– Ôn tập văn nghị luận lớp 7. 1. Đọc lại các bài văn nghị luận đã học [Bài 20, 21, 23, 24], tổng kết từng bài theo các nội dung sau: – Đề tài nghị luận là gì? – Luận điểm chính của bài văn là gì? – Tác giả đã sử dụng phương pháp luận nào?
1. Đọc lại các bài văn nghị luận đã học [Bài 20, 21, 23, 24], tổng kết từng bài theo các nội dung sau: – Đề tài nghị luận là gì? – Luận điểm chính của bài văn là gì? – Tác giả đã sử dụng phương pháp luận nào?
Gợi ý: Đọc lại các bài văn, dựa vào phần Kết quả cần đạt và phần Ghi nhớ của mỗi bài để điền vào bảng. Có thể tham khảo mẫu bảng sau:
|
Số TT |
Tên bài | Tác giả | Đề tài nghị luận | Luận điểm chính | Phương pháp lập luận [Kiểu bài] |
|
1 |
Tinh thần yêu nước của nhân dân ta | Hồ Chí Minh | Tinh thần yêu nước của nhân dân Việt Nam | Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của dân tộc ta. | Chứng minh |
|
2 |
Sự giàu đẹp của tiếng Việt | Đặng Thai Mai | Sự giàu đẹp của tiếng Việt | Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. |
Chứng minh [kết hợp với giải thích] |
|
3 |
Đức tính giản dị của Bác Hồ | Phạm Văn Đồng | Đức tính giản dị của Bác Hồ | Ở mọi phương diện, Bác Hồ đều giản dị. Sự giản dị hoà hợp với đời sống tinh thần phong phú, với tư tưởng và tình cảm cao đẹp. |
Chứng minh [kết hợp với giải thích, bình luận] |
|
4 |
ý nghĩa văn chương | Hoài Thanh | Nguồn gốc, nhiệm vụ, công dụng của văn chương trong lịch sử nhân loại | Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha; văn chương là hình ảnh của sự sống đa dạng; văn chương sáng tạo ra sự sống, gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm sẵn có; cho nên: không thể thiếu văn chương trong đời sống tinh thần của nhân loại. |
Giải thích [kết hợp với bình luận] |
2. Điền những thông tin cần thiết vào bảng sau:
|
Số TT |
Tên bài |
Tác giả |
Những nét chính về nghệ thuật |
|
1 |
Tinh thần yêu nước của nhân dân ta | Hồ Chí Minh | Mẫu mực về lập luận, bố cục và cách dẫn chứng |
|
2 |
Sự giàu đẹp của tiếng Việt | Đặng Thai Mai | … |
|
3 |
Đức tính giản dị của Bác Hồ | Phạm Văn Đồng | … |
|
4 |
Ý nghĩa văn chương | Hoài Thanh | … |
3. a] Cho các yếu tố sau đây:
– Cốt truyện
– Nhân vật
– Người kể chuyện
– Luận điểm
– Luận cứ
– Vần, nhịp
Với hiểu biết về thể truyện, kí [loại hình tự sự] và thơ trữ tình, tuỳ bút [loại hình trữ tình], hãy lựa chọn các yếu tố trên và điền vào bảng sau:
|
Thể loại |
Yếu tố |
|
Truyện |
|
|
Kí |
|
|
Thơ tự sự |
|
|
Thơ trữ tình |
|
|
Tuỳ bút Quảng cáo |
|
|
Nghị luận |
Gợi ý: Các yếu tố liệt kê ở trên là những yếu tố thể hiện đặc trưng của mỗi thể loại. Trên thực tế văn bản cụ thể, các yếu tố có sự kết hợp, hoà nhập vào nhau. Cho nên, một mặt, không nên máy móc khi xác định các yếu tố của văn bản cụ thể; mặt khác, cần nắm chắc những yếu tố đặc trưng của từng thể loại để nhận diện được đặc thù thẩm mĩ, đặc trưng về phương thức biểu đạt của mỗi văn bản thuộc những thể loại khác nhau.
|
Thể loại |
Yếu tố |
|||||
|
Cốt truyện |
Nhân vật |
Người kể chuyện |
Luận điểm |
Luận cứ |
Vần, nhịp |
|
| Truyện |
+ |
+ |
+ |
|||
| Kí |
+ |
+ |
||||
| Thơ tự sự |
+ |
+ |
+ |
+ |
||
| Thơ trữ tình |
+ |
+ |
||||
| Tuỳ bút |
+ |
+ |
+ |
|||
| Nghị luận |
+ |
+ |
b] Như vậy, giữa văn nghị luận và các thể loại tự sự, trữ tình có sự khác nhau căn bản nào?
Gợi ý:
– Trong văn thuộc các thể loại tự sự, trữ tình có sử dụng luận điểm, luận cứ, lập luận không?
– Trong văn nghị luận có sử dụng miêu tả, kể chuyện, biểu cảm không?
Đặc điểm nổi bật của văn nghị luận là việc sử dụng các yếu tố luận điểm, luận cứ để lập luận. Tuy nhiên, trong văn nghị luận người ta có thể sử dụng miêu tả, kể chuyện, biểu cảm để làm tăng sức thuyết phục.
c] Các câu tục ngữ trong Bài 18, 19 là nghị luận, tự sự hay trữ tình?
