Phương thức biểu đạt là gì? Có những phương thức biểu đạt chính nào và cách phân biệt ra sao? Có thể nhận thấy, trong cuộc sống con người tương tác với con người thông qua các phương thức biểu đạt. Chính vì vậy, phương thức biểu đạt có ý nghĩa quan trọng trong việc thể hiện ý nghĩ, tâm tư và tình cảm của đối tượng giao tiếp. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng DINHNGHIA.VN tìm hiểu chi tiết phương thức biểu đạt là gì cùng những vấn đề liên quan.
Khái niệm phương thức biểu đạt là gì?
Phương thức biểu đạt là gì là thắc mắc của rất nhiều người, đặc biệt khi đang quan tâm đến các loại biểu đạt. Theo định nghĩa, phương thức biểu đạt chính là cách người với người trao đổi những tâm tư, ý nghĩ và cảm xúc của mình với đối tượng trực tiếp.
Phương thức biểu đạt giúp người với người hiểu nhau hơn, gần gũi hơn và giúp gắn kết các mối quan hệ. Bởi không ai không muốn những suy nghĩ và cảm xúc của mình được hưởng một cách đầy đủ và đúng đắn.
Mặc dù vậy, không phải lúc nào chúng ta cũng có thể bày tỏ được hết những gì bản thân mong muốn. Do đó, người biểu đạt cần biết nắm vững các phương thức biểu đạt cũng như ý nghĩa của chúng để thể hiện suy nghĩ của mình một cách tốt nhất.
Các phương thức biểu đạt chính trong văn bản
Bên cạnh câu hỏi phương thức biểu đạt là gì thì cũng có rất nhiều bạn quan tâm đến các loại phương thức biểu đạt. Dưới đây là những phương thức biểu đạt chính.
Tự sự là gì?
Tự sự hay còn gọi là tường thuật, kể chuyện. Tự sự là cách kể lại, thuật lại sự việc, cũng là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia và cuối cùng kết thúc thể hiện một ý nghĩa. Đặc trưng của phương thức tự sự như sau:
- Có cốt truyện
- Có nhân vật tự sự, sự việc
- Có ngôi kể thích hợp.
- Rõ tư tưởng, chủ đề.
Miêu tả là gì?
Phương thức miêu tả là việc làm cho người đọc, người nghe, người xem có thể thấy sự vật, hiện tượng hay con người [đặc biệt là với thế giới nội tâm] như đang hiện ra trước mắt qua đối tượng được thể hiện ngôn ngữ miêu tả.
Biểu cảm là gì?
Là phương thức biểu đạt giúp thể hiện hay bộc lộ được tình cảm, cảm xúc của mình về thế giới xung quanh.
Nghị luận là gì?
Đây là phương thức chủ yếu được dùng để bàn bạc phải, trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết.
Thuyết minh là gì?
Phương thức này sẽ được sử dụng khi cần cung cấp, giới thiệu hay muốn giảng giải những tri thức về một sự vật hoặc hiện tượng nào đó cho người đọc và người nghe.
Phương pháp thuyết minh có đặc trưng nổi bật chính là có các luận điểm rõ ràng, đúng đắn và phù hợp với đề tài cần thảo luận. Đồng thời thuyết minh cũng có những bằng chứng hết sức chính xác và thuyết phục, giúp làm sáng tỏ được luận điểm. Một số phương pháp thuyết minh điển hình như sau:
- Phương pháp liệt kê.
- Phương pháp giải thích hay nêu định nghĩa.
- Phương pháp dùng con số hay nêu ví dụ.
- Phương pháp phân loại, phân tích
- Phương pháp so sánh hay đối chiếu.
Hành chính và công vụ là gì?
Phương thức biểu đạt theo hình thức hành chính – công vụ thuộc dạng văn bản thuộc phong cách hành chính công vụ là văn bản điều hành xã hội, có chức năng xã hội. Xã hội được điều hành bằng luật pháp, văn bản hành chính.
Đặc trưng của phương thức hành chính – công vụ chính là việc quy định rõ ràng, ràng buộc mối quan hệ giữa các tổ chức nhà nước với nhau. Bên cạnh đó còn là giữa các cá nhân với nhau trong khuôn khổ hiến pháp và các bộ luật văn bản pháp lý dưới luật từ trung ương tới địa phương.
Cách sử dụng các phương thức biểu đạt
Từ việc tìm hiểu phương thức biểu đạt là gì, bạn sẽ thấy có 6 phương pháp thường được sử dụng. Tuy nhiên, trong thực tế mỗi văn bản đều sử dụng kết hợp nhiều cách biểu đạt khác nhau.
Việc sử dụng đơn lẻ hay phối hợp các phương pháp biểu đạt là tùy thuộc ngữ cảnh, cách dùng, khả năng cũng như ngôn ngữ của người nói hay người sử dụng ngôn từ. Một điểm đặc biệt là trong một văn bản, các phương thức biểu đạt sẽ không có vai trò ngang nhau, mà sẽ có phương thức chủ đạo và phương pháp xen thêm.
