Bài thơ Bạn đến chơi nhà dựng lên tình huống khó xử khi bạn đến chơi nhà và tình huống đó là cái cớ để bộc lộ một tình bạn đậm đà, thắm thiết. tech12h xin tóm tắt những kiến thức trọng tâm và hướng dẫn soạn văn chi tiết các câu hỏi. Mời các bạn cùng tham khảo.
NỘI DUNG TRẮC NGHIỆM
A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
- Nguyễn Khuyến [1835 - 1909], người thôn Vị Hạ [làng Và], xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Vì thi đã đầu cả ba kì thi Hương, thi Hội, thi Đình nên có tên gọi Tam Nguyên Yên Đổ. Nguyễn Khuyến làm quan chừng 10 năm, rồi cáo quan về ở ẩn.
- Nguyễn Khuyến là một nhà thơ lớn của dân tộc. Thơ của ông gồm cả chữ Nôm và chữ Hán, hầu hết được sáng tác vào giai đoạn khi ông đã từ bỏ chốn quan trường.
- Bài thơ Bạn đến chơi nhà dựng lên tình huống khó xử khi bạn đến chơi nhà và tình huống đó là cái cớ để bộc lộ một tình bạn đậm đà, thắm thiết.
- Thể thơ: Thất ngôn bát cú đường luật
- Giọng thơ hóm hỉnh, sâu sắc, ngôn ngữ ảnh giản dị, gần gũi với đời sống nhân dân.
Câu 1: [Trang 105 - SGK Ngữ văn 7] Bạn đến chơi nhà thuộc thể thơ gì? Vì sao lại xác định như vậy?
Câu 2: [Trang 105 - SGK Ngữ văn 7] Bài thơ được lặp ý bằng cách dựng lên một tình huống hoàn toàn không có gì tiếp bạn để rồi kết lại một câu: “Bác đến chơi đầy, ta với ta!” nhưng thể hiện được tình bạn đậm đà thắm thiết.Em có tán thành ý kiến trên không? Nếu không, cho biết lí do. Nếu có thì hãy làm rõ bằng cách trả lời các câu hỏi.a. Theo nội dung của câu thứ nhất, đúng ra Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi bạn thế nào khi bạn đến chơi nhà?b. Qua sáu câu thơ tiếp theo thì hoàn cảnh của Nguyễn Khuyến lại thế nào? Tác giả có dụng ý gì khi cố tạo ra một tình huống đặc biệt như thế?c. Câu thơ thứ tám và riêng cụm từ " ta với ta" nói lên điều gì? Câu thơ này có vai trò khẳng định điều gì về tình bạn của nhà thơ ?
d. Nhận xét chung về tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài “Bạn đến chơi nhà”.
Page 2
1. Giới thiệu chung
- Tác giả: Nguyễn Khuyến [1835 - 1909] người thôn Vị Hạ [làng Và], xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Ông là một nhà thơ lớn của dân tộc. Thơ của ông gồm cả chữ Nôm và chữ Hán, hầu hết được sáng tác vào giai đoạn khi ông đã từ bỏ chốn quan trường.
- Tác phẩm:
- Thể thơ: Thất ngôn bát cú đường luật
- Hoàn cảnh sáng tác: Được viết vào hoảng thời gian khi ông cáo quan về ở ẩn vào một dịp vô cùng đặc biệt đó là có người bạn tri kỉ đã lâu không gặp ghé thăm, nhưng ông lại không có gì để thiết đãi bạn. Trước tình cảnh oái oăm này, Nguyễn Khuyến đã làm bài thơ Bạn đến chơi nhà để tự trào đồng thời giãi bày nỗi lòng mình.
2. Phân tích bài thơ
a. Giới thiệu sự việc bạn đến chơi nhà [Hai câu thơ đầu]:
Đã bấy lâu nay bác tới nhà.
- Đã bấy lâu nay: Khoảng thời gian dài => bày tỏ sự chờ đợi bạn đến chơi.
