Với bộ lông màu hồng của họ, cổ giống như thiên nga thanh lịch và mỏ cong ấn tượng, chim hồng hạc chắc chắn là một số loài chim dễ nhận biết nhất của châu Phi. Có sáu loài khác nhau của flamingo trên toàn cầu, và hai loài khác nhau ở châu Phi - flamingo ít hơn, và flamingo lớn hơn. Cả hai loài châu Phi khác nhau khá nhiều về màu sắc từ fuschia sáng đến gần như trắng, tùy thuộc vào mức độ vi khuẩn và beta-carotene trong chế độ ăn của chúng.
Tuy nhiên, một tính năng đặc biệt không bao giờ thay đổi - và đó là xu hướng của flamingo đứng trên một chân.
Nhiều lý thuyết khác nhau
Trong những năm qua, các nhà khoa học và giáo dân đã đưa ra nhiều lý thuyết với hy vọng giải thích hành vi kỳ lạ này. Một số giả thuyết cho rằng hành động cân bằng của chim hồng hạc giúp họ giảm căng cơ và mệt mỏi, bằng cách cho phép một chân để nghỉ ngơi trong khi người kia mang gánh nặng đầy đủ của trọng lượng của chim. Những người khác nghĩ rằng có lẽ chỉ có một chân trên mặt đất có nghĩa là các flamingo sẽ có thể cất cánh nhanh hơn, do đó cho phép nó dễ dàng tránh những kẻ săn mồi tiềm năng.
Trong năm 2010, một nhóm các nhà khoa học từ New Zealand đưa ra lý thuyết đứng trên một chân là một triệu chứng buồn ngủ. Họ đề xuất rằng chim hồng hạc [như cá heo] có thể cho phép một nửa bộ não của họ ngủ, trong khi sử dụng một nửa khác để ý thức giữ một mắt ra cho kẻ thù và duy trì vị trí thẳng đứng của họ.
Nếu đúng như vậy, chim hồng hạc có thể bị vô thức kéo một chân lên như thể để nghỉ ngơi trên mặt đất trong khi nửa não tương ứng ngủ.
Một phương pháp giữ ấm
Tuy nhiên, lý thuyết được chấp nhận rộng rãi nhất là một trong những nghiên cứu mở rộng được thực hiện bởi các nhà tâm lý học so sánh Matthew Anderson và Sarah Williams.
Hai nhà khoa học từ Đại học Saint Joseph ở Philadelphia đã dành vài tháng để nghiên cứu những con chim hồng hạc bị giam cầm, và trong quá trình khám phá ra rằng phải mất nhiều thời gian hơn cho một con chim cánh cụt để cất cánh hơn một con chim trên hai chân. Trong năm 2009, họ đã công bố kết luận của họ - rằng một chân [hoặc unipedal] đứng có liên quan đến bảo tồn nhiệt.
Chim hồng hạc là những con chim lội nước chiếm phần lớn cuộc đời của họ ít nhất là một phần đắm mình trong nước. Họ là những người cung cấp bộ lọc, sử dụng các mỏ giống như rây của họ để lướt qua sàn đầm phá cho tôm và tảo biển. Ngay cả ở vùng khí hậu nhiệt đới, lối sống dưới nước này cho thấy những con chim bị mất nhiệt lớn. Do đó, để giảm thiểu yếu tố ớn lạnh của việc giữ chân trong nước, các loài chim đã học cách cân bằng trên một chân tại một thời điểm. Lý thuyết của Anderson và Williams được hỗ trợ bởi thực tế rằng chim hồng hạc trên đất khô có xu hướng đứng trên hai chân, đặt một chân nghỉ ngơi cho thời gian của họ trong nước.
Nghệ thuật đứng một chân
Bất kể động cơ của flamingo có thể là gì, nó là điều không thể chối cãi mà đứng trên một chân là một tài năng. Những con chim có thể duy trì hành động cân bằng này trong nhiều giờ tại một thời điểm, ngay cả trong điều kiện đặc biệt gió.
Ban đầu, nhiều nhà khoa học tin rằng những con chim ủng hộ một chân trên chân kia, theo cùng một cách mà một người là đúng hay thuận tay trái. Nhưng Anderson và Williams nhận thấy rằng những con chim không có sở thích, thường xen kẽ chân đứng của chúng. Quan sát này cũng hỗ trợ lý thuyết của họ, vì nó sẽ gợi ý rằng những con chim trao đổi chân để ngăn chặn một trong hai từ trở nên quá lạnh.
