Trong lý luận và chiêu thức thể dục Thể thao, tố chất thể lực [ tố chất hoạt động ] là những đặc thù, mặt, phần tương đối riêng không liên quan gì đến nhau trong thể lực của con người và thường được chia thành năm loại cơ bản : Sức mạnh, sức nhanh, sức bền, năng lực phối hợp động tác và độ dẻo .
Do các hoạt động, nghề nghiệp, các môn Thể thao ngày càng phức tạp, đa dạng và tinh vi nên cấu trúc và yêu cầu về thể lực cũng rất khác nhau. Dưới đây chúng tôi chỉ trình bầy những cơ sở chung ban đầu về các khái niệm, nhiệm vụ và các phương tiện rèn luyện sức mạnh.
I. Cac phương phap giao dục sức mạnh
1. Khai niệm sức mạnh: Là khả năng con người sinh ra lực cơ học bằng sức mạnh cơ bắp, nói cách khác, sức mạnh của con người là khả năng khắc phục lực đối kháng bên ngoài hoặc đề kháng lại nó bằng sự nỗ lực của cơ bắp.
2. Nhiệm vụ và phương tiện rèn luyện sức mạnh: Nhiệm vụ chung của quá trình rèn luyện sức mạnh nhiều năm là phát triển toàn diện và đảm bảo khả năng phát huy cao sức mạnh trong các hình thức hoạt động vận động khác nhau.
Nhiệm vụ cụ thể của rèn luyện sức mạnh là:
– Tiếp thu và hoàn thành xong những năng lực triển khai những hình thức sức mạnh cơ bản : Sức mạnh tĩnh lực và động lực, sức mạnh đơn thuần và sức mạnh vận tốc, sức mạnh khắc phục và sức mạnh nhượng bộ . – Phát triển cân đối sức mạnh của tổng thể những nhóm cơ của hệ hoạt động . – Phát triển năng lượng sử dụng hài hòa và hợp lý sức mạnh trong những điều kiện kèm theo khác nhau . Ngoài ra tuỳ điều kiện kèm theo đơn cử của mỗi hoạt động giải trí mà đề ra những trách nhiệm rèn luyện sức mạnh trình độ . Để rèn luyện sức mạnh người ta sử dụng những bài tập sức mạnh, tức là những động tác với lực đối kháng. Căn cứ vào đặc thù lực đối kháng, những bài tập sức mạnh được chia thành hai nhóm . + Các bài tập với lực đối kháng bên ngoài : Các bài tập với dụng cụ nặng . Các bài tập với lực đối kháng của người cùng tập . Các bài tập với lực đàn hồi . Các bài tập với lực đối kháng của thiên nhiên và môi trường bên ngoài [ chạy trên cát, trên mùn cưa … ] .
+ Các bài tập khắc phục khối lượng khung hình. Ngoài ra, trong rèn luyện sức mạnh, người ta còn sử dụng thoáng rộng những bài tập khắc phục khối lượng khung hình cộng thêm với khối lượng của vật thể bên ngoài .
3. Cac khuynh hướng, phương phap cơ bản trong rèn luyện sức mạnh:
Như trên đã nêu, trong rèn luyện sức mạnh là tạo ra kích thích lớn so với hoạt động giải trí của cơ. Trong thực tiễn, thường có 3 cách tạo căng cơ tối đa : – Lặp lại cực hạn lượng đối kháng chưa tới mức tối đa . – Sử dụng lượng đối kháng tối đa .
– Sử dụng khối lượng chưa tới mức tối đa với vận tốc cực lớn
3.1. Sử dụng lượng đối kháng tới mức tối đa với số lần lặp lại cực hạn.
Phương pháp nỗ lực tái diễn có những ưu điểm sau : + Tăng sức mạnh cùng với sự phì đại cơ bắp. Khối lượng hoạt động lớn tất yếu sẽ dẫn đến những đổi khác can đảm và mạnh mẽ trong quy trình trao đổi chất . + Tăng thiết diện cơ nhờ tập luyện gọi là phì đại hoạt động. Nói chung những sợi cơ không phân loại. Trong trường hợp đặc biệt quan trọng mới thấy 1 số ít rất ít sợi cơ bị phân loại nhỏ. Với sự phì đại quá lớn, hoàn toàn có thể dẫn tới hiện tượng kỳ lạ tách cơ theo chiều dọc một cách cơ học, nhưng chúng vẫn có chung dây chằng . + Sử dụng lượng đối kháng chưa tới mức tối đa sẽ hạn chế được hiện tượng kỳ lạ ép khí lồng ngực . + Bài tập với lượng đối kháng chưa tới mức tối đa tạo năng lực kiểm tra kỹ thuật tốt hơn. + Đối với người mới tập sử dụng giải pháp nỗ lực tái diễn hạn chế được chấn thương . + Tiêu hao nguồn năng lượng tương đối lớn cũng có lợi với buổi tập theo xu thế sức khoẻ. Phương pháp nỗ lực tái diễn có những điểm yếu kém sau : + Không có lợi thế về mặt nguồn năng lượng .
+ Hiệu quả của chiêu thức thấp hơn so với sử dụng lượng đối kháng tối đa .
