Tóm tắt mục II. Phong trào cách mạng 1930-1931 với đỉnh cao Xô viết Nghệ Tĩnh
Mục 1
1. Phong trào cách mạng 1930 - 1931
a] Phong trào trên toàn quốc
- Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế - xã hội, phong trào cách mạng lên cao, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời kịp thời lãnh đạo phong trào đấu tranh của công nông trong cả nước.
- Tháng 2 đến tháng 4/1930 nhiều cuộc đấu tranh của công nhân và nông dân nổ ra.
+ Mục tiêu: đòi cải thiện đời sống, công nhân đòi tăng lương, giảm giờ làm; nông dân đòi giảm sưu thuế.
+ Khẩu hiệu: “Đả đảo chủ nghĩa đế quốc! Đả đảo phong kiến”, “Thả tù chính trị”, …
- Nhân ngày Quốc tế lao động 1/5, cả nước bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh, đây là bước ngoặt của phong trào cách mạng. Lần đầu tiên công nhân Việt Nam biểu tình kỷ niệm ngày Quốc tế lao động, đấu tranh đòi quyền lợi cho nhân dân lao động trong nước, thể hiện tình đoàn kết cách mạng với nhân dân lao động thế giới.
- Tháng 6 đến tháng 8/1930, cuộc đấu tranh của công nhân, nông dân và các tầng lớp lao động khác trên cả nước.
b] Phong trào ở Nghệ - Tĩnh
- Tháng 9/1930, phong trào dâng cao ở Nghệ An và Hà Tĩnh.
- Nông dân biểu tình có vũ trang tự vệ với hàng nghìn người kéo đến huyện lị, tỉnh lị đòi giảm thuế ở các huyện Nam Đàn, Thanh Chương, Diễn Châu, Anh Sơn [Nghệ An], Kỳ Anh [Hà Tĩnh] …
+ Phong trào được công nhân Vinh - Bến Thủy hưởng ứng.
- Ngày 12/ 9/1930 biểu tình của 8000 nông dân Hưng Nguyên [Nghệ An]:
+ Khẩu hiệu: “Đả đảo chủ nghĩa đế quốc!”. Đến gần Vinh, con số lên tới 3 vạn người, xếp hàng dài 4 km.
+ Pháp đàn áp dã man: cho máy bay ném bom làm chết 217 người, bị thương 126 người.
- Hệ thống chính quyền thực dân, phong kiến bị tê liệt, tan rã ở nhiều thôn, xã.
- Nhiều cấp ủy Đảng ở thôn xã lãnh đạo nhân dân tự quản lý đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội ở địa phương, làm chức năng của chính quyền, gọi là Xô viết.
Lược đồ phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh
Mục 2
2. Xô viết Nghệ - Tĩnh
- Tháng 09/1930, chính quyền Xô Viết được thành lập ở một số huyện tại Nghệ An và Hà Tĩnh như: Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên, Can Lộc, Nghi Xuân, …
Đấu tranh trong phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh [tranh sơn dầu]
- Chính quyền Xô Viết đã thực hiện nhiều chính sách đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân, điều hành mọi mặt đời sống xã hội.
+ Chính trị: Quần chúng tự do tham gia các đoàn thể cách mạng. Các đội tự vệ đỏ và tòa án nhân dân thành lập.
+ Kinh tế: Chia ruộng đất công cho dân cày nghèo; Bãi bỏ thuế thân, thuế chợ, thuế đò, thuế muối, xóa nợ cho người nghèo; Đắp đê, phòng lụt, sửa chữa cầu đường; Lập các tổ chức sản xuất để nông dân giúp đỡ nhau
+ Văn hóa, xã hội: Xóa bỏ các tệ nạn mê tín, dị đoan, rượu chè, cờ bạc, trộm cắp. Trật tự trị an được giữ vững.
* Nhận xét:
- Xô viết Nghệ Tĩnh là đỉnh cao của phong trào 1930 - 1931, là nguồn cổ vũ mạnh nẽ của nhân dân.
- Trước tác động của phong trào, thực dân Pháp khủng bố dã man.
