[Văn mẫu học sinh] Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu
Dàn ý chi tiết
1.
Hướng dẫn
Mở bài
Giới thiệu tác giả, tác phẩm
2. Thân bài
2.1. Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết
– Ước mơ không tưởng:
Tôi muốn tắt… đừng bay đi
+ Câu thơ 5 chữ
+ Điệp từ muốn
+ Động từ mạnh tắt, buộc
+ Nghệ thuật chuyển đổi cảm giác tắt nắng, buộc gió => Tâm lí sợ sự trôi chảy của thời gian và khát vọng muốn níu giữ niềm vui được tận hưởng mãi mãi màu sắc, hương vị của cuộc sống.
– Phát hiện về một “thiên đường trên mặt đất”:
Của ong bướm này đây… môi gần
+ Câu thơ 8 chữ + nhịp thơ nhanh + điệp từ này đây => phô bày, mời gọi thưởng thức, tận hưởng.
+ Những hình ảnh đẹp đẽ, tươi non, trẻ trung của thiên nhiên: đồng nội xanh rì, cành tơ phơ phất, ong bướm, hoa lá, yến anh, hàng mi chớp ánh sáng, thần Vui hằng gõ cửa… => cuộc sống thiên nhiên quen thuộc hằng ngày trước mắt, nhưng qua cảm xúc mới mẻ, nồng nàn của nhà thơ đã biến thành tuần tháng mật, thành cảnh vật, cuộc sống chốn thần tiên, thiên đường tràn đầy hạnh phúc [tuần tháng mật, khúc tình si].
+ Câu thơ độc đáo, mới mẻ: Và này đây ánh sáng…, Tháng giêng ngon…: Dùng hình ảnh cụ thể của cơ thể người trẻ tuổi mà sánh với đơn vị thời gian trừu tượng, gợi cảm giác, liên tưởng, tưởng tượng rất mạnh về tình yêu lứa đôi, và hạnh phúc, tuổi trẻ.
=> Hình ảnh thiên nhiên và sự sống vừa gần gũi, thân quen, vừa quyến rũ, đầy tình tứ.
2.2. Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu
– Quan niệm về thời gian trước đây: Nhiều thi nhân từng than thở về sự ngắn ngủi của kiếp người. Người ta gọi là áng phù vân, bóng câu qua cửa sổ. Nhưng do xuất phát từ cái nhìn tĩnh, có phần siêu hình, lấy sinh mệnh vũ trụ để làm thước đo thời gian nên nhiều nhà thơ trung đại quan niệm thời gian là tuần hoàn, vĩnh cửu.
Đến Xuân Diệu & các nhà Thơ mới, do có sự thức tỉnh của ý thức cá nhân mà quan niệm về thời gian đã hoàn toàn đổi khác.
– Theo Xuân Diệu:
+ Thời gian là tuyến tính, trôi chảy nhanh chóng, một đi không trở lại, mỗi phút trôi qua là mất đi vĩnh viễn:
Cái bay không đợi cái trôi
Từ tôi phút trước sang tôi phút này
Trong bài thơ:
Xuân đương tới… sẽ già
Điệp ngữ nghĩa là thu khít khoảng cách thời gian đương tới với đương qua, còn non và sẽ già => Cảm nhận về bước đi nhanh chóng, gấp gáp của thời gian.
+ Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu là cảm nhận đầy tính mất mát. Mỗi khoảnh khắc trôi qua là một sự mất mát, chia lìa:
Mùi tháng năm… tiễn biệt
+ Cách cảm nhận về thời gian này là do sự thức tỉnh sâu sắc về “cái tôi” cá nhân, về sự tồn tại có ý nghĩa của mỗi cá nhân trên đời, nâng niu, trân trọng từng giây từng phút của cuộc đời, nhất là những năm tháng tuổi trẻ.
