Soạn thao luyện tập tác lập luận so sánh 11

     “Lời chào cao hơn mâm cỗ” mang hàm ý là lời chào của mỗi con người rất quan trọng, cao hơn mâm cỗ. Câu tục ngữ ý muốn nói đến phép lễ nghĩa hơn cái ăn. Sâu hơn là nhân cách của con người cao hơn,quan trọng hơn những thứ vật chất. Mâm cỗ có đầy, có sang trọng mới thể hiện được sự no đủ và hiếu khách của chủ nhà. Giống như vậy lời chào có nồng nhiệt, thân thiện mới chứng tỏ phẩm chất của một con ngưới có phép tắc, lễ nghĩa, được hưởng một nền giáo dục tốt và đậm chất văn hóa của dân tộc. Mâm cỗ là sự no đủ về vật chất, lời chào là sự thân thiện giữa người với người. Lời chào là chính là cầu nối giúp con người gắn kết với nhau.

⇒ Hạ Tri Chương sống trước Chế Lan Viên hơn một nghìn năm. Cảnh vật, tình cảm con người đã có bao nhiêu biến đổi. Đó là điều dĩ nhiên. Tuy thế, giữa người xưa và người nay vẫn có những nét tương đồng. Đọc người xưa cũng là dịp để hiểu người nay sâu sắc hơn.

Câu 2: Học cũng có ích như trồng cây, mùa xuân được hoa, mùa thu được quả.

• Học cũng có ích như trồng cây, mùa xuân được hoa, mùa thu được quả.
• Mùa xuân và mùa thu là hình ảnh ẩn dụ. Mùa xuân, mùa thu ở đây là chỉ các giai đoạn khác nhau: ban đầu là lúc đơm hoa, cùng với thời gian sẽ thu hoạch quả ngọt. Chuyện học hành cũng vậy. Cùng với thời gian tích lũy kiến thức, người học rồi sẽ tiến bộ dần và đi đến thành công. Đây là một câu so sánh để ta thêm kiên nhẫn trên con đường học tập.

Câu 3: So sánh ngôn ngữ thơ Hồ Xuân Hương và ngôn ngữ thơ Bà Huyện Thanh Quan qua hai bài thơ dưới đây

• Hai bài thơ có nhiều điểm tương đồng: cùng là thể thơ thất ngôn bát cú, cả hai bài đều gieo vần chặt chẽ và đều tuân thủ nghiêm chỉnh luật đối (câu 3, 4 và câu 5, 6).
• Hai bài thơ có nhiều điểm khác nhau, nhất là cách dùng từ:
  • Bài thơ của Hồ Xuân Hương dùng nhiều từ ngữ trong ngôn ngữ hàng ngày như: tiếng gà văng vẳng, mõ thảm, chuông sầu, những tiềng rền rĩ, khắp mọi chòm…; kể cả những từ ngữ rất khó dùng như: cớ sao om, duyên mõm mòn, già tom. Trong bài chỉ có một câu nhiều từ Hán Việt là: Tài tử văn nhân ai đó tá?
  • Trong khi bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan lại dùng rất nhiều từ Hán Việt: hoàng hôn, ngư ông, viễn phố, cô thôn, lữ thứ, hàn ôn… nhiều từ ngữ mang tính ước lệ, được dùng nhiều trong thơ cổ như : ngàn mai, dặm liễu.
• Sự khác nhau trên tạo ra sự khác nhau về phong cách:
  • Bài thơ của Hồ Xuân Hương có phong cách gần gũi với đám đông, tuy có xót xa nhưng vẫn có những nét tinh nghịch.
  • Bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan mang phong khách đài các, trang nhã. Đó là tiếng nói của văn nhân trí thức thượng lưu.

→ Mỗi bài thơ đều có nét độc đáo và cái hay riêng.

