Người ta thường sử dụng phương pháp nào để nhân giống nhanh các giống cây an quả

Bài 3. Các phương pháp nhân giống cây ăn quả – Câu 3 trang 23 SGK Công Nghệ 9 – Trồng cây ăn quả. Ở địa phương em đã tiến hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp nào ? với loại cây gì ?

Ở địa phương em đã tiến hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp nào? Với loại cây gì? 

Ở địa phương em đã tiến hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp :

Nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép, chiết cành.. với loại cây cao su, nhản, mận, bưởi..

– Trong vườn gia đình ở nhiều vùng trong nước có những cây giống tốt, muốn có nhiều cây con của giống tốt này cần phải hiểu biết đặc tính sinh vật học của chứng để có những kỹ thuật nhân giống thích hợp.

• Ý nghĩa
• Các phương pháp nhân giống cây ăn quả
• Gieo hạt
• Chiết cành
  • Những biện pháp kỹ thuật để nâng cao tỷ lệ ra rễ của cành chiết và chất lượng cành chiết.
• Tách chồi

– Trong phong trào VAC nhiều người muốn sản xuất cây giống để kinh doanh. Muốn tạo được nhiều cây giống tốt, giữ được tín nhiệm của khách hàng, người làm cây giống cần phải có kiến thức và trình độ thực hành nhất định để sản xuất cây con.

– Muốn có được nhiều cây con khoẻ mạnh, sạch bệnh, bảo đảm cung cấp con giống cho các nhà làm vườn trong vùng và các vùng lân cận phải có vườn nhân giống tốt.

Các phương pháp nhân giống cây ăn quả

– Phương pháp hữu tính: Gieo hạt

– Phương pháp nhân giống vô tính bao gồm: Chiết ghép cành, tách chồi và phương pháp nuôi cấy mô.

Gieo hạt

Ưu điểm: Dễ làm, có hệ số nhân giống cao, cây có bộ rễ khoẻ, sinh trưởng phát triển tốt, có khả năng thích nghi với điều kiện ngoại cảnh.

Nhược điểm: Lâu có quả [thường phải 4 – 5 năm hay lâu hơn], khó giữ được các đặc tính tốt của cây mẹ ban đầu. Các cây con mọc từ hạt độ đồng đều kém. Sau khi trồng các cá thể sinh trưởng, ra hoa, kết quả, năng suất phẩm chất quả rất khác nhau.

Do những nhược điểm trên, ngày nay người ta chỉ nhân giống bằng hạt trong trường hợp những giống chưa tìm ra phương pháp nhân giống tốt hơn, hoặc chỉ áp dụng với những cây ăn quả có hiện tượng đa phôi như cam, quýt, xoài, bơ…

Những điều cần chú ý khi nhân giống bằng hạt

Để hạt nảy mầm đều, tỷ lệ nảy mầm cao cần phải nắm được đặc tính sinh lý của hạt từ đó có các biện pháp xử lý thích hợp:

+ Một số giống cây ăn quả hạt chín sinh lý sớm, hạt có thể nảy mầm ngay khi quả chín, ví dụ: mít, cam, quýt, đu đủ…

+ Một số giống sau thu hoạch nên gieo ngay, càng để lâu sức nảy mầm càng giảm, như: vải, nhãn, đu đủ, na…

+ Một số giống muốn hạt nảy mầm tốt cần được bảo quản trong điều kiện nhiệt độ thấp khoảng 3 – 6°C từ 1 – 2 tuần, như: đào, mận, hồng…

+ Một số hạt có vỏ cứng cần được xử lý trước khi gieo như ngâm nước nóng, gọt bớt lớp vỏ ngoài, tác động cơ giới bằng cách đập nhẹ để tách được lớp vỏ cứng, xử lý hoá học đối với hạt đào, mơ, mận, táo ta… Riêng với dừa thì dùng dao phạt một lớp vỏ ngoài phía gần cuống cho đến gần sọ dừa …

Điều kiện ngoại cảnh để hạt nảy mầm tốt

– Nhiệt độ thích hợp đối với hạt giống cây ăn quả nhiệt đới: 23 – 35°c, cây ăn quả á nhiệt đới: 15,5 – 26,50C, cây ăn quả ôn đới: 10 – 210C.

– Độ ẩm đất: 70 – 80% độ ẩm bão hoà.

– Đủ ô xy: Đất gieo hạt phải tơi xốp, thoáng khí, không nên lấp hạt quá sâu nhất là với các loại hạt bé.

Các phương pháp gieo hạt để làm cây giống

– Gieo hạt ươm cây trên luống.