=> Hình ảnh thiên nhiên nhuốm màu chia li, mất mát:
Con gió xinh… sắp sửa
– Từ quan niệm về thời gian, nhà thơ thể hiện quan niệm về cuộc sống, tuổi trẻ và hạnh phúc:
Đối với Xuân Diệu, thế giới này là thế giới đẹp nhất, mê hồn nhất là vì có con người giữa tuổi trẻ và tình yêu. Thời gian quí nhất của mỗi đời người là tuổi trẻ, hạnh phúc lớn nhất của đời người là tình yêu:
Nói làm chi rằng xuân… tiếc cả đất trời
Kết cấu lập luận nói làm chi… nếu… còn… nhưng chẳng còn… nên + điệp từ phải chăng => nối kết ý thơ. Giọng điệu thơ như tranh biện nhưng lại chất nặng cảm xúc tiếc nuối ngậm ngùi đau khổ.
2.3. Lời giục giã cuống quýt, vội vàng
Ta muốn ôm…
– Điệp ngữ ta muốn [chuyển từ tôi sang ta => chỉ tình cảm chung, phổ quát].
– Các động từ mạnh: ôm, riết, say, thâu và cuối cùng là động từ cắn => chỉ tình cảm ngày càng mạnh, khát vọng hoà nhập đến tận độ.
– Các tính từ chỉ mức độ: chếnh choáng, đã đầy, no nê => tình cảm ngày một cuồng nhiệt, ào ạt.
– Các liên từ: và, cho => thể hiện cảm xúc ào ạt dâng trào, lấn át khung cấu tứ thông thường.
– Câu thơ cuối: Hỡi xuân hồng… => đỉnh điểm của cảm xúc thác lũ, vừa đầy cảm giác mê đắm vừa đảm bảo sự trong sáng, thanh sạch.
3. Kết bài
Tổng kết về nội dung và nghệ thuật
Phân tích bài thơ Vội vàng
Bài văn tham khảo
Trong muôn vàn những bông hoa khoe sắc rực rỡ của phong trào thơ Mới 1932- 1945, Xuân Diệu nổi lên là một trong những tác giả tiêu biểu, người luôn khát khao sống, khát khao yêu đến cuồng nhiệt đến đắm say. Xuân Diệu luôn mộng tưởng có một ngày chính mình sẽ tạo được chốn bồng lai tiên cảnh giữa trần gian để mọi người có thể thưởng thức coa thể chung vui, có thể sống hài hòa hanh phúc, những mộng tưởng ấy của Xuân Diệu khiến người ta thoáng nghĩ đó là ảo tưởng là phi lý, nhưng thật sự tác giả, nhà thơ mới đã tạo dựng được chốn bồng lai tiên cảnh ở hạ giới để người đời có thể mãi mãi nhớ về người, nhớ về những vẫn thơ đắm say cổ tích mà tác giả dựng công vun trồng. Thơ thơ là mùa quả ngọt đàu tiên của tác giả, trong đó nổi bật lên với bài thơ Vội vàng- thông điệp vàng của cuộc đời mà tác giả muốn trao tặng cho con người cho thế giới, bởi để viết được nên những vần thơ như thế bản thân ông phải là người hiểu và say cuộc sống này đến tận cùng, yêu tha thiết, yêu nồng nàn cuộc đời đầy biến thiên này.
