Đa số bịnh này là do di chứng của tai biến mạch máu não gây ra.
Theo báo cáo của “Hiệp Hội Tim” của Mỹ năm 1977 ở Mỹ có đến 1,6 triệu người bị bịnh này. Và hằng năm có khoảng 500.000 trường hợp mới bịnh, phần lớn xẩy ra sau 55 tuổi.
YHCT xếp vào loại Thiên khô, Đại duyệt [Nội Kinh], Bán thân bất toại, Trúng phong, Thốt trúng, Loại trúng, Não huyết quản Ý ngoại [Kim Quỹ Yếu Lược - Châm Cứu Học Thượng Hải], Thân hoán [Châm Cứu Đại Thành]. Phong phì, Phong ý [Trung Y Học Khái Luận].
Sách ‘Y Kinh Tố Hồi Tập’ ghi: “Có người thình lình ngã ra cứng đờ, hoặc một nửa người bị liệt không cử động được, hoặc tay chân không co lại được, hoặc hôn mê không biết gì, hoặc chết hoặc không chết, thông thường gọi đó là Trúng Phong mà trong các sách cũng nhận là Trúng Phong mà chữa”.
- YHHĐ dựa vào thể trạng bịnh, chia làm 2 thể:
1- Liệt cứng với tăng trương lực cơ.
2- Liệt mềm với giảm trương lực cơ.
- YHCT dựa vào vùng bịnh và thể bịnh chia ra làm 4 loại:
1- Phong trúng kinh lạc [chỉ liệt 1/2 người, không có hôn mê]
2- Phong trúng tạng phủ [liệt kèm hôn mê]
3- Hôn mê kiểu co cứng là chứng Bế [thực chứng]
4- Hôn mê, liệt mềm, trụy mạch là chúng Thoát [hư chứng].
Tai biến mạch máu não ở giai đoạn hôn mê, cần phải đưa vào bệnh viện cấp cứu.
Khi đã qua gia đoạn hôn mê, còn liệt nửa người gọi là di chứng trúng phong, nên điều trị bằng đông y.
Di chứng trúng phong
Tai biến mạch máu não nói chung có hai loại, nếu chẩy máu não thường xẩy ra vào ban ngày, khi đang tức giận, khi đang làm việc, trường hợp này hồi phục khá nhanh, nếu do tắc mạch não gây nhũn não, nhiều tế bào não bịchết, bệnh thường xẩy ra vào ban đêm, khi ngủ trường hợp này khó hồi phục hơn
1. Khí hư huyết ứ:
Khí hư huyết ứ
Sau thời gian cấp tính 1-2 ngàybệnh nhân qua cơn nguy kịch chuyển sang hồi chủ yếu ở giai đoạn này là hư chứng kiêm huyết ứ đàm trệ ở kinh lạc mà phần lớn là khí hư huyết ứ
Pháp trị: Bổ khí hóa ứ thông lạc
Bài thuốc: Bổ dương hoàn ngũ thang
| Sinh Hoàng kỳ | 30-60 | Xích thược | 8-12 | Qui vĩ | 12 | ||
| Xuyên khung | 10 | Đào nhân | 8 | Hồng hoa | 8 | Địa long | 8 |
| Đan sâm | 10 |
- Thận hư chân yếu gia: Can địa hoàng, Sơn thù, Nhục thung dung, Ngưu tất, Tang kí sinh, Đỗ trọng ,
Huyết áp cao gia: Thanh mộc hương ,Thảo quyết minh
- Chân tay hồi phục chậm gia: Đan sâm, Xuyên sơn giáp, Trần bì, Thanh bì,
Bệnh lâu, mạch hư dùng nhiều Hoàng kỳ ,
Bệnh mới mạch còn huyền hoạt không dùng Hoàng kỳ,
- Nói ngọng gia xương bồ, viễn trí , hoặc hợp với bài giải ngữ đơn, liệt mặt gia cương tàm, bạch phụ, dùng lâu không hiệu quả gia con đỉa nướng cháy, manh trùng để phá ứ,
Châm cứu: , Thiên ứng ,lân cận
2. Khí hư hàn đàm
Triệu chứng: Méo miệng, mắt nhắm không kín, tay và chân cùng bên hạn chế vận động; người bệnh không tự giơ tay nhấc chân lên được, đi lại khó. Trường hợp nặng, không thể đi đứng, tay không cầm nắm được, thở ậm ạch đoản hơi, hay khạc đờm, rêu lưỡi trắng nhợt Mạch hoạt.
