Dịch tay chân miệng là gì năm 2024

Thông tin bệnh lý được cung cấp bởi Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến, Bác sĩ Chuyên khoa II, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP HCM.

Thông tin chung

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do virus đường ruột gây ra. Con người là nguồn ủ bệnh, khi hệ miễn dịch yếu bệnh có thể phát ra ngoài. Bệnh thường tự khỏi sau 7-10 ngày.

Đa số trường hợp bệnh là nhẹ nhưng một số ít trẻ bị có thể rất nặng và nguy cơ bị tử vong do biến chứng viêm não, viêm cơ tim. Trẻ em dưới 5 tuổi có hệ miễn dịch non yếu dễ mắc bệnh. Trẻ dưới 1 tuổi là đối tượng dễ bị biến chứng nặng nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh chưa có vaccine phòng và thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ có thể điều trị triệu chứng.

Bác sĩ khám sàng lọc trẻ mầm non trường Anh Đào để phòng bệnh tay chân miệng. Ảnh: Khánh Hương

Bệnh tay chân miệng xuất hiện quanh năm, đỉnh dịch thường từ tháng 2-4 và tháng 10-12. Mắc nhiều nhất là trẻ dưới 5 tuổi vì trẻ hay có thói quen cho tay vào miệng. Người lớn cũng có thể mắc tay chân miệng, song thường không triệu chứng, tự khỏi.

Virus gây tay chân miệng hiện đã tìm được 12 chủng. Tương tự như sốt xuất huyết, cơ thể chỉ sinh miễn dịch với chủng virus đó. Một người có thể mắc đến 12 lần tay chân miệng.

Triệu chứng tay chân miệng

Triệu chứng đặc trưng và sớm nhất là:

• Trẻ sốt nhẹ hoặc sốt cao, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, nôn ói, tiêu chảy vài lần trong ngày
• Loét miệng: vết loét đỏ hay mụn nước hình bầu dục đường kính 2-3 mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, gây đau miệng, bỏ ăn, bỏ bú, tăng tiết nước bọt.
• Phát ban dạng mụn nước: Ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông; tồn tại trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày)

Các dấu hiệu ở trẻ là giống nhau. Đặc biệt chú ý khi trẻ có các dấu hiệu sau là đã ở mức độ nặng, cha mẹ cần cho đến bệnh viện ngay:

• Sốt cao trên hai ngày, uống thuốc hạ sốt vẫn khó hạ
• Giật mình chới với hai lần mỗi 30 phút
• Ngồi không vững hoặc đi loạng choạng
• Run tay, chân hoặc co giật
• Ngồi không vững hoặc đi loạng choạng
• Vã mồ hôi
• Nôn ói nhiều, bỏ ăn, bỏ bú
• Yếu tay chân
• Da nổi bông, vân tím hoặc xanh tái

Các mụn nước xuất hiện khắp cơ thể bé là một trong những biểu hiện của bệnh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Thông thường, trẻ có nhiều mụn nước sẽ bị nhẹ hơn trẻ ít mụn nước bởi virus tấn công qua da. Và ngược lại, nếu chúng tấn công vào thần kinh, não, cơ tim thì trẻ bị biến chứng nặng như tổn thương thần kinh, suy hô hấp, suy tuần hoàn,...dẫn đến di chứng não, liệt, thậm chí tử vong nếu không phát hiện và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân

Nguồn lây chính từ nước bọt, phỏng nước và phân của người nhiễm bệnh. Đường lây do tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp qua thức ăn, thức uống hay vật dụng, đồ chơi, qua bàn tay kém vệ sinh của người lớn.

Cách điều trị tay chân miệng

Tương tự như bệnh sốt xuất huyết, trẻ có dấu hiệu bệnh cần được đưa đến ngay bệnh viện để được thăm khám và chỉ định nhập viện hoặc theo dõi tại nhà.

Trẻ bệnh tay chân miệng chỉ có sốt nhẹ < 38,5 độ C, loét miệng, hồng ban mụn nước lòng bàn tay chân, tỉnh táo, chơi, thường được bác sĩ cho điều trị ngoại trú. Phụ huynh có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt, giảm đau theo chỉ định bằng paracetamol liều 10-15 mg/kg/lần, có thể lặp lại mỗi 4- 6 giờ khi sốt lại.

