Trong khi đó, một số thuốc cần phải được uống trước bữa ăn nếu không thuốc sẽ không có tác dụng.
Đối với các thuốc phải dùng khi đói để hấp thu hoàn toàn, bệnh nhân nên chọn các thời điểm dùng trong ngày phù hợp: trước bữa ăn sáng hoặc chọn thời điểm giữa sáng, giữa chiều hoặc trước khi đi ngủ.
Bệnh nhân không tuân thủ sử dụng thuốc theo hướng dẫn một vài lần có thể không ảnh hưởng tới hiệu quả của thuốc. Tuy nhiên, nếu việc này xẩy ra thường xuyên thì thuốc sẽ không có tác dụng.
Có phải uống thuốc trước ăn, cùng bữa ăn hay sau ăn đều được ?
Một số thuốc tác dụng điều trị không ảnh hưởng bởi thời điểm uống thuốc nên có thể uống trước ăn, cùng bữa ăn hay sau đều được. Tuy nhiên, bệnh nhân nên cố định uống vào một thời điểm nhất định để dễ nhớ việc uống thuốc. Tuy nhiên, một số thuốc gây tác dụng thay đổi nếu uống vào các thời điểm khác nhau so với bữa ăn. Đối với các thuốc này, bệnh nhân cần uống theo chỉ dẫn của bác sĩ, dược sĩ hay tờ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
Các thuốc nào được dùng CÙNG hoặc SAU ăn ?
Có 6 lý do tại sao nên dùng thuốc cùng hoặc sau khi ăn
Thuốc có thể gây buồn nôn hoặc nôn.
Các thuốc gây kích ứng.
Thuốc dùng để điều trị các bệnh ở miệng hoặc họng.
Các thuốc hấp thụ tốt hơn nếu dùng cùng với thức ăn.
Một số thuốc điều trị đái tháo đường.
Các antacid dùng ở bệnh nhân rối loạn tiêu hóa liên quan đến bữa ăn.
Dưới đây phân tích cụ thể từng lý do trên:
Các thuốc có thể gây buồn nôn hoặc nôn
Các thuốc này nên được dùng sau bữa ăn để hạn chế các tác dụng không mong muốn hây buồn nôn hay nôn của thuốc. Bao gồm:Allopurinol [trị gout], Metformine [trị đái tháo đường].
Các thuốc gây kích ứng
Các thuốc này có thể gây ra rối loạn đường tiêu hóa như khó tiêu, viêm hoặc loét đường tiêu hóa. Mặc dù thích hợp hơn khi dùng thuốc với bữa ăn nhưng cũng có thể dùng cùng với một số bánh quy, bánh mì, hoặc sữa. Bao gồm: các thuốc giảm đau – chống viêm như Aspirin, nhóm NSAID [diclofenac, ibuprofen,…], Corticoid [prednisolon, hydrocortison, dexamethason].
Các thuốc dùng để điều trị bệnh về miệng hoặc họng
Thuốc dùng làm sạch miệng, điều trị nấm miệng [nystatin dạng lỏng, miconazol dạng gel] và điều trị loét miệng nên được dùng sau bữa ăn. Nếu các thuốc này được dùng trước khi ăn thì các thuốc này sẽ bị thức ăn rửa trôi nhanh chóng và mất tác dụng của thuốc.
Các thuốc hấp thu tốt hơn cùng với thức ăn
Một số thuốc cần thức ăn trong dạ dày để hấp thu tốt hơn vào máu.
Ví dụ như các thuốc điều trị HIV: ritonavir, saquinavir, nelfinavir.Các thuốc tan nhiều trong dầu mỡ như vitamin A, D, E, K, kháng sinh kháng nấm griseofulvin nên uống cùng bữa ăn [ngay trước hoặc ngay sau cũng được] để nhờ chất béo của thức ăn thức uống giúp thuốc hấp thụ tốt hơn.