- Bác: cách xưng hô vừa trân trọng vừa thân mật.
=> Câu nhập thơ như một lời nói mộc mạc, một tiếng reo vui, thể hiện sự chân tình, niềm xúc động của tác giả khi bạn đến chơi nhà
b. Hoàn cảnh nhà thơ khi bạn đến chơi nhà [ 6 câu thơ tiếp theo]
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Khi bạn đến chơi nhà, tác giả rơi vào hoàn cảnh đặc biệt, đó là
- Trẻ con đi vắng - không sai đi mua đồ đãi khách được
- Chợ ở xa - đi thì mất nhiều thời gian, không ai ở nhà đón tiếp khách, khách đến chơi mà để ngồi chờ một mình thì thật là bất lịch sự.
- Ao sâu, nước lớn - khó mà bắt được cá để mời bạn
- Vườn rộng, rào thưa - khó bắt gà được
- Cải chưa mọc cây, cà vừa ra nụ, bầu vừa rụng rốn, mướp đang nở hoa - đến rau củ quả trong vườn cũng không có gì ăn được
- Miếng trầu - thứ cơ bản nhất để tiếp khách cũng không có
Với cách sử dụng biện pháp nói quá, câu thơ như một lời tâm tình kể về cảnh sống thanh bạch giản dị nhưng rất đạm bạc, thiếu thốn đủ điều về vật chất - được trình bày một cách hóm hỉnh, vui tươi - thể hiện sự lạc quan với cuộc sống của tác giả.
c. Tình cảm thắm thiết của tác giả với bạn thể hiện ở những dòng thơ cuối:
Bác đến chơi đây ta với ta.
- " Ta với ta" ở đây chính là nhà thơ và người bạn.
- Sử dụng quan hệ từ “với” nối liền hai chữ ta, qua đó ta thấy giữa chủ và khách dường như không còn khoảng cách, tuy hai mà một, gắn bó, hòa hợp, vui vẻ, trọn vẹn
=> Khẳng định tình bạn cao đẹp, gắn bó không cần đến vật chất cao sang mà cốt ở tấm lòng, sự tri kỉ, đồng cảm thiết tha.
=> Tình bạn cao đẹp giúp con người vượt lên trên mọi lề thói, lễ nghi thông thường và cả vật chất.
1. Tìm hiểu chi tiết nội dung bài thơ
Bài thơ nói về một tình bạn trong sáng, đẹp đẽ. Giọng thơ tự nhiên như lời ăn tiếng nói hằng ngày của người nông dân quê mùa, chất phác, ấy vậy nhưng nó vẫn bộc lộ rõ nét tài hoa của ngòi bút Nguyễn Khuyến trong tả cảnh, tả tình. Cảnh, tình đan xen, hòa hợp, bổ sung cho nhau để tạo nên một bức tránh quê trong sáng, tươi mát và ấm áp tình người. Tác phẩm còn khẳng định tình bạn là một tình cảm thiêng liêng, cao quý chúng ta phải biết nâng niu, trân trọng. Cái cốt yếu nhất trong tình bạn không phải là của cải vật chất mà là cách hành xử, đối đãi với nhau. Quan niệm của Nguyễn Khuyến về tình bạn vẫn có ý nghĩa và giá trị bền vững, lâu dài.
2. Giới thiệu sự việc bạn đến chơi nhà:
Đã bấy lâu nay bác tới nhà.
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Bằng cách xưng hô:"bác" vừa trân trọng vừa thân mật, câu thơ như một lời chào, một nụ cười vui mừng khi bạn hiền đến chơi nhà. Đó là tình cảm hồ hởi thỏa lòng sau thời gian dài mong chờ nay mới gặp mặt. Tác giả đã lấy sự xa cách của thời gian để nhân thêm niềm vui gặp gỡ. Ta có thể hình dung hai người bạn tay bắt mặt mừng, niềm vui khôn tả.
