Nguồn vốn ODA là gì? Câu hỏi này là thắc mắc của nhiều người khi mới bắt đầu tìm hiểu về lĩnh vực kinh tế, tài chính. Đối với những nước đang phát triển như Việt Nam, việc viện trợ khoản vay vốn ODA từ ngân sách các nước phát triển là một việc vô cùng cần thiết. Trong bài viết dưới đây, PowPACPlus sẽ cùng bạn tìm hiểu về vốn vay ưu đãi ODA và những ưu nhược điểm về nguồn vốn viện trợ này.
Nguồn vốn ODA là gì?
ODA là từ viết tắt của Official Development Assistance có nghĩa là vốn hợp tác phát triển chính thức. Đây chính là khoản viện trợ không hoàn lại, hoàn lại hoặc tín dụng ưu đãi lãi suất thấp do các tổ chức quốc tế, chính phủ, phi chính phủ,…được gọi chung là những đối tác nước ngoài dành cho nhân dân và chính phủ các nước nhận viện trợ.
Mục tiêu duy nhất là giúp nâng cao phúc lợi và phát triển kinh tế của các nước đầu tư. Ta có thể hiểu như sau:
- Hỗ trợ: Những khoản viện trợ, những khoản vay lãi suất thấp hoặc không lãi suất trong một thời gian dài.
- Phát triển: Mục đích của vốn ODA là dùng để nâng cao phúc lợi và giúp phát triển kinh tế ở các nước nhận được sự đầu tư.
- Chính thức: Đây là khoảng viện trợ hay khoảng vai cho Nhà nước.
Đặc điểm của nguồn vốn ODA ?
Lãi suất ưu đãi
Mục tiêu hỗ trợ các quốc gia chậm hoặc đang phát triển nên đa phần các khoản vay của ODA có mức lãi suất rất thấp. Thời hạn vay lên đến 30 năm, ân hạn dài,…
Hợp tác phát triển
Sự phát triển giữa các tổ chức tài chính quốc tế, các nước phát triển với những nước đang hoặc chậm phát triển thông qua ODA mang về nhiều lợi ích tích cực. Ngoài việc hỗ trợ chuyển giao khoa học kỹ thuật nguồn vốn này còn có những chính sách vay ưu đãi và cung cấp những dịch vụ, hàng hóa khác,…
Khi được nhận viện trợ ODA, bên nhận viện trợ có trách nhiệm phải sử dụng nguồn vốn với mục đích hỗ trợ phát triển chính sách xây dựng, nâng cao giá trị cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống của người dân và làm cho phát triển nền kinh tế.
Các điều kiện ràng buộc
Khi nhận viện trợ từ các nước phát triển hay tín dụng quốc tế thì các nước được nhận viện trợ phải chấp nhận những điều kiện ràng buộc mà bên viện trợ đưa ra. Điều kiện rất đa dạng, có thể là điều kiện về kinh tế, chính trị, đất đai, khu vực địa lý.
Phân loại vốn ODA tại Việt Nam
Tại Việt Nam vốn ODA được chia thành 3 loại như sau:
Viện trợ có hoàn lại
Đây là vốn được vay với một thời gian trả nợ thích hợp và mức lãi suất ưu đãi, trong tổng số ODA trên thế giới thì tín dụng ưu đãi chiếm một tỷ trọng khá lớn. Lúc này, vốn ODA đa phần không được sử dụng cho những mục tiêu môi trường, xã hội mà sử dụng cho các dự án cơ sở hạ tầng năng lượng, nông nghiệp, giao thông vận tải, thủy lợi,…Tạo ra nền tảng vững chắc cho nền kinh tế. Bao gồm các điều kiện sau:
- Thời gian trả nợ dài
- Lãi suất vay thấp.
- Có được khoảng thời gian không phải trả nợ hoặc trả lãi.
ODA không hoàn lại là gì?
Khi nhà nước thực hiện hình thức vốn vay không hoàn lại thì nguồn vốn này sẽ được sử dụng với mục đích làm thỏa thuận chung giữa 2 nước. Điều kiện của khoản vay này là bên vay sẽ là người đảm nhận trách nhiệm thầu dự án.
Có thể xem khoản viện trợ ODA không hoàn lại này như một nguồn thu trong ngân sách của nhà nước. Khi nhà nước cần vốn để hỗ trợ phát triển kinh tế, xã hội thì sẽ được cấp phát lại theo nhu cầu.
