Mộng du nghĩa là gì
Là dạng rối loạn giấc ngủ tương đối phổ biến, mộng du khiến bệnh nhân bất ngờ bật dậy, đi lại hay lầm bầm trong lúc say ngủ. Theo thống kê, khoảng 40% trẻ em từng mắc phải chứng bệnh này vào một thời điểm nào đó trong thời thơ ấu. Mộng du là tình trạng rối loạn hành vi khi người bệnh rơi vào trạng thái ngủ sâu.Mộng du (Sleepwalking), còn được gọi là chứng miên hành, ngủ đi rong, là tình trạng rối loạn hành vi khi người bệnh rơi vào trạng thái ngủ sâu (thời điểm kết nối giai đoạn ngủ say và giai đoạn chuẩn bị tỉnh giấc). Lúc này, họ có thể đột ngột ngồi dậy, đi lại xung quanh, nói những điều vô nghĩa hoặc hành động khác thường dù vẫn đang ngủ. Bên cạnh đó, khi bị mộng du, bệnh nhân không thể phản ứng với những sự kiện đang diễn ra, đồng thời không có bất cứ ấn tượng nào về chúng. Hiện tượng mộng du có thể xuất hiện ở bất cứ độ tuổi, phổ biến nhất ở trẻ em và những người đang bị thiếu ngủ. Theo một nghiên cứu trên tạp chí Annals of Neurology (Hoa Kỳ), đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến chúng ta làm tổn thương bản thân. Thậm chí, một số ít người bệnh mộng du đã trèo lên cửa sổ, tự ra khỏi nhà, lái xe hoặc nhảy lầu. Hiện tượng mộng du thường diễn ra vào 1 – 2 giờ sau khi bệnh nhân bước vào giai đoạn 3 – 4 của giấc ngủ sâu (giấc ngủ NREM – không có chuyển động mắt nhanh) và kéo dài từ vài giây đến 30 phút. Khi tỉnh giấc, họ hoàn toàn không nhớ về những sự việc đã xảy ra. Khi bị mộng du, người bệnh đang ngủ sẽ bất ngờ ngồi dậy, mở mắt, đi lại quanh phòng hoặc tiến về nơi có ánh sáng. Trẻ em sang phòng ngủ của cha mẹ, đu lên cửa sổ hoặc mở cửa phòng để ra ngoài. Không chỉ dừng lại ở đó, các bệnh nhân còn trông rất vụng về, lóng ngóng và thực hiện nhiều hành động phức tạp như: tiểu vào thùng rác, tiến vào nhà tắm, cởi bỏ hoặc mặc thêm quần áo, di chuyển đồ đạc, nấu ăn, ăn uống vô độ… Một số người bệnh còn lái xe đi một quãng đường dài trong lúc đang ngủ. Đặc biệt, những người lớn mộng du có thể gặp phải ảo giác hoặc ăn uống trong lúc di chuyển. Chúng ta rất khó đánh thức họ. Hơn nữa, họ sẽ trở nên kích động và có xu hướng tấn công, bạo lực đối với những người cản trở, đánh thức mình. Các chuyên gia cho biết, có hai trạng thái mộng du đặc biệt là:
Tần suất mộng du của mỗi bệnh nhân rất khác nhau. Nhìn chung, hiện tượng này thường xuất hiện ở trẻ em và sẽ giảm dần theo thời gian. Nếu bệnh lý khởi phát ở độ tuổi trưởng thành và bạn không có tiền sử bị mộng du lúc nhỏ, bạn cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt để tìm hiểu nguyên nhân chính xác bởi khi đó, triệu chứng này có thể liên quan trực tiếp đến ảnh hưởng của thuốc, bệnh động kinh hay chứng ngưng thở khi ngủ. Về bản chất, tình trạng mộng du vốn không nguy hiểm. Tuy nhiên, vì đang ngủ say nên nhiều bệnh nhân có thể vô tình làm hại chính mình.