Câu 4: Tự chọn đề tài (một danh ngôn hoặc thành ngữ, tục ngữ có nội dung so sánh, chẳng hạn: một kho vàng không bằng một nang chữ) để viết đoạn văn so sánh.

Gợi ý: 

• Một kho vàng không bằng một nang chữ: Một nang chữ là một túi chữ, đây là một bụng chữ, tức là sự học chứa chất trong lòng, trong óc người hay chữ.
• Một kho vàng không bằng một nang chữ, vì rằng: kho vàng có thể bị cướp, trộm, đốt phá, hủy hoại, thất lạc mất, hoặc tiêu xài mãi có ngày hết đi. Còn sự học hành chứa chất trong bụng, thì không ai trộm cướp, hủy hoại được, không thể bị thất lạc và dùng mãi không bao giờ hết. Càng dùng túi chữ, càng được trau dồi thêm. → Học vấn là sự quí giá hơn bất kì những giá trị vật chất nào
• "Một kho vàng không bằng một nang chữ". Câu tục ngữ này nói lên sự xem thường giá trị vật chất và qúy trọng giá trị tinh thần của người Việt.
• Là một xứ sở gần biển, đất đai không khô cằn sa mạc hoặc đông gía tuyết lạnh, nhưng Việt Nam chưa bao giờ khai thác các nguồn lợi thiên nhiên này đến tầm cỡ thịnh vượng phì nhiêu tối đa của chúng. Điều này chứng tỏ những con người thuộc về xứ sở Việt Nam này không chú chuộng những giá trị vật chất.Đây là một nền văn hóa giàu về những sinh hoạt trừu tượng cho tâm hồn.

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Luyện tập thao tác lập luận so sánh.

3. Hỏi đáp về bài Luyện tập thao tác lập luận so sánh

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Luyện tập thao tác lập luận so sánh

• 2.1. Câu 1 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1
• 2.2. Câu 2 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1
• 2.3. Câu 3 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1
• 2.4. Câu 4 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1
  • 2.4.a. Câu tục ngữ 1:
  • 2.4.b. Câu tục ngữ 2:

Kết Luận

Luyện tập thao tác lập luận so sánh thuộc chương trình Ngữ văn 11. Các em muốn tìm ra câu trả lời chính xác, tổng hợp kiến thức quan trọng hãy đọc ngay bài viết sau. Những tổng hợp từ Kiến Guru sẽ là nguồn tài liệu hữu ích dành cho bạn đọc tham khảo.

1. Ôn tập kiến thức trong luyện tập thao tác lập luận so sánh lớp 11

Luyện tập thao tác lập luận so sánh giúp các em học sinh củng cố kiến thức trọng tâm. Đồng thời, mỗi học sinh cũng biết cách vận dụng vào việc hành văn.

Thao tác lập luận so sánh được hiểu là việc đối chiếu hai sự vật, hiện tượng. Việc làm này giúp ta thấy rõ sự giống và khác nhau giữa hai sự vật, hiện tượng ấy. Hơn hết, có hai kiểu so sánh là tương đồng và tương phản.

Mục đích của việc lập luận so sánh là tìm ra điểm giống và khác nhau giữa các đối tượng. Từ đó, ta có thể đưa ra những nhận xét, đánh giá chung về chúng. Đặc biệt, nó còn giúp bài văn nghị luận cụ thể, sinh động, sức thuyết phục cao hơn.

Luyện tập thao tác lập luận so sánh cần đảm bảo 3 tiêu chí. Cụ thể như sau:

• Việc so sánh giữa hai đối tượng phải đảm bảo sự rõ ràng và thực sự có liên quan.
• Đối tượng đưa ra so sánh phải có mối liên hệ với nhau qua một mặt hoặc một phương diện nào đó.
• Kết luận rút ra từ quá trình so sánh phải chân thực. Nhờ vậy, việc nhận thức đối tượng đem ra so sánh mới chính xác và sâu sắc hơn.