Vốn ODA hỗn hợp
Hình thức vốn ODA hỗn hợp chính là loại kết hợp của 2 dạng trên, gồm tín dụng ưu đãi và phân không hoàn lại. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy rằng nguồn vốn ODA góp phần phát triển y tế, giáo dục, cơ sở hạ tầng,…Góp phần làm phát triển toàn bộ nền kinh tế.
Đối với điều kiện ràng buộc liên quan đến mua sắm hàng hóa thì vây ODA là khoản vay nước ngoài có yếu tố ưu đãi 35%. Nếu không có điều kiện ràng buộc liên quan đến mua sắm hàng hóa và dịch vụ thì mức ưu đãi sẽ đạt ít nhất là 25%.
Dựa trên cơ sở các yếu tố về đồng tiền, thời gian ân hạn, thời hạn vay, chi phí khác, lãi suất thì mức ưu đãi của vốn vay được phản ánh nhờ vào thành tố ưu đãi tỷ lệ phần trăm giá trị danh nghĩa.
Ưu nhược điểm của vốn ODA là gì?
Ưu điểm:
- Thời gian cho vay dài: 25 năm – 40 năm; 8 – 10 năm là khoảng thời gian ân hạn.
- Mức lãi suất cho vay của vốn ODA thường là 2%/ năm. Đối với các nước đang/chậm phát triển kinh tế thì đây là khoản vay cực kỳ quan trọng.
- Sẽ có ít nhất 25% trong tổng số nguồn vốn ODA không cần hoàn lại.
Nhược điểm:
- Mục đích của các nước giàu khi tài trợ vốn cho những quốc gia đang phát triển, chậm phát triển là: Muốn mở rộng mối quan hệ hợp tác, mở rộng thị trường, theo đuổi an ninh quốc phòng hay những mục tiêu chính trị khác.
- Chẳng hạn như nước vay phải dần dỡ bỏ hàng rào thuế quan đối với những mặt hàng của nước đang cho vay nhập khẩu vào.
- Các nước cho vay yêu cầu những nước đi vay phải thuê nhân công, dịch vụ, mua thiết bị,…với mức giá cao.
- Các nước vay phải thực hiện các điều khoản thương mại mậu dịch với các nhà tài trợ như nhập khẩu tối đa một sản phẩm nhất định của họ.
- Nước cho vay sẽ tham gia vào với mục đích chuyên gia, cố vấn về mục đích sử dụng vốn vay. Nhờ vậy, nước cho vay được hưởng lợi từ nhiều mặt như: những doanh nghiệp của nước cho vay được hưởng lợi khi hoạt động tại thị trường nước đang vay, có thêm danh tiếng là nước hỗ trợ vốn vay ODA hay được nhiều lợi ích về kinh tế, chính trị khác,…
- Dòng vốn vay ODA có thể tăng lên rất cao vì sự biến động của tỷ giá hối đoái, đến đi nước đi vay có thể trả được nợ thì trị giá của ODA đã tăng rất cao.
- Nước đi vay sẽ gặp nguy hại khi trong quá trình sử dụng vốn ODA mà đất nước xảy ra tình trạng lãng phí, tham nhũng, thiếu kinh nghiệm trong quản lý, điều hành dự án hay trình độ quản lý thấp,…
Nguồn vốn ODA tại Việt Nam hiện nay
Nhờ nguồn vốn vay ODA mà nền kinh tế Việt Nam đã có những bước phát triển quan trọng. Góp phần nêu cao vị thế cũng như hình ảnh của Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế. Nước ta trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ 2 trên thế giới nhờ vào chính sách mở cửa và những cải cách phù hợp.
Từ năm 1993 – 2020 các khoản viện trợ không hoàn lại của Việt Nam là 11,647 tỷ USD và khoản vay ưu đãi đạt mức 66,553 tỷ USD với mức tỷ lệ lần lượt là 14,9% và 85,1% trên tổng số vốn và tổng vốn cam kết.
Tuy vậy, mức giảm, giải ngân nguồn vốn ODA không được đồng đều qua các năm. Điều này chứng tỏ năng lực quản lý nguồn vốn cũng như hấp thụ vốn còn hạn chế, năng lực quản lý chưa tương xứng.
Đa phần vốn ODA ở Việt Nam hiện nay do Nhật Bản hỗ trợ phần lớn, chiếm tới hơn 40% tổng số vốn đầu tư. Thêm vào đó, Chính phủ Hàn Quốc, ngân hàng thế giới WB và liên minh Châu Âu EU cũng là những đối tác chính hỗ trợ rất nhiều cho nền kinh tế nước ta.