Mộng du thường xảy ra vào đêm khuya, sau khi đi ngủ khoảng 1 – 2 tiếng đồng hồ và ít xuất hiện vào buổi trưa. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, hiện tượng này có thể kéo dài trong vài phút hoặc lâu hơn. Những triệu chứng điển hình của mộng du bao gồm:
Trong hầu hết trường hợp, bệnh mộng du không quá nghiêm trọng và không tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể. Thế nhưng, nếu gặp phải những vấn đề sau, bạn nên chủ động thông báo với bác sĩ chuyên khoa:
Nhiều chuyên gia cho rằng, tình trạng mất ngủ, mệt mỏi, lo âu, trầm cảm, sốt cao, thiếu magie, không ngủ đủ giấc, ốm đau liên miên, trào ngược dạ dày – thực quản cùng thói quen sử dụng một số loại thuốc an thần, thuốc kháng histamin chính là nguyên nhân gây ra căn bệnh này. Bên cạnh đó, các bác sĩ chuyên khoa thần kinh cũng đề cập đến nhiều vấn đề khác, chẳng hạn việc ngủ ở chỗ lạ, ồn ào, quá nhiều ánh sáng hoặc bàng quang chứa đầy nước tiểu. Hiện tượng mộng du ở người lớn có thể liên quan chặt chẽ đến việc sử dụng thuốc lá – rượu bia, phản ứng của cơ thể với thuốc Tây, rối loạn tâm thần, rối loạn hơi thở khi ngủ (trong đó có chứng ngưng thở khi ngủ), hội chứng chân không yên, chứng ngủ gà, đau nửa đầu, trào ngược dạ dày – thực quản, chấn thương, cường giáp, đột quỵ… Trong khi đối với người già, căn bệnh này có thể là dấu hiệu cảnh báo về những rủi ro về bệnh mạch máu não, thiếu máu não thoáng qua… Hai yếu tố quan trọng thúc đẩy quá trình hình thành dạng rối loạn giấc ngủ này là gen di truyền và tuổi tác. Trẻ em bị mộng du là điều hết sức bình thường và không cần phải điều trị y tế. Phụ huynh chỉ cần theo dõi bé một cách cẩn thận. Tuy nhiên, những bệnh nhân trưởng thành rất dễ bị chấn thương khi bị mộng du. Do đó, để khắc phục triệt để vấn đề, bạn nên tìm đến chuyên gia về giấc ngủ. Lúc này, bác sĩ sẽ thăm khám và xác định một nguyên nhân gây mộng du cụ thể trong các tác nhân sau:
Thêm vào đó, bác sĩ chuyên khoa sẽ đo đa ký giấc ngủ (nghiên cứu giấc ngủ) bằng cách quan sát chuyển động tay chân, theo dõi hành vi, đồng thời ghi nhận nhịp thở, nhịp tim, xung não khi bệnh nhân đang chìm vào giấc ngủ. Hiện tượng mộng du sẽ tự động biến mất khi trẻ em bước vào độ tuổi vị thành niên. Vì vậy, các bé không cần được điều trị đặc hiệu. Khi thấy bé bất ngờ ngồi dậy và đi lại xung quanh giữa đêm, cha mẹ hãy dẫn con đến nhà vệ sinh (vì có thể bé đang muốn đi vệ sinh), sau đó nhẹ nhàng đưa trẻ quay trở lại giường. Trạng thái mộng du thường chấm dứt ngay sau khi bé về đến giường của mình. Để hạn chế tối đa tai nạn không đáng có, phụ huynh cần khóa cửa cẩn thận và cho con ngủ trong giường lớn (sự kiệt sức, mệt mỏi có thể tăng cường nguy cơ mắc bệnh mộng du). Nếu cần dậy sớm vào buổi sáng thì bạn nên tập cho bé thói quen ngủ sớm vào buổi tối, theo đúng khung giờ định sẵn. Việc đánh thức đúng giờ sẽ ngăn ngừa rủi ro mộng du. Bên cạnh đó, cha mẹ nên ghi chép thời điểm con đi ngủ và bắt đầu mộng du, sau đó đánh thức trẻ khoảng 15 phút