Khi tiến hành lập luận so sánh cần phải đặt các đối tượng vào cùng một bình diện, cùng tiêu chí. Đồng thời, chúng ta tiến hành so sánh mặt giống và khác nhau. Đặc biệt, người nói – người viết phải nêu rõ ý kiến, quan điểm của mình.

2. Hỗ trợ soạn bài Luyện tập thao tác lập luận so sánh

Luyện tập thao tác lập luận so sánh lớp 11 có rất nhiều câu hỏi cũng như phần bài tập liên quan. Các em muốn cập nhật nội dung chi tiết hãy tham khảo ngay những tổng hợp cụ thể dưới đây:

2.1. Câu 1 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1

Em hãy cho biết tâm trạng của nhân vật trữ tình khi về thăm quê trong hai bài thơ dưới đây:

Trả lời:

Đối với bài luyện tập thao tác lập luận so sánh này ta thấy hai nhân vật đều nói về quê hương. Đồng thời, họ đều ra đi từ lúc còn trẻ và trở về khi tuổi đã cao. Hơn hết, cảm xúc đọng lại trong họ chính là sự ngậm ngùi, tiếc nuối, man mác buồn.

Điểm khác nhau của hai nhân vật khi trở về quê hương là một người xa lạ. Điều này thể hiện rõ qua:

• Đối với Hạ Tri Chương viết: Mọi người không còn biết mình là ai và nhân vật đã viết rằng “Khách ở nơi nào lại chơi”?
• Đối với Chế Lan Viên: Chẳng nhẽ khi về thăm quê lại phải hỏi người. Bởi quê hương hiện tại đã biến đổi quá nhiều sau chiến tranh, chẳng còn cảnh cũ, người xưa nữa.

2.2. Câu 2 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1

Học cũng có ích như trồng cây, mùa xuân cho hoa, mùa thu được quả.

Trả lời:

Trong câu văn kể trên mùa xuân và mùa thu là hình ảnh ẩn dụ. Theo đó, mùa xuân chính là lúc đơm hoa, đến mùa thu hoạch nhiều quả ngọt. Như vậy, chuyện học hành khi chăm chỉ, chuyên cần sẽ giúp tác tích luỹ kiến thức, dần tiến bộ và đạt được thành công.

2.3. Câu 3 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1

Em hãy so sánh ngôn ngữ trong thơ Hồ Xuân Hương và ngôn ngữ của Bà Huyện Thanh Quan thông qua hai bài thơ tự tình (I) và Chiều hôm nhớ nhà:

Trả lời:

Luyện tập thao tác lập luận so sánh ta thấy được sự giống nhau của thơ Hồ Xuân Hương và Bà Huyện Thanh Quan đều là thể thơ thất ngôn bát cú, tuân thủ quy tắc niêm luật. Tuy nhiên, có một số điểm khác nhau như sau:

• Trong bài thơ Tự tình của Hồ Xuân Hương đã sử dụng ngôn ngữ hàng ngày. Vì thế, gợi lên cho người đọc sự gần gũi như “tiếng gà văng vẳng”, “mõ thảm”, “chuông sầu”, “những tiếng rền rĩ”, “khắp mọi chòm”,… Bên cạnh đó, nhà thơ cũng dùng các từ khó như “có sao om”, “duyên mõm mòm”, “già tom” cùng nhiều từ Hán Việt như “Tài tử văn nhân ai đó tá?” Hơn hết, thơ của bà mang phong cách gần gũi với đám đông, thể hiện sự xót xa nhưng pha lẫn nét tinh nghịch.
• Trong bài thơ Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan sử dụng nhiều từ Hán Việt như “hàng ngôn”, “ngư ông”, “viễn phố”, “mực tử”,… cùng nhiều từ ngữ mang tính ước lệ trong thơ cổ như “ngàn mai”, “dặm liễu”. Những điều này cho ta thấy được phong cách thơ của bà đài các, trang nhã, tiếng nói của văn nhân trí thức thượng lưu.

