Dù đủ sức xưng đế nhưng Tào Tháo nhất quyết kiên trì không xưng đế? Rốt cuộc là vì lý do gì?
Không muốn gây ra hỗn loạn
Về vấn đề này, các nhà sử học có quan điểm khác nhau. Một số nhà sử học cho rằng có hai lý do chính khiến Tào Tháo không xưng đế. Khi đó, ông đã bị các hoàng tử như Tôn Quân, Lưu Bị ... hắt hủi vì sách lược "phò tá thiên tử để hiệu lệnh chư hầu". Nếu Hoàng đế Tây An của nhà Hán hoàn toàn bị bãi bỏ và Tào Tháo tự xưng làm hoàng đế, tất sẽ mang tiếng là phản tặc, dẫn đến lòng dân không phục. Tuy rằng lúc đó Tào Tháo đã khống chế toàn bộ phương bắc, nhưng khi xưng đế sẽ gây nội loạn cho nên đương nhiên không dám hấp tấp tự xưng Hoàng đế.
Vào cuối triều đại Đông Hán, nhà Hán suy bại, thiên hạ hỗn loạn. Tuy nhiên, triều cương luân thường lại vẫn tồn tại về mặt hình thức, các giá trị "trung, hiếu, nhân, nghĩa" trong văn hóa Nho giáo vẫn là giá trị tiêu chuẩn thời bấy giờ. Một khi Tào Tháo trở thành Hoàng đế, ông ta sẽ phải đối mặt với điều gì? Kẻ thù lớn nhất chắc chắn không phải là Tôn Quân và Lưu Bị ở phía nam, mà là nhóm người trên khắp thiên hạ với lòng trung thành, hiếu thảo, nhân từ, chính trực,… Tất cả điều này đều nói lên rằng Tào Tháo chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Nho giáo, không muốn trở thành tội nhân thiên cổ mà muốn làm một thánh nhân được lưu danh muôn đời.
Không nhận đủ sự hỗ trợ
Có người cho rằng sở dĩ Tào Tháo không lên ngôi hoàng đế là vì Tào Tháo vẫn chưa giành được sự ủng hộ của các quý tộc thời bấy giờ. Tào Tháo theo chủ nghĩa thực dụng, không coi trọng hư danh, việc này thể hiện trong việc dùng người của ông. Lúc bấy giờ Tào Tháo đã chủ trương nguyên tắc “trọng dụng người không phân biệt lý lịch, chỉ chọn người dựa vào tài năng”, điều này đã làm tổn hại rất nhiều đến quyền lợi của vương tôn quý tộc, và trực tiếp khiến Tào Tháo đứng về phía đối lập.
Đặc biệt là sau khi Tào Tháo giết chết Khổng Dung và Nễ Hành đã gây ra sự bất mãn mạnh mẽ trong giới quý tộc. Vì quý tộc là xu hướng chủ đạo của xã hội thời bấy giờ, càng gần đến đỉnh cao quyền lực, ông càng phải đối mặt với sự phản kháng lớn hơn. Một khi Tào Tháo phế truất Hoàng đế Tây An của nhà Hán và giành ngôi, ông sẽ nhận được bao nhiêu sự phản kháng từ tầng lớp quý tộc đã luôn theo sát ông trong nhiều năm.
Hơn nữa, Tào Tháo không muốn trở thành mục tiêu chỉ trích của công chúng vì những bài học nhãn tiền của Viên Thiệu. Viên Thiệu dù binh lực rất mạnh nhưng lại làm mất lòng thiên hạ, kết cục là thân bại danh liệt. Tào Tháo dù đang nắm trong tay đại quyền nhưng cũng phải cân nhắc nghiêm túc khi xưng đế.
Giữ hình ảnh, không muốn mang cái danh "loạn thần tặc tử"
Một số khác lại cho rằng lý do khiến Tào Tháo không muốn được phong làm hoàng đế một mặt là muốn duy trì hình ảnh một vị tướng trung thành, để có thể "lưu danh sử sách". Sau khi Tào Tháo được phong làm vua Ngụy, vào năm 210 sau Công nguyên, Hoàng đế Tây An nhà Hán từng phong cho Tào Tháo 100.000 dân số phong kiến Ngụy, nhưng Tào Tháo từ chối.
Nếu Tào Tháo phế bỏ ngôi vị Hoàng đế và xưng đế thì cũng tương đương với việc để lại hình ảnh một thừa tướng phản bội cho thiên hạ. Mặt khác, vào thời điểm đó, ông không có điều kiện để phế bỏ Hoàng đế nhà Hán. Mặc dù lúc đó ông ta đã làm chủ hơn một nửa thiên hạ, quyền kiểm soát của ông ta chỉ giới hạn ở phía bắc, và ở vùng đất rộng lớn ở phía nam, có nhà nước Ngô do Tôn Quân thành lập ở phía đông nam, và Lưu Bị ở phía tây nam.
