Ngày Dân số Thế giới 11/7/2023 với chủ đề “Phát huy sức mạnh của bình đẳng giới: Nâng cao tiếng nói của phụ nữ và trẻ em gái để giải phóng tiềm năng vô hạn của thế giới chúng ta”.
Bệnh viện Bãi Cháy khám và cấp thuốc miễn phí cho người dân huyện Bình Liêu.
Theo số liệu của Liên hợp quốc, tính đến ngày 29/6/2023 dân số Thế giới là 8.031.418.653 người, trong đó dân số Việt Nam là 99.694.772 người [chiếm 1,24% dân số thế giới, đứng thứ 15 trên thế giới trong bảng xếp hạng dân số các nước và vùng lãnh thổ, mật độ dân số là 322 người/km2]. Theo dự báo, dân số thế giới sẽ đạt mốc 9 tỷ người vào năm 2037 và đạt 10 tỷ người vào năm 2057.
Ngày 11/7/1987, thế giới đã chào đón sự ra đời của công dân thứ 5 tỷ. Đứng trước những nguy cơ của việc bùng nổ dân số, diễn đàn Dân số Thế giới do Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc [UNFPA] tổ chức tại Amsterdam [Thủ đô Hà Lan] tháng 11 năm 1989 đã quyết định lấy ngày 11/7 hàng năm là Ngày Dân số Thế giới để nhắc nhở các quốc gia và mỗi người trên trái đất về nguy cơ dân số tǎng quá nhanh, con người không đủ điều kiện sống với đầy đủ quyền chính đáng như: quyền học hành, có việc làm, đủ dinh dưỡng, nhà ở, bảo vệ sức khỏe…
Lấy máu gót chân sàng lọc sơ sinh tại Bệnh viện Bãi Cháy.
Ngày Dân số thế giới cũng là lúc chúng ta có những hành động và suy nghĩ để tìm ra các biện pháp tích cực trong việc giảm gia tăng dân số, nâng cao chất lượng cuộc sống, dân trí và cải tạo môi trường sống. Ngoài ra, Ngày Dân số Thế giới cũng là dịp nhắc nhở các cấp, các ngành, các đoàn thể và quần chúng nhân dân xem xét lại việc thực hiện chương trình dân số ở địa phương mình, trên cơ sở đó có biện pháp khắc phục các tồn tại, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành trong thời gian tới.
Hàng năm, UNFPA lựa chọn một chủ đề cấp thiết mang tính toàn cầu nhằm kêu gọi sự quan tâm chú ý của toàn nhân loại đối với vấn đề dân số. Ngày Dân số Thế giới năm 2023 lại là một dịp nữa để UNFPA tiếp tục thực hiện những công việc, những nỗ lực không ngừng đảm bảo quyền và lựa chọn cho mọi người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái để tạo ra một thế giới với tiềm năng vô hạn. Chính vì vậy, UNFPA đã lựa chọn chủ đề cho ngày Dân số thế giới năm 2023 là “Phát huy sức mạnh của bình đẳng giới: Nâng cao tiếng nói của phụ nữ và trẻ em gái để giải phóng tiềm năng vô hạn của thế giới chúng ta”.
Bác sĩ Bệnh viện Bãi Cháy khám sức khỏe cho chị em phụ nữ huyện Bình Liêu.
Hiện nay phụ nữ và trẻ em gái chiếm 49,7% dân số toàn cầu, nhưng những mong muốn của họ về cuộc sống, gia đình và việc làm vẫn bị bỏ qua khi bàn về các vấn đề nhân khẩu học và quyền của họ vẫn bị vi phạm trong các chính sách về dân số. Điều này đã tạo ra một thế giới đang loại trừ, bỏ qua và hạn chế tiềm năng của mỗi cá nhân trên hành tinh của chúng ta. Nó sẽ làm cho tất cả chúng ta, chứ không chỉ riêng phụ nữ và trẻ em gái, không được hưởng một tương lai thịnh vượng, hòa bình và bền vững hơn.
Trong cuộc hành trình không ngừng nghỉ của thời gian, dân số thế giới liên tục thay đổi và phát triển, tạo nên một bức tranh đa dạng về con người trên hành tinh này. Năm 2023 đã đánh dấu một bước ngoặt mới trong sự phát triển của nhân loại. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về dân số thế giới hiện tại và những xu hướng quan trọng liên quan đến sự gia tăng và biến đổi dân số trên khắp năm châu lục.