=> Mỗi bài thơ mang một phong cách nhưng vẫn có cái hay riêng.

2.4. Câu 4 sách giáo khoa trang 116 văn 11 tập 1

Em hãy tự chọn cho mình một đề tài để luyện tập thao tác lập luận so sánh. Đó có thể là một danh ngôn, thành ngữ hoặc tục ngữ có nội dung so sánh.

Trả lời:

2.4.a. Câu tục ngữ 1:

“Một mặt người bằng mười mặt của”.

Câu tục ngữ kể trên muốn khẳng định giá trị của con người. Theo đó, hình ảnh “một mặt người” nhằm hoán dụ lấy một bộ phận để chỉ toàn thể. Tiếp đến, “của” nhằm chỉ các giá trị vật chất.

Như vậy, cách nói “mười mặt của” nhằm mục đích chỉ vật chất với số lượng lớn. Trong khi đó, “một mặt người” là số lượng nhỏ. Điều này làm nổi bật lên giá trị to lớn của con người khi “một bằng mười”.

Thật vậy, trong cuộc sống ta có thể mất đi nhiều tiền bạc, của cải. Tuy nhiên, với sự chuyên cần, chăm chỉ ta dễ dàng làm nên tất cả, thậm chí còn kiến tạo thêm nhiều điều vĩ đại hơn.

Do đó, dù chúng là làm bất cứ việc gì cũng nên quý trọng bản thân, chăm sóc sức khoẻ. Cây tục ngữ muốn khuyên nhủ mỗi cá nhân nên rèn luyện bản thân để khẳng định giá trị cũng như xây dựng cuộc sống ngày một tốt đẹp hơn.

2.4.b. Câu tục ngữ 2:

“Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”

Câu tục ngữ có hai lớp nghĩa. Cụ thể:

• Nghĩa đen: Gỗ là phần rắn nằm dưới vỏ của thân cây, cành cây. Bên cạnh đó, nước sơn là màu được tô vẽ bên ngoài tránh mối mọt tấn công. Như vậy, nước sơn dù tốt đến mấy nhưng chất gỗ mục nát cũng không thể trường tồn với thời gian.
• Nghĩa bóng: Coi trọng bản chất của con người hơn là vẻ đẹp bên ngoài. Đôi khi, không phải ai có diện mạo rạng ngời sẽ được đánh giá cao. Điều quan trọng nhất ở một cá nhân chính là tấm lòng bao dung, thân thiện, không vụ lợi, ích kỷ.

Thực tế, ta không thể phủ nhận được sức hấp dẫn của vẻ đẹp bên ngoài. Thế nhưng, ta nên suy xét thật kỹ, điều gì mới thực sự cần thiết trong cuộc sống và đáng quý trọng hơn cả.

Câu tục ngữ khuyên chúng ta không nên coi trọng hình thức. Bởi đó chỉ là cái nhìn trước mắt, sâu thẳm bên trong vẫn là điều đáng quý hơn cả. Tốt hơn hết, mỗi cá nhân nên tích cực rèn luyện phẩm chất, đạo đức để trở thành người có ích cho gia đình, xã hội.

Kết Luận

Như vậy, bài viết này đã tổng hợp toàn bộ kiến thức trọng tâm cùng các câu hỏi thuộc phần luyện tập thao tác lập luận so sánh. Hi vọng, các em đã tìm thấy kiến thức hữu ích, học tốt hơn môn Ngữ văn. Hãy tiếp tục theo dõi Kiến Guru để không bỏ lỡ bất cứ nội dung nào bạn nhé.

Nếu bạn đang thắc mắc vấn đề gì truy cập ngay Kienguru.vn để lại SĐT và thắc mắc đang gặp sẽ có các chuyên gia có chuyên môn giải đáp chi tiết giúp bạn.