3. Hoàn cảnh nhà thơ khi bạn đến chơi nhà
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Đoạn thơ là những lời bông đùa với bạn một cách dí dỏm cho thoả lòng trông đợi. Tác giả đang phân trần, giải thích sự thiếu sót của mình khi bạn tới chơi nhà, nhà thơ tỏ ý làm tiếc rằng đã lâu lắm rồi bạn mới tới nhà vậy mà không có một thứ gì để tiếp, bạn để thết đãi bạn cả: chợ thì xa, người nhà trẻ con đều đi vắng cả, ao thì sâu mà nước lớn, nên không chài bắt được cá; vườn rộng thênh thang thì khó mà bắt được gà. Đến một cây cải, mớ cà hoặc một quả bầu, một trái mướp cũng không sẵn; thậm chí một miếng trầu để tiếp khách cũng không có. Biện pháp nói quá kết hợp với từ ngữ hóm hỉnh tạo dựng nên một tình huống éo le đó là cách nói hài hước, phóng đại về cuộc sống thiếu thốn vật chất của tác giả, qua đó thể hiện sự hóm hỉnh, hài hước của một nhà nho thanh bạch thể hiện tịnh thần lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống đạm bạc, giản dị, luôn gắn bó với nông thôn.
4. Tình cảm thắm thiết của tác giả với bạn
Bác đến chơi đây ta với ta.
- " Ta với ta" nhằm chỉ nhà thơ và người bạn tuy hai mà một, tuy một mà hai, nó gắn bó quyện chặt vào nhau, không gì chia cắt được. Ở đây chỉ có ta với ta nhưng lại có tất cả. Bởi vì tình bạn giữa ta với ta mới là cao quý, nó không đòi hỏi bất kì một điều kiện vật chất nào cả, thậm chí cả một miếng trầu làm đầu câu chuyện để tiếp bác cũng không.
- Câu thơ đã đúc kết lại giá trị của toàn bài thơ, bộc lộ thật rõ nét tình cảm chân thành của tác giả đối với bạn. Đó là một tình cảm thiêng liêng cao quý. Quan hệ bạn bè ở đây được xây dựng trên cơ sở vững chắc là tình cảm yêu thương chân thật không màng đến vật chất.
5. Tổng kết:
- Nội dung: Tình bạn đậm đà, thắm thiết của tác giả
- Nghệ thuật:
- Cách tạo tình huống khéo léo, lập ý bất ngờ.
- Vận dụng ngôn ngữ, thể loại điêu luyện.
- Ý nghĩa: Thể hiện 1 quan niệm về tình bạn, quan niệm đó vẫn còn có ý nghĩa, giá trị lớn trong cuộc sống của con người hôm nay.
Soạn văn 7 tập 1 bài 8 [trang 104]
Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến là một bài thơ hay về tình bạn. Đây là một tác phẩm thuộc chương trình Ngữ Văn lớp 7, tập 1.
Download.vn sẽ cung cấp bài Soạn văn 7: Bạn đến chơi nhà. Hy vọng sẽ giúp cho học sinh chuẩn bị bài đầy đủ và nhanh chóng.
Soạn văn 7: Bạn đến chơi nhà
I. Tác giả
- Nguyễn Khuyến [1835 - 1909]: lúc nhỏ tên là Thắng, quê ở thôn Vị Hạ [làng Và], xã Yên Đổ, nay thuộc xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam.
- Thuở nhỏ nhà nghèo nhưng vốn tính thông minh lại học giỏi nên khi đi thi đều đỗ đầu cả ba kì thi: Hương, Hội, Đình. Do đó ông có tên là Tam Nguyên Yên Đổ.
- Ông làm quan khoảng mười năm, đến khi thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Bộ liền cáo quan về ở ẩn.
- Nguyễn Khuyến là một nhà thơ lớn của dân tộc.
II. Tác phẩm
- Bạn đến chơi nhà được sáng tác sau khi ông cáo quan về ở ẩn.
- Bài thơ viết theo thể thất ngôn bát cú.