Một số thuốc điều trị đái tháo đường
Các thuốc này thường được dùng trong bữa ăn giúp làm giảm xuất hiện glucose máu cao sau bữa ăn và tránh giảm nồng đồ glucose máu quá mức xẩy ra ngay sau đó. Tuy nhiên, các thuốc trị đái tháo đường khác nhau lại có thời điểm dùng thuốc so với bữa ăn khác nhau. Do đó, bệnh nhân cần tìm thấy chi tiết cách sử dụng trên tờ hướng dẫn sử dụng cho bệnh nhân hoặc tham khảo ý kiến của bác sĩ hay dược sỹ.
Thuốc kháng acid dùng cho bệnh nhân có triệu chứng rối loạn tiêu hóa liên quan đến bữa ăn
Dạ dày tiết quá nhiều acid khi có thức ăn có thể gây ra chứng khó tiêu hay ợ nóng, việc uống thuốc kháng acid như nhôm hydoxyde hay magie hydroxyde ngay sau hoặc giữa bữa ăn có thể làm giảm các triệu chứng này.
Các thuốc nào cần uống khi DẠ DÀY RỖNG [ĐÓI] ?
Hầu hết các thuốc phải được uống khi dạ dày rỗng là do thuốc không được hấp thu vào máu tốt khi có thức ăn. Một số thuốc phổ biến thuộc nhóm này như:Flucloxacillin, Phenoxymethylpenicillin [Penicillin V], Oxytetracyclin.
Khi sử dụng một tiếng trước khi ăn các thuốc này sẽ được hấp thu trước khi thức ăn được dùng. Nếu không tuân thủ thuốc sẽ không có hiệu quả vì vậy bệnh nhân nên được khuyến khích tuân thủ hướng dẫn sử dụng nghiêm ngặt.
Một số thuốc trong nhóm biphosphat được sử dụng trong điều trị loãng xương là một trường hợp đặc biệt. Thậm chí khi dùng cùng với một lượng rất nhỏ thức ăn cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả của thuốc. Bao gồm các thuốc:Acid alendronic, Clodronat natri, Etidorat dinatri, Acid ibandronic, Risedronat natri, Acid tiludronic.Các thuốc biphosphat không nên uống trước khi đi ngủ. Nhìn chung, các thuốc này nên được sử dụng vào buổi sáng trước bữa ăn sáng theo các chỉ dẫn dưới đây:
Một số thuốc có tác dụng ngay tại đường tiêu hóa, nên sẽ không phát huy tác dụng điều trị nếu dùng sau khi ăn.Ví dụ như sucrafat dùng để bao vết loét, phải được dùng ít nhất 1 tiếng trước khi ăn. Nếu dùng trong hoặc sau khi ăn thuốc sẽ bao thức ăn thay vì bao vết loét dẫn đến không có hiệu quả điều trị.
Mebeverin được sử dụng để giảm co thắt đường ruột liên quan đến bữa ăn. Thuốc nên được dùng trước khi ăn 20 phút để đảm bảo thuốc có tác dụng trước khi thức ăn có mặt ở ruột.
Tương tự, thuốc nang cromoglicat natri được sử dụng trước bữa ăn để giảm thiểu tối đa ảnh hưởng dị ứng khi ăn một số loại thức ăn.
Đối với các thuốc được yêu cầu uống khi dạ dày rỗng để được hấp thu tối đa thì người bệnh nên chọn các thời điểm thích hợp trong ngày thuận tiện cho việc sử dụng.
Các thuốc dùng 1 lần mỗi ngày, uống lúc dạ dày rỗng tốt nhất nên dùng trước bữa ăn sáng hoặc các thời điểm giữa sáng, giữa chiều hay trước khi đi ngủ. Bisphophanat không nên dùng trước khi đi ngủ.
Người bệnh, người nhà người bệnh khi nhận thuốc từ quầy thuốc Bảo hiểm ngoại trú, hay Nhà thuốc của Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí sẽ thấy trên bao bì của thuốc được đính kèm hướng dẫn chi tiết cách dùng thuốc. Một trong những lưu ý thường thấy trên tờ hướng dẫn là uống thuốc trước hoặc sau bữa ăn. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc đúng thời điểm để thuốc có thể phát huy tối đa tác dụng.