=> Nhiều cơ quan lãnh đạo của Đảng, cơ sở quần chúng bị phá vỡ, cán bộ, đảng viên bị bắt ….
- Từ giữa năm 1931, phong trào cách mạng trong cả nước dần lắng xuống.
Video tư liệu
3. Hội nghị lần thứ nhất Ban chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam [10 - 1930]
a] Hoàn cảnh
- Giữa lúc phong trào của quần chúng đang diễn ra quyết liệt, tháng 10/1930 Hội nghị lần thứ nhất Ban chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam họp tại Hương Cảng [Trung Quốc].
b] Nội dung
- Đổi tên Đảng Cộng sản Việt Nam thành Đảng Cộng sản Đông Dương.
- Cử ra Ban Chấp hành Trung ương chính thức do Trần Phú làm Tổng bí thư
- Thông qua Luận cương chính trị của Đảng.
* Nội dung Luận cương chính trị tháng 10 - 1930
- Đường lối chiến lược và Sách lược: Cách mạng Đông Dương lúc đầu là cách mạng tư sản dân quyền, sau đó tiến thẳng lên xã hội chủ nghĩa, bỏ qua thời kỳ tư bản chủ nghĩa.
- Nhiệm vụ chiến lược cách mạng: đánh phong kiến và đánh đế quốc là hai nhiệm vụ có quan hệ khăng khít.
- Động lực cách mạng: công nhân và nông dân.
- Lãnh đạo cách mạng: giai cấpcông nhân - Đội tiên phong là Đảng Cộng sản.
- Nêu rõ hình thức, biện pháp đấu tranh, quan hệ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới.
Đề bài:
A. Đã khẳng định quyền làm chủ của nông dân.
B. Đã đánh đổ thực dân Pháp và phong kiến tay sai.
C. Đã làm lung lay tận gốc chế độ phong kiến ở nông thôn trên cả nước.
D. Đã thiết lập được một chính quyền kiểu mới, của dân, do dân và vì dân.
D
Giữa lúc đó, ĐCS VN ra đời, đã kịp thời lãnh đạo phong trào đấu tranh của quần chúng, đưa phong trào ngày càng lớn mạnh, trở thành cao trào cách mạng 1930 – 1931. Đảng có thể làm được iu ú vỡ:Tuy mới ra đời, song Đảng đã nắm bắt quy luật phát triển khách quan của xã hội ViÖt Nam, cũng như phong trào cách mạng Việt Nam. Bởi vì, trước khi ra đời Đảng đã có tổ chức tiền thân của mình là hội Việt Nam cách mạng thanh niên hoà nhập, theo sát phongtrào yêu nước và phong trào cơng nhân vì vậy đã củng cố và hồn thiện hơn về mặt lí luận, lập nên các cơ sở, tổ chức và phương pháp đấu tranh. Đã phát động phong trào vơ sản hố vì vậy đã trang bị phần nào lí luận Mác Lê Nin cho giai cấp cơng nhân, nơng dân, tạolòng tin của họ đối với sự lãnh đạo của Đảng và tin ở chính năng lực cách mạng của mình. Chính “q trình tập dượt” ấy đã tạo tiền đề giúp Đảng lãnh đạo phong trào cách mạng 1930 – 1931.Thứ hai, là do Đảng có sự lãnh đạo sáng suốt của Ch tch HCM, cú đờng lối chính trị đúng đắn ngay từ khi mới ra đời, có sức tập hợp lực lợng rất to lớn. Hệ thống tổ chức Đảng vững chắc, các cấp bộ Đảng có năng lực tổ chức thực tiễn, Đảng có uy tín trong quầnchúng ....8. Vì sao nói Xơ Viết nghệ tĩnh là đỉnh cao phong trào cách mạng 30-31?