Gợi ý: Căn cứ vào đặc trưng của từng loại văn để nhận diện đặc điểm của các câu tục ngữ về phương thức biểu đạt. Nếu cho rằng các câu tục ngữ này là một loại văn bản nghị luận thì phải chứng minh được rằng chúng mang những đặc điểm cơ bản của văn nghị luận.
Bạn đang xem: Đặc điểm của văn bản nghị luận – Ngữ văn 7
Qua bài soạn Đặc điểm của văn nghị luận giúp các em nắm rõ hơn về những đặc điểm trong văn nghị luận, hiểu được một bài văn nghị luận cần có luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong bài văn nghị luận. Giúp các em hiểu và làm bài văn nghị luận tốt hơn.
a. Luận điểm
Đọc lại văn bản Chống nạn thất học [bài 18] và cho biết: Luận điểm chính của bài viết là gì? Luận điểm đó được nêu ra dưới dạng nào và cụ thể hóa thành những câu văn như thế nào? Luận điểm đóng vai trò gì trong bài nghị luận? Muốn có sức thuyết phục thì luận điểm phải đạt yêu cầu gì?
- Luận điểm chính trong văn bản Chống nạn thất học được thể hiện trong nhan đề của bài văn là chống nạn thất học.
- Luận điểm đó được cụ thế hóa trong các câu văn:
- “Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này là nâng cao dân trí”.
- “Mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà, và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ Quốc ngữ”.
→ Như vậy, từ việc chỉ ra các luận điểm trên, ta thấy luận điểm là linh hồn của bài viết, nó thống nhất các đoạn văn thành một khôi. Do đó, đê thuyết phục được người đọc, người nghe thì luận điểm phải đúng đắn, chân thực, đáp ứng được nhu cầu thực tế.
Em hãy chỉ ra những luận cứ trong văn bản Chống nạn thất học và cho biết những luận cứ ấy đóng vai trò gì? Muốn thuyết phục thì luận cứ phải đạt yêu cầu gì?
Luận cứ trong văn bản Chống nạn thất học như sau:
- Luận cứ 1:
- Lí lẽ: Thực dân Pháp thi hành chính sách ngu dân, chúng hạn chế mở trường học, chúng không muốn dân ta biết chữ để lừa dối dân ta và bóc lột dân ta.
- Dẫn chứng: Số người dân Việt Nam thất học so với số’ người trong nước là 95%.
- Luận cứ 2:
- Lí lẽ:
- Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này là nâng cao dân trí.
- Mọi người phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình…
- Những người đả biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ, hãy góp sức vào bình dân học vụ.
- Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học đi.
- Phụ nữ lại càng cần phải học.
- Dẫn chứng: Vợ chưa biết thì chồng bảo, em chưa biết thì anh bảo, cha mẹ không biết thì con bảo; người ăn, người làm không biết thì chủ bảo…
- Lí lẽ:
→ Từ đây, ta có thể khẳng định: Luận cứ đóng vai trò làm cơ sở cho luận điểm nêu ra trong bài. Để bài viết và luận điểm có sức thuyết phục, hệ thống luận cứ phải chân thật, đúng đắn, tiêu biểu.
c. Lập luận
Hãy chĩ ra trình tự lập luận của văn bản Chống nạn thất học và cho biết lập luận như vậy tuân theo thứ tự nào và có ưư điểm gì?
- Trình tự lập luận của văn bản Chống nạn thất học khá chặt chẽ, hợp lí và có sức thuyết phục vì các lí lẽ và dẫn chứng được sắp xếp tuân theo thứ tự thời gian, giới tính, giai cấp rất hợp lí, làm cơ sở vững chắc cho từng luận điểm.
- Đầu tiên tác giả nêu ra lí do vì sao phải chống nạn thất học. Tiếp theo tác giả khẳng định vai trò của việc nâng cao dân trí, vai trò của việc biết chữ quốc ngữ; cuối cùng tác giả mới đưa ra biện pháp cụ thể để chống nạn thất học.
1.2. Ghi nhớ
- Mỗi bài văn nghị luận đều phải có luận điểm, luận cứ và lập luận. Trong một bài văn có thể có nhiều luận điểm chính và các luận điểm phụ.
- Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của bài văn được nêu ra dưới hình thức câu khẳng định, hay câuphur định, được diễn đạt sáng tỏ, dễ hiểu, nhất quán. Luận điểm là linh hồn của bài viết, nó thống nhất các đoạn văn thành một khối. Luận điểm phải đúng đắn, chân thật, đáp ứng nhu cầu thực tế thì mới có sức thuyết phục.
- Lập cứ là lí lẽ, dẫn chứng đưa ra làm cơ sở cho luận điểm. Luận cứ phải chân thật, đúng đắn, tiêu biểu thì mơi khiến cho luận điểm có sức thuyết phục.
- Lập luận là cách nêu luận cứ để dẫn đến luận điểm. Lập luận phải chặt chẽ, hợp lí thì bài văn mới có sức thuyêt phục.
Để nắm rõ hơn về những đặc điểm trong văn nghị luận, các em có thể tham khảo bài soạn Đặc điểm của văn bản nghị luận.
Tục ngữ về con người và xã hội – Ngữ văn 7
Rút gọn câu – Ngữ văn 7
Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận – Ngữ văn 7
Đăng bởi: Blog LuatTreEm
Chuyên mục: Giáo dục, Lớp 7