Sự đóng góp môn hóa học với sự phát triển năng lực của học sinh
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐIỆN BIÊN Show
(CTG) Với mong muốn tạo hứng thú cho học sinh trong học tập môn Hóa, khơi gợi sự tò mò với khoa học của các em, cô giáo Trịnh Thanh Huyền, giáo viên môn Hóa học tại Trường THPT số 2 Bảo Thắng, Lào Cai đã nghiên cứu, thực hiện công trình “Sử dụng các thí nghiệm độc đáo để tạo động lực học tập tích cực cho học sinh. Thí nghiệm “Bàn tay ma thuật”, một thí nghiệm mà cô Huyền cùng các học trò thực hiện. Môn Hóa học ở trường phổ thông nếu không có những bài giảng và phương pháp hợp lí phù hợp với thế hệ học trò dễ làm cho học sinh thụ động trong việc tiếp thu, cảm nhận. Nó đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học đã và đang thực sự là yếu tố quyết định hiệu quả giờ dạy. Một trong những yếu tố để đạt được hiệu quả và tiến bộ là phát huy tính thực tế của các thí nghiệm để thu hút sự hứng thú của học sinh.Hóa học không xa lạ như em tưởng? Trong dạy học Hóa học hiện nay, thí nghiệm đã được tiến hành nhiều hơn nhằm đảm bảo tính cơ bản, thực tiễn của chương trình học. Tuy nhiên, có một thực tế là các thí nghiệm đôi khi còn được tiến hành một cách hình thức, chưa được chú trọng khai thác tối đa. Hơn nữa, việc tiến hành thì nghiệm khá công phu, yêu cầu chặt chẽ từ khâu chuẩn bị, cho đến khâu thực hiện và dọn dẹp. Bên cạnh đó, có những thí nghiệm yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, số lượng hóa chất, kĩ năng thao tác… Vì thế, việc thực hiện thí nghiệm trong dạy học Hóa học còn hạn chế, ít gây tò mò, hứng thú với học sinh. Nhận thức được những khó khăn trên khi tiến hành thí nghiệm trong dạy và học môn Hóa học, cô Trịnh Thanh Huyền, giáo viên môn Hóa học tại Trường THPT số 2 Bảo Thắng, Lào Cai đã nghiên cứu, thực hiện công trình “Sử dụng các thí nghiệm độc đáo để tạo động lực học tập tích cực cho học sinh”. Điều quan trọng là các thí nghiệm mà cô Huyền thực hiện không chỉ đảm bảo được nội dung môn học mà còn giúp học sinh thấy rằng môn Hóa học không phải là các chất, các phản ứng trong các ống nghiệm xa lạ mà nó vô cùng gần gũi với các em. Cô Trịnh Thanh Huyền chia sẻ: “Tôi đã tham khảo một số thí nghiệm ở nước ngoài. Nhưng thay vì sử dụng các hóa chất khó kiếm, tôi đã dùng các hóa chất có tính chất tương đương nhưng sẵn có hoặc dễ tìm hơn”. Đây là một ưu điểm nổi trội trong công trình nghiên cứu này. “Ví dụ, thí nghiệm “Bàn tay ma thuật” có thể được thực hiện trong bài “Mở đầu về hóa học hữu cơ” (Hóa học 11). Trong thí nghiệm này, cần chuẩn bị: 1 xô nước xà phòng; 1 bình xịt côn trùng; bật lửa, que đóm. Đây là những thứ rất gần gũi với học sinh. Hay thí nghiệm “Pháo sáng nguy hiểm như thế nào?” (thí nghiệm sử dụng trong bài Oxi-Ozon, Hóa học 10), giáo viên và học sinh chỉ cần chuẩn bị: 1 chai nước trong suốt; 5 que pháo sáng, băng dính, bật lửa…”, cô Huyền cho biết. Thí nghiệm “ Pháo sáng nguy hiểm như thế nào?”. Làm thí nghiệm quanh em Theo cô Huyền, an toàn là nguyên tắc hàng đầu khi thực hiện thí nghiệm Hóa học. Khi thực hiện, cô luôn lưu ý học sinh phải tuân thủ các nguyên tắc an toàn như đảm bảo liều lượng, quy trình cũng như kĩ năng thực hiện thí nghiệm. Bản thân cô cũng luôn ý thức về điều này nên các thí nghiệm cô xây dựng luôn đảm bảo diễn ra đủ gây ấn tượng với học sinh nhưng không nguy hiểm. Đặc biệt, một số thí nghiệm còn có sự tham gia của phụ huynh học sinh nhằm hỗ trợ quá trình giáo dục. Bên cạnh đó, có những vấn đề Hóa học giúp học sinh giải thích những hiện tượng trong tự nhiên, tránh việc mê tín dị