Nếu Tào Tháo dám đánh liều xưng đế, ông sẽ trở thành mục tiêu công kích, giúp Lưu Bị và Tôn Quyền nắm được đằng đuôi, lấy cớ lãnh đạo anh hùng đi thảo phạt ông. Như vậy thì lợi thế chính trị "mượn danh thiên tử thống lĩnh chư hầu" của ông sẽ chấm dứt, sẽ phải mắc kẹt giữa chính trị và đạo đức, thậm chí có thể gây ra một vòng hỗn chiến mới.
Nói tóm lại, Tào Tháo đã xử lý rất khéo léo trong vấn đề có nên xưng đế hay không. Ông lấy danh nghĩa thừa tướng đi làm việc của một Hoàng đế. Về mặt hình thức vẫn duy trì được lễ giáo Nho gia, về mặt thực tế đã hiện thực hóa được dã tâm và tham vọng của mình, đồng thời khiến Lưu Bị và tôn Quyền không nắm được đằng chuôi. Hơn nữa lại tạo được điều kiện thuận lợi giúp con trai sau này xưng đế.
Theo Dương Huyền/Công lý & Xã hội
Sự kiện: Tam Quốc, Tin tức Trung Quốc, Bí ẩn lịch sử thế giới
Kỳ đầu tiên
Tôn Quyền càng về già càng mắc sai lầm.
So với những anh hùng thời Tam quốc như Tào Tháo, Lưu Bị, Tư Mã Ý hay Gia Cát Lượng, Tôn Quyền là người qua đời cuối cùng.
Người đời sau không khỏi thắc mắc, vậy quãng thời gian đó Tôn Quyền đã làm gì và vì sao lãnh thổ Đông Ngô không một lần nào mở rộng về phía Thục Hán hay Tào Ngụy, để Tôn Quyền thống nhất Trung Hoa.
Những sai lầm chồng chất
Năm 241, Tôn Quyền năm đó 61 tuổi, được tin Ngụy đế Tào Duệ qua đời, thái tử Tào Phương còn nhỏ, nội bộ Tào Ngụy bất đồng, liền phát động chiến dịch đánh Ngụy, theo Tam quốc chí của Trần Thọ - sử gia nhà Tây Tấn. Ông là tác giả bộ chính sử về thời Tam quốc.
Tuy nhiên ông không nghe theo lời viên quan Ân Trát, liên minh với Thục để giáp công Ngụy từ bốn mặt, nên kết quả là chiến dịch thất bại nhanh chóng.
Năm 241, thái tử Tôn Đăng qua đời ở tuổi 33. Trước khi chết, thái tử có làm một tờ di biểu bày tỏ nỗi lòng và khuyên ngăn Tôn Quyền về những việc làm sai trái.
Ngôi vị thái tử để trống khiến những tranh cãi trong triều không ngừng nổi lên. Tôn Quyền khi đó ngày càng chán nản và suy kiệt.
Tôn Quyền qua đời khiến nhà Đông Ngô nhanh chóng sụp đổ.
Năm 242, ông lập con trai thứ ba là Tôn Hòa, làm thái tử. Tuy nhiên, ông cũng yêu thương một người con trai khác là Tôn Bá, cho phép Tôn Bá được hưởng đãi ngộ ngang với thái tử.
Điều này dẫn đến cuộc đấu đá, cạnh tranh quyền lực ngầm giữa hai anh em họ Tôn. Tôn Bá bắt đầu có những hành động mưu đoạt quyền của Tôn Hòa.
Tôn Quyền ban đầu ngăn cản cả Tôn Hòa và Tôn Bá xây dựng quyền lực, nhưng không thể ngăn được tham vọng của Tôn Bá. Khi Lục Tốn cố gắng để bảo vệ Tôn Hòa, Tôn Bá bèn vu cáo bằng những tội lỗi không có thật, khiến Tôn Quyền hết sức giận gữ Lục Tốn, cuối cùng công thần này đau buồn mà chết.
Năm 250, vì chán nản việc Tôn Bá luôn tìm cớ hãm hại Tôn Hòa, Tôn Quyền đã có một hành động hết sức khó hiểu. Ông buộc Tôn Bá phải tự sát và phế truất luôn Tôn Hòa dù Tôn Hòa luôn khẳng định mình không có lỗi gì.
Tôn Quyền sau đó bèn lập ấu tử mới 8 tuổi - Tôn Lượng, làm thái tử. Bất cứ ai phản đối quyết định này đều phải chết, dù đó là hoàng thân quốc thích.
