Chứng khoán có lẽ là cụm từ mà hầu như bất kì ai cũng đã từng nghe, từng nhắc đến. Tuy phổ biến, thế nhưng đã bao giờ bạn tự hỏi thị trường chứng khoán là gì và nó hoạt động như thế nào?
Nếu bạn muốn tham gia vào thị trường này và đầu tư một cách hiệu quả, hãy bắt đầu hiểu những khái niệm và quy trình cơ bản của chứng khoán trong bài viết dưới đây.
Cổ phiếu hoạt động như thế nào?
Trước khi bắt đầu hiểu quy trình hoạt động của thị trường, chúng ta cần hiểu về các khái niệm cơ bản.
Cổ phiếu là gì?
Cổ phiếu đại diện cho một phần quyền sở hữu của công ty và những người sở hữu cổ phiếu có thể yêu cầu phần trăm tài sản và thu nhập của từ công ty đó. Tỷ lệ phần trăm chính xác phụ thuộc vào số lượng cổ phiếu bạn sở hữu so với số lượng cổ phiếu hiện hành.
Đơn giản như, một cổ đông sở hữu 100 cổ phiếu của một công ty với 5 triệu cổ phiếu đang lưu hành sở hữu, điều này có nghĩa anh ta đang nắm giữ 0.00002% cổ phần của công ty.
Một công ty sẽ phát hành cổ phiếu để huy động tiền vì nhiều lý do kinh doanh khác nhau - phổ biến nhất trong số đó là việc mở rộng quy mô.
Khi bắt đầu gia nhập thị trường chứng khoán, họ thường phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng. Hay còn được biết đến là IPO. Vì đây là lần đầu tiên chúng được bán, do đó được gọi là “thị trường sơ cấp” của chứng khoán.
Khi cổ phiếu đã được bán lần đầu tiên, những người sở hữu cổ phiếu sẽ cần một nơi để bán lại chúng. Đây được gọi là “thị trường thứ cấp” của chứng khoán, nhưng nó được gọi một cách quen thuộc hơn là “thị trường chứng khoán”.
Phần lớn tất cả các cổ phiếu được niêm yết trên một sàn giao dịch chứng khoán. Trên thế giới, có rất nhiều sàn giao dịch, trong đó có 60 sàn giao dịch chứng khoán lớn. Bên cạnh đó top 16 thường được gọi là “Câu lạc bộ 1 nghìn tỷ đô la” vì vốn hóa thị trường của các cổ phiếu này rất lớn, chiếm đến 87%.
Mặc dù một cổ phiếu được niêm yết trên một sàn giao dịch, tuy nhiên, nó cũng có thể được mua từ một sàn giao dịch khác. Biên lai tiền gửi là cách thông minh mà các ngân hàng niêm yết cổ phiếu trên các sàn giao dịch khác với sàn giao dịch tại sàn của họ.
Vì lý do này, một người đam mê Honda Accord có trụ sở tại Cleveland có thể sử dụng một nhà môi giới để mua cổ phiếu của Honda Motor Company [ký hiệu: HMC] trên NYSE thông qua Biên lai lưu ký của Mỹ [ADR], mặc dù nó được niêm yết và chủ yếu giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán Tokyo.
Cách thị trường chứng khoán hoạt động
Về bản chất, cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán vẫn được giữ nguyên như khi nó xuất hiện. Sự khác biệt đến từ tự động hóa.
Kể từ khi hệ thống máy học hiện đại thực hiện, quản lý cho phần lớn hoạt động giao dịch. Các sàn giao dịch thực tế với hàng nghìn người luôn ngồi chờ chốt. Khớp lệnh mua bán dần biến mất.
Thay vào đó, là các ứng dụng, chương trình quản lý tự động, cho phép người dùng có thể theo dõi, thực hiện mua bán tại bất kỳ đâu.
Làm thế nào để thị trường chứng khoán hoạt động?
Thị trường chứng khoán hoạt động bằng cách cho phép người mua và người bán giao dịch cổ phiếu được niêm yết trên một sàn giao dịch cụ thể, chủ yếu là trực tuyến và thông qua các nhà môi giới được cấp phép.
Mặc dù một số sàn giao dịch chứng khoán trực tiếp như NYSE vẫn tồn tại, tuy nhiên hiện nay, hầu hết các thị trường đều hoạt động và giao dịch trực tuyến với sự hỗ trợ của máy tính.
Giờ thị trường chứng khoán
Giờ thị trường chứng khoán thay đổi tùy theo quốc gia. Giờ giao dịch thông thường của Sở giao dịch chứng khoán New York và Sở giao dịch chứng khoán Toronto là từ thứ Hai đến thứ sáu, 9:30 sáng đến 4:00 chiều.
Sở giao dịch chứng khoán London hoạt động từ 8:00 sáng đến 4:40 chiều. Tại Việt Nam, giờ giao dịch của 3 sàn chính [Upcom, HSX, HNX] thường từ 9h sáng đến 15h chiều, nghỉ trưa từ 11h30 - 13h00.
