Theo chuyên gia sản khoa Lê Thị Kim Dung, có những quan niệm kiêng cữ sau sinh trong dân gian đã trở nên thái quá và sai lầm, ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe bà mẹ sau sinh.
Căn phòng hôi hám "mùi bà đẻ"
Anh Đỗ Văn Duy [34 tuổi, Thái Bình] kể rằng 5 năm trước, vợ anh sau khi sinh con đầu lòng đã về nhà bà ngoại để bà tiện giúp đỡ, chăm sóc. Khi về thăm vợ con, anh đã sốc vì căn phòng bà đẻ hôi hám. Vợ anh mồ hôi chảy nhớp nhúa, tóc tai bết dính vì đã 10 ngày chưa tắm gội.
Khi anh hỏi ra thì mới biết các cụ bắt bà đẻ kiêng tắm 1 tháng vì quan niệm con đầu tắm sớm sau này dễ bị lạnh và không thể tắm được nước lạnh nữa. Dù anh có giải thích như thế nào thì mẹ vợ và bà nội của vợ cũng phản đối việc bà đẻ tắm sớm.
Vậy nên mỗi lần vào phòng vợ ở cữ anh lại ngao ngán vì mùi hôi khó chịu, còn người thân của anh thì bảo “phải có mùi như thế mới là mùi bà đẻ”.
Đến hết tháng đầu tiên sau sinh, anh quyết định đón vợ con về nhà riêng tự chăm sóc. Việc đầu tiên anh giúp vợ là đun nồi nước lá thơm để cô ấy tắm gội sạch sẽ.
| Ảnh minh họa: internet. |
Cùng cảnh ngộ kiêng cữ thái quá với bà đẻ, chị Nguyễn Thị Mỹ [Hương Khê, Hà Tĩnh] hú hồn kể lại câu chuyện của gia đình chị. Tháng 11 năm ngoái, chị Mỹ sinh đôi hai bé vào mùa đông. Trời lạnh, mẹ chồng chị chuẩn bị cả chậu than nóng để ở gầm giường cho ba mẹ con chị nằm cho ấm.
12h đêm, chồng chị ở phòng ngoài vào thăm con thấy tất cả đã ngủ say. Bất ngờ anh thấy ngột ngạt khó thở rồi phát hiện ra chậu than bà đã đặt vào phòng từ lúc nào. May mắn là chồng chị Mỹ phát hiện ra sớm, nếu không thì hậu quả ngạt thở khi ngủ sẽ vô cùng nguy hiểm tính mạng.
Những quan điểm kiêng cữ sai lầm
Thực tế, tại các bệnh viện vẫn thường xuyên tiếp nhận những ca nhập viện cả nhà vì ngộ độc khí than do nằm sưởi than sau sinh.
Chuyên gia sản khoa, bác sĩ Lê Thị Kim Dung cho biết, ngày xưa các cụ thường nói bà bầu phải giữ ấm nên có tục nằm sưởi than, nhất là các tỉnh miền trung, Tây Nguyên.
Trong tháng đầu tiên, bà mẹ cần giữ ấm tuyệt đối vì sau sinh mất rất nhiều máu, năng lượng và chất dinh dưỡng làm sức đề kháng của cơ thể giảm sút, dễ bị cảm nhiễm từ những yếu tố bên ngoài.
Tuy nhiên, sản phụ có thể giữ ấm bằng nhiều cách mà không phải sưởi than. Ví dụ có thể mặc ấm, uống nước ấm, nằm trong không gian thoáng đãng và mát mẻ nhưng không nên để gió lùa, để quạt và máy lạnh quá lạnh phả thẳng vào người.
Với trẻ sơ sinh cũng vậy, không nên để bé quá nóng mà cần mặc thoáng mát, chọn quần áo mềm, thoáng, nếu quần áo quá dày sẽ khiến bé khó ngủ, không nên quấn bé quá chặt hạn chế sự vận động tay chân của bé.