| Sinh nam tinh | 36 | Q Mộc hương | 5 | Nhân sâm | 8 | ||
| Nhục quế | 16 |
Cách dùng: Các vị trên [trừ mộc hương] sắc với 1.500ml nước, lọc bỏ bó lấy 250ml. Mộc hương quảng+20ml nước thuốc sắc mài tan hết, cho vào khuấy đều. Chia đều 5 lần, uống trong ngày, khi còn ấm.
3. Thận dương hư
Triệu chứng: Méo miệng, mắt nhắm không kín, tay không tự giơ được . Nặng nói ngọng, chảy nước dãi, không đi đứng được, chân lạnh, thỉnh thoảng bốc nóng từng cơn gây đau đầu, đau lưng, ù tai, mệt mỏi, lưỡi bệu. Mạch vi tế.
| Thục địa | 24 | Ba kích | 18 | Sơn thù | 18 | ||
| Nhục dung | 12 | Sinh khương | 10 | Bạc hà | 6 | Nhục quế | 4 |
| Thạch hộc | 8 | Phục linh | 6 | Xương bồ | 12 | Viễn trí | 6 |
| Mạch môn | 12 | Ngũ vị | 4 | Táo | 5 |
Cách dựng: Ba kíchbỏ lõi muối sao, Nhục thung dung tẩy rượu, vc chế và Mạch môn bỏ lõi. Các vị trên [trừ bạc hà] sắc với 1.900ml nước, cũn 600ml cho bạc hà vào sắc tiếp, lọc bỏ bã lấy 250ml. Chia đều 5 lần, uống trong ngày khi còn ấm.
Tham khảo bài thuốc điều trị án thân bất toại
Lý : Do phong tà làm tắc mạch
Nên dùng khi huyết áp đó hạ
| Hoàng kỳ | 12-16 | Quế chi | 8-12 | Bạch thược | 12-16 | ||
| Sinh khương | 12-16 | Táo | 3-5 |
Trường hợp huyết hư gia: Đương qui, Hà thủ ô bổ huyết.
Khí hư gia lượng Hoàng kỳ, gia đẳng sâm để bổ khí,
Gân cơ teo yếu gia Mộc qua. Đỗ trọng, Ngưu tất.
Dương hư gia: Phụ tử
Xoa bóp: Gừng già, Trầu không giã nát, Nước tiểu, rượu 40 độ sào nóng, bóp xoa hàng ngày mỗi đợt 10 ngày, xoa 2 đợt
A/Tiểu tiện bất ước tỳ hư hạ hãm:
Nếu do tỳ hư dùng
Bổ trung ích khí gia ích trí nhân
B/ thận hư
Địa hoàng ẩm tử
| Sơn thù | Ba kích | Thục địa | |||||
| Thạch hộc | Nhục dung | Phụ tử | Xương bồ | ||||
| Quan quế | Bạch linh | Mạch môn | Viễn trí |
Lượng bằng nhau tán bột mỗi lần uống 12-20g uống với nước sắc 5 quả táo, 7 lá bạc hà, sắc uống
Đạo đờm thang
| Bạch phụ | 4 | Sinh khương | 3 Lát | Táo | 4q | ||
| Bạch linh | 12 | Bán hạ | 8-16 | Cam thảo | 4 | Trần bì | 8-12 |
| Nam tinh | 6-10 | Đẳng sâm | 4-8 | Xương bồ | 4-8 | Trúc nhự | 2-4 |
Chủ trị chứng trúng phong đàm mê tâm khiếu không nói được
Dùng bài giải ngữ đơn [thần tiên giải ngữ đơn]
| Bạch phụ | 4 | Viễn trí | 8 | Toàn yết | 4 | ||
| Nam tinh | 6 | Cam thảo | 4 | Xương bồ | 12 | Thiên ma | 8 |
| Khương hoạt | 12 | Mộc hương | 4 |
Tham khảo thêm về bệnh liệt nửa người, các bài thuốc, vị thuốc chữa bệnh liệt nửa người
Thông đạo tán bài thuốc nổi tiếng chữa liệt nửa người
Châm cứu điều trị liệt nửa người
LTS: Chúng tôi nhận được bài thuốc chữa chứng liệt và xóa di chứng tai biến mạch máu não của độc giả Tuệ Uyển.