3.2. Sử dụng lượng đối kháng tối đa và gần tối đa:
Trong trường hợp cần tăng sức mạnh cơ bắp nhưng hạn chế được hiện tượng kỳ lạ tăng khối lượng của nó, người ta thường tập luyện theo khuynh hướng thứ 2 – xu thế sử dụng lượng đối kháng tối đa và gần tối đa .
3.3. Sử dụng các bài tập tĩnh trong rèn luyện sức mạnh.
II. Cac phương phap giao dục sức nhanh
1. Khai niệm sức nhanh:
Là một tổng hợp thuộc tính công dụng của con người, nó lao lý đa phần và trực tiếp đặc tính vận tốc động tác cũng như thời hạn phản ứng hoạt động .
2. Phương phap rèn luyện sức nhanh phản ứng vận động;
2.1. Phương pháp rèn luyện sức nhanh phản ứng vận động đơn giản.
Phương pháp thông dụng nhất trong rèn luyện sức nhanh phản ứng hoạt động đơn thuần là tập lặp lại phản ứng với những tín hiệu Open bất thần. VD : Lặp lại nhiều lần với tiếng súng lệnh, chạy đổi hướng theo tín hiệu. Đối với người mới tập, chiêu thức lặp lại nhanh gọn đem lại hiệu quả tốt, sau đó sức nhanh phản ứng không thay đổi và rất khó hoàn toàn có thể tăng trưởng thêm .
2.2. Phương pháp rèn luyện sức nhanh phản ứng vận động phức tạp.
Phản ứng hoạt động phức tạp thường gặp trong Thể thaogồm hai loại : Phản ứng đối với vật thể di động và phản ứng lựa chọn. 3 Trong phản ứng đối với vật thể di động thì kỹ năng và kiến thức quan sát giữ vai trò cơ bản. Để tăng trưởng kỹ năng và kiến thức quan sát, người ta sử dụng những bài tập phản ứng đối với vật di động, nhu yếu tập luyện được ngày càng tăng trải qua vận tốc vật thể, tăng tính giật mình và rút ngắn cự ly. VD : Trò chơi hoạt động với bóng nhỏ. Phản ứng lựa chọn xảy ra khi cần chọn một trong số những động tác hoàn toàn có thể để đáp lại sự biến hóa hành vi của đối phương hoặc sự đổi khác trường hợp. VD : VĐV đấu kiếm khi phòng thủ hoàn toàn có thể lựa chọn một trong những động tác hoàn toàn có thể sử dụng tuỳ theo động tác tiến công của đối phương. Tính phức tạp của phản ứng lựa chọn phụ thuộc vào vào trường hợp đơn cử .
2.3. Phương pháp rèn luyện tốc độ
Tốc độ tối đa mà con người hoàn toàn có thể phát huy trong động tác nào đó không chỉ phụ thuộc vào vào sức nhanh mà còn nhờ vào vào nhiều tác nhân khác như sức mạnh động lực, độ linh động khớp, mức hoàn thành xong kỹ thuật. Vì vậy, rèn luyện sức nhanh động tác cần tích hợp ngặt nghèo với rèn luyện những tố chất thể lực khác và triển khai xong kỹ thuật. Từ đó hoàn toàn có thể tách biệt hai xu thế trong rèn luyện vận tốc. – Nâng cao tần số động tác. – Hoàn thiện những tác nhân ảnh hưởng tác động tới vận tốc tối đa .
III. Cac phương phap giao dục sức bền
1. Khai niệm sức bền: Là khả năng thực hiện một hoạt động với cường độ cho trước, hay là năng lực duy trì khả năng vận động trong thời gian dài nhất mà cơ thể có thể chịu đựng được.
2. Cac phương phap phat triển sức bền
2.1. Những nhiệm vụ và yêu cầu
Sức bền trong hoạt động thể lực bị chi phối bởi rất nhiều tác nhân. Do đó để tăng trưởng sức bền, phải xử lý hàng loạt trách nhiệm nhằm mục đích hoàn thành xong và nâng cao những tác nhân đó. Trong số những tác nhân chi phối sức bền phải kể đến :
Nâng cao sức bền chung là cơ sở để nâng cao sức bền trình độ và nâng cao năng lượng hoạt động của khung hình nói chung. Tập luyện có mạng lưới hệ thống sẽ nâng cao được sức bền một cách đáng kể .
2.2. Các yếu tố lượng vận động trong tập luyện nâng cao sức bền.
Tất cả những giải pháp tập luyện nâng cao sức bền trong những môn Thể thaocó chu kỳ luân hồi đều dựa trên sự tích hợp của 5 yếu tố cơ bản của lượng hoạt động. Đó là : vận tốc hay cường độ bài tập ; thời hạn triển khai bài tập ; thời hạn nghỉ giữa quãng ; đặc thù nghỉ ngơi giữa quãng ; số lần lặp lại .
2.3. Phương pháp nâng cao khả năng ưa khí.
Khả năng ưa khí của khung hình là năng lực tạo ra nguồn nguồn năng lượng cho hoạt động giải trí cơ bắp trải qua quy trình O2 hoá những hợp chất giàu nguồn năng lượng trong khung hình . Để nâng cao năng lực ưa khí cần xử lý 3 trách nhiệm : Nâng cao năng lực hấp thụ O2 tối đa, nâng cao năng lực lê dài thời hạn mức hấp thụ O2 tối đa, làm cho mạng lưới hệ thống tuần hoàn và hô hấp nhanh gọn đạt được mức hoạt động giải trí với hiệu xuất cao .
