Sai số cho phép là gì

Cân điện tử là thiết bị phổ biến xung quanh chúng ta. Gần như ta có thể nhìn thấy chúng khắp mọi nơi: quầy thực phẩm, tiệm trang sức, siêu thị,….Cân điện tử có rất nhiều ưu điểm so với cân truyền thống: tiết kiệm không gian, tiêu thụ ít điện năng, dễ dàng vận hành và di chuyển… và nhất là độ chính xác cực kì cao.

Tuy nhiên không phải ai cũng biết dù chính xác tới đâu, trọng lượng cân điện tử đo được đều không phải tuyệt đối mà đều có sai số nhất định. Vậy trong bài này, chúng ta cùng tìm hiểu tại sao cân điện tử sai số? và đâu là mức sai số cho phép của cân điện tử?

MỤC LỤC: NỘI DUNG BÀI VIẾT

1. Cân điện tử là gì?

2. Sai số cho phép cân điện tử

3. Mức sai số cho phép của một số loại cân điện tử

4. Cách tính sai số cho phép của cân điện tử

1. Cân điện tử là gì?

Cân điện tử là cân sử dụng mạch điện tử và cảm biến lực để biến các tín hiệu điện thành con số thể hiện trọng lượng của vật mẫu. Cân điện tử cho kết quả chính xác và nhanh chóng gấp hàng chục lần so với cân sử dụng lò xo và cân quả tạ truyền thống.

Cân điện tử thông thường có cấu tạo gồm các phần chính sau: cảm biến lực [loadcell], vi mạch điện tử và màn hình hiển thị kết quả cân.

Khi chúng ta đưa vật đặt lên cân điện tử, bộ phận cảm biến sẽ cảm biến trọng lượng thực của vật sau đó chuyển tiếp lên vi mạch xử lí và đưa tín hiệu lên màn hình hiển thị cân. Người dùng sẽ quan sát trọng lượng thực tế  trên màn hình hiển thị cân. Toàn bộ quá trình này diễn ra rất nhanh chỉ trong vòng từ 2 đến 5 giây kể tư khi đặt mẫu vật lên.

2. Sai số cho phép cân điện tử

Ngay từ đầu, việc có mẫu vật chính xác để làm tiêu chuẩn tạo nên cân là điều không thể. Với mỗi nước, vật tiêu chuẩn cân nặng khác nhau. Thậm chí, vật tiêu chuẩn sau một thời gian cũng bị tác động bên ngoài thay đổi làm khối lượng sai lệch đôi chút và sẽ phải thay thế bằng một mẫu vật khác nên tiêu chuẩn chung rất khó xác định. Tất cả điều trên dẫn đến sai số cho cân là việc bình thường.

Tuy nhiên sai số này phải ở khoảng cho phép, gần nhất so với quy chuẩn và bất kì cân nào tạo ra cũng đều phải theo quy chuẩn đó. Cân điện tử cũng không phải ngoại lệ. Khi tạo ra cân điện tử, ta phải theo quy chuẩn đã được đề ra, thường sẽ do bộ khoa học sẽ quy định. Các thông số chung về cân điện tử được quy ước trong chuẩn quốc tế OIML, NTEP,… và ở Việt Nam là TCVN.

Các ký hiệu thường thấy trên cân điện tử:

Cap [capacity]/Max/…: Thể hiện mức cân lớn nhất mà cân điện tử có thể đo được

Div [d: division]: Bước nhảy, giá trị độ chia của cân. Đây là giá trị mỗi lần cân nhảy số tiếp theo, hoặc có thể hiểu là giá trị “làm tròn” mỗi lần cân. Nhiều người gọi Div [d] là “sai số” của cân là không đúng.

Ví dụ: Theo tiêu chuẩn TCVN, một chiếc cân bàn điện tử 150kg thì có bước nhảy 20g [mức sai số tối thiểu = ±10g], còn cân lò xo cũng mức cân 150kg lại có bước nhảy rất lớn tới tận 500g [mức sai số tối thiểu = ±250g].