Theo nhận định của vị độc giả này, bài thuốc có những hiệu quả thực tế nhất định. Tuy nhiên, chúng tôi thấy rằng cần có ý kiến của các chuyên gia về tính khoa học và cách sử dụng bài thuốc này. Liệu có áp dụng bài thuốc vào thực tế chữa bệnh được hay không?
Bởi vậy, chúng tôi xin đăng kèm bài thuốc cùng với những lưu ý của các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực Đông y để quý vị tham khảo.
I. Bài thuốc do độc giả giới thiệu:
1. Dược liệu:
- Dây cứt quạ lá nhỏ: Lượng dùng vừa đủ để bó cho những phần cơ thể bị liệt của người bệnh.
- Hạt mã tiền tươi: Tối thiểu 4 hạt, tối đa 8 hạt, phụ thuộc vào lượng dây cứt quạ ít hay nhiều. Không dùng hạt mã tiền đã qua bào chế.
- Giấm: Dùng giấm nuôi, không dùng giấm hóa chất. Lượng dùng đủ làm ẩm lá thuốc.
Hình ảnh dây cứt quạ nhỏ.
2. Cách chế biến và sử dụng bài thuốc:
- Dây cứt quạ băm nhỏ.
- Hạt mã tiền tươi thái mỏng, băm nhỏ, rắc vào dây cứt quạ đã băm, trộn đều.
- Tưới giấm cho thấm ướt dây cứt quạ đã băm.
- Cho thuốc vào chảo gang, xào nóng.
- Dùng vải hoặc khăn quấn bó thuốc nóng bao quanh phần cơ thể bị liệt. Chú ý đừng để quá nóng làm bệnh nhân bị bỏng.
- Khi thuốc nguội, lấy ra xào lại cho nóng rồi bó tiếp. Làm 3 lần một tối, liên tục trong 3 hoặc 5 ngày là 1 liệu trình.
- Nghỉ 1ngày, sau đó làm tiếp liệu trình thứ 2 cho đến khi khỏi hoàn toàn. Thường là 9 ngày là khỏi hẳn, không còn di chứng nào.
Chú ý: Nếu không có điều kiện kiếm dây cứt quạ tươi mỗi ngày thì sau khi bó xong có thể để thuốc lại chậu sành hoặc thau nhựa, vẩy giấm cho ẩm ướt, đậy lại, hôm sau dùng tiếp.
Chỉ nên dùng lại ngày thứ hai vì thuốc xào rồi không còn chất lượng như lúc tươi.
Hạt mã tiền tươi [Ảnh: Internet]
3. Xuất xứ bài thuốc và những trường hợp áp dụng thành công:
- Khoảng năm 1990, tôi bị bệnh điều trị tại bệnh viện Y dược Dân tộc Mỹ Tho. Nằm cùng phòng có 1 cô gái ngoài 20 có bầu nhưng bị liệt 1 bên chân gây đau đớn vô cùng. Cô nằm điều trị ở đây đã 4 tháng, mọi sinh hoạt đều phải nhờ chồng giúp đỡ.