Mở đầu tác phẩm, Xuân Diệu viết
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đùng bay đi
Ý tưởng của nhà thơ thật ngông cuồng táo bạo, từ thẳm sâu trái tim mình nhà thơ đã muốn làm chủ thiên nhiên, chế ngự thiên nhiên, muốn tắt nắng, muốn buộc gió muốn đổi thay thế giới theo ý nguyện của mình, nhưng cuộc sống đâu dễ dàng được làm chủ như thế khi chính nhà thơ đã phát hiện ra chốn trần gian, chốn cõi tạm có những vẻ đẹp như thiên đường, hơn chốn bồng lai tiên cảnh
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần
Thiên đường ấy đó là vẻ đẹp của tự nhiên của ong bướm đương độ trăng mật, của đồng nội xanh rì, của cành tơ phơ phất, của yến anh với những khúc tình si muôn thuở. Tác giả sử dụng cụm từ: Này đây như muốn chỉ trỏ, muốn giới thiệu cho người đọc biết chẳng cần ở đâu xa mà ngay ở chốn nước non lặng lẽ này thiên đường đã xuất hiện. Nhà thơ Xuân Diệu đã mở hồn mình ra đón lấy những vang động của cuộc đời, tác giả yêu tha thiết con người và thiên nhiên chốn trần thế, từng câu từng chữ tác giả viết như gửi trọn vẹn nguyên cả trái tìm mình vào đó, không chỉ phát hiện ra thiên nhiên đẹp rạng ngời mà Xuân Diệu còn ví vẻ đẹp của thiên nhiên nên thơ như vẻ đẹp của con người: Tháng giêng ngon như một cặp môi gần. Thơ xưa lấy thiên nhiên làm chuẩn mực của vẻ đẹp tất cả mọi vẻ đẹp của con người được đánh giá bằng thước đo của thiên nhiên, chính vì vậy trong truyện Kiều chúng ta có thể nhận ra Nguyễn Du miêu tả Thúy Vân và Thúy Kiều dựa trên chuẩn mực của cái đẹp là thiên nhiên:
Vân em trang trọng khác vời
KHuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da
Hoặc
Kiều càng sắc sảo mặn mà
So về tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoag hen thua thắm, liễu hờn kém xanh
Đến với những câu thơ cố như vậy chúng ta thấy được thiên nhiên là yếu tố chủ đạo, là thước đo của cái đẹp, thế nhưng Xuân Diệu là một nhà thơ mới, thơ ông rất Tây bởi ông có quan niệm khác về cái đẹp, với ông con người ở trần gian này là đẹp nhất chính vì thế đó mới là thước đo là chuẩn mực của cái đẹp, quan niệm của ông hoàn toàn ngược lại với quan niệm về cái đẹp trong thơ ca xưa. Câu thơ khiến cho bài thơ thêm sinh động, lạ hóa, khiến người đọc cảm thấy con người và thiên nhiên thật gần gũi có thể tương giao, hòa hợp với nhau để tạo nên những bản giao hưởng cuộc đời ngọt ngào. Thơ Xuân Diệu chính vì vậy có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bạn đọc, Xuân Diệu chinh phục người đọc không chỉ bới trái tim đầy sức sống, ấm nóng mãnh liệt mà còn bởi những vần thơ sáng tạo gần gũi với con người. Biết bao thế hệ mai sau vẫn nhớ đến thơ ông, xem đó là nguồn động lực để bạ đọc có thể sang tạo nên những tác phẩm để đời làm phong phú cho thơ ca nước nhà.
Những câu thơ tiếp theo tác giả viết:
Tôi sung sướng nhưng vội vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân
Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng hết
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
Còn trời đất nữa là còn tôi mãi
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời
Quan niệm về thời gian trước đây: Nhiều thi nhân từng than thở về sự ngắn ngủi của kiếp người. Người ta gọi là áng phù vân, bóng câu qua cửa sổ. Nhưng do xuất phát từ cái nhìn tĩnh, có phần siêu hình, lấy sinh mệnh vũ trụ để làm thước đo thời gian nên nhiều nhà thơ trung đại quan niệm thời gian là tuần hoàn, vĩnh cửu. Đến Xuân Diệu & các nhà Thơ mới, do có sự thức tỉnh của ý thức cá nhân mà quan niệm về thời gian đã hoàn toàn đổi khác. Người xưa cho rằng thời gian tuần hoàn liên tục bốn mùa xuân hạ thu đông rồi lại xuân, nhưng đến với Xuân Diệu ông không cho như vậy, ông xem thời gian là tuyến tính là bóng câu qua cửa sổ, đã đi rồi thì không bao giờ quay trở lại. Chính vì lẽ đó mà Xuân Diệu không ung dung khoan thai như những nhà thơ cũ mà ông trở nên vội vàng cuống quýt như sợ rằng thời gian trôi đi, tuổi xuân trôi qua mà không thể làm được gì cho cuộc đời này.