Xây Đựng Xây

Luận văn thạc sĩ quản lý chất lượng công trình xây dựng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI NGÔ ANH TUẤN NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG HUYỆN VĨNH HƢNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI NGÔ ANH TUẤN NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG HUYỆN VĨNH HƢNG Chuyên ngành: Quản lý xây dựng Mã số: 858-03-02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. DƢƠNG ĐỨC TIẾN TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tên tôi là Ngô Anh Tuấn học viên cao học, chuyên ngành Quản lý xây dựng, Trƣờng Đại học Thủy Lợi. Là tác giả của luận văn thạc sĩ với đề tài “Nghiên cứu giải pháp quản lý chất lƣợng công trình xây dựng tại Ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng”. Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là sản phẩm nghiên cứu của riêng cá nhân tôi với sự nỗ lực tìm kiếm tài liệu nghiên cứu học hỏi của bản thân và dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS DƢƠNG ĐỨC TIẾN. Các thông tin, số liệu, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã đƣợc ghi rõ ràng, đầy đủ về nguồn gốc. Kết quả nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, khách quan và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào trƣớc đây. Long An, ngày tháng 05 năm 2019 Tác giả luận văn Ngô Anh Tuấn i
LỜI CÁM ƠN Trong quá trình học cao học tại Trƣờng Đại học Thủy Lợi và trong quá trình nghiên cứu làm luận văn tốt nghiệp cao học, đƣợc sự giúp đỡ tận tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Thủy Lợi, quý thầy cô trong bộ môn Công nghệ và Quản lý xây dựng đã tận tình quan tâm giảng dạy, giúp đỡ tác giả đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp thuận lợi. Tác giả cũng xin chân thành biết ơn và gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS Dƣơng Đức Tiến đã tạo điều kiện, dành nhiều thời gian, tâm huyết tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn và cung cấp các kiến thức khoa học cần thiết giúp tác giả hoàn thành luận văn tốt nghiệp một cách thuận lợi. Đồng thời tác giả xin chân thành cảm ơn sự góp ý của các chuyên gia trong cùng lĩnh vực.Và cuối cùng xin cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè, gia đình ngƣời thân đã luôn bên cạnh giúp đỡ, góp ý, động viên và khích lệ tác giả trong quá trình học tập và làm luận văn tốt nghiệp. Trong quá trình làm luận văn tốt nghiệp tác giả cố gắng tìm kiếm, khai thác, thu thập các tài liệu có liên quan để hoàn thành luận văn một cách tốt nhất bằng tất cả nhiệt huyết, năng lực của bản thân song vẫn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận đƣợc những nhận xét góp ý của quý thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp để luận văn của tác giả hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Long An, ngày tháng năm 2019 Tác giả luận văn Ngô Anh Tuấn ii
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH.....................................................................................vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .......................................................................................... vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. viii MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 1.1 Tính cấp thiết của Đề tài: ...................................................................................1 1.2 Mục đích của Đề tài: ..........................................................................................2 1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: ....................................................................2 1.4 Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu: .......................................................2 1.5 Kết quả dự kiến đạt đƣợc: ..................................................................................2 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG 3 1.1 Dự án và dự án đầu tƣ xây dựng công trình.......................................................3 1.1.1 Dự án. ..........................................................................................................3 1.1.2 Đầu tƣ. .........................................................................................................5 1.1.3 Dự án đầu tƣ. ............................................................................................... 7 1.1.4 Dự án đầu tƣ xây dựng công trình............................................................... 9 1.2 Chất lƣợng công trình xây dựng và quản lý chất lƣợng công trình xây dụng. 10 1.2.1 Công trình xây dựng. .................................................................................10 1.2.2 Chất lƣợng công trình xây dựng. .............................................................. 15 1.2.3 Quản lý chất lƣợng. ...................................................................................17 1.2.4 Quản lý chất lƣợng công trình xây dựng...................................................18 1.3 Tổng quan chung về công tác Quản lý chất lƣợng công trình xây dựng. ........21 1.3.1 Quy định chung về quản lý chất lƣợng hiện nay. .....................................21 1.3.2 Quản lý chất lƣợng của cơ quan quản lý Nhà nƣớc. .................................22 1.3.3 Quản lý chất lƣợng của Chủ đầu tƣ. .......................................................... 23 1.3.4 Quản lý chất lƣợng của các đơn vị tƣ vấn. ................................................25 1.3.5 Quản lý chất lƣợng của nhà thầu thi công. ................................................28 1.4 Tổng quan chung về vấn đề sự cố liên quan công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng. ...........................................................................................................30 1.4.1 Tổng quan về các sự cố công trình do nhân tố quản lý chất lƣợng...........30 iii