Giá của một cổ phiếu được xác định như thế nào?
Giống như bất kỳ thị trường tự do nào khác, thị trường chứng khoán hoạt động theo quy luật cung và cầu. Cung là số lượng một thứ gì đó có sẵn và nhu cầu là thứ mà người tiêu dùng muốn mua. Cầu dư thừa sẽ đẩy giá lên và cung dư thừa sẽ đẩy giá xuống.
Cách lựa chọn cổ phiếu
Không dễ để chọn một cổ phiếu phù hợp vì nó liên quan đến nhiều yếu tố như tốc độ tăng doanh thu, lịch sử giá, … Chúng ta luôn cố gắng chọn những cổ phiếu được định giá thấp nhưng có kỳ vọng tăng trưởng cao.
Nó cũng giống như khi bạn bước vào một cửa hàng và tìm thấy một bộ đồ tuyệt đẹp trị giá 1.000.000đ nhưng chỉ được bán với giá 200.000đ. Thông qua thị hiếu của thị trường, giá cổ phiếu sẽ được điều chỉnh dựa trên những thông tin liên quan đến công ty, ngành hoặc tình hình kinh tế.
Vì vậy, nếu bạn nắm và hiểu được sự tác động của những thông tin trên, bạn sẽ nắm được lợi thế.
Cần có hai bên để mua bán trên thị trường chứng khoán: người mua và người bán. Tại thời điểm bán hàng, người bán cố gắng bán được nhiều hàng nhất có thể trong khi đó người mua luôn hy vọng sẽ mua được hàng rẻ.
Người bán quyết định mức giá thấp nhất tuyệt đối mà họ chấp nhận để bán cổ phiếu và người mua sẽ đưa ra mức giá cao nhất mà họ chấp nhận để mua nó.
Số tiền giữa 2 con số này là chênh lệch giá trần – giá sàn. Đương nhiên, chênh lệch càng gần bằng 0, thì càng nhiều cổ phiếu được giao dịch, khi đó cổ phiếu đó được xem là có tính thanh khoản cao.
Sự tính toán khác nhau giữa người mua và người bán cũng như biến động của thị trường khiến việc đầu tư cổ phiếu trở thành một công việc kinh doanh khó khăn và chỉ có số ít nhà đầu tư thành công trên thị trường này.
Ưu điểm của việc đầu tư vào thị trường chứng khoán
Tùy thuộc vào nguồn tài liệu được tham khảo, bạn sẽ nghe thấy nhiều con số được trích dẫn về mức độ phát triển của thị trường chứng khoán trên cơ sở hàng năm.
Số liệu có thể sẽ khác nhau, nhưng tất cả chúng sẽ cho thấy rằng, trong thời gian dài, thị trường chứng khoán đã mang lại lợi nhuận rất tốt cho các nhà đầu tư.
Vì vậy, lợi thế lớn nhất của việc đầu tư vào thị trường chứng khoán là bạn có khả năng kiếm được tiền nếu thực hiện trong một thời gian đủ dài, đúng loại cổ phiếu. Con số lợi nhuận thường lớn hơn rất nhiều so với việc đầu tư vào các danh mục an toàn hơn như trái phiếu chính phủ có thu nhập cố định.
Một phép tính đơn giản, nếu đầu tư 100.000 đô la vào chứng khoán và để yên trong 30 năm, dựa trên tỷ suất lợi nhuận 9,5%, nó sẽ tăng lên khoảng 1,7 triệu đô la khi hết hạn.
Mặc dù vậy, hãy lưu ý rằng, mọi kết quả tốt đẹp trong quá khứ chỉ là dự đoán, không phản ánh chính xác tình hình hiệu suất ở tương lai. Dẫu cho bạn có tiềm năng kiếm tiền từ chứng khoán, bạn cũng có nguy cơ bị mất tiền tương đương.
Một lợi thế khác của đầu tư chứng khoán chính là vấn đề bù đắp rủi ro lạm phát. Trong 100 năm qua, lạm phát trung bình khoảng 3% mỗi năm. Điều này có nghĩa, nếu bạn có 100 nghìn đô la tiền mặt trong mười năm qua, thì bây giờ nó sẽ chỉ giống như 70 nghìn đô la ở thời điểm hiện tại, xét về sức mua.
Mặc dù lịch sử không phải là một chỉ báo về kết quả trong tương lai, nhưng đầu tư vào thị trường chứng khoán sẽ giúp bù đắp rủi ro này.
Đầu tư vào cổ phiếu có rủi ro khá cao. Thế nhưng, đó cũng là lý do tại sao cổ phiếu kiếm được nhiều tiền hơn các khoản đầu tư “an toàn” khác như trái phiếu chính phủ. Có một khái niệm được gọi là “phần bù rủi ro vốn cổ phần” [ERP].