trước lúc mộng du và giữ cho con thức trong vòng 5 phút, lặp lại điều này trong 7 đêm liền. Nếu mộng du tái diễn, hãy luyện tập trong 7 đêm tiếp theo. Trên thực tế, công tác điều trị sẽ trở nên cần thiết khi bệnh lý gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực, khiến bệnh nhân xấu hổ, chấn thương hoặc làm những người xung quanh cảm thấy khó chịu. Điều quan trọng nhất trong quá trình điều trị là nâng cao chất lượng giấc ngủ. Bên cạnh đó, người bệnh cần duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng và thường xuyên luyện tập thể dục. Cải thiện giấc ngủ Trạng thái thiếu ngủ và mệt mỏi là hai nguyên nhân hàng đầu dẫn đến hiện tượng mộng du. Do đó, độc giả nên cố gắng ngủ đủ giấc để đẩy lùi bệnh lý này. Lịch ngủ khoa học và hợp lý chính là chìa khóa vạn năng giúp đảm bảo chất lượng giấc ngủ.Lịch ngủ khoa học và hợp lý chính là chìa khóa vạn năng giúp đảm bảo chất lượng giấc ngủ. Vào buổi tối trước giờ đi ngủ, bạn hãy tránh xa mọi thiết bị điện tử, tắt hết hệ thống đèn phòng, che rèm, bật đèn ngủ, tắm bằng nước ấm, thưởng thức sữa ấm, đọc vài trang sách hay để ngủ ngon hơn. Xoa dịu căng thẳng Trạng thái lo lắng và căng thẳng chính là nguồn gốc của căn bệnh mộng du. Những hoạt động nhẹ nhàng, bổ ích như: thiền định, tập yoga, trò chuyện với người thân, sống với sở thích (vẽ tranh, nấu nướng, làm gốm, may vá, thêu thùa, làm đồ thủ công…) sẽ giúp tinh thần bạn thêm phấn chấn, vui vẻ và lạc quan. Tập thể dục điều độ Các động tác thể dục vừa sức có thể giúp bạn rèn luyện cơ bắp, thư giãn đầu óc và dễ dàng chìm vào giấc ngủ. Tuy nhiên, đừng tập thể dục quá gần khung giờ đi ngủ (nhất là những bài tập nặng) bởi điều này có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, đuối sức và khó ngủ hơn. Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh
Để đảm bảo an toàn, bệnh nhân cần được ngủ trong phòng trống, ở tầng trệt với cửa chính và cửa sổ cài then kỹ lưỡng. Ngoài ra, gia đình cũng có thể lắp đặt một chiếc chuông ở cửa ra vào để chúng rung lên báo thức mỗi lần người bệnh mở cửa. Lúc đó, bạn hãy cố gắng đưa bệnh nhân quay lại giường ngủ và tránh đánh thức họ. Trong hầu hết trường hợp, bệnh mộng du có thể được chữa khỏi dễ dàng bằng cách điều chỉnh lối sống. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này tiếp tục kéo dài và dẫn đến cảm giác mệt mỏi, uể oải triền miên cho bệnh nhân, bác sĩ chuyên khoa sẽ kê đơn một số loại thuốc sau:
Căn cứ vào mức độ nghiêm trọng của bệnh lý, bác sĩ sẽ vạch ra phác đồ điều trị an toàn, phù hợp và hướng dẫn chữa bệnh chi tiết, cụ thể. Hiện tượng mộng du không nghiêm trọng và không ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, các hành động vô thức của bệnh nhân khi bị mộng du có thể gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung quanh. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, người thân cần dọn sạch nhà cửa, khóa cửa cẩn thận, cất hết đồ vật sắc nhọn, giấu kỹ chìa khóa xe và luôn để ý theo dõi họ vào ban đêm. |