1.4.2 QLCL từ vấn đề khảo sát - thiết kế. .......................................................... 31 1.4.3 Quản lý chất lƣợng từ vấn đề thi công. .....................................................35 Kết luận chƣơng 1. ....................................................................................................37 CHƢƠNG 2 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG HIỆN NAY ....................................................................38 2.1 Các văn bản quản lý về công tác quản lý đầu tƣ xây dựng.............................. 38 2.1.1 Các văn bản trƣớc đây. ..............................................................................38 2.1.2 Các văn bản hiệu lực. ................................................................................40 2.1.3 So sánh. .....................................................................................................42 2.2 Các văn bản quản lý về công tác quản lý chất lƣợng xây dựng .......................44 2.2.1 Các văn bản trƣớc đây. ..............................................................................44 2.2.2 Các văn bản hiện nay. ...............................................................................48 2.2.3 So sánh. .....................................................................................................49 2.3 Vai tr , ý nghĩa của quản lý chất lƣợng công trình xây dựng. ........................52 2.3.1 Vai trò của quản lý chất lƣợng công trình. ................................................52 2.3.2 Ý nghĩa của quản lý chất lƣợng công trình. ..............................................53 2.4 Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng công trình xây dựng. ............53 2.4.1 Các yếu tố phụ thuộc bên ngoài. ............................................................... 53 2.4.2 Các yếu tố phụ thuộc bên trong................................................................. 55 2.4.3 Các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng công trình trong giai đoạn thi công. 55 2.4.4 Nghiên cứu đánh giá các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng công trình xây dựng. ...............................................................................................................56 Kết luận chƣơng 2 .....................................................................................................58 CHƢƠNG 3 NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG HUYỆN VĨNH HƢNG 59 3.1 Giới thiệu về Ban Quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng ............59 3.2 Khái quát về công tác quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng .......59 3.2.1 Chức năng .................................................................................................59 3.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn.............................................................................60 3.2.3 Đối tƣợng và phạm vi hoạt động ............................................................... 62 3.2.4 Cơ chế hoạt động.......................................................................................62 iv
3.2.5 Cơ cấu tổ chức ........................................................................................... 63 3.3 Đề xuất các giải pháp nâng cao công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng tại Ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng ............................... 64 3.3.1 Đề xuất giải pháp phân công công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn 64 3.3.2 Giải pháp xác định những yếu tố tác động đến hoạt động của Ban QLDA ĐTXD huyện Vĩnh Hƣng ......................................................................................70 3.3.3 Thống kê, đánh giá thực trạng đội ngũ công chức, viên chức của Ban QLDA ĐTXD huyện Vĩnh Hƣng ..........................................................................71 3.3.4 Giải pháp đề xuất khung vị trí làm việc cần thiết .....................................76 3.3.5 Giải pháp đề xuất công việc của từng vị trí làm việc ................................ 77 3.3.6 Giải pháp đề xuất khung năng lực của từng vị trí .....................................82 3.4 Phân tích định hƣớng vận dụng các giải pháp .................................................87 Kết luận chƣơng 3 .....................................................................................................88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................89 1. Những kết quả đạt đƣợc ........................................................................................89 2. Những tồn tại, vƣớng mắc .....................................................................................89 3. Một số kiến nghị ....................................................................................................89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 91 v