– Gieo hạt ươm cây trong bầu. Phương pháp này có nhiều ưu điểm: dễ chăm sóc cây con, đỡ công bứng bầu, không làm tổn thương bộ rễ vì vậy khi trồng tỷ lệ sống cao, cây phát triển nhanh, khoẻ,  vận chuyển cây con đi xa thuận lợi [bầu dùng túi pôlyêtylen có đục lỗ ở đáy, độ lớn của túi phụ thuộc vào giống cây].

Đất trong bầu có thể dùng lớp đất mặt tơi xốp trộn thêm phân chuồng hoai và một ít phân lân [dùng lg lân nguyên chất cho 1kg đất bầu]. Các khâu kỹ thuật chăm sóc khác làm đầy đủ như gieo hạt trong vườn ươm.

Chiết cành

Ưu điểm: Sớm cho quả, giữ được các đặc tính tốt của cây mẹ, nhanh có giống để trồng. Thông thường sau khi chiết khoảng 3 – 4 tháng hoặc 8 tháng tuỳ giống vì vậy có thể đẩy nhanh tốc độ trồng mới. Ngoài ra cây trồng bằng chiết cành còn có ưu điểm: cây thấp, tán cây gọn, phân cành đều trong không gian, sớm cho thu hoạch và thuận lợi trong chăm sóc.

Nhược điểm: Hệ số nhân giống chưa thật cao. Nếu chiết nhiều cành một lúc trên cây mẹ sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng phát triển của cây mẹ. Để khắc phục nhược điểm này người ta dùng phương pháp chiết cành nhỏ.

Những biện pháp kỹ thuật để nâng cao tỷ lệ ra rễ của cành chiết và chất lượng cành chiết.

Chọn giống, chọn cây, chọn cành chiết tốt

Khâu chọn giống rất quan trọng. Ví dụ cùng là bưởi nhưng có giống chua, giống ngọt, giống chín sớm, chín muộn khác nhau, lại có giống bưởi trắng ruột, bưởi điều…Vì vậy nên chọn giống nào có phẩm chất ngon, thị trường ưa chuộng và có năng suất cao. Cũng như trong một vườn bưởi, không phải cây nào cũng có năng suất cao và ăn ngon như nhau, mà chỉ có một số cây nhất định, thậm chí cả vườn chỉ được một cây ngon, hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Còn việc chọn cành trên cây thì nên chú ý độ lớn và vị trí cành. Độ lớn cành nên chọn loại cành có đường kính 1,0 – 2,0cm. Cành đã hoá gỗ ở vị trí giữa tầng tán phơi ra ngoài ánh sáng. Không chiết cành la, cành vượt.

Chọn đúng thời vụ thích hợp cho từng giống để chiết

Ở vùng đồng bằng Bắc bộ và bắc Trung bộ phần lớn các giống cây ăn quả nên chiết vào 2 vụ chính: vụ xuân [tháng 3 – 4] và vụ thu [tháng 8 – 9]. Tuy nhiên cũng có thể tuỳ theo giống mà xê dịch thời vụ cho phù hợp. Ví dụ mận, đào nên chiết sớm vào tháng 2 – 3 khi cây bắt đầu ra hoa và vụ thu có thể chiết kéo dài đến hết tháng 10.

Ở các tỉnh khu 4 cũ nên chiết vào vụ thu [tháng 8 – 9], không nên chiết vào vụ xuân vì tháng 5 – 6 ở đây có gió Lào, nắng, nóng và hạn. Các tỉnh ở miền Nam, Tây Nguyên nên chiết vào đầu mùa mưa.

Kỹ thuật chiết

Khoanh vỏ bầu chiết: Chiều dài khoang vỏ tốt nhất bằng 1,5 – 2 lần đường kính cành chiết, sau khi khoanh vỏ cạo sạch lớp tế bào tương tầng dính trên lõi gỗ. Với giống khó ra rễ cần phơi nắng khoảng 1 tuần sau đó mới bó bầu.

Chất độn bầu: Dùng tỷ lệ 1/2 phân chuồng hoai + 1/2 đất màu, hoặc 2/3 phân chuồng hoai + 1/3 đất màu. Độ ẩm đất bầu chiết phải đảm bảo 70% độ ẩm bão hoà.

Bó bầu bằng giấy pôlyêtylen màu trắng, đảm bảo cho bầu đất không bị xoay bằng cách buộc thêm một giây lạt ở giữa bầu.

Sử dụng chất kích thích sinh trưởng

Chất này có tác dụng làm tăng khả năng ra rễ đối với những giống khó ra rễ hoặc chiết vào mùa không thích hợp với cây.