- Bố cục:
- Câu đầu: Giới thiệu việc bạn đến chơi nhà.
- 6 câu tiếp: Hoàn cảnh của nhà thơ khi bạn đến thăm nhà.
- Câu cuối: Tình cảm bạn bè thắm thiết.
III. Đọc - hiểu văn bản
1. Câu đầu: Giới thiệu việc bạn đến chơi nhà
- Thời gian: “đã bấy lâu nay”, có nghĩa là rất lâu rồi bạn mới ghé thăm.
- Cách xưng hô: bác, đầy thân mật và gắn bó giữa những người bạn.
- Giọng điệu: cởi mở, chân thành thể hiện thái độ hiếu khách của nhân vật trữ tình.
- Hai vế câu: sóng đôi như một lời reo vui, một lời đón khách đầy cởi mở, chân tình.
=> Câu mở đầu giống như một lời mời đầy chân tình, tự nhiên.
2. 6 câu tiếp: Hoàn cảnh của nhà thơ khi bạn đến thăm nhà
Nhà thơ đã tạo ra một hoàn cảnh đầy éo le khi bạn đến chơi nhà:
- Trẻ thời đi vắng - không có ai để sai đi mua đồ ăn tiếp đãi bạn.
- Chợ thời xa - gợi sự xa xôi, đi chợ rất mất thời gian cũng như không có người ở nhà tiếp bạn.
- Còn trong nhà thì không có gì:
- Ao sâu - khôn chài cá: khó mà bắt được cá để mời bạn.
- Cải chửa ra cây, cà mới nụ, bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa - tất cả rau quả, cây trái trong nhà chưa thể ăn được.
- Miếng trầu - ngay cả thứ quan trọng nhất [Miếng trầu là đầu câu chuyện] cũng không có.
=> Qua những hình ảnh trên, nhà thơ muốn khắc họa một cuộc sống đạm bạc, thiếu thốn về vật chất.
- Nhưng sự thiếu thốn đó không khiến cho thi sĩ buồn khổ mà còn đầy lạc quan, yêu đời: Thể hiện qua giọng điệu hài hước, hóm hỉnh.
3. Câu cuối: Tình cảm bạn bè thắm thiết
- Bác đến chơi đây: Tuy thiếu thốn về vật chất nhưng người bạn vẫn trân trọng tình cảm, vậy là đã rất đáng quý rồi.
- “Ta với ta”:
- Từ “ta” đầu tiên: nhân vật trữ tình - chủ nhà
- Từ “ta” thứ hai: người bạn - khách
- Từ “với” thể hiện mối quan hệ song hành, gắn bó dường như không còn khoảng cách.
=> Câu thơ khẳng định được tình cảm tri kỷ của hai người bạn cũng như tâm hồn thấu hiểu sâu sắc, không màng đến của cải vật chất.
Tổng kết:
- Nội dung: Bài thơ “Bạn đến chơi nhà” đã ca ngợi tình bạn chân thành, thắm thiết.
- Nghệ thuật: Thể thơ thất ngôn bát cú, ngôn ngữ và hình ảnh giản dị, giọng thơ chất phác hồn nhiên…
Soạn văn Bạn đến chơi nhà ngắn gọn
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Bài thơ "Bạn đến chơi nhà" thuộc thể thơ gì? Vì sao?
- Bài thơ thuộc thể thất ngôn bát cú.
- Vì:
- Bài thơ có 8 câu, 7 chữ
- Cách gieo vần: Các chữ cuối ở câu 1, 2, 3, 4 và 6 [nhà, xa, cá, gà và ta].
- Phép đối: Câu 3 và câu 4 [ ao sâu nước cả - vườn rộng rào thưa, khôn chài cá - khó đuổi gà]; Câu 5 và câu 6 [cải chửa ra cây - bầu vừa rụng rốn, cà mới nụ - mướp đương hoa].