Nơi để xem chim hồng hạc hoang dã
Cho dù họ đang đứng trên một chân, hai chân hoặc bị bắt giữa chuyến bay, nhìn thấy chim hồng hạc trong tự nhiên là một cảnh tượng không thể bỏ qua. Chúng ấn tượng nhất với số lượng lớn, và nơi tốt nhất để xem chúng trong hàng ngàn là Thung lũng Rift của Kenya. Đặc biệt, Hồ Bogoria và Hồ Nukuru là hai trong số các khu vực sinh sản nổi tiếng nhất thế giới. Ở những nơi khác, các chảo muối của Vịnh Walvis ở Namibia hỗ trợ những đàn chim lớn của cả chim hồng hạc nhỏ hơn và lớn hơn; cũng như Hồ Chrissie ở Nam Phi và Hồ Manyara ở Tanzania.
Bài viết này đã được cập nhật và viết lại một phần bởi Jessica Macdonald vào ngày 20 tháng 10 năm 2016.
| Bầy hồng hạc ngoài tự nhiên - Ảnh: Andrew Crowley / The Telegraph |
Trước đây đã có rất nhiều kiến giải về chuyện "đứng một chân", dù vậy vẫn chưa có cơ sở nào thực sự thuyết phục.
Có giả thuyết cho rằng cách đứng một chân giúp hồng hạc bảo vệ thân nhiệt do khi đứng trong ao, hồ nếu đặt cả 2 chân xuống nước sẽ khiến cơ thể mất nhiệt nhiều hơn.
Tuy nhiên đến lúc này, giới khoa học tin rằng đã câu trả lời thỏa đáng.
Theo báo Telegraph, mới đây các nhà nghiên cứu đã đăng tải báo cáo trên tạp chí sinh học Royal Society, theo đó giải thích chim hồng hạc đứng bằng một chân vì như thế "ít cần dùng sức hơn" so với việc sử dụng cả hai chân.
Trong nghiên cứu của mình, giáo sư Young Hui Chang của Viện kỹ thuật Georgia và Lena H Ting của Đại học Emory đã thực hiện một loạt thí nghiệm trên các xác chim hồng hạc và đã phát hiện thấy chúng đứng dễ dàng bằng một chân hơn so với hai chân.
“Chúng tôi đã tái hiện lại dựa trên các xác hồng hạc, và nhận thấy các xác hồng hạc không thể trụ vững trong tư thế đứng bằng cả hai chân, dẫn đến giả thuyết chúng cần sử dụng nhiều sức hơn để giữ thăng bằng trong tư thế này".
Và vì thế hai nhà nghiên cứu dần đi đến kết luận rằng chim hồng hạc có thể phân bổ trọng lượng cân bằng hơn khi “đứng trong tư thế một chân”.
HOÀNG NAM
Chúng ăn với tư thế đầu lộn ngược, ngủ thì để đầu vắt ra sau lưng và thường đứng một chân để nghỉ ngơi.
Việc đứng bằng một chân đã khiến các nhà nghiên cứu bối rối trong nhiều năm. Một giả thuyết cho rằng hồng hạc đứng như vậy sẽ giúp giảm mỏi cơ, cho phép loài này di chuyển nhanh hơn khi bị kẻ thù đe dọa.
Một giả thuyết khác thì cho rằng đứng một chân như vậy sẽ giúp duy trì nhiệt độ cơ thể vì chim mất rất nhiều nhiều qua chân. Việc co một chân lên gần cơ thể sẽ giúp chúng ấm hơn.
Đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn tiếp tục tìm hiểu nguyên nhân thực sự khiến hồng hạc đứng một chân mãi mà không mỏi. Ảnh minh họa: Tipsmake
-
Tỷ phú Jeff Bezos 'có hành động lạ' trị giá 2 tỷ USD: Vẫn thua Elon Musk!
-
Lần đầu tiên trong lịch sử lõi sao Hỏa được 'nhìn thấu': Nhà khoa học phải 'tự sửa sai'!