I. Dân số thế giới là gì?
Dân số thế giới là tổng số người sống trên toàn cầu tại một thời điểm cụ thể. Dân số thế giới luôn thay đổi do sự gia tăng tự nhiên [sự sinh và tử] cùng với sự nhập cư và di cư giữa các quốc gia. Dân số thế giới thường được ước tính và theo dõi bởi các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc và Tổ chức Y tế Thế giới [WHO] để theo dõi xu hướng và ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và xã hội trên toàn thế giới.
\>> Nếu các bạn muốn hiểu thêm về Bảng xếp hạng và thống kê dân số thế giới mới nhất 2023 hãy đọc bài viết để biết thêm thông tin chi tiết: Bảng xếp hạng và thống kê dân số thế giới mới nhất 2023
II. Dân số thế giới năm 2023
Tính đến ngày 09/08/2023, dân số thế giới đạt mốc 8.040.093.004 người.
Theo dự đoán của tổ chức Liên Hiệp Quốc, dân số toàn cầu sẽ đạt 9 tỉ vào năm 2037. Loài người thời tiền sử và lịch sử loài người mất hơn 5 triệu năm để đạt đến dân số 1 tỷ người và chỉ cần thêm 200 năm để phát triển thành 7 tỷ người.
- Riêng trong thế kỷ 20, dân số thế giới đã tăng từ 1,65 tỷ lên 6 tỷ người.
- Năm 1970, đã có khoảng một nửa số người trên thế giới như hiện nay.
- Do tỷ lệ tăng trưởng giảm, hiện nay sẽ mất hơn 200 năm để tăng gấp đôi.
Báo cáo Triển vọng Dân số Thế giới năm 2022 cho biết dân số toàn cầu đang tăng với tốc độ chậm nhất kể từ năm 1950, xuống dưới mức 1% vào năm 2020. Các dự báo mới nhất của Liên hợp quốc cho thấy, dân số có thể tăng lên khoảng 8,5 tỷ người vào năm 2030, lên 9,7 tỷ người năm 2050. Dân số có thể lập đỉnh vào những năm 2080, lên khoảng 10,4 tỷ người và duy trì ở mức độ này cho đến năm 2100.
Bên cạnh đó, mức sinh đã giảm rõ rệt ở nhiều quốc gia trong những thập kỷ gần đây. Hiện nay, 2/3 dân số toàn cầu sống ở quốc gia/khu vực có mức sinh dưới 2,1 ca sinh/1 phụ nữ. Dân số của 61 quốc gia hoặc khu vực được dự đoán sẽ giảm từ 1% trở lên từ năm 2022 đến năm 2050, do mức sinh thấp kéo dài và trong một số trường hợp là do tỷ lệ di cư tăng cao.
Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam, bà Naomi Kitahara cho rằng nhân loại đang đứng trước các thách thức nghiêm trọng như biến đổi khí hậu, xung đột, Covid-19... gây ra những tác động không đồng đều tới những nhóm dân số yếu thế và dễ bị tổn thương. Cho đến nay, hàng triệu người vẫn tiếp tục sống trong cảnh nghèo đói, thiếu dinh dưỡng, không được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, bảo trợ xã hội, giáo dục chất lượng...
Quỹ Dân số Liên hợp quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy quyền cơ bản của mỗi cá nhân và các cặp vợ chồng trong việc đưa ra quyết định một cách có trách nhiệm về số con, thời điểm sinh, khoảng cách giữa các lần sinh. Đồng thời hỗ trợ Chính phủ và cộng đồng các nước để xây dựng một thế giới không còn các ca mang thai ngoài ý muốn; các trường hợp sinh nở đều được an toàn và tiềm năng của mỗi người trẻ tuổi đều được phát triển tối đa. Khi các quyền và sự lựa chọn của mọi người dân đều được bảo vệ, sẽ góp phần giải quyết nhiều thách thức và các vấn đề toàn cầu khác.
Nhìn vào mặt tích cực, dân số càng tăng chứng tỏ thế giới đạt được những tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, tuổi thọ tăng lên và giảm tỉ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh. Thế giới ngày một đông đúc hơn. Thách thức đặt ra là làm sao đảm bảo cơ hội bình đẳng cho tất cả mọi người, để không ai phải sống trong cảnh đói nghèo, không được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và bảo trợ xã hội.