Các chất kích thích sinh trưởng thưòng dùng cho chiết cành như Indol butyric [IBA], α.naphtyl axêtic axit [NAA], Indol axêtic axit [IAA], Gibberellin [GA3]. Cần chọn loại chất kích thích sinh trưởng và nồng độ phù hợp cho từng loại giống và mùa chiết khác nhau.

Tách chồi

Phương pháp này chỉ áp dụng đối với những giống cây ăn quả không có hạt, không chiết cành, giâm cành và ghép cây được như chuối và dứa.

Với dứa có thể dùng các loại chồi như chồi ngọn, chồi cuống, chồi thân [chồi nách] để nhân giống nhưng tốt hơn cả là dùng chồi nách.

Với chuối chỉ lấy những cây con hình búp măng, không dùng loại cây con lá to, thân bé.

Nhân giống cây ăn quả có múi bằng phương pháp nào là phổ biến ? Tại sao ?

Đề bài

Nhân giống cây ăn quả có múi bằng phương pháp nào là phổ biến? Tại sao?

Lời giải chi tiết

Chiết cành và giâm cành là hai phương pháp nhân giống cây ăn quả có múi phổ biến nhất. Bởi vì ngoài những ưu điểm vượt trội so với phương pháp gieo hạt thì không phức tạp như phương pháp ghép nên phổ biến hơn.

Loigiahay.com

Sản xuất cây trồng bằng nhân giống vô tính thường được áp dụng cho các loại cây nào?

A. Cây ăn quả.

B. Cây ngũ cốc.

C. Cây họ đậu.

D. Tất cả đều sai.

Để nhân giống cây ăn quả lâu năm người ta thường chiết cành vì?

A. cây con dễ trồng và ít công chăm sóc

B. phương pháp này giúp nhân giống nhanh và nhiều

C. phương pháp này giúp tránh được sâu bệnh gây hại

D. phương pháp này giúp rút ngắn thời gian sinh trưởng của cây, sớm thu hoạch và biết trước đặc tính của quả

Bài 3: Các phương pháp nhân giống cây ăn quả 

Tóm tắt lý thuyết

• Gần nơi trồng, gần nơi tiêu thụ

• Gần nguồn nước

• Đất dễ thoát nước, bằng phẳng, đất màu mỡ, tầng canh tác dày [ 30-40cm], thành phần cơ giới trung bình, ít chua[5-6,5]

• Khu cây giống: Là khu đất trồng cây mẹ để lấy hạt, lấy cành chiết, cành giâm

• Khu nhân giống: Gồm có: 

  • Khu gieo hạt đem trồng, làm gốc ghép Khu ra ngôi cành chiết, khu ra ngôi cành giâm

  • Khu luân canh: Trồng cây rau đậu dùng để đổi chỗ cho 2 khu đất trên Các phương pháp nhân giông cây ăn quả:

• Là phương pháp tạo cây con bằng hạt

• Khi nhân giống cần chú ý:

  • Nắm được đặc tính của hạt

  • Khi gieo hạt phải chú ý tưới nước và chăm sóc thường xuyên 

• Khó khăn: 

  • Dễ thoái hóa giống

  • Khó kiểm soát được các phẩm chất của cây con do có thể có hiện tượng biến dị di truyền 

  • Cây chậm ra hoa, quả 

Gồm : Chiết cành, giâm cành, ghép.

1. Chiết cành:

• Là phương pháp nhân giống bằng cách tách cành từ cây mẹ tạo thành cây con.

• Cành khoẻ, có 1- 2 năm tuổi, không bị sâu ở giữa tầng tán vươn ra ánh sáng, đường kính 1- 1,5 cm.

• Thời vụ thích hợp: Tháng 2- 4 hoặc tháng 8- 9.

• Khó khăn:

  • Hệ số nhân giống thấp.

  • Cây chóng cỗi.

  • Tốn công.

2. Giâm cành:

• Dựa trên khả năng hình thành rễ phụ của đoạn cành [Đoạn rễ].

• Làm nhà giâm cành nơi thoáng mát, gần nơi ra ngôi cây con...tơi xốp, ẩm.

• Chọn cành non 1- 2 năm tuổi, chưa ra hoa.

• Chọn thời vụ thích hợp.

• Trước khi giâm, nhúng gốc giâm vào dung dịch chất kích thích ra rễ với nồng độ và thời gian thích hợp.

• Mật độ giâm đảm bảo các lá không che khuất.

• Duy trì độ ẩm trên mặt lá và đất.