Tam quốc chí của Trần Thọ chép, năm 251, Tôn Quyền khi đó 69 tuổi, ở thời điểm gần đất xa trời, ông lại muốn hạ chiếu lập hoàng hậu. Người được chọn là mẫu thân của Tôn Lượng, phu nhân Phan Thục.
Tôn Quyền trước đây có nhiều vợ nhưng chỉ truy phong hoàng hậu một lần duy nhất khi phu nhân qua đời. Tôn Quyền sau đó lại muốn gọi con trai Tôn Hòa trở về nhưng lại bị phe phái ủng hộ Tôn Lượng can ngăn nên đành thôi.
Cùng năm đó, khi Tôn Quyền lâm bệnh hấp hối, Phan hoàng hậu bị nô tì hại chết. Nhiều sử gia Trung Hoa sau này tin rằng, vụ giết hại này do thế lực triều thần ở Đông Ngô gây ra, vì họ sợ Phan hoàng hậu sẽ nắm lấy quyền lực khi Tôn Quyền qua đời, dưới danh nghĩa thái tử còn nhỏ tuổi.
Ngày 21.5.252, Tôn Quyền qua đời, thọ 71 tuổi. Thái tử Tôn Lượng nối ngôi. Thời kỳ Đông Ngô suy tàn cuối cùng cũng chính thức bắt đầu từ đây.
Lý do Tôn Quyền không thể thống nhất thiên hạ
Theo các sử gia Trung Hoa hiện đại, việc Tôn Quyền không thể hoàn thành đại nghiệp, không chỉ là do Tào Tháo hay Lưu Bị, mà còn có những nguyên nhân chủ quan khác.
Thứ nhất, Tào Ngụy và Thục Hán sau thời Tào Tháo-Lưu Bị vẫn là một thế lực đáng gờm. Tôn Quyền đã không nhìn xa trông rộng để chuẩn bị binh lực từ trước, nên khi thấy Tào Ngụy gặp biến động, Tôn Quyền xua binh tấn công nhưng cũng thất bại trở về.
Thứ hai, so với Tào Ngụy, sức mạnh của Đông Ngô có phần yếu thế hơn. Khi Tôn Quyền xưng đế, những công thần Chu Du, Lữ Mông, Trình Phổ đều lần lượt qua đời.
Tôn Quyền đã có nhiều cơ hội, nhưng không thể thống nhất thiên hạ thời Tam quốc.
Hơn nữa, sự kiềm chế của các thế lực ở Giang Đông cũng khiến Đông Ngô miễn cưỡng thủ thế tự vệ, thiếu chí tiến thủ.
Ở thời Tam Quốc, trung tâm chính trị của Trung Hoa vẫn ở Lạc Dương, còn khu lưu vực Trường Giang của Đông Ngô chưa có tầm ảnh hưởng sâu rộng.
Những mặt hạn chế này khiến thực lực của Đông Ngô ngày càng suy giảm, cuối cùng mất hoàn toàn khả năng tranh đoạt thiên hạ.
Thứ ba, Tôn Quyền đã chứng minh năng lực của mình suốt một giai đoạn dài ở thời Tam quốc. Nhưng càng về sau, Tôn Quyền càng để lộ ra những nhược điểm khi phải tự mình xuất quân ra trận.
Quân đội Đông Ngô sau này vì lệ cha truyền con nối mà binh mã không có chí hướng chung, quyền lực chia về các gia tộc. Đó là lý do những lần chinh phạt của Tôn Quyền sau này đều thất bại bởi tay Tư Mã Ý.
Thứ tư, nhiều công thần như Lỗ Túc khi còn sống đã nhắc đi nhắc lại chuyện phải liên minh với Thục để làm nghiệp lớn, nhưng Tôn Quyền không bao giờ yên lòng.
Ông nửa muốn liên minh, nửa muốn đánh Thục dẫn đến hai thế lực dù liên minh vẫn không khỏi đề phòng lẫn nhau. Điều này giúp cả Tào Ngụy và Thục Hán một mặt vừa tìm cách ổn định nội bộ, mặt khác lại chưa bao giờ lơi lỏng cảnh giác với Đông Ngô.
Đó là lý do Tôn Quyền không có cách nào định đoạt thiên hạ, dù là người sống thọ nhất thời Tam quốc [qua đời sau Tư Mã Ý].
________________________
Anh trai sớm qua đời là cơ hội "ngàn năm có một" để Tôn Quyền trở thành bá chủ Giang Đông. Liệu có uẩn khúc gì đằng sau câu chuyện này, mời độc giả đón đọc bài dài kỳ tới.
Kỳ đầu tiên