Các chiêu thức đa phần được sử dụng để nâng cao năng lực ưa khí của khung hình là chiêu thức đồng đều liên tục, giải pháp biến hóa và chiêu thức lặp lại .
2.4. Phương pháp nâng cao khả năng yếm khí.
Khả năng yếm khí là năng lực hoạt động của khung hình trong điều kiện kèm theo dựa vào những nguồn cung ứng nguồn năng lượng yếm khí [ những phản ứng phóng nguồn năng lượng không có sự tham gia của O2 ] . Nâng cao năng lực ưa khí cũng là yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực yếm khí tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho việc triển khai những hoạt động giải trí yếm khí .
Tuy nhiên trách nhiệm chính ở đây là tăng cường năng lực giải phóng nguồn năng lượng nhờ những phản ứng phân huỷ photphocreatin và phân huỷ glucôza, đồng thời nâng cao năng lực chịu đựng trạng thái nợ O2 ở mức cao .
Các bài tập nhằm hoàn thiện cơ chế giải phóng năng lượng từ Photphocrêatin có những đặc điểm sau:
– Cường độ hoạt động giải trí gần tới cả tối đa hoặc thấp hơn một chút ít . – Thời gian nghĩ giữa quãng từ 2 – 3 phút . – Sử dụng hình thức nghỉ ngơi tích cực . – Số lần lặp lại tuỳ thuộc vào trình độ tập luyện của người tập, sao cho vận tốc không bị giảm . Để triển khai xong chính sách glucô phân [ tức nâng cao năng lực yếm khí của khung hình ] cần vận dụng những bài tập có những đặc thù sau đây . – Cường độ hoạt động [ vận tốc vận động và di chuyển ] xê dịch tối đa . – Thời gian mỗi lần lặp lại hoàn toàn có thể từ 20 giây đến 2 phút [ những cự ly bơi 200 m, những cự ly chạy từ 200 m – 600 m ] . – Khoảng cách nghỉ ngơi nên giảm dần sau mỗi lần lặp lại. VD Giữa lần thứ nhất và thứ hai nghỉ 5-8 phút, lần thứ hai và lần thứ 3 từ 3-4 phút . – Tính chất nghỉ ngơi trong trường hợp này không cần phải là nghỉ ngơi tích cực, nhưng cũng cần tránh trạng thái trọn vẹn là yên tĩnh .. – Số lần lặp lại trong hoạt động giải trí có quãng nghỉ giảm dần thường không quá 3-4 lần .
Trên đây đã trình diễn những chiêu thức tác động ảnh hưởng có tinh lọc đến những chính sách yếm khí riêng không liên quan gì đến nhau. Trong thực tiễn, những chiêu thức được vận dụng thường mang tính tổng hợp hơn ; Kết hợp những tác động ảnh hưởng nhằm mục đích nâng cao năng lực ưa khí với năng lực yếm khí. Bởi vì năng lực ưa khí là cơ sở để tăng trưởng những năng lực yếm khí, còn chính sách glucô phân là cơ sở để tăng trưởng chính sách 6 phôtphocrêatin. Đồng thời những phản ứng yếm khí là tác nhân quan trọng để kích thích tăng trưởng năng lực ưa khí .
3. Vấn đề “Cực điểm” và “hô hấp lần hai” trong giao dục sức bền:
Trong khi chạy ở những cự ly trung bình và dài thường Open sau khi chạy một thời hạn không lâu hiện tượng kỳ lạ tức ngực, khó thở, cảm xúc chân nặng, động tác không còn uyển chuyển … hiện tượng kỳ lạ này gọi là “ Cực điểm ”. “ Cực điểm ” Open là do khi khung hình quy đổi từ trạng thái tương đối không thay đổi sang trạng thái hoạt động giải trí kịch liệt, công dụng của trạng thái hoạt động đã chuyển hoá sang trạng thái thao tác, nhưng những cơ quan nội tạng [ VD mạng lưới hệ thống hô hâp, hệ tuần hoàn … ] tính ỳ vẫn cao trong thời hạn ngắn không hề phát huy công dụng hoạt động giải trí ở mức độ cao nhất, khiến cho khung hình thiếu O2, một lượng lớn axit lactic và CO2 được tích tụ làm cho mối quan hệ giữa trung khu thần kinh thực vật và tủy sống bị biến hóa về nhịp điệu phối hợp, gặp phải thực trạng dừng trong thời điểm tạm thời, do vậy mà Open “ Cực điểm ”. Sau khi Open “ Cực điểm ” chỉ cần giảm vận tốc chạy thích hợp, hít thở sâu, kiên trì với động tác chạy về trước thì những cảm xúc không tốt do “ Cực điểm ” tạo ra sẽ mất đi, động tác sẽ uyển chuyển, nhẹ nhàng có lực trở lại, năng lượng thao tác lại mở màn được nâng lên, hiện tượng kỳ lạ này được gọi là “ Hô hấp lần hai ” .