Đọc nhưng vần thơ trên ta thấy Xuân Diệu thật tham lam, thật dè xẻn về thời gian. Bởi ông luôn nghĩ rằng tuổi trẻ của cuộc đời con người cũng giống như mùa xuân của đất trời vậy đã qua rồi thì không thể quay trở lại, chính vì thế mỗi con người cần phải cố gắng, nỗ lực phấn đấu hăng say cho tuổi trẻ để đến khi nó trôi qua chúng ta không phải hối hận, tiếc nuối. Do đó trong thơ của tác giả luôn rạo rực tình yêu quê hương đất nước, con người một cách tha thiết nhưng không phải là tình yêu đơn phương bình thường, mà là yêu một cách cuồng nhiệt, yêu đắm đuối đầy say mê. Ta thêm phần nào cảm mến thi nhân này:
Mùi tháng năm đều rơm vị chia phôi
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt
Cơn gió xinh thì thào trong gió biếc
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi
Chim rộn ràng bỗng cất tiếng reo ca
Phải chăng sợ nỗi phai tan sắp sửa
Tác giả dường như mở hết tất cả các giác quan của mình để cảm nhận sự sống sự kì diệu từ cuộc đời xung quanh. Phải nói là thời gian vận động biến thiên không ngừng nghỉ, mỗi khoảnh khắc trôi qua đều thật là quý giá và sâu sắc, chính vì thế mỗi người sống ở trên đời cần phải biết quý trọng thời gian của mình, công việc của mình, sử dụng chúng vào những điều hữu ích thì cuộc đời này sẽ ngập tràn niềm vui và niềm hạnh phúc. Xuân Diệu là người nhận ra quy luật ấy, thông điệp ấy nên ông đã nỗ lực thơ hóa những thi phẩm của mình để mang đến cho người đọc những cảm nhận sâu sắc, những nhận thức mới mẻ. Thời gian đối với thi sĩ này quả là gấp gáp và rất đỗi đấng quý. Hiểu thơ Xuân Diệu, cảm thơ Xuan Diệu ta càng yêu quý thêm tấm lòng thơm thảo của tác giả này. Những câu thơ cuối tác giả đã gửi vào đó những thông điệp sâu sắc và giàu ý nghĩa:
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết
Mây đưa và gió lượn
Ta muốn say
Cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu
Trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây và cỏ rạng
Cho đã dầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi
Hỡi xuân nồng
Ta muốn cắn vào Ngươi
Tất cả vẻ đẹp của cuộc đời đều tác giả thâu tóm trong các từ: ôm, thâu, say, riết tất cả những từ ngữ ấy đều mang tính chất muốn chiếm hữu muốn ôm trọn những gì tốt đẹp nhất của cuộc đời vào mình, phải chăng Xuân Diệu quá tham lam và ích kỉ, không tất cả những điều ấy chỉ cho thấy thi sĩ này yêu cuộc đời quá, đam mê quá mà nảy sinh ý định muốn thâu tóm tất cả cuộc đời vào lòng mình. Nhưng đó chỉ là mộng tưởng là khát khao cháy bỏng bấy lâu của nhà thơ. Tác giả đã gửi vào đây thông điệp cuộc đời, tất cả đều trôi qua rất nhanh, tất cả đều là hư vô, điều quan trọng mà chúng ta có thể làm là sống hết mình với cuộc đời này để cảm nhận sự quý giá của cuộc đời. Câu thơ cuối cùng khép lại tác phẩm chính là lúc tác giả càm thấy cuộc đời và sự sống đáng yêu quá, đẹp quá, đáng sống quá chính vì thế mà Xuân Diệu phải nếm trải hết tất cả vị ngọt của cuộc đời. Câu thơ là đỉnh điểm của cảm xúc thác lũ, vừa đầy cảm giác mê đắm vừa đảm bảo sự trong sáng, thanh sạch. Ta chợt nhớ đến một trong những câu thơ khác của Xuân Diệu:
Nhanh với chứ vội vàng lên với chứ
Em ơi em tình non đã già rồi
Đó có lẽ là một trong những thông điệp của cuộc đời mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc.
Vội vàng có thể xem là một trong những kiệt tác của đời thơ Xuân Diệu, tác phẩm đã khẳng định vị trí, tài năng tên tuổi của tác giả trong trái tim người đọc, thể hiện rõ phong cách nghệ thuật mới mẻ và thú vị của tác giả, tác phẩm thể hiện quan niệm nhân sinh, quan niệm thẩm mĩ mới mẻ của Xuân Diệu – nghệ sĩ của niềm khát khao giao cảm với đời.
Hoàng Bạch Diệp