Tuy nhiên, khi quan sát một đàn hồng hạc để kiểm chứng 2 giả thuyết trên, các nhà nghiên cứu thấy đều không chính xác. Ở giả thuyết đầu tiên, họ thấy hồng hạc di chuyển nhanh hơn khi đứng bằng cả 2 chân.
Còn ở giả thuyết thứ hai, hồng hạc thường được tìm thấy ở các vùng khí hậu nhiệt đới ấm hơn, chẳng hạn như ở Châu Phi , Nam Mỹ và Caribê , vì vậy nhu cầu điều chỉnh nhiệt độ cơ thể của chúng có vẻ không cần thiết.
Còn một giả thuyết nữa cho rằng hồng hạc cũng như cá voi và cá heo, về cơ bản có thể tắt một nửa não bộ khi ngủ. Đứng bằng một chân là phản xạ tự nhiên để giúp chúng giữ thăng bằng, không bị ngã. Các nhà côn trùng học thừa nhận rằng đến nay vẫn chưa có giả thuyết nào xác nhận một cách chắn chắn về lý do hồng hạc đứng bằng một chân.
Dân làng tìm thấy lưỡi dao han gỉ bên sông, định vứt đi thì chuyên gia đã can: Nó có thể thay đổi lịch sử đấy!
Tại sao hồng hạc lại đứng bằng một chân, ăn với đầu lộn ngược, lông lại màu hồng?
Chim hồng hạc là một loài chim không chỉ đẹp, được xem là linh vật trong nhiều nền văn hóa mà chúng còn là một loài chim bí ẩn, độc đáo khi thường đứng bằng 1 chân kể cả khi ngủ, ăn với cái đầu lộn ngược và bộ lông màu hồng. Anh em có biết tại sao chúng lại có những hành vi kỳ lạ như vậy không?
Đây là một bí ẩn thú vị và đến nay đã có nhiều lời giải thích. Một giả thuyết được đưa ra đó là việc đứng bằng một chân giúp chim hồng hạc giảm mỏi cơ và … đơn giản là dễ hơn. Nhà động vật học Paul Rose tại đại học Exeter giải thích rằng: "Về cơ bản đây là một hành động giúp tiết kiệm năng lượng. Và tin hay không tùy bạn, chim hồng hạt lại có thể đứng một chân cân bằng lâu hơn so với dùng 2 chân." Điều này là do các dây chằng và gân ở chân của chim hồng hạc có cơ chế khóa giữ vị trí. "Nếu bạn là một con chim hồng hạc, bạn sẽ muốn ngủ trên một chân bởi bạn chỉ cần kích hoạt cơ chế khóa khớp này và để như vậy đi ngủ. Ngủ trên 2 chân đồng nghĩa bạn sẽ cần phải liên tục duy trì cân bằng."
Lý giải tương tự cũng đã được 2 nhà nghiên cứu Young-Hui Chang và Lena H.Ting đưa ra trong một nghiên cứu có tựa đề: "Bằng chứng cơ học cho thấy chim hồng hạc có thể nâng đỡ cơ thể bằng một chân với rất ít cơ cần để hoạt động" được công bố trên The Royal Society. Qua những video ghi lại 8 con chim hồng hạc trưởng thành tại sở thú Atlanta, họ phát hiện ra rằng những con hồng hạc không chỉ dễ đi vào giấc ngủ hơn khi đang đứng bằng một chân mà khi hồng hạc nghỉ ngơi hay buồn ngủ, chúng cũng ít lắc lư hơn khi đứng bằng một chân so với khi đang thức và đứng trên 2 chân. Điều này gợi ý rằng khớp chân của chim hồng hạc có một vị trí "khóa để nghỉ" nhằm đảm bảo giữ vị trí của khớp khi chim hồng hạc đang đứng trên một chân.
Để củng cố cho giả thuyết này, các nhà nghiên cứu đã chứng minh chim hồng học sử dụng ít cơ khi đứng bằng một chân bằng cách … sử dụng những con chim hồng hạc đã chết và cho những con chim này thử cân bằng bằng một chân. 2 con chim hồng hạc đã chết tại vườn thú Birmingham đã được sử dụng cho nghiên cứu này và ngạc nhiên chưa … khi các nhà nghiên cứu đặt con chim đứng thẳng, đúng tư thế bằng một chân thì chúng vẫn có thể đứng vững dù đã chết. Khi đứng bằng một chân, chim hồng hạc sẽ đặt toàn bộ trọng lượng cơ thể lên một bên nhưng tại sao chúng có thể làm điều này khi không cần dùng cơ để duy trì cân bằng? Điều gì khiến những con chim hồng hạc phát triển cơ chế "khóa khớp"?
