[QK7 Online] - Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ thiên tài, Người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, xuyên suốt cuộc đời hoạt động, Hồ Chí Minh đã viết nhiều tác phẩm bàn về vấn đề đạo đức cách mạng của người cán bộ. Trong đó “Đường kách mệnh” được Người viết vào năm 1927 - là văn kiện lý luận chính trị đầu tiên của Đảng, đặt cơ sở tư tưởng cho đường lối cách mạng Việt Nam. Giá trị đạo đức của tác phẩm có ý nghĩa to lớn, trở thành cẩm nang giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay.
Tác phẩm “Đường kách mệnh”.
Hoàn cảnh ra đời tác phẩm “Đường kách mệnh” Tháng 3/1919, Quốc tế Cộng sản lần thứ III thành lập. Tại Đại hội II Quốc tế Cộng sản III đã công bố “Sơ thảo luận cương những vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin”, Sơ thảo đã vạch ra phương hướng và chỉ rõ con đường để các dân tộc bị áp bức đứng lên đấu tranh giành độc lập. Sự kiện Cách mạng Tháng Mười Nga cũng như sự ra đời của Quốc tế Cộng sản III đã cổ vũ và từ đó hàng loạt đảng cộng sản trên thế giới được thành lập, tình hình đó có tác động rất lớn đối với cách mạng Việt Nam, trước hết tác động vào suy nghĩ của những người yêu nước đang đi tìm đường cứu nước, trong đó có Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, với tư chất thông minh và bản lĩnh chính trị nhạy bén trước những thay đổi của thời cuộc, Người đã sớm nắm bắt được đặc điểm và xu thế của thời đại. Lúc này, phong trào đấu tranh yêu nước của nhân dân Việt Nam cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX nổ ra mạnh mẽ và có sự kế thừa truyền thống dân tộc, các phong trào yêu nước nổ ra liên tục nhưng tất cả đều nhanh chóng bị thực dân Pháp dập tắt. Sự thất bại của phong trào Cần Vương đã cho thấy hệ tư tưởng phong kiến không còn đáp ứng được yêu cầu của dân tộc. Hệ tư tưởng phong kiến không thể là con đường đưa dân tộc thoát khỏi nô lệ. Khi phong trào Cần Vương thất bại, phong trào yêu nước chuyển ngay sang dân chủ tư sản như: phong trào Đông Du, phong trào Duy Tân hay Đông Kinh Nghĩa Thục… Đó là những phong trào yêu nước đi theo khuynh hướng dân chủ tư sản, nhưng phong trào yêu nước đi theo khuynh hướng dân chủ tư sản cũng nhanh chóng bị thực dân Pháp dập tắt. Có thể nói, cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX ở Việt Nam vẫn trong tình trạng bế tắc về đường lối cứu nước. Nhiều nhà yêu nước đã ra đi tìm đường cứu nước, trong số đó có Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Khi ra đi tìm đường cứu nước, Người đã nghiên cứu tất cả các tư tưởng, học thuyết. Bác nói: “ Khổng Tử có ưu điểm là tu dưỡng đạo đức cá nhân, Tôn giáo GiêSu có ưu điểm là lòng nhân ái cao cả, chủ nghĩa Mác có ưu điểm là phép làm việc biện chứng, chủ nghĩa Tôn Dật Tiên có ưu điểm là chính sách gần với nước ta. Các vị đều có một điểm chung là mưu cầu cho xã hội, mưu lợi cho con người. Nếu như các vị còn sống trên đời này thì có thể sẽ ngồi chung với nhau một bàn rất hoàn mỹ và tôi nguyện làm học trò nhỏ của các vị ấy”. Bác Hồ nghiên cứu cả Khổng Tử, nghiên cứu cả GiêSu, nghiên cứu cả Thích Ca, nghiên cứu cả C.Mác, nghiên cứu cả Tôn Dật Tiên, tất cả các vị đều mong muốn điều tốt đẹp cho con người, Người cũng tìm ra những nhân tố hết sức tích cực, tiến bộ hợp lý trong các tư tưởng, các học thuyết, thế nhưng vẫn chưa đủ để khẳng định con đường cứu nước của dân tộc ta như thế nào?. Đến năm 1920, Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin. Khi nghiên cứu, Người mới nhận thức đầy đủ và rút ra kết luận “Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa lắm, thế nhưng chỉ có chủ nghĩa Mác - Lênin là chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất” và Người quyết định đi theo chủ nghĩa Mác - Lênin, Người đã tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc là con đường cách mạng vô sản. Từ đó Hồ Chí Minh bắt đầu tìm cách truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin và con đường cứu nước vào trong nước để tổ chức vận động nhân dân đấu tranh, chuẩn bị cho việc thành lập Đảng. Đến tháng 6/1925, Hồ Chí Minh thành lập Hội Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội, tập hợp những người yêu nước ra đi tìm đường cứu nước đang ở Trung Quốc. Người đã mở lớp để huấn luyện cho hội viên của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên. Một trong những vấn đề cơ bản, cấp thiết là phải nhanh chóng truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, giác ngộ quần chúng, xây dựng phong trào cách mạng, phát hiện và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm nòng cốt để thành lập Đảng. Do đó, năm 1927 Nguyễn Ái Quốc đã viết tác phẩm “Đường kách mệnh”, đây là tài liệu chủ yếu để huấn luyện cán bộ, nội dung tác phẩm đã thổi luồng gió mới vào phong trào cách mạng Việt Nam.