- Chứng minh là đỉnh cao phong trào 30-31: Do sự áp bức bóc lột của thực dân Pháp, ảnh hưởng của phong trào Cm thế giới vàđặc biệt sự ra đời của Đảng với đường lối chính trị đúng đắn, hệ thống tổ chức chặc chẽ và khẩu hiệu đấu tranh thích hợp đã châm ngồi nổ cho phong trào 1930-1931.Cao trào Cmang 30-31 diễn ra trên cả nước nhưng đỉnh cao là XVNT. Có thể khẳng định được điều đó vìnhững lý do sau :-Thứ nhất về quy mô : Ở NAn và Hà Tĩnh cuộc đấu tranh nổ ra trên tất cả các huyện, xã như Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên, Diễn Châu Nghệ An , Can Lộc, Đức Thọ, Thanchj Hà, Nghi cuân, hương khê Hà Tĩnh . Phong trào 30-31 ở Nghệ An và hàTĩnh có rất nhiều cuộc đấu tranh có khoảng 130 cuộc đấu tranh khách nhau từ làng, xã huyện tổng . Các phong trào có số lượng người tham gia rất đơng, lơi kéo được hàng nghìn người như : cuộc biểu tình của 300 nhân dân Nam Đàn 30-8-1930 kéo lên huyện lỵ đưa rayêu sách phá củ nhà lao, giải thoát cho những người cách mạng bị địch bắt ; cuộc biểu tình của 20000 nơng dân Thanh Chương 191930 bao vây đốt huyện đường ; cuộc biểu tình của 3000 nhân dân Can Lộc 7-9-30 kéo lên huyện lỵ, đốt giấy tờ, sổ sách, phá nhàlao; cuộc biểu tình của 8000 nhân dân Hưng Nguyên ngày 12-9-1930-Thứ hai về tính chất: +Phong trào XVNT là phong trào đấu tranh quyết liệt nhất giữa Cmang và phản Cmang,+Là nơi duy nhất đã có sự kết hợp giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang : từ các cuộc bãi công đến các cuộc đấu tranh quymô lớn dưới hình thức biểu tình có vũ trang tự vệ, đưa yêu sách, phá cửa nhà lao giải thoát cho những người Cmang, đốt huyện đường, đỉnh cao với những hình thức đấu tranh quyết liệt, quần chúng vũ trang tự vệ, biểu tình thị uy vũ trang, tiến cơng vào cơ quan nhà nướccủa địch ở các địa phương10+ Đây là cao trào mang tính cách mạng triệt để : đánh đổ chính quyền địch, thành lập chính quyền của công nhân và nông dân ở một số địa phương sau đó thực hiện chính sách, ban bố ruộng đất cho nhân dânTrước sức mạnh của quần chúng, bộ máy chính quyền của đế quốc và tay sai ở nhiều huyện bị tê liệt, ở nhiều xã bị tan rã trước tình hình đó, các tổ chức Đảng ở địa phương chủ động lãnh đạo các ban chấp hành nông hội ở nông thôn, xã đứng ra quản lý mọi mặtđời sống ở nông thôn. Trên thực tế ở những khu đó, tự do đó, một chính quyền Cmang của nhân dân theo hình thức UB tự quản theo kiểu Xô Viết đã ra đời do giai cấp công nhân lãnh đạo. Chính quyền Cmang đã thực hiện những biện pháp Cmang về chính trị, kinh tế,văn hóa, xh, trong đó có ban bố ruộng đất cho nhân dân-Thứ 3 về kết quả của phong trào: Đã đập tan chính quyền địch giành chính quyền về tay cơng-nơng, cho ra đời chính quyền Xơ Viết - liên minh cơng-nơng ra đời đã khẳng định được vai trò lịch sử của nóQua cao trào XVNT, Đảng ta đã tích lũy được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu : bài học về chớp thời cơ cách mạng, bài học về xây dựng khối liên minh giai cấp công-nông, và bài học về việc giành và giữ chính quyềnNguyên nhân là đỉnh cao: Những lý do trên đã chứng minh rằng XVNT là đỉnh cao của cao trào 1930-1931, nó đã đạt được đỉnhcao nhờ những nguyên nhân chủ quan và khỏch quan sau: - Nguyờn nhõn khỏch quan những nguyên nhân chung của