• Khó khăn: Đòi hỏi kỹ thuật và thiết bị cần thiết [Nhà giâm].

3. Ghép:

• Gắn một đoạn cành [Hoặc cành] hay mắt [chồi] lên gốc của cây cùng họ...

• Chọn cành ghép ở cây có năng suất cao, ổn định.

• Chọn cây gốc ghép của cây cùng họ.

• Hai cách ghép: Ghép cành và ghép mắt.

  • Ghép cành: Ghép áp, ghép chẻ, ghép nêm.

  • Ghép mắt: Ghép cửa sổ, ghép mắt kiểu chữ T, ghép mắt nhỏ có gỗ.

• Khó khăn: Đòi hỏi kỹ thuật phức tạp trong việc chọn gốc ghép, cành ghép và thao tác ghép.

Bảng so sánh phương pháp nhân giống hữu tính và vô tính cây ăn quả 

Phương pháp nhân giống

Ưu điểm

Nhược điểm

Bài tập minh họa

Tại sao phải xây dựng vườn ươm cây trồng? Hãy nêu các yêu cầu khi chọn nơi làm vườn ươm? 

Hướng dẫn giải

• Xây dựng vườn ươm để chăm sóc khi cây còn non yếu cho đỡ thất thoát giống cây trồng do sâu bệnh, và tạo cho giống cây trồng có một sức khỏe đề kháng với môi trường thực địa. Vì nếu không ươm cây chu đáo cây sẽ còi cọc khi trồng ra dễ chết, phát triển trưởng thành rất chậm.

• Trong vườn ươm giống ta có thể kiểm soát được những cây mạnh, cây yếu, cây lại gien, cây thoái hóa, cây đực để loại bỏ sớm và dặm sớm. Khi trồng ra vườn cây sẽ phát triển đều, đạt năng suất trên một diện tích và đỡ tốn công chăm sóc.

• Yêu cầu ngoại cảnh làm vườn ươm phải vệ sinh từ nước tưới sạch, đất ươm phải tiệt trùng, tơi xốp, đủ dinh dưỡng không để khô hay úng. Bên trên phải làm kính nhựa để tránh mưa lớn và mưa axít làm tiêu cây giống , xung quanh vây lưới tránh côn trùng, mầm bệnh.

• Trên mái phải cao thoáng tạo nhiều khe hở gối lên nhau cho đỡ hầm nóng, xung quanh thoáng đãng cho không khi hút vào. Khi tưới cây phải tưới hạt nước mịn cho êm đừng tưới dạng hạt lớn, dòng làm cây tung đất trật rễ, cây có thể chết khó phục hồi,

• Thường xuyên phòng bệnh cho con giống.

Bài 2:

Em hãy so sách các ưu,nhược điểm của các phương pháp nhân giống hữu tính và vô tính cây ăn quả? 

Hướng dẫn giải

• Phương pháp nhân giống bằng hạt 

  • Ưu điểm

    • Nhanh tạo ra cây con

    • Cây tạo ra đồng loạt, cùng kích cỡ, độ tuổi

    • Nhân giống nhanh, đơn giản

    • Cây thích nghi tốt, bộ rễ khỏe

  • Nhược điểm

    • Dễ thoái hóa giống

    • Khó kiểm soát được các phẩm chất của cây con do có thể có hiện tượng biến dị di truyền 

    • Cây chậm ra hoa, quả 

• Phương pháp nhân giống vô tính ví dụ như : giâm cành, chiết cành, ghép cành... 

  • Ưu điểm: 

    • Cây thích nghi tốt 

    • Cây giữ được đặc tính của cây mẹ 

    • Nhanh ra hoa, quả. 

    • Tạo cây con nhiều, nhanh, đồng loạt [ đối với giâm cành] 

  • Nhược điểm 

    • Qua nhiều thế hệ thì cây bị thoái hóa 

    • Cây không có rễ cọc nên yếu 

    • Không tạo được nhiều cây[ đối với phương pháp  chiết cành]

Bài 3:

Ở địa phương em đã tiến hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp nào? Với loại cây gì? 

Hướng dẫn giải

• Ở địa phương em đã tiến hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp :

• Nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép, chiết cành,.. với loại cây cao su, nhản, mận, bưởi,..

Lời kết

Như tên tiêu đề của bài Các phương pháp nhân giống cây ăn quả, sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:

• Biết được những yêu cầu kĩ thuật xây dung vườn ươm cây ăn quả.

• Hiểu được đặc điểm và yêu cầu kĩ thuật của phương pháp nhân giống vô tính và phương pháp nhân giống hữu tính cây ăn quả