BS Kim Dung khẳng định quan niệm kiêng tắm gội sớm sau sinh là hoàn toàn không đúng. Các bà mẹ sau sinh cần được tắm gội sạch sẽ để tránh mồ hôi gây nấm tóc, ngứa đầu, viêm da gây khó chịu, khó ngủ.
Bà mẹ sau sinh nên gội đầu thường xuyên và chú ý gội đầu bằng nước ấm, gội nhanh, gội trong nơi phòng kín gió tránh lạnh. Khi gội đầu xong nên sấy khô tóc tránh để tóc ướt dễ nhiễm lạnh.
Đối với việc tắm rửa cũng tương tự. Sau sinh 2,3 ngày nên tắm sạch sẽ để cơ thể thoải mái. Nhiều sản phụ kiêng cả tháng không tắm dẫn tới viêm da, nhiễm khuẩn thêm.
Quan niệm nằm im sau sinh để tránh băng huyết cũng không đúng. Quan niệm này xuất phát từ việc người sau sinh mổ, sinh thường phải rạch tầng sinh môn có vết thương gây đau, khó khăn khi đi lại; một số người lo sợ nếu di chuyển nhiều sẽ làm vết mổ bung chỉ...
Tuy nhiên sau sinh, người mẹ nên đi lại nhẹ nhàng để giúp máu lưu thông tốt tới vết thương, giúp vết thương nhanh lành, đồng thời không gây bế sản dịch do mẹ nằm quá nhiều.
Quan niệm kiêng quan hệ tình dục sau sinh cũng không đúng. Các mẹ hoàn toàn có thể quan hệ tình dục khi đã hết sản dịch, cơ thể thoải mái khỏe mạnh. Việc quan hệ tình dục gây hậu sản là quan niệm trước đây do nhiều người ăn uống không đủ chất, còn thực tế thì hoàn toàn không phải như vậy.
Nhiều gia đình không cho mẹ sau sinh ăn trái cây có vị chua, canh chu vì sợ gây tiểu són, sữa mẹ chua làm bé tiêu chảy… Đây là một số quan điểm hết sức sai lầm.
Thực tế sau sinh mẹ cần bổ sung rất nhiều các chất dinh dưỡng, trong đó vitamin C cũng giữ vai trò quan trọng. Nó giúp người mẹ tăng sức đề kháng, nhanh lành vết thương, phòng ngừa được các bệnh cảm cúm thông thường.
Phương Thúy
Để giải đáp thắc mắc này cũng như biết được cách tắm gội đúng cách sau sinh, các mẹ nên tham khảo bài viết sau đây.
Theo Bác sĩ sản khoa Phan Văn Thám, sau khi sinh khoảng 4-6 tuần, cơ quan sinh dục của người phụ nữ sẽ trở lại trạng thái bình thường. Khi đó, tử cung tiếp tục co bóp để đẩy sản dịch [huyết hôi] ra ngoài.
Lúc này, những vi khuẩn bên ngoài rất dễ xâm nhập vào tử cung qua đường sinh dục, cùng với những vi khuẩn ẩn nấp sẵn có trong âm đạo, tạo cho tử cung trở thành môi trường hết sức thuận lợi để gây ra nhiễm trùng âm đạo. Việc giữ vệ sinh vùng kín sau sinh là rất quan trọng.
1. Phụ nữ sau sinh bao lâu thì được tắm gội?
Quan niệm phụ nữ sau khi sinh con một tháng sau mới được tắm gội là hoàn toàn sai nhé các mẹ, vì khi không được tắm sớm, cơ thể mẹ sẽ là môi trường thuận lợi để vi khuẩn gây bệnh phát triển và thậm chí còn lây sang con qua đường bú mẹ. Thông thường, khoảng từ 3 hoặc 4 ngày sau sinh thì các mẹ có thể tắm gội.
