truyền thông: Truyền thông như ti vi và tạp chí thời trang, thường mô tả cuộc diễu hành của các diễn viên và người mẫu gầy gò. Các hình ảnh này có thể đánh đồng sự mảnh mai với thành công và nổi tiếng.
Để điều trị chứng chán ăn tâm thần, cần đưa người bệnh đến gặp bác sĩ chuyên khoa để có biện pháp điều trị thích hợp nhất. Nếu bạn cần giúp đỡ, hãy gọi cho Hello Doctor chúng tôi theo số điện thoại: 1900 1246, chúng tôi luôn sẵn lòng được hỗ trợ cho bạn.
Cảm ơn bạn đã quan tâm!
Nếu bạn cần hỗ trợ hay có câu hỏi cần gửi tới bác sĩ Hello Doctor vui lòng gửi thông tin tại đây.