IV. Giao dục năng lực phối hợp vận động
1. Đặc điểm của năng lực phối hợp vận động
Nếu như những năng lượng sức mạnh, sức nhanh, sức bền dựa trên cơ sở của mạng lưới hệ thống thích ứng về mặt nguồn năng lượng thì năng lượng phối hoạt động [ NLPHVĐ ] lại phụ thuộc vào hầu hết vào những quy trình điều khiển và tinh chỉnh hành vi hoạt động. Việc xác lập năng lượng phối hợp hoạt động về cơ bản dựa trên cơ sở lý luận của tâm lý học văn minh về khái niệm năng lượng và dựa trên cơ sở học thuyết hoạt động. Theo quan điểm này NLPHVĐ là một phức tạp những tiền đề của người tập [ thiết yếu ít hoặc nhiều ] để triển khai thắng lợi một hoạt động giải trí Thể thao nhất định. Năng lực này được xác lập trước hết trải qua những quy trình tinh chỉnh và điều khiển [ những quy trình thông tin ] và được người tập hình thành và tăng trưởng trong tập luyện. Năng lực phối hợp hoạt động có quan hệ ngặt nghèo với những phẩm chất tâm ý và năng lượng khác như Sức nhanh, sức mạnh, sức bền
Năng lực phối hợp của người tập được thể hiện ở mức độ tiếp thu nhanh chóng và có chất lượng cũng như việc hoàn thiện củng cố và vận dụng các kỹ xảo về kỹ thuật Thể thao. Tuy nhiên, giữa NLPHVĐ và kỹ xảo về kỹ thuật Thể thao có điểm khác nhau cơ bản. Trong khi kỹ xảo về kỹ thuật Thể thao chỉ nhằm giải quyết một nhiệm vụ vận động cụ thể thì NLPHVĐ là tiền đề cho rất nhiều hành động vận động khác nhau. Căn cứ vào đặc điểm các loại hoạt động Thể thao và yêu cầu riêng của chúng về PHVĐ, người ta phân thành bảy loại NLPHVĐ:
Năng lực liên kết vận động. Đó là năng lực nhằm liên kết các hoạt động vận động của từng bộ phận cơ thể, các phần động tác trong mối quan hệ với hoạt động chung của cơ thể theo mục đích hành động nhất định. Nó thể hiện sự kết hợp các yếu tố về không gian, thời gian và dùng sức trong quá trình vận động. Năng lực liên kết vận động có ý nghĩa đối với tất cả các môn Thể thao, đặc biệt các môn Thể thao mang tính chất kỹ thuật như thể dục dụng cụ, các môn bóng và các môn Thể thao đối kháng hai người. Cơ quan thu nhận và xử lý thông tin chính làm cơ sở cho năng lực này là: phân tích thị giác và phân tích cảm giác cơ bắp.
Năng lực định hướng: đó là năng lực xác định, thay đổi tư thế và hoạt động của cơ thể trong không gian và thời gian. Ví dụ như trên sân bóng, trên võ đài hoặc trên dụng cụ thể dục. Năng lực định hướng có ý nghĩa đặc biệt đối với các môn Thể thao mang tính chất kỹ thuật, các môn bóng và các môn Thể thao đối kháng hai người, vì trong các môn này người tập luôn phải thay đổi tư thế và vị trí của mình trong không gian. Cơ quan thu nhận và xử lý thông tin chính làm cơ sở cho năng lực này là phân tích thị giác.
Năng lực thăng bằng: đó là năng lực ổn định trạng thái thăng bằng của của cơ thể [thăng băng tĩnh] hoặc duy trì và khôi phục nó trong và sau khi thực hiện động tác [thăng bằng động]. Năng lực thăng bằng có ý nghĩa đặc biệt đối với các môn Thể thao như: Thể dục nghệ thuật, thể dục dụng cụ, trượt băng nghệ thuật,trượt băng tốc độ, bơi thuyền, Judo, vật,… Cơ quan thu nhận và xử lý thông tin chính làm cơ sở cho năng lực này là: cơ quan phân tích thị giác, phân tích tiền đình, phân tích cảm giác cơ bắp.
Năng lực nhịp điệu: đó là năng lực nhận biết được sự luân chuyển các đặc tính chuyển động trong quá trình một động tác hoặc thể hiện nó trong khi thực hiện động tác. Năng lực này chủ yếu thể hiện ở sự tiếp thu một nhịp điệu từ bên ngoài như âm nhạc, những âm thanh đơn giản, hay sự tri giác bằng mắt và sau đó có thể tái hiện chính xác nhịp điệu đó trong quá trình thực hiện động tác. Năng lực nhịp điệu có ý nghĩa đặc biệt đối với các môn Thể thao như: thể dục dụng cụ, thể dục nghệ thuật, aerobic, khiêu vũ, trượt băng nghệ thuật và là cơ sở quan trọng để tiếp thu kỹ thuật trong các môn Thể thao khác. Cơ quan thu nhận và xử lý thông tin chính làm cơ sở cho năng lực này là: phân tích tiền đình,phân tích xúc giác và phân tích cảm giác cơ bắp. 8 Năng lực phản ứng: đó là khả năng dẫn truyền nhanh chóng và thực hiện các phản ứng vận động một cách hợp lý và nhanh chóng đối với một tín hiệu [đơn giản hoặc phức tạp].
Năng lực phản ứng có ý nghĩa đặc biệt đối với các môn bóng, các môn Thể thao đối kháng hai người, các môn chạy tốc độ [100m], bơi… Cơ quan thu nhận và xử lý thông tin chính làm cơ sở cho năng lực này là: phân tích thị giác và phân tích thính giác. Năng lực phân biệt vận động: đó là năng lực thực hiện động tác một cách chính xác cao và tinh tế từng hoạt động riêng lẻ, từng giai đoạn của quá trình đó. Năng lực này thể hiện qua sự phân biệt có ý thức và chính xác các thông số về thời gian, không gian và dùng sức trong biểu tượng vận động của người tập.