cao trào cách mạng 1930-1931+ Do chớnh sách chia để trị, áp bức bóc lột của thực dân Pháp và bọn tay sai với nhân dân Nghệ An và Hà Tĩnh rất nặng nề, làm cho mâu thuẫn giữa nhân dân và thực dân Pháp càng gay gắt, làm cho phong trào đấu tranh càng quyết liệt+ Đặc biệt Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã kịp thời lãnh đạo quần chúng cả nớc đứng lên ®Êu tranh •Nguyên nhân chủ quan : + Nghệ An và Hà Tĩnh là nơi có truyền thống Cmang lâu đời, hình thành tinh thần vượt khó, ý chí vượt khó cao xuất phát từ điềukiện địa lý khắc nghiệt, là nơi sản sinh ra nhiều con người ưu tú của Cmang - phong trào diễn ra sôi nổi +NA và HT có đảng bộ rất mạnh và phát triển, về mặt số lượng chiếm 13 số Đảng viên của cả nước+ NA và HT có trung tâm CN phát triển, là nơi có phong trào cơng nhân phát triển mạnh, vd vịnh Bến Thủy là trung tâm CN lớn nhất trung kỳ, tập trung đông đảo công nhân, là nơi mở đầu cho phong trào XVNT+NA-HT là nơi truyền bá tư tưởng Cmang vào trong nước, là nơi phát động cao trào 1930-1931 9.Vì sao đảng chủ trương đấu tranh đòi dân sinh dân chủ trong thời kỳ 36-39?11Tháng 7-1936 ban chấp hành trung ương Đảng và ban chỉ huy ở ngoài họp Hội nghị tại Thượng hải, dưới sự chủ trì của đồng chí Lê Hồng Phong và Hà Huy Tập xuất phát từ đặc điểm tình hình Đơng Dương và thế giới, hội nghị đã đề ra chủ trương đường lối, hướngchỉ đạo chiến lược trong thời kỳ mới. Hội nghị chỉ rõ kẻ thù trước mắt nguy hại nhất của nhân dân Đông Dương cần tập trung đánh đổ là bọn phản động thuộc địa và bèlũ tay sai của chúng. Từ đó hội nghị đã xác định nhiệm vụ trước mắt là chống phát xít, chống chiến tranh đế quốc, chống bọn phản động thuộc địa và tay sai, đòi tự do, dân chủ, cơm áo, hòa bình. Khẩu hiệu đấu tranh : khẳng định nhiệm vụ chiến lược của CM Đông Dươnglà chống đế quốc phong kiến nhưng vẫn chưa phải nhiệm vụ trực tiếp, khẩu hiệu đấu tranh chủ trương tạm gác khẩu hiệu đánh đuổi đế quốc phong kiến, thay bằng khẩu hiệu “ chống phản động thuộc địa và tay sai”, đưa ra khẩu hiệu “ủng hộ mặt trận bình dân Pháp”. Chủtrương thành lập mặt trận nhân dân phản đế rộng rãi bao gồm các giai cấp, các đảng phái, các đồn thể chính trị và tín ngưỡng tôn giáo khác nhau, các dân tộc xứ Đông Dương cùng nhau để cùng nhau tranh đấu để đòi lại những điều kiện dân chủ đơn sơ với hình thức mặttrận nhân dân phản đế Đông Dương, đến 91937 đổi thành mặt trận dân chủ Đông Dương. Chủ trương chuyển hình thức đấu tranh từ bí mật khơng hợp pháp sang các hình thức đấu tranh cơng khai, nửa cơng khai, hợp pháp, nửa hợp pháp. Phát triển hệ thống tổ chức Đảng,Đảng phải luôn coi trọng công tác kết nạp đảng viên.