Câu 2. Bài thơ được lập ý bằng cách dựng lên tình huống hoàn toàn không có gì tiếp bạn để rồi kết lại một câu: “Bác đến chơi đây, ta với ta!” nhưng thể hiện được tình bạn đậm đà thắm thiết.
Em có tán thành ý kiến trên không? Nếu không, cho biết lí do. Nếu có thì hãy làm rõ bằng cách trả lời các câu hỏi.
- Ý kiến: tán thành
- Trả lời câu hỏi
a. Theo nội dung của câu thứ nhất, Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi bạn:
Khi bạn lâu không đến thăm nhà, Nguyễn Khuyến phải tiếp đã cẩn thận, chu đáo.
b.
- Nhưng qua sáu câu thơ tiếp theo thì hoàn cảnh của Nguyễn Khuyến: Trong nhà có sẵn mọi thứ nhưng hóa ra lại chẳng có thứ gì có thể đem ra tiếp khách.
- Tác dụng: Tuy rằng thiếu thốn vật chất nhưng tình cảm thì luôn sâu nặng.
c.
- Câu thơ thứ tám nói lên tình nghĩa bạn bè thắm thiết giữa nhà thơ và người bạn.
- “ta với ta”:
- Từ “ta” đầu tiên: nhân vật trữ tình - chủ nhà
- Từ “ta” thứ hai: người bạn - khách
- Từ “với” thể hiện mối quan hệ song hành, gắn bó dường như không còn khoảng cách.
d. Nhận xét: Tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ đó là sự sẻ chia, đồng cảm và không màng đến những giá trị vật chất.
II. Luyện tập
Câu 1. Ngôn ngữ ở bài Bạn đến chơi nhà có gì khác với ngôn ngữ ở đoạn thơ Sau phút chia ly đã học?
- Ngôn ngữ ở “Bạn đến chơi nhà”: mộc mạc giản dị và hóm hỉnh, hài hước.
- Ngôn ngữ ở “Sau phút chia ly”: tượng trưng, ước lệ và buồn bã, sầu thảm
Câu 2. So sánh cụm từ “ta với ta” trong Bạn đến chơi nhà và Qua Đèo Ngang:
- Giống nhau: Đều thể hiện tâm trạng của nhà thơ
- Khác nhau:
- Qua Đèo Ngang: Cả hai từ “ta” đều chỉ nhà thơ, lúc này bà chỉ có một mình đối diện với chính mình, cô đơn và lẻ loi.
- Bạn đến chơi nhà: Từ “ta” đầu tiên chỉ nhân vật trữ tình - chủ nhà, từ “ta” thứ hai chỉ người bạn - khách. Qua đó thể hiện tình cảm bạn bè gắn bó, tri kỷ.
Soạn bài Bạn đến chơi nhà - Mẫu 2
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Bài thơ "Bạn đến chơi nhà" thuộc thể thơ gì? Vì sao?
- Thể thất ngôn bát cú.
- Đặc điểm:
- Bài thơ có 8 câu, 7 chữ
- Cách gieo vần: Các chữ cuối ở câu 1, 2, 3, 4 và 6 [nhà, xa, cá, gà và ta].
- Phép đối: Câu 3 và câu 4 [ao sâu nước cả - vườn rộng rào thưa, khôn chài cá - khó đuổi gà]; Câu 5 và câu 6 [cải chửa ra cây - bầu vừa rụng rốn, cà mới nụ - mướp đương hoa].
Câu 2. Bài thơ được lập ý bằng cách dựng lên tình huống hoàn toàn không có gì tiếp bạn để rồi kết lại một câu: “Bác đến chơi đây, ta với ta!” nhưng thể hiện được tình bạn đậm đà thắm thiết.
Em có tán thành ý kiến trên không? Nếu không, cho biết lí do. Nếu có thì hãy làm rõ bằng cách trả lời các câu hỏi.
- Ý kiến: tán thành
- Trả lời câu hỏi
a. Theo nội dung của câu thứ nhất, Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi bạn:
Khi bạn lâu không đến thăm nhà, Nguyễn Khuyến phải tiếp đã cẩn thận, chu đáo.
b.