Thật may mắn, có lần có cụ già đến thăm người bệnh cùng phòng thấy tình trạng của cô gái đã mách cho bài thuốc như trên. Cụ còn dặn: "Mỗi ngày khi tan ca, bác sĩ về rồi thì mới làm".
Sáng hôm sau, chồng cô về quê ở huyện Châu Thành, nơi có nhiều vườn cây,mang xuống một bao thật to dây cứt quạ.
Ngay chiều đó, tôi cùng một người nữa giúp chồng cô băm và xào thuốc bó cho cô. Sáng hôm sau, chúng tôi rất mừng vì cô ấy nói không còn đau nhiều, tự đứng dậy, vịn thành giường để đi.
Chúng tôi tiếp tục bó thuốc cho cô, ngày thứ ba có đã đi được và xin ra viện về nhà bó tiếp.
- Mùa coi thi tốt nghiệp năm học 1998 - 1999, một bạn đồng nghiệp của tôi có ba bị té, liệt một bên chân, hoàn cảnh rất khó khăn do không có người chăm sóc nên sau khi nằm viện Y dược dân tộc 1 tháng đã xin về nhà.
Lúc đó, tôi đã hướng dẫn bài thuốc trên cho cậu làm thử cho ba.
Chỉ lần đầu tiên đắp thuốc, ba cậu đã nói rằng: "Lúc bó thuốc cảm giác như nó hút hơi từ trong ra, người nhẹ nhàng hẳn lên”. Tôi tiếp tục dặn cậu làm tiếp 3 ngày. Khoảng 5 ngày sau khi tôi lên thăm thì ông cụ đã ra tận cổng đón tôi vào nhà.
- Mẹ tôi bình thường rất khỏe, hai má hồng hào, người trong khu phố ai cũng khen da bà đẹp hơn da con gái.
Năm 2000, mẹ tôi bị tai biến, ngủ dậy không ngồi dậy được, miệng méo một bên, cấp cứu và điều trị tại bệnh viện Gò Vấp.
Sau khi ra viện, mẹ tôi bị liệt một bên phải. Em trai tôi yêu cầu cho mẹ điều trị Vật lý trị liệu và thủy châm. Nhưng sau một tháng, mẹ tôi đi đứng vẫn cần có người đỡ, các ngón tay vẫn quắp lại, cánh tay xuôi lơ, bước chân kéo lê. Tôi quyết định để tôi bó lá.
Chính cậu giáo viên kể trên đã trực tiếp đi lên vườn trên Lái Thiêu lấy dây cứt qụa giúp để tôi bó cho mẹ.
Tối đầu tiên sau 3 lần xào thuốc bó, mẹ tôi cười giơ tay ra, các ngón tay xòe ra, nắm lại. Mẹ nói: “ Mai mẹ tự cầm đũa được rồi, không cần người xúc cơm cho nữa “.
Nhưng ngủ một đêm, sáng dậy tay lại quắp, chân vẫn lết như cũ. Tiếp tục bó ba ngày liền, bệnh bớt rõ rệt.
Tôi bó cho mẹ tôi 9 ngày, mẹ tôi hoàn toàn trở lại bình thường, khỏe dần, không còn dấu vết gì của tai biến.
Mẹ tôi sống khỏe thêm mười năm, thọ 94 tuổi, không ai nghĩ mẹ tôi đã từng bị liệt nửa người. Mắt mẹ tôi rất sáng, mẹ lên lầu không bao giờ cho con cháu theo đỡ.
4. Hai lần không thành công:
- Bạn tôi nhờ bó cho một người quen bị tai biến đã hơn chục năm. Nhưng vì không lấy được lá đủ lượng và không có lá tươi, do đó chỉ làm ông dễ chịu lúc bó chứ không tác dụng.
