Vòng tránh thai là một trong những phương pháp tránh thai tạm thời, thường được dùng rộng rãi ở những nước đang phát triển vì đơn giản, rẻ tiền và hiệu quả. Ở Việt Nam, vòng Multiload và TCu 380 đang được sử dụng rộng rãi. Gần đây, vòng Mirena [dụng cụ tử cung có chứa nội tiết] đã xuất hiện trên thị trường.
Vòng tránh thai là một dụng cụ nhỏ [thường có hình chữ T] được đặt vào lòng tử cung tạo nên hiệu quả tránh thai kéo dài nhiều năm. Vòng tránh thai có thể được quấn đồng hay không để làm tăng hiệu quả ngừa thai. Hiện tại dụng cụ tử cung [DCTC] hiện đại nhất là loại vòng có chứa nội tiết progestin [vòng Mirena] được phóng thích dần dần tạo hiệu quả tránh thai rất cao.
Cơ chế tránh thai
Cơ chế tác dụng chính của dụng cụ tử cung là gây ra phản ứng viêm tại niêm mạc tử cung, làm thay đổi về sinh hóa tế bào nội mạc và không tạo điều kiện thuận lợi để trứng thụ tinh làm tổ.
Đối với loại dụng cụ tử cung có đồng:
- Hiệu quả ngừa thai của vòng tăng lên bởi sự phóng thích liên tục của đồng vào buồng tử cung, làm tăng phản ứng viêm và có thể gây ra co cơ tử cung ngăn chặn sự làm tổ của trứng
- Ion đồng còn làm thay đổi sinh hoá của chất nhầy cổ tử cung, từ đó ảnh hưởng đến sự di động, hoạt hoá và khả năng sống sót của tinh trùng.
- Đồng làm thay đổi niêm mạc tử cung, ngăn chặn sự làm tổ của trứng thụ tinh
Đối với vòng có progesterone:
- Progesterone ngăn chặn hoạt động chu kỳ của nội mạc tử cung do nồng độ progesterone cao so với estrogen, tạo điều kiện không thuận lợi cho trứng thụ tinh không thể làm tổ ở niêm mạc tử cung.
- Có thể gây ra ức chế rụng trứng.
Ưu điểm và khuyết điểm
Ưu điểm:
- Rẻ tiền [trừ vòng Mirena có giá khá cao]
- Tỷ lệ tránh thai cao: 95- 97%
- Hiệu quả tránh thai có thể kéo dài trong nhiều năm [05 năm]
- Có thai lại dễ dàng sau khi tháo vòng.
- Không phải thực hiện biện pháp tránh thai hỗ trợ.
- Phụ nữ có thể chủ động trong việc đặt và mang DCTC.
- Dùng được cho những người có chống chỉ định với estrogen, không ảnh hưởng đến cơ chế đông máu, huyết áp, chuyển hóa, không gây u nội mạc tử cung
Khuyết điểm:
- Cần đến cơ sở y tế để đặt vòng, tháo vòng hay thay vòng theo thời hạn quy định của từng loại vòng.
- Có thể có rong huyết trong vài chu kỳ đầu sau đặt.
- Có thể có triệu chứng đau lưng, đau thắt do cơn co tử cung, đau có thể khỏi tự nhiên hay dùng thuốc giảm đau.
- Ra nhiều khí hư trong thời gian đầu do phản ứng của nội mạc tử cung, hiện tượng này sẽ giảm dần nếu không có nhiễm trùng nội mạc tử cung
- Có khoảng 2-5% rơi DCTC trong 3 tháng đầu sau đặt, nếu không phát hiện, nguy cơ có thai dễ xảy ra.
Những trường hợp nào không nên sử dụng DCTC
Vòng tránh thai là biện pháp tránh thai hiệu quả cao có thể áp dụng rất rộng rãi. Nhưng một số trường hợp sau đây cần tránh
Tuyệt đối:
- Có thai hay nghi ngờ có thai.
- Viêm nhiễm đường sinh dục.
- Xuất huyết tử cung bất thường chưa rõ nguyên nhân.
- Viêm niêm mạc tử cung sau khi sanh hay sau phá thai nhiễm trùng trong 3 tháng gần đây.
- Bệnh ác tính đường sinh dục.
Tương đối:
- Chưa có con.
- Tiền sử thai ngoài tử cung, tái tạo tai vòi.
- Rối loạn đông máu.
- Bất thường về tâm thần cản trở việc theo dõi vòng
- Bệnh van tim.
- Lạc nội mạc tử cung.
- U xơ tử cung.
- Sa sinh dục độ II, III.
- Nguy cơ mắc bệnh lây truyền qua đường sinh dục cao.
- Tiền sử dị ứng đồng, bệnh Wilson, bất thường trong hấp thu chuyển hoá đồng.
Các loại vòng
Multiload:
- Các cành ngang cong mềm, giúp cho vòng giữ được vị trí trong tử cung.
- Có nhiều cỡ.
- Mềm dẻo dễ đặt.