Năng lực phân biệt vận động có ý nghĩa đặc biệt đối với các môn Thể thao mang tính chất kỹ thuật, các môn Thể thao đối kháng hai người, bơi lội… Cơ quan thu nhận và xử lý thông tin chính làm cơ sở cho năng lực này là phân tích cảm giác cơ bắp. Năng lực thích ứng: đó là năng lực chuyển chương trình hành động phù hợp với hoàn cảnh mới hoặc tiếp tục thực hiện hành động đó theo phương thức khác dựa trên các cơ sở tri giác những thay đổi của hoàn cảnh hoặc dự đoán các thay đổi đó. Sự thay đổi quá trình thực hiện động tác do tình huống thay đổi có thể được người tập đoán trước, có thể bất ngờ hoặc hoàn toàn không đoán được. Trong trường hợp tình huống thay đổi không lớn lắm thì năng lực này thể hiện ở việc thay đổi các thông số vận động riêng lẻ trên cơ sở giữ nguyên nhiệm vụ vận động. Còn khi có những thay đổi lớn thì năng lực đó biểu hiện ở sự chuyển đổi chương trình hành động một cách nhanh chóng và hợp lý.
Năng lực thích ứng có ý nghĩa đặc biệt đối với các môn Thể thao mang tính chất đối kháng hai người và đối với các môn bóng. Cơ quan thu nhận và xử lý thông tin làm cơ sở cho năng lực này là: phân tích thị giác, phân tích xúc giác và phân tích cảm giác cơ bắp. Việc phân chia năng lực phối hợp vận động thành bảy năng lực riêng có tính đặc thù khác nhau không có nghĩa là chúng tách rời nhau mà ngược lại các năng lực này luôn có mối quan hệ khăng khít, thống nhất, là một tập hợp các tiền đề cho các hoạt động Thể thaokhác nhau. Từng năng lực thể hiện rõ yêu cầu nổi trội của nó trong các hoạt động cụ thể.
2. Ý nghĩa của năng lực phối hợp vận động
–Như đã trình bày ở trên, năng lực phối hợp vận động là cơ sở cho việc tiếp thu nhanh chóng và thực hiện một cách hiệu quả các hành động vận động phức tạp. Do vậy, phát triển tốt các năng lực này sẽ giúp cho con người [đặc biệt là trẻ 9 em] sau này có thể thực hiện một cách nhanh chóng, chính xác, hợp lý và đẹp các hoạt động vận động trong đời sống hàng ngày, trong lao động sản xuất, trong lĩnh vực quốc phòng và đặc biệt có ý nghĩa to lớn trong hoạt động Thể thao nâng cao. Ý nghĩa đó được thể hiện ở những điểm sau: —Phát triển ở một trình độ cao tất cả các năng lực phối hợp vận động và phát triển có mục đích các năng lực đó mà từng hoạt động Thể thao chuyên sâu đòi hỏi làm cơ sở quan trọng để người tập nâng cao chất lượng các kỹ năng, kỹ xảo cơ bản tiếp thu được ở môn Thể thao chuyên sâu. Có trình độ cao về khả năng phối hợp vận động [bên cạnh một vốn kỹ xảo vận động phong phú] sẽ học được nhanh và hoàn thiện các bài tập phức tạp trong các giai đoạn huấn luyện tiếp theo. Điều này có ý nghĩa đặc biệt đối với các môn Thể thao đòi hỏi kỹ thuật phức tạp. Có khả năng phối hợp vận động cao và rộng, người tập sẽ tiếp thu nhanh các phương pháp nhằm phát triển thể lực chung, nhằm khởi động trước các buổi tập và thi đấu có lượng vận động cao hoặc nhằm nghỉ ngơi tích cực.
– Đánh giá được khách quan mức độ tăng trưởng riêng biệt của người tập về năng lực phối hợp hoạt động sẽ góp thêm phần tích cực vào việc tuyển chọn những VĐV có năng khiếu sở trường. Đặc biệt là những VĐV thuộc những môn Thể thao mang đặc thù kỹ thuật phức tạp .
3. Phương phap phat triển khả năng phối hợp vận động
Việc lựa chọn những phương tiện đi lại tập luyện nhằm mục đích tăng trưởng năng lực phối hợp hoạt động cần phải tuân theo 1 số ít nguyên tắc sau :
–Phương pháp chính là tập luyện, phương tiện chính là các bài tâp thể lực. Năng lực chỉ phát triển thông qua hoạt động. Do vậy, muốn phát triển NLPHVĐ phải thông qua sự tập luyện một cách tích cực, thông qua việc học và hoàn thiện các bài tập được lựa chọn làm phương tiện để phát triển năng lực này. Việc học tập các kỹ xảo vận động cũng là điều kiện thuận lợi để phát triển các NLPHVĐ. Ngoài ra có thể sử dụng các bài tập tâm lý [mentales training] để phát triển năng lực xử lý thông tin và nhanh chóng hình thành các biểu tượng vận động theo nhiệm vụ vận động đặt ra.