Trên đây là những kiến thức về chủ đề phương thức biểu đạt là gì, các loại phương thức biểu đạt chính cũng như đặc trưng của từng loại. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho các bạn cái nhìn cụ thể hơn về phương thức biểu đạt là gì, từ đó có ngôn ngữ giao tiếp tốt hơn với mọi người.
Please follow and like us:
Hiểu 1 cách đơn giản, phương thức biểu đạt là cách thức, phong cách sử dụng ngôn ngữ, giọng điệu, để biểu đạt thái độ, tình cảm và ý nghĩa nhất định nào đó. Thông qua phương thức này, chúng ta còn truyền tải được thông điệp đối với người đọc, người nghe 1 cách rõ ràng.
Trong 1 bài nói hoặc bài viết, hay thậm chí là các tác phẩm nghệ thuật văn chương, người ta có xu hướng kết hợp các phương thức biểu đạt khác nhau. Điều này cho phép tác giả thể hiện ý đồ của mình 1 cách rõ ràng, đa dạng hơn.
2. Các phương thức biểu đạt hiện nay
a. Phương thức biểu đạt tự sự:
– Là dùng ngôn ngữ để kể một chuỗi sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng tạo thành một kết thúc. Ngoài ra, người ta không chỉ chú trọng đến kể việc mà còn quan tâm đến việc khắc hoạ tính cách nhân vật và nêu lên những nhận thức sâu sắc, mới mẻ về bản chất của con người và cuộc sống.
-Loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt tự sự: tiểu thuyết, truyện ngắn, truyện ngụ ngôn, truyện cổ tích
Ví dụ:
Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ, sai đi bắt tôm, bắt tép và hứa, đứa nào bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn chăm chỉ, lại sợ dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cả tôm lẫn tép. Còn Cám quen được nuông chiều, chỉ ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì.
[Tấm Cám]
b. Phương thức biểu đạt miêu tả:
– Là dùng ngôn ngữ làm cho người nghe, người đọc có thể hình dung được cụ thể sự vật, sự việc như đang hiện ra trước mắt hoặc nhận biết được thế giới nội tâm của con người.
-Loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt miêu tả: Thơ, bút kí, văn tả người, tả cảnh…
Ví dụ:
Trăng đang lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím sẫm uy nghi, trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát
[Trong cơn gió lốc, Khuất Quang Thụy]
c. Phương thức biểu đạt biểu cảm:
-Là một nhu cầu của con người trong cuộc sống bởi trong thực tế sống luôn có những điều khiến ta rung động [cảm] và muốn bộc lộ [biểu] ra với một hay nhiều người khác. Phương thức biểu cảm là dùng ngôn ngữ để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của mình về thế giới xung quanh.
-Loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt biểu cảm: có hầu hết trong các loại văn bản: truyện, thơ, vè,…
Ví dụ:
Nhớ ai bổi hổi bồi hồi
Như đứng đống lửa như ngồi đống than
[Ca dao]
d. Phương thức biểu đạt thuyết minh:
-Là cung cấp, giới thiệu, giảng giải,,những tri thức về một sự vật, hiện tượng nào đó cho những người cần biết nhưng còn chưa biết.
-Loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt thuyết minh: văn thuyết minh về con vật, đồ vật, thuyết minh về di tích lịch sử, địa điểm du lịch, thuyết minh về một nhân vật lịch sử hay một vấn đề khoa học…
Ví dụ:
Theo các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng xói mòn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông bị vứt xuống cống làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn của hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lông trôi ra biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải
[Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000]
e. Phương thức biểu đạt nghị luận:
– Là phương thức chủ yếu được dùng để bàn bạc phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác đồng tình với ý kiến của mình.
— Loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt nghị luận: văn nghị luận về một hiện tượng đời sống, nghị luận về một tư tưởng đạo lí…
Ví dụ:
Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh thì phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có nhiều người tài giỏi thì học sinh phải ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể, bởi vì chỉ có học tập và rèn luyện thì các em mới có thể trở thành những người tài giỏi trong tương lai
[Tài liệu hướng dẫn đội viên]
g. Phương thức biểu đạt hành chính công vụ:
– Là phương thức dùng để giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước khác trên cơ sở pháp lí [thông tư, nghị định, đơn từ, báo cáo, hóa đơn, hợp đồng]
-Loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt hành chính – công vụ: Các nghị định của nhà nước, thông tư được ban hành, văn bản báo cáo trong các công ty, các hợp đồng thuê, mua bán, sở hữu…
Ví dụ:
“Điều 5.- Xử lý vi phạm đối với người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính
Người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính mà sách nhiễu nhân dân, dung túng, bao che cho cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm hành chính, không xử phạt hoặc xử phạt không kịp thời, không đúng mức, xử phạt quá thẩm quyền quy định thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại vật chất thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.”