3. Mức sai số cho phép của một số loại cân điện tử

- Cân điện tử thông dụng [Weighing scales, portable scale] từ 1kg ÷ 30kg với bước nhảy phổ biến từ 0,1g ÷ 10g. Ngoài ra cân điện tử này thường chia ra theo các tính năng để có các dòng cân đếm, cân siêu thị - tính tiền, cân chống nước, cân thực phẩm nhà bếp…

- Cân bàn [Bench scales] từ: 60kg ÷ 500kg với bước nhảy phổ biến từ 10g ÷ 100g. Cân bàn cũng có các dòng cân được chia theo tính năng như cân bàn chống nước, chống cháy [dùng trong các nhà máy bơm/chiết gas,..].

- Cân sàn [Floor scales] từ: 1 tấn ÷ 10 tấn với bước nhảy phổ biến từ 0,2kg ÷ 2kg.

- Cân treo [Crane scales] từ: 1 tấn ÷ 60 tấn với bước nhảy phổ biến từ 0,5kg ÷ 30kg.

- Trạm cân xe tải, ô tô [Truck scales] từ: 20 tấn ÷ 100 tấn với bước nhảy phổ biến từ 10kg ÷ 20kg. Có thể cân bồn, cân phối trộn, cân băng chuyền, cân tàu hỏa, cân xách tay [ dùng để cân xe tải],…và một số loại chuyên biệt khác.

- Dòng cân chuyên cân những mẫu vật nhỏ, giá trị cao như:

  + Cân chính xác / cân kỹ thuật [precision balances] từ: 1kg ÷ 150kg với bước nhảy phổ biến từ 0,01g ÷ 2g.

  + Cân phân tích, thí nghiệm [Analytical/Lab balances] từ: 10g ÷ 500g với bước nhảy phổ biến từ 0,001g ÷ 0,000001g.

  + Cân sấy ẩm [thiết bị phân tích độ ẩm] là 1 dòng cân phân tích độ ẩm [Moisture Analyzers balances] được đặc chế để kiểm tra mẫu trước và sau khi sấy khô nhằm cho ra kết quả độ ẩm tương ứng, đáp ứng yêu cầu của người sử dụng.

  + Dòng cân vàng/kim loại quý [Jewelry scales] cũng là 1 dòng cân phân tích/kỹ thuật nhưng có thêm các tính năng chuyên biệt cho vàng/đá quý. Cũng nói thêm, tại Việt Nam, cân vàng phải đáp ứng thông tư 22 khi sử dụng cân với mục đích thương mại, nếu cân nội bộ thì cân không nhất thiết phải có khóa calib.

  + Dòng cân y tế

- Cân sức khỏe thường có mức cân 180kg ÷ 250kg với bước nhảy phổ biến từ 100g.

- Cân trẻ sơ sinh với mức cân 20kg với bước nhảy phổ biến là 5g.

4. Cách tính sai số cho phép của cân điện tử

Đưa tải trọng [L] ở mức cân cần kiểm lên cân, chỉ thị trên cân là [I]:

a. Đối với cân cơ khí:

- Nếu I = L thì cân có sai số bằng “0” tại mức cân đó [E = 0];

- Nếu I ≠ L lần lượt cho thêm vào cân các gia trọng theo bước bằng 0,1 e cho đến khi kim trùng với vạch kế tiếp [I1];

- Sai số được tính bằng công thức sau: E = I1 – ∆L – L

b. Đối với cân điện tử chỉ thị số có d ≤ 1/5 e

- Sai số được tính bằng công thức sau: E = I – L

c. Đối với cân điện tử chỉ thị số có d > 1/5 e

- Lần lượt cho thêm vào cân các gia trọng theo bước bằng 0,1 e cho đến khi hiển thị
chuyển sang mức mới;

- Sai số được tính bằng công thức sau: E = I + ½ e - L – L.

Trên là toàn bộ thông tin cũng như cách tính sai số của cân điện tử. Một số công thức có thể thay đổi theo quy ước mới trong tương lai nên để đơn giản, nếu có thắc mắc về sai số của sản phẩm. Các bạn hãy chủ động liên hệ với hãng sản xuất để có thể nhận được thông tin nhanh và chính xác nhất.

BÀI VIẾT LIÊN QUAN

CÂN ĐIỆN TỬ CÓ CHÍNH XÁC KHÔNG?

HƯỚNG DẪN HIỆU CHUẨN CÂN ĐIỆN TỬ

KIỂM ĐỊNH CÂN ĐIỆN TỬ TẠI ĐÂU UY TÍN?