Mong rằng với những thông tin về chủ đề vốn ODA là gì mà bài viết của PowPACPlus cung cấp sẽ mang lại cho bạn những kiến thức bổ ích.
Chính bởi thế, trong bài viết dưới đây công ty luật Hoàng Phi sẽ cung cấp những thông tin đáng chú ý về khái niệm Vốn ODA là gì? Đặc điểm của nguồn vốn ODA? Mời quý vị và các bạn tham khảo bài viết ngay sau đây:
Vốn ODA được hiểu là một nguồn tiền, nguồn vốn từ các cơ quan chính thức của các nước, chính phủ, các tổ chức quốc tế hoặc những tổ chức phi chính phủ trên thế giới cho các quốc gia đang phát triển và kém phát triển vay nhằm mục đích xây dựng, phát triển kinh tế – xã hội đất nước.
ODA là viết tắt của cụm từ tiếng Anh: Official Development Assistance
Trong đó:
Official có nghĩa là chính thức bởi vì nguồn vốn này chỉ cho nhà nước của các nước vay.
Development nghĩa là phát triển, tức là nói đến mục đích khi cho vay nguồn vốn này là để phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của nước đó.
Và Assistance được hiểu là sự hỗ trợ hay sự viện trợ bởi hình thức cho vay này thu lãi suất thấp hoặc thậm chí không thu lãi suất trong một khoảng thời gian vay rất dài.
Tại Việt Nam, có một số dự án được đầu tư xây dựng bởi nguồn vốn ODA như là: nhà ga sân bay T2 Nội Bài, cầu Nhật Tân – đây là 2 công trình được chính phủ Nhật Bản cho chính phủ Việt Nam vay vốn ODA để thực hiện.
Bên cạnh đó, càng ngày càng có thêm nhiều công trình được xây dựng từ nguồn vốn ODA của Hàn Quốc, Nhật Bản khác nữa v.v…
Đặc điểm của nguồn vốn ODA là gì?
Vậy, đặc điểm của nguồn Vốn ODA là gì?
– ODA là nguồn vốn có nhiều ưu đãi
Bởi mức lãi suất của các khoản vay ODA là rất thấp, nếu là do ngân hàng thế giới cho vay thì lãi suất là 0% trên một năm, còn đối với một số chính phủ, tổ chức khác cho vay thì cũng chỉ dao động ở mức lãi suất là vài phần trăm trong một năm.
Một số ưu đãi khác khi vay vốn từ nguồn ODA như là: thời gian ân hạn khá dài, thời hạn vay cũng dài là trên 30 năm kèm theo mức lãi suất tín dụng không cao, v.v…
– ODA là nguồn vốn hợp tác để phát triển
Khi cho vay và vay vốn ODA cũng là một hình thức để tạo lập mối quan hệ hợp tác giữa tổ chức quốc tế, chính phủ các nước phát triển với các nước kém phát triển và đang trên đà phát triển trên toàn thế giới.
Bên cạnh chính sách cho vay với lãi suất thấp hoặc ưu đãi viện trợ không hoàn lại thì giữa các nước cũng tiến hành chuyển giao công nghệ, khoa học – kỹ thuật, trao đổi hàng hóa, cung ứng một số dịch vụ khác cho nhau, v.v…
Bên phía nhận viện trợ, nhận nguồn vốn ODA phải cam kết, có trách nhiệm sử dụng vào đúng mục đích đó là phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế – xã hội, hoàn thiện cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng của đất nước mình nhằm nâng cao đời sống của nhân dân.
– Mặt khác, nguồn vốn ODA cũng đi kèm theo một số điều kiện mang tính chất ràng buộc sau đây:
Các nước giàu khi cho các nước khác vay vốn ODA sẽ có kèm theo mục đích là muốn mở rộng mối quan hệ hợp tác, mở rộng thị trường tiêu thụ, hoặc cũng có thể có thêm ham muốn áp đặt chính trị và chế ngự an ninh quốc phòng, …
Vì vậy, chính phủ các quốc gia vay vốn ODA buộc phải dỡ bỏ một số hàng rào thuế quan đối với các mặt hàng, dịch vụ của những quốc gia cho vay và có thể những quốc gia cho vay sẽ yêu cầu nước đi vay phải thuê các dịch vụ, nhân sự hay mua thiết bị với chi phí cao hơn so với thị trường.
Như vậy, qua bài viết trên đây quý vị và các bạn những thông tin có liên quan đến Vốn ODA là gì?