Đảng thay đổi chủ trương như vậy vì: Phong trào 36-39 diễn ra trong tình hình thế giới đã thay đổi. Trên thế giới chủ nghĩa phát xít đang hình thành và đe dọa nền hòabình của thế giới. Đại hội VII của quốc tế cộng sản đã xác định kẻ thù của cách mạng thế giới là CN phát xít. Mục tiêu của Cmang thế giới là chống chủ nghĩa phát xít, chống chiến tranh, đòi quyền tự do, dân chủ, dân sinh, đòi hòa bình. Trong thời gian này các Đảng cộngsản ra sức thành lập mặt trận nhân dân chống phát xít.Năm 1936, Mặt trận bình dân Pháp giành thắng lợi, ban hành một số chính sách tiến bộ: Mở rộng quyền tự do, dân chủ ở các nước thuộc địa trong đó có Việt Nam. Hoàn cảnh mới tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam đấu tranh hợp pháp đòi quyền tự do, dân chủ.Tranh thủ điều kiện thuận lợi hiếm có của 1 nước thuộc địa, Đảng đưa ra chủ trương mới trong giai đoạn 36-39. Chủ trương của Đảng là hồn tồn đúng đắn, phù hợp với tình hình mới, phù hợp với xu thế của CM thế giới, đã đề ra nghiệm vụCmang trước mắt của cách mạng Đông dương là chống phát xít, chống chiến tranh đế quốc, chống bọn phản động thuộc địa và tay sai, đòi tự do dân chủ cơm áo hòa bình là hồn tồn đúng đắn, phù hợp với tiến trình trong nước. Như vậy chủ trương của Đảng giải quyếtđược yêu cầu trước mắt của CM VN chứng tỏ sự trưởng thành của Đảng. Nghị quyết đã vận dụng sáng tạo nghị quyết đại hội VII của quốc tế cộng sản, đó là:- Đã cơ lập và chĩa mũi nhọn đấu tranh vào bọn phản động thuộc địa và tay sai của chúng, đòi các quyền dân chủ, dân sinh khơng những phải đồn kết với giai cấp cơng nhân và đảng cộng sản Pháp, ủng hộ MT ND pháp, mà còn đề ra khẩu hiệu ‘ ủng hộ chính phủ12mặt trận nhân dân pháp’ để cùng nhau chống kẻ thù chung là chủ nghĩa phát xít và bọn phản động thuộc địa-- sáng tạo, linh hoạt của Đảng- Đã đề ra được mối quan hệ giữa mục tiêu trước mắt và lâu dài thể hiện qua việc Đảng chủ trương thành lập mặt trận nhân dân phản đế đông dương, khơng chỉ liên kết đòi các quyền dân chủ đơn sơ mà còn là sự dự bị cho cuộc vận động dân tộc giải phóng đượcphát triển.10. Làm rõ sự giống và khác nhau giữa chính quyền xơ viết và chính quyền dân chủ nhân dân? Vì sao đảng ta chọn chính quyền dân chủ nhân dân?13+ cq xô viết: - bản chất làchun chính vơ sản dẫn đến đặcđiểm là thành phần tham giachính quyền chỉ có cơng nơngbinh- chính quyền hìnhthành từ dưới lên công nông binhlập ra hội đồng xôviết của khuvực rồi các xô viết cấp dưới bầu ra xôviết cấp trên+ cq dân chủ nhân dân thì cómàu sắc dân chủ tư sản hơn- dân bầu ra quốc hội trực tiếp rồi quốc hội tổ chức cho dân bầu ra các hội đồng cấp dưới, dưới sự chỉ đạo của mình - dân tự trực tiếp bầu tất cả các cấp mà quyền lực thì tập trung hơn mọi thứ đều do quốc hội kiểm sốt bằng luật và thành phần thamgia chính quyền thì khơng có quy định nào hạn chế Tại sao Đảng chọn cq dân chỉ nhân dân: là xuất phát từ tư tưởng và đường lối địa đoàn kết toàn dân, đại đồn kết tồn dân của VN làkhơng phân biệt thành phần, gia cấp, đảng phái, tôn giáo,... nên phải theo con đường dân chủ nhân dân mới hợp còn xơ viết thì chỉ trao quyền cho cơng nơng binh địa chủ, tư sản, trí thức tiểu tư sản,… không được coi trọng khiến xã hội mất đi một bộ phận có cả tiềm lực vềvật chất và tư tưởng tiến bộ.11. Vì sao đảng chủ trương thành lập mặt trận việt minh? 1930-1931