Sau khi bó 2 ngày, tôi bị chó cắn không đến và gia đình chuyển địa chỉ.
- Chị nuôi của tôi ở Quảng Bình bị liệt nửa người, chân đi được nhưng yếu một chân, một tay không cử động được . Chị bị liệt do mổ khối u trong não và cánh tay gẫy phải cài đinh bên trong.
Sau khi chị bị liệt 12 năm tôi mới biết lại không có lá tươi, chỉ bó bằng lá khô đem từ SG ra nên không có kết quả, chỉ dễ chịu lúc bó.
Kết luận:
Bài thuốc chỉ có tác dụng với chứng tê liệt do thần kinh bị chèn ép hoặc do tai biến.
Bệnh mới sẽ kết quả nhanh hơn.
Lượng thuốc phải đủ và tươi mới có tác dụng.
Đây chỉ là bài thuốc dân gian, chưa được lý giải về dược lý nhưng đã có những tác dụng đáng kể. Rất mong được các nhà y học nghiên cứu và phát huy hiệu quả để giúp người bệnh tai biến không đau khổ vì những dị tật.
II. Nhận định của chuyên gia: Cần đặc biệt cẩn thận khi sử dụng hạt mã tiền chữa tai biến
Lương y đa khoa Vũ Quốc Trung[Phòng chẩn trị Y học cổ truyền chùa Cảm Ứng, Hội Đông y Hà Nội]:
Trước hết phải phân biệt liệt do tai biến là liệt nội thương tức là do yếu tố ở bên trong như thần kinh, khí huyết, tim mạch bế tắc gây nên.
Chứng liệt này không giống chứng liệt do ngoại thương như sang chấn, té ngã, bầm dập gây ra.
Ở đây có cả yếu tố thần kinh, nghĩa là mạch máu não bị phù hoặc bị đứt vỡ, chèn ép vào phần nơ ron thần kinh vận động gây ra liệt nửa người hoặc khó khăn trong vận động.
Về nguyên lý, nếu dùng thuốc đắp, bó chắc chắn hiệu quả không cao mà phải uống thuốc. Biện pháp bó chỉ áp dụng trong những trường hợp ngoại thương như tai nạn xe cộ, té ngã...
Vị thuốc mã tiền trong bài thuốc có tác dụng trong việc chữa bệnh về xương khớp, khó vận động. Tuy nhiên, có 1 lưu ý là mã tiền là loại hạt rất độc, khi dùng phải lưu ý.
Tất nhiên, ở đây là dùng ở bên ngoài không uống thì không có gì nguy hiểm cả nhưng khi chế biến thuốc phải hết sức cẩn thận.
Nhất là khi trong nhà có trẻ em thì cần giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em vì hạt mã tiền ăn phải có thể gây chết người.
Bài thuốc này chưa có cơ sở khoa học, chỉ là kinh nghiệm dân gian của một số người chứ không phải là bài thuốc cổ phương truyền thống, cũng như chưa được khoa học kiểm chứng.
Nếu áp dụng để đắp, dùng ngoài cũng không có hại gì cả.
Lương y Hà Văn Tiêu, Phó Chủ tịch Hội Đông y Hà Nội:
Hạt mã tiền là một loại cực độc, đã chế rồi thì thành thuốc độc bảng B.
Tôi đã cảnh báo cho rất nhiều người là tất cả các bệnh nhân di chứng mạch máu não cấm không được sử dụng bậy mã tiền.
Quý độc giả có câu hỏi, thắc mắc hoặc yêu cầu tư vấn về các vấn đề sức khỏe, bài thuốc chữa bệnh xin gửi câu hỏi vào ô Bình luận ở dưới cuối mỗi bài viết.
Chúng tôi sẽ mời những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực y tế giải đáp, chia sẻ kinh nghiệm với quý độc giả. Trân trọng!