đoan, thậm chí hiểu được những dụng ý khoa học hóa học trong những câu ca dao – tục ngữ mà thế hệ trước để lại và có thể ứng dụng trong thực tiễn đời sống thường ngày chỉ bằng những kiến thức rất phổ thông mà không gây nhàm chán, xa lạ; lại có tác dụng kích thích tính chủ động, sáng tạo, hứng thú trong môn học. Thí nghiệm “ Sắc màu kì diệu”. Công trình “Sử dụng các thí nghiệm độc đáo để tạo hứng thú học tập cho học sinh” đã được thực hiện trong các giờ Hóa học tại Trường THPT số 2 Bảo Thắng, Lào Cai, Hóa học và đã thực sự tạo được hứng thú học tập cho các em học sinh. Nếu được quan tâm, đầu tư hợp lí, công trình này sẽ hỗ trợ được rất nhiều giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học môn Hóa học nói riêng và truyền cảm hứng học tập cho họ nói chung. Một em học sinh của trường đã chia sẻ: “Trước đây em nghĩ Hóa học thực sự xa lạ bởi các hóa chất em chưa từng nhìn thấy chỉ được cân đong đo đếm trong các ống nghiệm ở các phòng nghiên cứu. Em không nghĩ Hóa học lại gần gũi như thế cho đến khi được thực hiện các thí nghiệm này”. Cô giáo Trịnh Thanh Huyền gửi công trình của mình đến chương trình “Tri thức trẻ vì giáo dục” với mong muốn lan tỏa tình yêu với khoa học của mình đến các đồng nghiệp và các em học sinh, khơi gợi nơi các đồng nghiệp mong muốn được đóng góp cho giáo dục nước nhà và nhen nhóm hứng thú học tập nơi các em học sinh. “Sử dụng các thí nghiệm độc đáo để tạo hứng thú học tập cho học sinh” của cô Trịnh Thanh Huyền là một trong những công trình tham gia chương trình “Tri thức trẻ vì giáo dục” năm 2020 do T.Ư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tập đoàn Thiên Long phối hợp tổ chức. Anh Kiệt Lộ trình dạy môn Hóa học theo chương trình giáo dục phổ thông mới Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 gồm 27 môn học, tất cả có sự đổi mới về mặt nội dung, cấu trúc… so với bản hiện hành. Dưới đây là nội dung chi tiết chương trình giáo dục phổ thông môn Hóa học mới nhất do Bộ giáo dục ban hành. Mời các bạn cùng tham khảo. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MÔN HOÁ HỌC(Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT MỤC LỤC I. ĐẶC ĐIỂM MÔN HỌC............................................................................................................. 3 II. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH ........................................................................ 3 III. MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH............................................................................................... 5 IV. YÊU CẦU CẦN ĐẠT .............................................................................................................5 V. NỘI DUNG GIÁO DỤC.......................................................................................................... 7 LỚP 10 .................................................................................................................................... 11 LỚP 11 ..................................................................................................................................... 20 LỚP 12 .................................................................................................................................... 33 VI. PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC.............................................................................................. 45 VII. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GIÁO DỤC...................................................................................... 48 VIII. GIẢI THÍCH VÀ HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH...................................... 49 Nội dung chương trình Hóa học phổ thông mớiI. ĐẶC ĐIỂM MÔN HỌC Hoá học là ngành khoa học thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, nghiên cứu về thành phần cấu trúc, tính chất và sự biến đổi của các đơn chất và hợp chất. Hoá học kết hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm, là cầu nối các ngành khoa học tự nhiên khác như vật lí, sinh học, y dược và địa chất học. Những tiến bộ trong lĩnh vực hoá học gắn liền với sự phát triển của những phát hiện mới trong các lĩnh vực của các ngành sinh học, y học và vật lí. Hoá học đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, sản xuất, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Những thành tựu của hoá học được ứng dụng vào các ngành vật liệu, năng lượng, y dược, công nghệ sinh học, nông - lâm - ngư nghiệp và nhiều lĩnh vực khác. Trong chương trình giáo dục phổ thông, Hoá học là môn học thuộc nhóm môn khoa học tự nhiên ở cấp trung học phổ thông, được học sinh lựa chọn theo định hướng nghề nghiệp, sở thích và năng lực của bản thân. Môn Hoá học giúp học sinh có được những tri thức cốt lõi về hoá học và ứng dụng những tri thức này vào cuộc sống, đồng thời có mối quan hệ với nhiều lĩnh vực giáo dục khác. Cùng với Toán học, Vật lí, Sinh học, Tin học và Công nghệ, môn Hoá học góp phần thúc đẩy giáo dục STEM, một trong những xu hướng giáo dục đang được coi trọng ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nội dung môn Hoá học được thiết kế thành các chủ đề vừa bảo đảm củng cố các mạch nội dung, phát triển kiến thức và kĩ năng thực hành đã hình thành từ cấp học dưới, vừa giúp học sinh có hiểu biết sâu sắc hơn về các kiến thức cơ sở chung của hoá học, làm cơ sở để học tập, làm việc, nghiên cứu. Trong mỗi năm học, những học sinh có định hướng nghề nghiệp cần sử dụng nhiều kiến thức hoá học được chọn ba chuyên đề học tập phù hợp với nguyện vọng của bản thân và điều kiện tổ chức của nhà trường. Các chuyên đề này nhằm thực hiện yêu cầu phân hoá sâu, giúp học sinh tăng cường kiến thức và kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết những vấn đề của thực tiễn, đáp ứng yêu cầu định hướng nghề nghiệp. II. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH Chương trình môn Hoá học tuân thủ đầy đủ các quy định được nêu trong Chương trình tổng thể, đồng thời, xuất phát từ đặc điểm môn học, nhấn mạnh các quan điểm sau: 1. Bảo đảm tính kế thừa và phát triển a) Chương trình môn Hoá học kế thừa và phát huy ưu điểm của chương trình hiện hành, tiếp thu kinh nghiệm xây dựng chương trình môn học của các nước có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới và trong khu vực; đồng thời, tiếp cận những thành tựu của khoa học giáo dục, khoa học hoá học phù hợp với trình độ nhận thức, tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh, có tính đến điều kiện kinh tế và xã hội Việt Nam. b) Chương trình môn Hoá học kế thừa và phát triển các nội dung giáo dục của môn Khoa học tự nhiên ở cấp trung học cơ sở theo cấu trúc đồng tâm kết hợp cấu trúc tuyến tính nhằm mở rộng và nâng cao kiến thức, kĩ năng cho học sinh. Ở cấp trung học cơ sở, thông qua môn Khoa học tự nhiên, học sinh mới làm quen với một số kiến thức hoá học cơ bản ở mức độ định tính, mô tả trực quan. Ở cấp trung học phổ thông, môn Hoá học chú trọng trang bị cho học sinh các kiến thức cơ sở hoá học chung về cấu tạo, tính chất và ứng dụng của các đơn chất và hợp chất để học sinh giải thích được bản chất của quá trình biến đổi hoá học ở mức độ cần thiết. 