Nó là tỷ suất sinh lợi vượt trội hơn “lãi suất phi rủi ro”, hoặc lãi suất hiện tại mà bạn có thể nhận được bằng cách bỏ tiền vào trái phiếu chính phủ phi rủi ro. Trong dài hạn, các nhà đầu tư sẽ mong đợi được lợi nhuận nhiều hơn khi chấp nhận rủi ro. Và họ chỉ chấp nhận đầu tư khi nhận được phần lợi nhuận tương xứng.
Để giảm thiểu rủi ro, có một giải pháp thay thế khá tốt là đa dạng hóa danh mục cổ phiếu đầu tư. Không chỉ 1-2 cổ phiếu, hãy tìm hiểu và mua khoảng hơn 10 cổ phiếu khác nhau.
Bằng cách đầu tư rộng rãi, theo lý thuyết, bạn sẽ nhận được kết quả thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh mẽ trong khi bảo vệ bản thân thoát khỏi rủi ro khi một cổ phiếu hoặc lĩnh vực cụ thể giảm mạnh.
Làm thế nào để tôi đầu tư vào thị trường chứng khoán?
Bạn có một số lựa chọn khi đầu tư vào thị trường chứng khoán. Các lựa chọn chính là môi giới trực tuyến, nhà môi giới chứng khoán, cố vấn tài chính hoặc quỹ đầu tư.
Môi giới trực tuyến
Cách dễ nhất, đơn giản nhất để mua cổ phiếu là thông qua môi giới chiết khấu trực tuyến. Tài khoản có thể được mở trong 10 phút nếu bạn cung cấp được đầy đủ thông tin. Các công ty môi giới chiết khấu thường tính phí cho mỗi cổ phiếu, quỹ tương hỗ hoặc ETF mà bạn giao dịch.
Hầu hết sẽ tính phí hoa hồng cố định trên mỗi giao dịch mua bán cổ phiếu nào, dù lớn hay nhỏ, thường dao động từ vài trăm nghìn đồng cho mỗi giao dịch. Tuy nhiên, ngày nay càng có nhiều nhà cung cấp dịch vụ miễn phí.
Cố vấn tài chính
Nếu bạn có một cố vấn tài chính, bạn có thể chọn thực hiện các giao dịch thông qua người đó. Thông thường, các cố vấn sẽ tính phí cố định cho bạn hoặc lấy một tỷ lệ nhỏ giá trị danh mục đầu tư hàng năm. Nếu bạn không có cố vấn tài chính, liên hệ đến những người có kinh nghiệm để được tư vấn.
Bằng kiến thức và chuyên môn, họ sẽ thường xuyên tạo ra các kế hoạch tài chính giúp cho bức tranh trở nên toàn diện. Điều này đặc biệt hữu ích cho những người có giá trị ròng cao hoặc tình hình thuế phức tạp.
Bạn có thể tìm kiếm các chuyên gia phù hợp thông qua ứng dụng ProNexus - nền tảng cho phép kết nối trực tiếp cố vấn tài chính với người dùng có nhu cầu. Mọi cố vấn trên ứng dụng đều được kiểm duyệt hồ sơ chất lượng chuyên môn, và bị ràng buộc bởi các tiêu chuẩn nghiêm ngặt bởi ProNexus.
Hiện nay, ứng dụng được phát hành trên cả Apple App Store và Google CH Play. Người dùng có thể tải xuống cho iOS và Android.
Quỹ đầu tư
Nói chung, các quỹ đầu tư sẽ tập hợp một rổ ETF đa dạng cho khách hàng của họ dựa trên mục tiêu đầu tư thay vì cổ phiếu riêng lẻ. Lợi thế của hình thức nào là chi phí thấp và danh mục đầu tư đa dạng có thể bao gồm nhiều loại cổ phiếu, trái phiếu và bất động sản khác nhau.
Bạn có thể đăng ký tài khoản với nhà cung cấp dịch vụ, mọi thủ tục đều được thực hiện trực tuyến và bạn có thể bắt đầu tham gia thị trường chứng khoán chỉ sau vài phút.
Tìm kiếm cố vấn tài chính tin cậy từ ProNexus
Khi gặp khó khăn trong tìm hiểu các vấn đề tài chính, hãy kết nối với một cố vấn tài chính tin cậy. Điều này giúp bạn nhìn thấy bức tranh toàn cảnh, đưa ra các quyết định đúng đắn về tiền bạc. Những cố vấn này có thể trải rộng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm đầu tư, bảo hiểm, vay nợ hay hưu trí, thừa kế, hôn nhân.
Hiện nay, khách hàng có thể đăng ký dịch tư vấn tài chính qua ứng dụng ProNexus - nền tảng kết nối cố vấn tài chính với người dùng có nhu cầu. Mọi cố vấn khi đăng ký trên ProNexus đều được lựa chọn theo những tiêu chí rõ ràng, cam kết chỉ hành động vì lợi ích tốt nhất của khách hàng.
Ứng dụng phát hành miễn phí trên nền tảng iOS và Android.