Tuy nhiên, việc tắm gội của mẹ sau sinh cũng cần phải hết sức thận trọng, vì tắm gội không đúng cách sau sinh cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ. Tắm nhanh và tắm dội là hai yêu cầu cơ bản mẹ nên biết, cụ thể:
Tắm nhanh : là thời gian tắm không nên lâu quá, từ 5 đến 10 phút là vừa.
Tắm dội : là dùng vòi hoa sen hoặc dùng gáo múc nước, dội từ trên xuống dưới, mẹ bầu sau sinh không nên tắm trong bồn tắm hay trong chậu.
Ngoài ra, khi tắm gội mẹ cần lưu ý những điều sau:
- Không tắm bằng nước lạnh, các mẹ nên tắm bằng nước ấm, kể cả mùa hè hay mùa đông, tắm nhanh từ 5 – 10 phút để tránh nhiễm lạnh.
- Các mẹ cần phải tắm ở nơi kín đáo, tránh gió lùa, tắm xong phải lau khô nhanh.
- Gội đầu cũng vậy, các mẹ không nên kiêng gội đầu đến một tháng, nhưng lưu ý phải gội nhanh và lau đầu cho nhanh khô, tốt nhất các mẹ nên dùng máy sấy để sấy khô tóc.
2. Vệ sinh bộ phận sinh dục nữ sau sinh như thế nào?
Vệ sinh sau sinh hết sức quan trọng và cần thiết đối với các mẹ bầu sau sinh. Vì sau khi sinh, tử cung co bóp để đẩy sản dịch ra ngoài, và sản dịch thực chất là màng rau, đồng thời cũng là những dịch và niêm mạc của cổ tử cung và âm đạo bong ra. Bản chất của phức hợp này protein, được phân huỷ và là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn trong đường sinh dục của người phụ nữ phát triển, có thể xâm nhập vào cơ thể người phụ nữ.
Bên cạnh việc tắm gội, chị em lưu ý nên vệ sinh bộ phận sinh dục ít nhất là 3 lần, vào sáng, chiều và tối trước khi đi ngủ, nếu sản dịch ra nhiều nên vệ sinh nhiều lần hơn.
Khi vệ sinh, các mẹ cũng lưu ý những điều sau:
- Không nhất thiết phải dùng dung dịch sát khuẩn nhưng nước vệ sinh phải là nước sạch.
- Không nên dùng nước muối loãng để vệ sinh, vì tinh thể muối sẽ hút nước và làm vùng sinh dục ngoài của người mẹ luôn bị ẩm ướt, tạo điều kiện tốt cho vi khuẩn phát triển.
- Các phương tiện vệ sinh phải sạch, tốt nhất nên vệ sinh bằng nước sôi để nguội hoặc nước ấm.
3. Góc bác sĩ tư vấn cho phụ nữ sau sinh
Trao đổi với chúng tôi, Thạc sĩ bác sĩ sản khoa Vũ Ngọc Khanh [Bệnh viện Bạch Mai] cho biết: “Theo quan niệm dân gian Việt Nam, người phụ nữ sinh xong cần kiêng tắm gội tới 3 tháng chứ không phải ngắn là 1 tháng như các mẹ hay nói đâu. Tuy nhiên, ở phương Tây không có kiêng cữ gì cả. Các tài liệu giảng dạy về sản khoa ở trường Y hiện nay cũng theo các giáo trình phương Tây cũng nói phải không kiêng gì” .
Theo bác sĩ Khanh, sau khi sinh cần tắm, rửa vệ sinh để giữ cho cơ thể được sạch sẽ. “ Tuy nhiên, với trường hợp sinh mổ tránh rửa hay tắm làm chảy nước vào vết mổ, có thể kiêng từ 5-7 ngày do chưa cắt chỉ. Còn việc gội đầu không ảnh hưởng đến vết mổ thì không sao. Còn với người sinh thường thì có thể tắm, gội đầu bình thường ”, bác sĩ Khanh nhấn mạnh.