Trong bối cảnh dân số thế giới 8 tỷ người, Việt Nam sắp đạt quy mô dân số 100 triệu người vào tháng 4/2023. Việt Nam là quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Những người từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% tổng dân số vào năm 2019 và đến năm 2050, con số này sẽ tăng lên hơn 25%.
Việt Nam bước vào thời kỳ dân số già, chuyển từ xã hội "già hóa" sang "xã hội già" chính thức từ năm 2036. Các chuyên gia về dân số cho rằng, điều quan trọng là Việt Nam phải thực hiện ngay các giải pháp để giải quyết thách thức đó để làm sao, những người cao tuổi không phải là gánh nặng. Họ vẫn có thể đóng góp cho xã hội khi tuổi đã cao bởi kinh nghiệm, sự trải nghiệm riêng của họ.
Song song với xu hướng già hóa dân số, Việt Nam cũng đang trong giai đoạn dân số vàng, giai đoạn mà lực lượng lao động đông đảo, tạo ra nhiều của cải cho xã hội. Điều đặc biệt hơn nữa là giới trẻ ngày nay có những đặc điểm rất đáng trông đợi để kiến tạo tương lai cho đất nước. Đó là một thế hệ am hiểu công nghệ, ngoại ngữ, một thế hệ công dân toàn cầu có thể đóng góp làm nên một tương lai phát triển mạnh mẽ.
Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc năm nay nhấn mạnh 8 tỷ người là sức mạnh, là một thế giới với tiềm năng vô hạn. Đừng nhìn con người là vấn đề, hãy nhìn con người là giải pháp. Chúng ta cần xây dựng một thế giới với 8 tỷ con người kiên cường, một thế giới đề cao quyền và lựa chọn của từng cá nhân, mang đến những khả năng vô hạn - khả năng cho con người, xã hội và hành tinh chung của chúng ta phát triển và thịnh vượng.
III. Biểu đồ dân số thế giới: quá khứ, hiện tại và tương lai
Vào thời điểm bình minh của nông nghiệp, khoảng 8000 năm trước Công nguyên, dân số toàn cầu chỉ đạt khoảng 5 triệu người. Trong khoảng thời gian 8000 năm tiếp theo cho đến đầu thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên, số người này đã gia tăng lên 200 triệu người [có một số ước tính là 300 triệu hoặc thậm chí 600 triệu người] với tốc độ tăng trưởng dưới 0,05% mỗi năm. Một biến đổi quan trọng đã xuất hiện cùng với cuộc cách mạng công nghiệp: nó đã đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử nhân loại. Đến năm 1804, dân số thế giới đã vượt qua mốc 1 tỷ người. Sau đó, trong vòng 123 năm [cho đến năm 1927], con số này đã tăng lên 2 tỷ người, sau 32 năm nữa [cho đến cuối năm 1959], nó đã đạt 3 tỷ người. Tiếp theo, trong khoảng 15 năm [đến năm 1974], dân số thế giới đã tăng lên 4 tỷ người và chỉ trong vòng 13 năm [cho đến năm 1987], con số này đã tăng lên 5 tỷ người. Trong thế kỷ 20 độc lập, dân số thế giới đã tăng từ 1,65 tỷ lên 6 tỷ người. Vào năm 1970, số người trên toàn cầu đã đạt khoảng một nửa so với con số hiện tại. Tuy nhiên, do tốc độ tăng trưởng giảm đi, dự kiến sẽ mất hơn 200 năm để gấp đôi con số này. Tham khảo: Historical Estimates of World Population - US Census Bureau; The World at Six Billion, World Population, Year 0 to near stabilization - United Nations Population Division
IV. Biểu đồ tốc độ tăng dân số thế giới
Dân số toàn cầu hiện nay [năm 2020] đang trải qua tăng trưởng với tốc độ khoảng 1,05% mỗi năm [giảm từ 1,08% vào năm 2019]. Thay đổi trung bình của dân số hiện tại được ước tính khoảng 80 triệu người hàng năm. Tốc độ tăng trưởng hàng năm đã đạt đỉnh vào cuối thập kỷ 1960, khi nó vượt qua 2%. Từ đó, tốc độ tăng trưởng đã giảm xuống gần một nửa từ mức đỉnh 2,1%, mức đó đạt được vào năm 1968. Trong thế kỷ 21, dân số toàn cầu sẽ tiếp tục gia tăng, nhưng với tốc độ chậm hơn so với thời kỳ trước đó.