Những giá trị về đạo đức cơ bản của người cán bộ, đảng viên trong tác phẩm “Đường kách mệnh”
Tác phẩm “Đường kách mệnh” có ý nghĩa rất lớn đối với sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam và đối với toàn bộ quá trình phát triển của cách mạng nước ta, kể cả những giai đoạn đã qua, giai đoạn hiện tại và tương lai sau này. Tác phẩm là tài liệu mà Hồ Chí Minh dùng để huấn luyện và đào tạo những lớp cán bộ đầu tiên làm công tác cách mạng, đào tạo đội ngũ cốt cán của phong trào cách mạng nước ta, và cũng từ đó để đi đến xây dựng tổ chức Đảng. Trong công tác đào tạo cán bộ, Người đã hết sức chú trọng việc rèn luyện phẩm chất đạo đức của họ. Có thể nói, việc lấy tiêu chuẩn đạo đức làm một trong hai tiêu chuẩn của người cán bộ cách mạng, người đảng viên cộng sản, ngay từ khi chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Ðảng Cộng sản Việt Nam là một sáng tạo độc đáo, mang đậm dấu ấn Hồ Chí Minh. Ngay ở chương đầu tác phẩm, Người nêu “Tư cách một người cách mệnh”. Về vấn đề này Lênin cũng dạy: “Trước hết, người cán bộ, đảng viên Đảng cộng sản phải là người có giác ngộ về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, có lòng trung thành vô hạn với chủ nghĩa Mác, với sự nghiệp cách mạng của giai cấp vô sản, suốt đời phấn đấu hy sinh cho sự nghiệp của giai cấp vô sản, vì hạnh phúc của nhân dân lao động”. Cũng theo Lênin, chỉ có “Tắm mình trong phong trào quần chúng, sử dụng vũ khí tự phê bình và phê bình” người cán bộ, đảng viên mới trưởng thành, được tôi luyện, và mới có được những phẩm chất cao quý tốt đẹp. Nội dung “Tư cách một người cách mệnh”, Người đã nêu lên 23 điểm thuộc tư cách của một người cách mệnh, trong đó thể hiện chủ yếu ở 3 mối quan hệ: với mình, với người và với việc. Những phẩm chất này là đòi hỏi nghiêm khắc đối với người cán bộ cách mạng, giúp họ có sức hấp dẫn, quy tụ, lôi cuốn được quần chúng, nhằm hoàn thành những nhiệm vụ của Đảng và nhân dân giao phó. Cụ thể: “Đối với mình, có 14 tiêu chuẩn: Cần kiệm; Hoà mà không tư; Cả quyết sửa lỗi mình; Cẩn thận mà không nhút nhát; Hay hỏi; Nhẫn nại [chịu khó]; Hay nghiên cứu, xem xét; Vị công vong tư; Không hiếu danh, không kiêu ngạo; Nói thì phải làm; Giữ chủ nghĩa cho vững; Hy sinh; Ít lòng tham muốn về vật chất; Bí mật. Đối với người, có 5 chuẩn mực: Với từng người thì khoan thứ; Với Đoàn thể thì nghiêm; Có lòng bày vẽ cho người; Trực mà không táo bạo; Hay xem xét người. Đối với công việc, có 4 tiêu chuẩn: Xem xét hoàn cảnh kỹ càng; Quyết đoán; Dũng cảm; Phục tùng đoàn thể”. Như vậy, tác phẩm đã nêu lên những vấn đề cơ bản của nền đạo đức mới - đạo đức của người cộng sản. Đó là sự kết hợp giữa đức và tài, trí và dũng, thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa cá nhân với tổ chức, với đoàn thể. Với những lời căn dặn này cho thấy, Người đã đặt vấn đề đạo đức cách mạng một cách rất lôgíc và có cơ sở khoa học về các quan hệ lợi ích. Và trên thực tế, hầu như các nguyên tắc đạo đức Người đề ra trước hết cho mình thực hiện, sau đó mới để giáo dục người khác. Cuộc đời hoạt động không mệt mỏi vì nước, vì dân của Người là một minh chứng cụ thể cho điều đó.Vận dụng giá trị đạo đức trong tác phẩm vào công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay
Trong tình hình hiện nay, xây dựng Đảng về đạo đức là yêu cầu, nhiệm vụ hết sức quan trọng. Vì vậy, mỗi cán bộ, đảng viên cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, ra sức tu dưỡng, rèn luyện, thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, góp phần xây dựng cấp ủy, chi bộ vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, làm cơ sở để nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học, xây dựng Học viện vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”. 95 năm đã trôi qua nhưng những giá trị lý luận về đạo đức cách mạng trong tác phẩm vẫn còn nguyên giá trị, trở thành những chuẩn mực cho việc xây dựng nền đạo đức mới ở Việt Nam nói chung, cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Quân đội ta nói riêng. Do đó, trong bất luận hoàn cảnh nào, cấp ủy, người chỉ huy đơn vị cần thường xuyên giáo dục, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, chú trọng thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp sau:Một là, tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên, giúp họ thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng
Khi nói về vai trò của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần khẳng định: Đảng phải quan tâm đến giáo dục tư tưởng và lãnh đạo quá trình tư tưởng trong Đảng và trong xã hội. Người nhấn mạnh: “Giáo dục tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất của Đảng. Phải kiên quyết chống cái thói xem nhẹ tư tưởng”, “Mục đích của chính đảng là nâng cao tư tưởng và trình độ chính trị của đảng viên và cán bộ, làm cho đảng viên và cán bộ theo đúng quan điểm và lập trường vô sản”. Do đó, phải thường xuyên nâng cao nhận thức của các cấp ủy đảng về vai trò đặc biệt quan trọng của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng. Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật quân đội, quy định của đơn vị sao cho ngắn gọn, hiệu quả, dễ nhớ, dễ hiểu, dễ làm, thiết thực đưa nội dung chỉ thị, nghị quyết vào cuộc sống. Trong đó, cần chú trọng quán triệt, thực hiện tốt Kết luận số 01 ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 [khóa XII, XIII] “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”. Bên cạnh đó, để giúp mỗi cán bộ, đảng viên thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, đòi hỏi cấp ủy, người chỉ huy phải linh hoạt chuyển hóa nhận thức thành lẽ sống, niềm tin, hành động tự giác. Đạo đức cách mạng gắn với hoạt động tự giác của mỗi người trên cả ba phương diện cơ bản: với người, với việc, với tự mình, phù hợp với từng điều kiện, hoàn cảnh cụ thể.Hai là, thường xuyên tổ chức, thực hiện tốt các phong trào hành động thực tiễn để giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Ba là, phát huy tính tự giác, đề cao trách nhiệm nêu gương của mỗi cán bộ, đảng viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Theo đó, cấp ủy, người chỉ huy các cấp cần tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 07/6/2012 của Ban Bí thư [khóa XI], Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương [khóa XII] về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; Quy định số 646-QĐ/QUTW, ngày 06/11/2012 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý các cấp trong Quân đội” và 05 chuẩn mực “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, v.v. Phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ chủ trì các cấp, đề cao trách nhiệm nêu gương trước cấp dưới, đảng viên nêu gương trước quần chúng, thực hiện “nói” đi đôi với “làm”, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Đại hội XIII của Đảng yêu cầu: “Thực hiện nghiêm các quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương, chức vụ càng cao càng phải gương mẫu, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương. Đảng viên tự giác nêu gương để khẳng định vị trí lãnh đạo, vai trò tiên phong, gương mẫu, tạo sự lan tỏa, thúc đẩy các phong trào cách mạng”. Nêu gương là sự phản ánh tự nhiên bản chất, phẩm hạnh của cán bộ, đảng viên. Điều đó khác với những biểu hiện hình thức, cố tạo ra để “đánh bóng” tên tuổi, nâng cao vị thế cá nhân. Nêu gương xuất phát từ lương tâm, danh dự của Đảng, của người Cộng sản và nêu gương cũng là phong cách chân thực của cán bộ, đảng viên. Nêu gương là tính tiên phong, là bản chất cách mạng của cán bộ, đảng viên, “Nêu cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, thực hiện thường xuyên, sâu rộng, có hiệu quả việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị”. Để sự nêu gương là thực chất cần có sự kiểm tra, giám sát để bảo đảm thực hiện đúng và có hiệu quả những quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương và cả những điều quy định đảng viên không được làm. Đồng thời, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “coi trọng kiểm tra, giám sát trong Đảng kết hợp với phát huy vai trò giám sát của cơ quan dân cử, của Mặt trận Tổ quốc, báo chí và nhân dân đối với cán bộ, đảng viên thực hiện các quy định nêu gương”[6]. Việc kiểm tra, giám sát đó hướng vào sự “tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu và cán bộ chủ chốt”.95 năm qua kể từ sau khi tác phẩm ra đời, những tư tưởng và lý luận mà “Ðường kách mệnh” đề cập có giá trị trường tồn trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam qua mọi thời đại. Những giá trị về đạo đức trong tác phẩm luôn có ý nghĩa to lớn đối với công tác xây dựng Đảng về đạo đức, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, phòng chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đồng thời là một trong những nội dung, biện pháp quan trọng góp phần xây dựng Học viện vững mạnh toàn diện, “Mẫu mực, tiêu biểu”, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ Học viện Lục quân lần thứ XIII đã xác định.
Ngọc Hiền
[Trường Chính trị tỉnh Bình Phước]