Theo một số bác sĩ sản khoa khác, người sinh thường có vết may ở âm đạo hoặc tầng sinh môn thì cần lưu ý vệ sinh để không gây viêm nhiễm. Không nên dùng thuốc sát trùng mà có thể rửa bằng nước muối hoặc thuốc tím. Tuy nhiên, thuốc tím cần pha loãng để hơi có màu tím chứ không nên để màu tím đậm. Còn nước muối cần pha loãng, có thể với tỷ lệ 1 lít nước cho khoảng 4 thìa cà phê muối. Ngoài ra, không nên chỉ nằm một chỗ mà cũng cần vận động đi lại nhẹ nhàng, không chườm nóng, không hun than nhiều quá.
Về việc gội đầu, cần gội đầu bằng nước ấm và gội nhanh. Sau khi gội phải lau đầu hoặc dùng máy sấy tóc khô, không được để tóc ướt có thể gây nhiễm lạnh. Nếu chưa tắm được do sinh mổ thì cần phải dùng nước ấm lau mình mỗi ngày 1 lần, trời nắng nóng thì 2 lần[sáng, tối].
Khi tắm, cần lưu ý tắm nhanh, tránh gió lùa, sau khi tắm cần dùng khăn mềm lau khô, mặc quần áo đủ ấm để tránh bị lạnh đột ngột, có thể ngồi trên giường một lúc rồi mới đi ra ngoài.
4. Những điều lưu ý quan trọng phụ nữ sau sinh
Ngoài việc kiêng tắm gội 3 hoặc 4 ngày sau sinh, các mẹ cũng lưu ý những điều quan trọng sau để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân:
- Ăn uống lành mạnh: bữa ăn của mẹ nên có thêm gừng, hạt tiêu đen, dầu mè hoặc rượu nếp, những thực phẩm này sẽ giúp làm nóng cơ thể, tăng cường sức bền, có ích cho quá trình hồi phục sức khỏe của người mẹ sau sinh.
- Nghỉ ngơi: nghỉ ngơi sau sinh là điều vô cùng cần thiết để mau chóng hồi phục, đây không phải là lúc mẹ nấu nướng hay dọn dẹp nhà cửa.
- Máy lạnh: các mẹ không nên bật máy lạnh hoặc quạt ở cường độ cao, vì dễ dẫn đến các bệnh xương khớp hoặc viêm xoang khi chị em bắt đầu có tuổi.
- Thư giãn: sau khi sinh, các mẹ nên tránh để mình xúc động hoặc phấn khích quá mức vì có thể dẫn tới chứng trầm cảm sau khi sinh. Các mẹ cần duy trì trạng trái bình ổn và hạn chế tối đa các hoạt động cần dùng sức.
- Massage: đây là cách tốt để giúp mẹ lấy lại sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, và một trong những loại tinh dầu được dùng phổ biến cho các chị em sau khi sinh là dầu hạt cải. Ngoài ra, massage đá nóng cũng là một cách hay có thể loại bỏ các chất bẩn và làm sạch tử cung. Tuy nhiên, các mẹ lưu ý chỉ những chuyên viên massage giàu kinh nghiệm mới sử dụng phương pháp này với những viên đá và kỹ thuật đặc biệt.
- Tập luyện: các mẹ nên tập luyện một số động tác như nghiêng vùng chậu và hông, trượt chân, căng cơ cổ, vai và lưng, chúng sẽ giúp ích cho sức khỏe của mẹ đấy.
Bài viết giúp các mẹ giải đáp thắc mắc phụ nữ sau sinh bao lâu thì được tắm gội cũng như biết được cách tắm gội đúng cách, an toàn cho mẹ. Các mẹ hãy lưu ý đến vấn đề vệ sinh hằng ngày, tắm rửa sạch sẽ đúng cách sau sinh để tránh các bệnh cho cơ thể nhé. Hy vọng bài viết cung cấp cho các mẹ những thông tin, kiến thức hữu ích trong việc chăm sóc sức khỏe sau sinh, đảm bảo mẹ có sức khỏe thật tốt.
Khánh Nhi