Ảnh minh họa nhãn thuốc tại Quầy thuốc Bệnh viện
Điều quan trọng đầu tiên phải hiểu rằng thực phẩm có thể gây ra những thay đổi trong cơ thể chúng ta. Những thay đổi này bao gồm tăng cung cấp máu trong ruột, tăng mật và cả mức độ axit. Những thay đổi này liên quan đến thói quen ăn uống của chúng ta quyết định tới sự hấp thụ thuốc. Do đó, thực phẩm khi chúng ta ăn uống ảnh hưởng đến thuốc và phản ứng của cơ thể mỗi người với thuốc.
Thực phẩm khi chúng ta ăn uống ảnh hưởng đến thuốc và phản ứng của cơ thể mỗi người với thuốc
[Hình ảnh minh họa]
Trên thực tế không phải loại thuốc nào cũng cần tuân thủ thời điểm dùng thuốc với thức ăn hay nói cách khác thức ăn chỉ ảnh hưởng đến tác dụng hấp thu, chuyển hóa của một số loại thuốc cụ thể.
Các thuốc nên uống sau hay cùng với thức ăn
Uống thuốc sau khi ăn hoặc cùng với thức ăn thường có nghĩa là dùng thuốc sau bữa ăn từ 30 phút đến một giờ. Đối với thuốc như thuốc chống viêm không steroid [NSAID] [Paracetamol, diclofenac, ibuprofen, aspirin], metformin cho bệnh tiểu đường và thuốc steroid, những thuốc này cần được uống sau khi ăn.
Các thuốc tan nhiều trong dầu mỡ như: vitamin A, D, E, K nên uống cùng bữa ăn [ngay trước hoặc ngay sau cũng được] để chất béo của thức ăn, đồ uống giúp thuốc hấp thu tốt hơn.
Hầu hết các loại thuốc chống sốt rét cũng được dùng trong bữa ăn. Điều này rất quan trọng vì dùng thuốc cùng với thức ăn không chỉ đảm bảo thuốc ngấm vào máu mà còn ngăn ngừa các tác dụng phụ, kích ứng và viêm loét dạ dày.
Các thuốc nên uống khi đói
Uống thuốc khi đói [trước khi ăn] có nghĩa là ít nhất hai giờ sau bữa ăn và một giờ trước bữa ăn. Một số loại thuốc bắt buộc phải uống khi đói bao gồm thuốc kháng histamine được sử dụng để điều trị dị ứng, hormone tuyến giáp và alendronat được sử dụng để bảo vệ xương. Thuốc được uống khi đói vì uống thuốc trong khi ăn sẽ ngăn dạ dày hấp thụ thuốc.
Có khá nhiều thuốc kháng sinh nên uống vào lúc bụng đói vì giúp hấp thu thuốc vào máu nhanh hơn để thuốc sớm cho tác dụng điều trị.
Còn thuốc được bào chế dạng bao tan ở ruột [như Aspirin pH8] hay dạng phóng thích dược chất kéo dài [như Adalate LP] nên uống vào lúc bụng đói, tức để thuốc được đưa xuống ruột nhanh giúp màng bao viên thuốc không bị vỡ gây ảnh hưởng đến tác dụng thuốc.
Vì mỗi loại thuốc có bản chất khác nhau nên không có quy luật chung về uống thuốc vào lúc nào cho tất cả các loại thuốc. Cũng như không có tài liệu nào trình bày đầy đủ cách uống thuốc cho mọi loại thuốc. Mà cách dùng thuốc lúc nào sẽ tùy vào từng loại thuốc cụ thể mà được áp dụng [thông thường bản hướng dẫn sử dụng thuốc có ghi].
Xin lưu ý rằng trong trường hợp người bệnh, người nhà người bệnh không tìm kiếm hướng dẫn từ thông tin cung cấp trên nhãn thuốc, hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để được tư vấn về cách dùng thuốc. Kiến thức sâu rộng của bác sĩ về các triệu chứng, tiền sử sức khỏe và nhu cầu điều trị cụ thể của người bệnh sẽ đưa ra những tư vấn tận tình và chính xác nhất.
Dược sĩ. Vũ Thị Trà My- Khoa Dược,