- Không gây tổn thương góc đáy.
- Không rơi ra ngoài vì có răng cưa.
Tcu 380A:
- Diện tích vòng đồng rất rộng, hiệu quả ngừa thai cao.
- Vị trí đồng ở cao, số lượng đồng ở cành ngang giúp cho đồng phóng ra đến tận đáy tử cung, đảm bảo tốt cho sự ngừa thai.
- Đặt vào và lấy ra dễ dàng.
Mirena:
- Hiện đại so với DCTC thông thường, Mirena có progestin được phóng thích đều đặn tạo nên hiệu quả tránh thai cao hơn.
- Mirena cũng có thể làm giảm đau bụng kinh hay các triệu chứng của lạc nội mạc tử cung như đau vùng chậu, xuất huyết bất thường
Tuy nhiên đặt vòng tránh thai nội tiết vẫn còn khá mới và nhiều thắc mắc xoay quanh như: Vòng tránh thai nội tiết là gì? Cơ chế hoạt động thế nào?
Đặc điểm cấu tạo vòng tránh thai nội tiết
Vòng tránh thai nội tiết Mirena có hình chữ T, được cấu thành bởi nhựa dẻo thấm Sulfate Barium, tạo ra hình ảnh cản quang. Vì vậy, bác sĩ có thể nhìn thấy sự hiện diện của vòng khi siêu âm và trên phim chụp X-quang.
Chiều dài của vòng tránh thai nội tiết là 32mm, ở tận cùng khung T là vòng nhỏ gắn sợi dây polyethylene. Bên dưới nhánh chữ T là một ống hình trụ dài 19mm, có chứa 52mg levonorgestrel, bên ngoài phủ bởi một lớp màng polydimethylsiloxane có tác dụng điều chỉnh sự phóng thích của levonorgestrel trong buồng tử cung, tạo hiệu quả tránh thai cho vòng Mirena.
///cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/vong_tranh_thai_noi_tiet_la_gi_co_che_hoat_dong_1_ea8dcb2358.jpg]Vòng tránh thai nội tiết Mirena có hình chữ T, được cấu thành bởi nhựa dẻo thấm Sulfate Barium
Tốc độ phóng thích ban đầu của levonorgestrel mỗi ngày vào buồng tử cung là 20μg và sau 5 năm sẽ giảm xuống còn khoảng 11μg/ngày.
Cơ chế vòng tránh thai như thế nào?
Sau khi đặt vòng tránh thai nội tiết, levonorgestrel sẽ làm cô đặc chất nhầy cổ tử cung, tạo thành rào cản ngăn chặn sự xâm nhập của tinh trùng, làm giảm tính di động của tinh trùng. Vì vậy, tinh trùng sẽ không gặp trứng để thụ tinh được.
Ngoài ra, trong trường hợp tinh trùng vẫn gặp được trứng để thụ tinh thì vòng tránh thai còn làm lớp nội mạc tử cung mỏng đi, không thích hợp cho trứng thụ tinh làm tổ. Nhờ đó, dụng cụ tử cung này có tác dụng tránh thai hữu hiệu. Và thời hạn sử dụng vòng nội tiết là 5 năm.
Tác dụng của vòng Mirena
Đặt vòng tránh thai nội tiết có tốt không? Vòng tránh thai có Progesterone sở hữu nhiều công dụng như:
- Hiệu quả ngừa thai cao: tỷ lệ có thai trong năm đầu sử dụng vòng nội tiết là 0 – 0.2%, tỷ lệ có thai tích luỹ trong 5 năm sử dụng vòng là 0.5-1.1%. Kết quả này cho thấy hiệu quả ngừa thai của vòng Mirena đạt tới 99%. Vì vậy, vòng Mirena được đánh giá có hiệu quả tương đương triệt sản nhưng lại có khả năng hồi phục chức năng sinh sản của phụ nữ một cách nhanh chóng.
- Hỗ trợ điều trị cường kinh, rong kinh: vòng tránh thai nội tiết ngoài tác dụng ngừa thai còn được coi là phương pháp điều trị hiệu quả cho những trường hợp mắc rong kinh cơ năng liên quan tới yếu tố nội tiết hay rong kinh do u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung. Nguyên nhân là do cơ chế phóng thích levonorgestrel của vòng nội tiết giúp giảm sự tăng sản của lớp nội mạc tử cung trong vòng 3 – 6 tháng đầu sử dụng, giúp giảm lượng máu kinh và số ngày hành kinh.
- Ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị thiếu máu [vì làm giảm số ngày hành kinh và số lượng máu kinh].
- Giảm triệu chứng đau bụng kinh.
- Giảm nguy cơ thai ngoài tử cung.
- Giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm vùng chậu, viêm cổ tử cung, viêm nội mạc tử cung.
- Không ảnh hưởng tới trọng lượng cơ thể.
///cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/vong_tranh_thai_noi_tiet_la_gi_co_che_hoat_dong_2_8e9fce25a3.jpg]Hiệu quả ngừa thai của vòng tránh thai nội tiết cao
Đối tượng chỉ định và chống chỉ định sử dụng vòng tránh thai nội tiết
Có nên đặt vòng tránh thai nội tiết không? Tùy từng trường hợp cụ thể sẽ được chỉ định có đặt vòng Mirena không.
Đối tượng nên đặt vòng nội tiết
- Phụ nữ muốn tránh thai lâu dài nhưng vẫn có thể phục hồi khả năng sinh sản khi cần.
- Người bị rong kinh, cường kinh, thống kinh do rối loạn nội tiết tố, u lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung.
- Sử dụng như liệu pháp hormone thay thế trong trường hợp phụ nữ mãn kinh không thể dung nạp progestin đường uống.
Đối tượng chống chỉ định đặt vòng tránh thai nội tiết
- Phụ nữ có thai.
- Bị ung thư vú.
- Mắc bệnh viêm nhiễm vùng chậu cấp tính.
- Nhiễm khuẩn hậu sản.
- Nhiễm khuẩn sau sẩy thai, nạo hút thai.
- Rong huyết chưa chẩn đoán được nguyên nhân.
Nhược điểm khi đặt vòng tránh thai nội tiết
- Gây co thắt và đau tại thời điểm đặt vòng.
- Có thể gây rối loạn kinh nguyệt, ra máu kéo dài, đau ngực, nhức đầu, nổi mụn trứng cá,... Tuy nhiên, những triệu chứng này thường chỉ gặp ở tháng đầu đặt vòng và sẽ giảm dần theo thời gian.
- Có thể gây thủng tử cung [hiếm gặp].
- Một số trường hợp vòng nằm lệch vị trí hoặc bị tuột xuống thấp.
- Giá thành khá cao so với vòng tránh thai truyền thống [chi phí mua vòng và thực hiện thủ thuật khoảng 3 triệu đồng].
///cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/vong_tranh_thai_noi_tiet_la_gi_co_che_hoat_dong_3_9aca1da696.jpg]Vòng tránh thai nội tiết có thể gây đau, co thắt ngay sau khi đặt
Thời điểm đặt vòng tránh thai nội tiết
- Đặt Mirena trong vòng 7 ngày đầu tiên của kỳ kinh. Có thể đặt vào thời điểm khác của chu kỳ nếu chắc chắn người phụ nữ không mang thai.
- Ngay sau khi hút thai.
- Muối đổi phương pháp ngừa thai khi đang sử dụng một biện pháp tránh thai lâu dài khác.
- Sau khi sinh 6 tuần. Trong trường hợp chưa có kinh thì cần chắc chắn không có thai mới được đặt vòng tránh thai nội tiết.
- Phụ nữ sau sinh và đang cho con bú có thể được đặt vòng Mirena vì không gây ảnh hưởng tới chất lượng sữa mẹ và sự phát triển của trẻ.
Sau khi tháo vòng tránh thai nội tiết, khả năng mang thai và chức năng buồng trứng của chị em sẽ lập tức được hồi phục. Vì vậy, phương pháp ngừa thai này ngày càng được áp dụng phổ biến hiện nay.
Đặt vòng tránh thai có thời hạn bao lâu?
Có thể tránh thai trong thời gian dài: Thời gian tác dụng của vòng tránh thai chữ T sẽ tùy thuộc vào từng loại vòng. Với vòng Tcu 380, hiệu quả tránh thai là 8 - 10 năm, còn với loại vòng Multiload hiệu quả là 5 - 6 năm. Dùng được khi cho con bú: Vòng tránh thai không ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ.
Đặt vòng tránh thai khi nào là tốt nhất?
Tuy nhiên, các chuyên gia y tế khuyên nên đặt vòng tránh thai nội tiết vào ngày thứ 4-5 của chu kỳ kinh nguyệt vì lúc này cổ tử cung còn mở, sẽ dễ đặt vòng hơn và cũng gây ít đau đớn hơn. Vòng tránh thai sẽ có tác dụng ngay khi được đưa vào tử cung. Tùy từng loại thì hiệu quả tránh thai sẽ kéo dài từ 5-10 năm.
Đặt vòng tránh thai bị rong kinh bao lâu?
Sau đặt vòng bị rong kinh bao lâu? Trên thực tế, sau khi đặt vòng tránh thai, đa số chị em sẽ bị chảy máu âm đạo trong khoảng 4 – 5 ngày. Sau đó, tình trạng này sẽ kết thúc và chị em có thể thấy hiện tượng rong kinh trong 1 – 2 chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Thông thường, dấu hiệu này sẽ giảm dần rồi biến mất.
Đặt vòng tránh thai bị chảy máu bao lâu?
Sau đặt dụng cụ tử cung tránh thai, sẽ có ra máu âm đạo lượng ít kéo dài tùy theo mỗi phụ nữ, thường 7-10 ngày đối với trường hợp đặt DCTC đúng thời điểm khuyến cáo là từ ngày 1-5 của chu kỳ kinh.