2. Bảo đảm tính thực tiễn Chương trình môn Hoá học đề cao tính thực tiễn; tránh khuynh hướng thiên về tính toán; chú trọng trang bị các khái niệm công cụ và phương pháp sử dụng công cụ, đặc biệt là giúp học sinh có kĩ năng thực hành thí nghiệm, kĩ năng vận dụng các tri thức hoá học vào việc tìm hiểu và giải quyết ở mức độ nhất định một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống. 3. Thực hiện yêu cầu định hướng nghề nghiệp Chương trình môn Hoá học cụ thể hoá mục tiêu giáo dục định hướng nghề nghiệp. Trên cơ sở xác định các lĩnh vực ngành nghề và quá trình công nghệ đòi hỏi tri thức hoá học chuyên sâu, chương trình lựa chọn nội dung giáo dục cốt lõi và các chuyên đề học tập, giúp học sinh tìm hiểu sâu hơn các tri thức hoá học có nhiều ứng dụng trong thực tiễn, có tác dụng chuẩn bị cho định hướng nghề nghiệp. 4. Phát huy tính tích cực của học sinh Các phương pháp giáo dục của môn Hoá học góp phần phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, nhằm hình thành năng lực hoá học và góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được quy định trong Chương trình tổng thể. III. MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH Môn Hoá học hình thành, phát triển ở học sinh năng lực hoá học; đồng thời góp phần cùng các môn học, hoạt động giáo dục khác hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung, đặc biệt là thế giới quan khoa học; hứng thú học tập, nghiên cứu; tính trung thực; thái độ tôn trọng các quy luật của thiên nhiên, ứng xử với thiên nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân. IV. YÊU CẦU CẦN ĐẠT 1. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực chung Môn Hoá học góp phần hình thành và phát triển ở học sinh các phẩm chất và năng lực chung theo các mức độ phù hợp với môn học, cấp học đã được quy định tại Chương trình tổng thể. 2. Yêu cầu cần đạt về năng lực đặc thù Môn Hoá học hình thành và phát triển ở học sinh năng lực hoá học - một biểu hiện đặc thù của năng lực khoa học tự nhiên với các thành phần: nhận thức hoá học; tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ hoá học; vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học. Các biểu hiện cụ thể của năng lực hoá học được trình bày ở bảng tổng hợp dưới đây:
V. NỘI DUNG GIÁO DỤC 1. Nội dung khái quát 1.1. Nội dung cốt lõi:
1.2. Chuyên đề học tập a) Mục tiêu Bên cạnh nội dung giáo dục cốt lõi, trong mỗi năm học, những học sinh có thiên hướng khoa học tự nhiên được chọn học một số chuyên đề học tập. Mục tiêu của các chuyên đề này là: - Mở rộng, nâng cao kiến thức đáp ứng yêu cầu phân hóa sâu ở cấp trung học phổ thông. - Tăng cường rèn luyện kĩ năng thực hành, hoạt động trải nghiệm thực tế làm cơ sở giúp học sinh hiểu rõ hơn các quy trình kĩ thuật, công nghệ thuộc các ngành nghề liên quan đến hoá học. - Giúp học sinh hiểu sâu hơn vai trò của hoá học trong đời sống thực tế, những ngành nghề có liên quan đến hoá học để học sinh có cơ sở định hướng nghề nghiệp sau này cũng như có đủ năng lực để giải quyết những vấn đề có liên quan đến hoá học và tiếp tục tự học hoá học suốt đời. b) Nội dung các chuyên đề học tập
2. Nội dung cụ thể và yêu cầu cần đạt ở các lớp LỚP 10
CHUYÊN ĐỀ HỌC TẬP
LỚP 11
CHUYÊN ĐỀ HỌC TẬP
LỚP 12
........................................................................... Mời các bạn sử dụng file Tải về để xem toàn bộ nội dung chương trình giáo dục phổ thông mới môn Hóa học. Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Dành cho giáo viên của HoaTieu.vn. |