–Các bài tập được sử dụng làm phương tiện phát triển khả năng phối hợp vận động cần yêu cầu người tập thực hiện chính xác và thường xuyên phải kiểm tra tính chính xác của bài tập một cách có ý thức.
-Năng lực tri giác và điều khiển cách hành động vận động được phản ánh và giữ lại trong ý thức của người tập, lặp lại nhiều lần sai lầm về kỹ thuật sẽ dẫn 10 đến việc củng cố các biểu tượng sai về kỹ thuật động tác và hạn chế sự phát triển kỹ xảo. Cần sử dụng các phương tiện tập luyện nhằm phát triển chức năng của các cơ quan phân tích. Các cơ quan phân tích là một phần của hệ thống thần kinh– cơ, được coi là một bộ phận của “thực thể sinh lý” của khả năng phối hợp vận động. Phương thức hoạt động của nó ảnh hưởng đến trình độ của khả năng phối hợp vận động. Do vậy cần sử dụng các phương tiện phụ nhằm phát triển chúng. Việc phát triển có mục đích một cơ quan phân tích cũng có tác dụng phát triển nhiều NLPHVĐ riêng lẻ. Ví dụ, sử dụng ghế quay để phát triển chức năng tiền đình góp phần nâng cao năng lực thăng bằng và đồng thời nâng cao năng lực định hướng. Cần sử dụng các biện pháp nhằm nâng cao yêu cầu về phối hợp vận động của các bài tập thể lực. Sau đây là một số biện pháp chính: Đa dạng hóa việc thực hiện động tác. Ví dụ, có thể thay đổi các giai đoạn của động tác hoặc thay đổi vận động của các bộ phận cơ thể như: đi, chạy, nhảy với các động tác tay khác nhau, thực hiện động tác với các nhịp điệu khác nhau… Thay đổi điều kiện bên ngoài. Thực hiện động tác trong điều kiện nâng cao độ khó của môi trường như: thực hiện động tác với các dụng cụ có độ cao khác nhau, các trọng lượng khác nhau, với các đối thủ khác nhau hoặc trong các phạm vi hoạt động khác nhau như thi đấu trên sân hẹp… Phối hợp các kỹ xảo kỹ thuật với nhau. Ví dụ: liên kết các động tác trong thể dục dụng cụ, thể dục nghệ thuật hoặc trong các môn bóng [ném, bắt, chạy – chuyền bóng, chạy- ném bóng…] Thực hiện động tác với yêu cầu thời gian. Ví dụ, phải thực hiện động tác trong một thời gian ngắn nhất [tuy nhiên phải đảm bảo độ chính xác]. Phương pháp này có tác dụng phát triển năng lực phản ứng, năng lực định hướng và năng lực liên kết vận động. Thay đổi việc thu nhận thông tin. Việc thu nhận và xử lý các thông tin về thị giác, thính giác, xúc giác, thăng bằng và cảm giác cơ bắp có ý nghĩa đặc biệt nhằm điều khiển vận động. Do vậy, cần phải yêu cầu người tập kiểm tra một cách có ý thức việc điều khiển các động tác trong quá trình vận động. Có thể sử dụng thêm các thông tin phụ nhằm đạt mục đích như trên: Sử dụng gương nhằm nâng cao khả năng kiểm tra về thị giác khi thực hiện các động 11 tác phức tạp đối với người tập Thể thao hoặc sử dụng thêm các điểm đích trong các bài tập phản ứng. Để nâng cao độ khó trong khi thực hiện bài tập, có thể hạn chế thông tin, thông thường là các thông tin về thị giác, ví dụ như làm động tác thăng bằng mà mắt nhìn lên trên, nhìn sang bên hoặc nhắm mắt… Thực hiện các bài tập có yêu cầu cao về phối hợp vận động khi đã xuất hiện mệt mỏi. Sau một lượng vận động phù hợp, yêu cầu người tập phải thực hiện các bài tập đòi hỏi sự phối hợp vận động phức tạp [trong trường hợp này, người tập phải nắmvững kỹ thuật, nếu không sẽ có hậu quả xấu do thực hiện sai kỹ thuật]. Phải ngừng tập, nếu xuất hiện sai lầm kỹ thuật do mệt mỏi gây nên. Sau các buổi tập thể lực với các bài tập phát triển chung, có thể thực hiện các bài tập nhằm phát triển năng lực định hướng, năng lực phân biệt, năng lực thích ứng…Thí dụ, thực hiện các bài tập phức tạp vào phần cuối buổi tập, thực hiện các bài tập thăng bằng sau khi đã lộn hoặc quay nhiều lần. Các phương pháp nhằm phát triển NLPHVĐ rất phong phú, có thể phối hợp chúng với nhau hoặc thực hiện một cách có trọng điểm từng phương pháp. Việc lựa chọn và sử dụng từng phương pháp cần căn cứ vào đặc điểm của từng năng lực cần phát triển. Cần thường xuyên nâng cao mức độ khó khăn về phối hợp vận động của các bài tập, vì chỉ nâng cao kích thích đối với cơ thể mới tạo được một trình độ thích ứng cao hơn.