Tái khám mỗi 1-2 ngày trong 8-10 ngày đầu của bệnh.Trẻ có sốt phải tái khám mỗi ngày cho đến khi hết sốt ít nhất 48 giờ.

Bác sĩ khám cho trẻ mắc tay chân miệng tại Bệnh viện E. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.

Phụ huynh đưa trẻ nhập viện ngay khi có các dấu hiệu nặng như đã nêu ở trên. Trẻ thường đau họng, miệng do vết loét nên có thể sử dụng thuốc tráng niêm mạc dạng sữa nhũ dịch như phosphalugel, varogel hoặc trimafort,... cho trẻ ngậm nuốt 1-2ml/lần để dịu cơn đau rồi mới cho trẻ ăn.

Chú ý về ăn uống, sinh hoạt

Dinh dưỡng cho trẻ:

• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ theo tuổi, chia nhỏ các bữa ăn
• Ăn thức ăn lỏng dễ tiêu, tránh thức ăn chua, cay,...
• Trẻ còn bú cần tiếp tục cho ăn sữa mẹ
• Nghỉ ngơi, ăn nhiều bữa nhỏ
• Uống nhiều nước, ăn thức ăn nấu chín kỹ, uống nước đun sôi để nguội
• Rửa tay sạch sau khi đi vệ sinh và trước khi cho trẻ ăn uống

Chú ý sinh hoạt cho trẻ:

• Cho trẻ nghỉ học tránh kích thích và cách ly trẻ với các trẻ khác trong 10 ngày
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ
• Nên tắm rửa, lau người sạch cho trẻ hàng ngày
• Tránh làm vỡ bóng nước hay trầy sướt da, thay quần áo sạch
• Không nhất thiết bôi thuốc xanh methylen, gây khó cho bác sĩ khi thăm khám

Cách phòng ngừa tay chân miệng

Phụ huynh mang khẩu trang, vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà bông dưới vòi nước chảy, đặc biệt sau khi thay quần áo, tã, tiếp xúc phân, nước bọt khăn trải giường của trẻ.

Rửa sạch đồ chơi, vật dụng, tay nắm cửa, thanh vịn, lan can, sàn nhà bằng nước khử trùng, xà bông. Dọn dẹp nhà cửa thường xuyên.

Cách ly trẻ bệnh tại nhà, không cho đến nhà trẻ, trường học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 10 ngày đầu của bệnh.

Tại sao bệnh tay chân miệng lại nguy hiểm?

Bệnh tay chân miệng gây biến chứng nguy hiểmKhi mắc bệnh, trẻ không tự phát hiện được những dấu hiệu bất thường của cơ thể. Điều này là rất nguy hiểm, bởi bệnh tay chân miệng có nguy cơ gây biến chứng nặng nề (suy hô hấp, viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não,…), thậm chí là tử vong.

Tay chân miệng khi nào nguy hiểm?

Các dấu hiệu gợi ý nguy cơ biến chứng bệnh tay chân miệngSốt cao liên tục nhiều ngày ( trên 2 ngày ) trên 39 độ C. Người bệnh ói nhiều, ói không kèm theo tình trạng tiêu chảy, ói không sau ho. Trẻ em hay quấy khóc, thường dễ bị hoảng hốt. Bạch cầu máu của người bệnh tăng lên, trên 16000/mm3.

Làm thế nào để nhận biết bệnh tay chân miệng?

Trẻ bị sốt, mệt mỏi, sốt nhẹ (37,5-38 độ C) hoặc bị sốt cao (38-39 độ C)..

Đau họng..

Tổn thương, đau rát ở răng và miệng..

Chảy nước bọt nhiều..

Biếng ăn..

Tiêu chảy vài lần trong ngày..

Bệnh tay chân miệng bao lâu thì hết?

Trên 90% trẻ sẽ khỏi bệnh sau 7-10 ngày Dấu hiệu trẻ bị tay chân miệng thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, thường độ tuổi càng nhỏ thì bệnh càng nặng. Hầu như hơn 90% các trẻ sẽ hồi phục sau 7 - 10 ngày. Phụ huynh khi phát hiện dấu hiệu trẻ bị tay chân miệng, có thể đưa trẻ đi thăm khám với bác sĩ chuyên khoa nhi.