- Nhưng qua sáu câu thơ tiếp theo thì hoàn cảnh của Nguyễn Khuyến: Trong nhà có sẵn mọi thứ nhưng hóa ra lại chẳng có thứ gì có thể đem ra tiếp khách.
- Tác dụng: Tuy rằng thiếu thốn vật chất nhưng tình cảm thì luôn sâu nặng.
c.
- Câu thơ thứ tám nói lên tình nghĩa bạn bè thắm thiết giữa nhà thơ và người bạn.
- “ta với ta”:
- Từ “ta” đầu tiên: nhân vật trữ tình - chủ nhà
- Từ “ta” thứ hai: người bạn - khách
- Từ “với” thể hiện mối quan hệ song hành, gắn bó dường như không còn khoảng cách.
d. Nhận xét: Tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ đó là sự sẻ chia, đồng cảm và không màng đến những giá trị vật chất.
II. Luyện tập
Câu 1. Ngôn ngữ ở bài “Bạn đến chơi nhà” có gì khác với ngôn ngữ ở đoạn thơ “Sau phút chia ly” đã học?
- Ngôn ngữ ở “Bạn đến chơi nhà”: mộc mạc giản dị và hóm hỉnh, hài hước.
- Ngôn ngữ ở “Sau phút chia ly”: tượng trưng, ước lệ và buồn bã, sầu thảm
Câu 2. So sánh cụm từ “ta với ta” trong “Bạn đến chơi nhà” và “Qua Đèo Ngang”:
Gợi ý:
Đối với “Qua đèo Ngang”, “ta với ta” ở đây cực tả nỗi cô đơn trước một không gian bao la. Cả hai từ “ta” ở đây đều là đại từ ngôi thứ nhất, chỉ bản thân nhà thơ trong tình cảnh lẻ loi giữa đèo Ngang rộng lớn:
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta"
Thời gian vào buổi xế tà, gợi buồn và nỗi cô đơn, sợ hãi trước dòng thời gian trôi chảy. Không gian tuy rộng lớn nhưng chỉ toàn những vật vô tri, vô giác. Có xuất hiện hình ảnh đời sống con người nhưng hết sức thầm lặng, nhỏ bé. Âm thanh sự sống đơn điệu, gợi nỗi buồn sâu thẳm. Con người lẻ loi trước vũ trụ mênh mông. Nhớ về quê hương, thương xót cho hoàn cảnh của đất nước, trước thiên nhiên rộng lớn chỉ có mình cô độc. Bà Huyện Thanh Quan phải thốt lên rằng “một mảnh tình riêng ta với ta”. Chẳng ai thấu hiểu, chẳng ai chia sẻ. Nỗi trống trải đã lên đến tận cùng. Không người giao cảm, khách đành trở về với lòng mình. Đành ôm một mối sầu hoài cổ một mình mình biết, một mình mình hay.
Còn với “Bạn đến chơi nhà”, “ta với ta” chỉ hai người: tác giả và người bạn tâm giao. “Ta với ta” đồng nghĩa với tôi với bác, chúng ta với nhau. “Ta với ta” là cách nói biểu hiện một tình bạn chân thành, tri kỉ, thắm thiết. Họ lấy sự hiểu nhau, cảm thông với nhau làm điều quý giá nhất, hơn tất cả mọi phẩm vật trên đời. Tuy cuộc sống đạm bạc, thiếu thốn về vật chất đến ngay cả miếng trầu tiếp khách cũng không có. Nhưng việc người bạn vẫn trân trọng tình cảm, vậy là đã rất đáng quý rồi. Nhà thơ ở đây không hề buồn thương, cô độc mà rất vui vẻ, ấm áp bởi tình bạn tri kỷ.
Xem thêm So sánh cụm từ “ta với ta” trong Bạn đến chơi nhà và Qua Đèo Ngang
Cập nhật: 19/10/2021