Trong khoảng 40 năm từ năm 1959 [khi dân số là 3 tỷ] đến năm 1999 [khi dân số là 6 tỷ], dân số thế giới đã tăng gấp đôi [tăng 100%]. Dự kiến sẽ mất thêm 40 năm nữa để dân số thế giới tăng thêm 50%, đạt con số 9 tỷ người vào năm 2037. Dự báo mới nhất của Liên Hợp Quốc cho thấy dân số toàn cầu sẽ đạt con số 10 tỷ người vào năm 2057.
V. Các cột mốc về dân số thế giới
Dự báo của Liên Hợp Quốc cho biết dân số thế giới dự kiến sẽ đạt 10 tỷ người vào năm 2057. Hiện tại, theo Liên Hiệp Quốc, dân số thế giới dự kiến đạt 8 tỷ người vào năm 2023 [hoặc năm 2026 theo Cơ quan điều tra dân số Hoa Kỳ]. Đến tháng 5 năm 2017, dân số thế giới đã đạt 7,5 tỷ người theo thống kê mới nhất của Liên Hợp Quốc. Thuật ngữ "Dân số Thế giới" chỉ ám chỉ tổng số người hiện đang sinh sống trên toàn thế giới.
Vào ngày 31 tháng 10 năm 2011, theo Liên Hợp Quốc, dân số thế giới đã đạt 7 tỷ người. Tuy nhiên, Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ ước tính thấp hơn, cho rằng dân số thế giới đạt 7 tỷ người vào ngày 12 tháng 3 năm 2012, vào khoảng 3:49 sáng GMT.
Các cột mốc dân số trước đó bao gồm: 5 tỷ người vào năm 1987, 4 tỷ người vào năm 1974, 3 tỷ người vào năm 1959, 2 tỷ người vào năm 1927, và 1 tỷ người vào năm 1804.
VI. Mật độ dân số trên thế giới
Bản đồ mật độ dân số trên thế giới cho thấy không chỉ các nước mà còn nhiều phân khu [vùng, bang, tỉnh].
VII. Dân số thế giới theo tôn giáo
Dựa trên một nghiên cứu gần đây của Diễn đàn Pew, với dân số thế giới năm 2010 là 6,9 tỷ người, có các thông tin sau về phân phối tôn giáo trên thế giới:
- Kitô giáo có khoảng 2.173.180.000 người [31% dân số thế giới]. Trong số này, 50% là Công giáo, 37% là Tin lành, 12% là Chính thống và 1% thuộc các tôn giáo khác.
- Hồi giáo có khoảng 1.598.510.000 người [23%], trong đó 87-90% là Sunni và 10-13% là Shia.
- Khoảng 1.126.500.000 người [16%] không liên quan đến tôn giáo, bao gồm người không tin trời hay chúa và những người không đồng nhất với bất kỳ tôn giáo nào.
- Đạo Hindu có khoảng 1.033.080.000 người [15%], với phần lớn sống ở Ấn Độ [94%].
- Phật giáo có khoảng 487.540.000 người [7%], trong đó một nửa sống ở Trung Quốc.
- Các Tôn giáo dân gian có khoảng 405.120.000 người [6%], bao gồm các tín ngưỡng có liên quan chặt chẽ với một nhóm người, dân tộc hoặc bộ lạc cụ thể.
- Các tôn giáo khác có khoảng 58.110.000 người [1%], bao gồm các đạo giáo như Baha'i, Đạo giáo, Jain, Shintoism, Sikhism, Tenrikyo, Wicca, Zoroastrianism và nhiều tôn giáo khác.
- Do Thái giáo có khoảng 13.850.000 người [0,2%], trong đó phần lớn sống ở hai quốc gia: Hoa Kỳ [41%] và Israel [41%].
VIII. Có bao nhiêu người đã từng sống trên trái đất?
Nếu chúng ta bắt đầu đếm từ khoảng 50.000 năm trước Công nguyên, từ thời mà người Homo sapiens hiện đại xuất hiện trên Trái Đất, và giả định một tốc độ tăng trưởng dân số liên tục áp dụng cho từng giai đoạn cho đến thời hiện đại, có một số ước tính về tổng số người đã từng sống trên Trái Đất:
- Người ta ước tính có khoảng 106 tỷ người đã được sinh ra kể từ bình minh của loài người. Tuy nhiên, dân số hiện đang sống chỉ chiếm khoảng 6% trong số tất cả những người đã từng sống.