V. Giao dục tố chất mềm dẻo
1. Đặc điểm của tố chất mềm dẻo : – Năng lực mềm dẻo là một trong những tiền đề để người tập hoàn toàn có thể giành được thành tích cao trong môn Thể thao sâu xa. Mềm dẻo là năng lượng triển khai động tác với biên độ lớn. Biên độ tối đa của động tác là thước đo của năng lượng mềm dẻo. Trước đây, người ta xếp năng lượng mềm dẻo cùng nhóm với những tố chất thể lực như Sức mạnh, Sức nhanh, sức bền. Hiện nay có nhiều quan điểm xếp năng lượng mềm dẻo vào nhóm những năng lượng phối hợp hoạt động . – Năng lực mềm dẻo được phân thành hai loại : mềm dẻo tích cực và mềm dẻo thụ động. Mềm dẻo tích cực là năng lượng thực thi động tác với biên độ lớn ở những khớp nhờ sự nỗ lực của cơ bắp. Mềm dẻo thụ động là năng lượng triển khai động tác với biên độ lớn ở những khớp nhờ tác động ảnh hưởng của ngoại lực như : khối lượng của khung hình, lực ấn, ép của giảng viên hoặc bạn tập … 12 Năng lực mềm dẻo nhờ vào vào đàn tính của cơ bắp và dây chằng. Tính chất đàn hồi cao của cỗ máy hoạt động và sự tăng trưởng chưa không thay đổi của mạng lưới hệ thống xương, khớp trong lứa tuổi thiếu niên là điều kiện kèm theo rất thuận tiện để tăng trưởng năng lượng mềm dẻo .
2. Ý nghĩa của năng lực mềm dẻo
Mềm dẻo là tiền đề quan trọng để đạt được những nhu yếu về số lượng và chất lượng động tác. Nếu năng lượng mềm dẻo không được tăng trưởng vừa đủ sẽ dẫn đến những hạn chế và khó khăn vất vả trong quy trình tăng trưởng năng lượng Thể thao như : – Thời gian học và triển khai xong những kỹ xảo hoạt động bị lê dài hoặc thậm chí còn không hề triển khai xong được kỹ thuật động tác . – Sự tăng trưởng của những năng lượng [ Sức mạnh, Sức nhanh, Sức bền và NLPHVĐ ] bị hạn chế hoặc không không thiếu. – Biên độ động tác bị hạn chế. Do vậy tác động ảnh hưởng đến sức nhanh của động tác [ quãng đường tăng gia tốc ngắn ]. Ví dụ trong môn ném đẩy, VĐV phải triển khai động tác với sự nỗ lực rất lớn và do vậy chóng dẫn đến stress .
– Chất lượng triển khai động tác bị hạn chế, do đó tác động ảnh hưởng trực tiếp đến thành tích tranh tài của VĐV. Ví dụ như những môn thể thao có đặc thù kỹ thuật [ thể dục dụng cụ, thể dục thẩm mỹ và nghệ thuật, khiêu vũ, nhảy cầu … ] ở những môn Thể thao này chất lượng động tác là tiêu chuẩn để nhìn nhận thành tích của VĐV.
3. Phương phap phat triển năng lực mềm dẻo
– Phương pháp chính để tăng trưởng năng lượng mềm dẻo là kéo giãn cơ bắp và dây chằng. Người ta thường sử dụng giải pháp này dưới những hình thức sau : – Kéo giãn trong thời hạn dài : duy trì sự kéo giãn những nhóm cơ và dây chằng trong nhiều giây tới khi có cảm xúc đau gần tới số lượng giới hạn chịu đựng. Thông thường mỗi bài tập kéo giãn khoảng chừng 10 – 20 giây và lặp lại bài tập đó từ 3 – 4 lần . – Tăng sự đàn hồi khi kéo giãn tới khi đạt được mức tối đa bằng những động tác lăng đơn thuần [ như lăng chân phía trước, phía bên hoặc phía sau ] hoặc đè ép theo dạng đàn hồi [ do GV hoặc bạn tập ] cho tới khi những nhóm cơ bị kéo giãn đạt được biên độ lớn nhất. 13
– Kết hợp những động tác kéo giãn bằng đá lăng với việc dừng lại ở vị trí cao nhất của đá lăng [ vị trí kết thúc ]. Ví dụ, lăng chân sang bên độ 6 đến 8 lần, sau đó dừng lại ở vị trí cao nhất từ 3 đến 5 giây. Lặp lại bài tập đó từ 5 – 6 lần .
4. Nguyên tắc phat triển năng lực mềm dẻo
– Việc lựa chọn những bài tập tăng trưởng năng lượng mềm dẻo cần xuất phát từ nhu yếu của môn Thể thaochuyên môn, từ những bài tập trình độ khác và từ trình độ tăng trưởng của người tập . – Cần rèn luyện mềm dẻo một cách liên tục và mạng lưới hệ thống. Tốt nhất là tập luyện hàng ngày. Bởi sau khi đạt được trình độ cao nếu ngừng tập hoặc để cách quãng nhiều buổi tập thì năng lượng mềm dẻo sẽ giảm sút nhanh gọn . – Đàn tính của cơ bắp và dây chằng cũng như năng lực thao tác của cơ bắp, phụ thuộc vào vào sự tuần hoàn máu. Do vậy, trước những bài tập mềm dẻo cần khởi động kỹ . – Giữa những bài tập mềm dẻo cần sắp xếp xen kẽ những bài tập thả lỏng hoặc xoa bóp nhẹ . – Cần phối hợp những bài tập tăng trưởng năng lượng mềm dẻo thụ động với những bài tập tăng trưởng năng lượng mềm dẻo tích cực . – Không nên sắp xếp những bài tập mềm dẻo vào phần cuối buổi tập hoặc sau phần tập sức mạnh vì stress làm giảm năng lực đàn tính của cơ bắp, làm giảm hiệu suất cao tập luyện mềm dẻo và hoàn toàn có thể gây ra chấn thương .