Có nhiều giả thuyết được đưa ra như việc đứng bằng một chân là hành động giúp chim hồng hạc điều tiết nhiệt độ cơ thể. Nhà nghiên cứu hành vi động vật Matthew Anderson từng nói trong một nghiên cứu vào năm 2009 của ông rằng chim hồng hạc bắt đầu đứng bằng một chân khi thời tiết trở lạnh. Dù vậy, giả thuyết này không được ủng hộ rộng rãi bởi chim hồng hạc thường sống tại những vùng khí hậu nhiệt đới ấm, chẳng hạn như châu Phi, Nam Mỹ và Caribbean. Vì vậy nhu cầu điều tiết nhiệt độ cơ thể hầu như không cần thiết. Tuy nhiên, do dành phần lớn thời gian sống ở các vùng nước và hồ cạn, thân nhiệt của chim hồng hạc có thể giảm nhanh nên chúng sẽ có nhu cầu điều tiết nhiệt độ. Một giả thuyết khác là chim hồng hạc về cơ bản sẽ tắt một bên não khi chúng ngủ, tương tự như cá heo hay cá voi. Việc đứng bằng một chân là phản ứng tự nhiên giúp chúng duy trì sự cân bằng.
Thực tế hồng hạc là loài ăn lọc. Khi ăn, hồng hạc dùng chân khuấy đáy nước, sau đó chúng nhúng đầu hẳn xuống nước hoặc nghiêng mỏ trên mặt nước, hút nước vào miệng, ngậm miệng lại và dùng lưỡi để ép nước qua những khe hở giống như răng lược trên mỏ để nước thoát ra và giữ lại thức ăn và nuốt chửng. Do phải sử dụng mỏ theo cách lộn ngược như vậy nên mỏ của chim hồng hạc đã tiến hóa để thích ứng với điều này. Phần mỏ trên của hồng hạc có các chức năng tương tự mỏ dưới của hầu hết các loài chim và ngược lại. Hồng hạc cũng là 1 trong số ít những loài động vật có thể cử động hàm trên khi ăn.
Chim hồng hạc non có bộ lông màu xám/trắng và chỉ chuyển sang hồng do chế độ ăn đặc biệt gồm tôm sống ở vùng nước có độ mặn cao và tảo xanh lam - loại thức ăn độc hại đối với các loài động vật khác. Cũng theo nhà động vật học Paul Rose tại đại học Exeter: "Hồng hạc thường sống tại những vùng đầm lầy hẻo lánh, tương đối xa xôi, những hồ nước có độ kiềm cao đến mức có thể lóc da thịt con người khỏi xương. Tuy nhiên, những vùng nước này lại chứa nguồn thực phẩm dồi dào như động vật giáp xác, vi khâunr lam và tảo cát nâu. Tất cả đều nguy hiểm cho nhiều loài động vật khác bởi chúng chứa các hóa chất độc hại gọi là carotenoid." Hồng hạc có thể tiêu hóa được thức ăn độc hại mà không bị bệnh là do cơ chế trao đổi chất độc đáo của chúng. Chúng có thể xử lý hóa chất độc hại trong gan, phân rã thành các thành phần chức năng và sắc tố. Chính những sắc tố này làm ố bộ lông trắng xám của hồng hạc, chuyển sang màu hồng hay màu hồng cam. Chưa hết, cả da, màng nhầy, lòng đỏ trứng chim và thậm chí là mỡ của chim hồng hạc cũng có màu hồng hay hồng cam.
Điều thú vị là dù bộ lông của chim hồng hạc là kết quả của chế độ ăn uống nhưng màu sắc của chúng cũng đóng vai trò đặc biệt trong mùa giao phối. Rose nói: "Là một con hồng hạc, lông bạn càng hồng chứng tỏ bạn càng khỏe mạnh và có phẩm chất tốt hơn - đó là sự phản ánh trực tiếp về khả năng kiếm ăn của bạn."
Theo: ScienceFocus [1]; [2]; Discovery; Britannica; NatGeo; The Washington Post