- Một số nguồn khác ước tính số người đã từng sống từ 45 đến 125 tỷ người, trong đó hầu hết các ước tính rơi vào khoảng từ 90 đến 110 tỷ người.
Lưu ý rằng dữ liệu dân số là một ước tính sơ bộ và các số liệu này có thể thay đổi theo thời gian và theo các phương pháp đo lường khác nhau.
Ghi chú:
Các số liệu về Dân số trong bảng và biểu đồ dân số "Dân số thế giới [1955 - 2020]" qua các năm được thu thập vào thời điểm ngày 1 tháng 7 của mỗi năm. Nếu thời điểm mới nhất chưa đến ngày 1 tháng 7, thì đó là số liệu ước tính. Các số liệu như Thay đổi, % thay đổi, Di cư, Tỷ lệ sinh,... trong hai bảng dân số được tính trung bình theo chu kỳ 5 năm.
Số liệu về Tỷ lệ gia tăng dân số trong biểu đồ "Tỷ lệ gia tăng dân số hàng năm" là tỷ lệ phần trăm dân số tăng hàng năm, dựa trên số liệu dân số vào ngày 1 tháng 7 của mỗi năm, từ năm 1951 đến năm 2020. Giá trị này có thể khác với % Thay đổi hàng năm thể hiện trong bảng dân số qua các năm, thể hiện tỷ lệ thay đổi trung bình mỗi năm trong 5 năm trước đó.
Di cư [hay Di dân] là sự thay đổi chỗ ở của cá nhân hoặc các nhóm người để tìm chỗ ở tốt hơn, phù hợp hơn so với nơi ở cũ, để định cư [từ một quốc gia này đến một quốc gia khác]. Di cư bao gồm cả Nhập cư [người đến để định cư] và Xuất cư [người rời đi để định cư ở một quốc gia khác].
Số liệu trên được xây dựng dựa trên các số liệu và ước tính của Liên hợp quốc.
IX. Câu hỏi thường gặp
1. Dân số thế giới hiện nay là bao nhiêu người?
Dân số thế giới vào năm 2023 ước tính khoảng 7.9 tỷ người, tăng từ khoảng 7.8 tỷ người vào năm 2020. Số liệu này thể hiện mức gia tăng dân số liên quan đến sự phát triển của các quốc gia.
2. Đâu là những vùng có dân số tăng nhanh nhất?
Các vùng có dân số tăng nhanh nhất thường là các quốc gia đang phát triển ở châu Phi và châu Á. Các quốc gia như Nigeria, Ấn Độ và Trung Quốc có tốc độ tăng dân số nhanh chóng.
3. Sự gia tăng dân số ảnh hưởng như thế nào đến tài nguyên và môi trường?
Sự gia tăng dân số đặt ra áp lực lớn đối với tài nguyên và môi trường. Nhu cầu về thực phẩm, nước, năng lượng và đất đai tăng cao, gây ra vấn đề về bền vững và quản lý tài nguyên.
4. Liên quan đến dân số, có những thách thức gì đang đặt ra?
Dân số tăng đồng nghĩa với việc phải đảm bảo cơ hội sống tốt cho tất cả mọi người, bao gồm giáo dục, chăm sóc sức khỏe, việc làm và an sinh xã hội. Điều này đòi hỏi sự đầu tư lớn và quản lý hiệu quả.
5. Làm thế nào để quản lý dân số và đảm bảo phát triển bền vững?
Quản lý dân số đòi hỏi sự kết hợp giữa các chính sách về kế hoạch hóa gia đình, giáo dục, phát triển kinh tế và quản lý tài nguyên. Sự hợp tác và thảo luận toàn cầu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đối phó với thách thức dân số.
Dân số thế giới hiện tại [2023] không chỉ là con số trên bảng thống kê, mà là một biểu tượng của sự đa dạng, tương tác và biến đổi của cuộc sống con người. Việc hiểu rõ về dân số là nền tảng quan trọng để xây dựng chiến lược phát triển bền vững, đảm bảo sự cân bằng giữa tài nguyên và nhu cầu của tương lai. Chúng ta là những nhân chứng của một cuộc hành trình vĩ đại, tạo nên một tương lai tốt đẹp cho thế hệ tiếp theo.