– Sức mạnh có tương quan đến năng lượng mềm dẻo tích cực. Do vậy cần đưa những bài tập tăng trưởng sức mạnh trình độ vào chương trình huấn luyện và đào tạo năng lượng mềm dẻo .
5. Kiểm tra năng lực mềm dẻo
-Trong quá trình huấn luyện, tập luyện cao, cần phải thường xuyên kiểm tra mức độ phát triển của năng lực mềm dẻo. Người ta thường đánh giá năng lực mềm dẻo theo số đo độ góc hay theo độ dài. Sau đây là một số ví dụ về các bài tập kiểm tra năng lực mềm dẻo * Các bài tập kiểm tra năng lực mềm dẻo của khớp vai:
1. Đứng dựa sống lưng, mông và gót chân vào hòm thể dục [ hòm cao bằng vai ], tay duỗi thẳng theo hướng lên cao và ra sau. Đo góc tạo thành giữa tay và mặt trên của hòm . 2. Xoay vai bằng gậy thể dục. Đưa khoảng cách giữa hai tay nắm . * Các bài tập kiểm tra năng lượng mềm dẻo của cột sống : 1. Uốn cầu. Đo khoảng cách giữa tay và chân [ nhu yếu khi triển khai động tác uốn cầu tay và chân phải duỗi thẳng ] . 2. Nằm sấp nâng hai chân lên cao. Đo độ cao từ ngón chân tới mặt đất . * Các bài tập kiểm tra năng lượng mềm dẻo của khớp chậu đùi : 1. Đứng trên bục gỗ cao khoảng chừng 50 – 60 cm, gập chân về trước, hai chân thẳng, với tay sâu xuống mặt trước của bục [ có bảng chia độ dài theo cm ]. Đo khoảng cách từ mặt trên của bục đến điểm chạm của ngón giữa . 2. Đứng tựa sống lưng vào tường nâng chân ra trước, đo góc tạo thành giữa hai chân .
3. Xoạc ngang, đo khoảng cách từ mặt đất tới đùi .
VI. Mối tương quan giữa cac tố chất thể lực
– Các tố chất thể lực trên tương quan mật thiết với nhau. Có mối quan hệ, hiện tượng kỳ lạ chuyển giữa cac tố chất thể lực. Điều đó có nghĩa : khi tập [ phat triển ] một tố chất thể lực [ như sức mạnh ] thì đồng thời cũng có phụ thuộc vào và ảnh hưởng tác động đến sự tăng trưởng của những tố chất khác như vận tốc ví dụ điển hình .
-Sự chuyển dương tính [tốt] có nghĩa là sự phát triển một tố chất này có tác dụng nâng cao tố chất khác. Và sự chuyển âm tính [xấu] thì ngược lại. Trong thực tế tập luyện, cũng xuất hiện tình trạng phát triển tố chất [A] ảnh hưởng tốt đến tố chất [B], nhưng lại không tốt với tố chất [C]. Tập tạ [sức mạnh] cần cho phát triển tốc độ nhưng có ảnh hưởng đến độ dẻo.
– Sự chuyển trực tiếp có nghĩa là sự tăng trưởng tố chất thể lực này có tính năng trực tiếp, ngay [ dù xấu hay tốt ] đến những tố chất khác. Nâng cao sức mạnh của cơ chân sẽ có lợi ngay cho vận tốc và sức bật. Còn sự chuyển gian tiếp tất yếu không có tac dụng trực tiếp mà chỉ góp thêm phần tạo tiền đề. Tập phat triển thích hợp sức mạnh tương đối tĩnh của cơ chân trong tiến trình đầu của thời kỳ chuẩn bị sẵn sàng cũng góp thêm phần nâng cao vận tốc nhưng phải có thời hạn, không nâng cao ngay được . – Sự chuyển trực tiếp hay gián tiếp đều có sự chuyển đồng loại và khác loại. Sự chuyển đồng loại là sự chuyển của cùng một tố chất thể lực sang những động tác khác [ hoàn toàn có thể tập chạy hoặc bơi cự ly dài để tăng trưởng sức bền chung ] và sự 15 chuyển khác loại là sự chuyển qua lại giữa những tố chất thể lực khác nhau. Ngoài ra còn có sự chuyển qua lại như giữa vận tốc và sức mạnh và sự chuyển một chiều. Trong tập luyện vận tốc, nâng cao vận tốc động tác hoàn toàn có thể cùng nâng cao vận tốc phản ứng, nhưng ngược lại thì không hề .
– Mối quan hệ tương hỗ giữa những tố chất thể lực rất phong phú và đa dạng. Giáo viên, người tập cần phải có hiểu biết xác nhận yếu tố trên để hoàn toàn có thể lựa chọn, sử dụng một cách khoa học những phương tiện đi lại, giải pháp GDTC, sao cho tận dụng được tối ưu quan hệ đó, phòng tránh những tác động ảnh hưởng không tốt, nâng cao chất lượng tập luyện. 16
Source: //trangwiki.com
Category: HỎI ĐÁP