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình1.1Nền lún do tải đất đắp, tôn nền. ........................................................................32 Hình1.2 Công trình gạch đá cũ bị sập do chọn sai giải pháp cải tạo ............................. 34 Hình1.3Sạt taluy dƣơng do bạt núi làm đƣờng. ............................................................ 35 Hình1.4 Sự cố tại cầu Cần Thơ .....................................................................................37 vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1 THỐNGKÊ CÔNG VIỆC THEO CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ ..............66 Bảng 3.2 PHÂN NHÓM CÔNG VIỆC ......................................................................69 Bảng 3.3 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ....................................................................71 Bảng 3.4 THỐNG KÊ THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ VIÊN CHỨC TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ........................................................................................... 73 Bảng 3.5 DANH MỤC VỊ TRÍ VIỆC LÀM CỦA ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ............................................................................................................................... 76 Bảng 3.6 BẢNG MÔ TẢ CÔNG VIỆC CỦA VỊ TRÍ VIỆC LÀM .........................78 Bảng 3.7 KHUNG NĂNG LỰC CỦA VỊ TRÍ VIỆC LÀM .....................................85 vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT XDCB : Xây dựng cơ bản; Ban QLDA : Ban quản lý dự án; ĐTXDCT : Đầu tƣ xây dựng công trình; XDCT : Xây dựng công trình; QLCL: Quản lý chất lƣợng CLCT : Chất lƣợng công trình TKKT – TDT : Thiết kế kỹ thuật - Tổng dự toán; BCĐTXDCT : Báo cáo đầu tƣ xây dựng công trình; TKBVTC – DT : Thiết kế bản vẽ thi công - dự toán; TCVN: Tiêu chuẩn Việt Nam viii
MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết của Đề tài: Công trình xây dựng là một sản phẩm hàng hoá đặc biệt phục vụ cho sản xuất và các yêu cầu đời sống của con ngƣời. Những năm gần đây, mặc dù bị ảnh hƣởng bởi sự suy thoái kinh tế toàn cầu nhƣng vốn đầu tƣ cho xây dựng cơ bản vẫn chiếm một t trọng lớn trong tổng số vốn đầu tƣ. Theo thống kê, hàng năm vốn đầu tƣ từ ngân sách Nhà nƣớc cho xây dựng hạ tầng chiếm t lệ đáng kể GDP góp phần tăng trƣởng và phát triển kinh tế.Số lƣợng các công trình và t lệ các công trình có quy mô vừa và lớn không ngừng tăng. Vì vậy, chất lƣợng công trình xây dựng là vấn đề cần đƣợc hết sức quan tâm, nó có tác động trực tiếp đến sự an toàn, phát triển bền vững, hiệu quả kinh tế, đặc biệt là đời sống của con ngƣời. Thời gian qua, đƣợc sự quan tâm của Nhà nƣớc và phát triển của công nghệ xây dựng, công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng đã có những tiến bộ đáng kể. Chúng ta đã xây dựng đƣợc nhiều công trình đạt chất lƣợng cao, đáp ứng thẩm mỹ, góp phần quan trọng trong tăng trƣởng của nền kinh tế; tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn c n không ít các công trình chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu, gây mất an toàn, tốn kém cả về kinh phí lẫn thời gian cho việc sửa chữa, khắc phục. Ví dụ nhƣ sự cố do quản lý chất lƣợng ở một số công trình công cộng, một vài hồ chứa nƣớc thủy lợi - thủy điện, sập cầu Cần Thơ, cao ốc Pacific cuối năm 1997. . . Đó thực sự là những thảm họa, cƣớp đi sinh mạng của nhiều ngƣời, gây thiệt hại không nhỏ cho xã hội. Mặc dù Nhà nƣớc đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý chất lƣợng công trình xây dựng, nhiều giải pháp nâng cao chất lƣợng công trình nhƣng cùng với sự phát triển không ngừng của xây dựng cơ sở hạ tầng đất nƣớc, chất lƣợng công trình xây dựng là một vấn đề luôn cần đƣợc quan tâm. Thực tế cho thấy, dự án nào có hệ thống quản lý chất lƣợng chặt chẽ, các chủ thể tham gia có đủ trình độ, năng lực, việc tổ chức thực hiện tuân thủ các quy định thì ở đó công trình đảm bảo chất lƣợng và phát huy hiệu quả tốt. Hiện nay, Nhà nƣớc đƣa ra nhiều quy định, hƣớng dẫn về công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng thông qua hệ thống văn bản pháp luật, qua việc đào tạo nâng cao năng lực và trách nhiệm đơn vị tham gia, tăng cƣờng phân cấp trong quản lý tuy vậy, việc áp dụng hay giải pháp phù hợp c n nhiều bất cập. Để thực hiện theo đúng quy định của Nhà nƣớc, đáp ứng cơ chế thị trƣờng có sự định hƣớng của Nhà nƣớc, trong lĩnh vực xây dựng cần nghiên cứu mô hình quản lý chất lƣợng công trình xây dựng phù hợp, hệ thống quản lý chất lƣợng chặt chẽ đảm bảo mục tiêu các công 1
trình đƣợc xây dựng có chất lƣợng, an toàn và hiệu quả. Xuất phát từ yêu cầu trên, đề tài: “Nghiên cứu giải pháp quản lý chất lƣợng công trình xây dựng tại Ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng’’ mang tính thực tế và cấp thiết. 1.2 Mục đích của Đề tài: Thông qua nghiên cứu tổng quan công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng; Nghiên cứu các vấn đề quản lý chất lƣợng công trình xây dựng; Từ đó nghiên cứu giải pháp nhằm đề xuất công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng phù hợp với điều kiện nƣớc ta và với Ban Quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng tỉnh Long An. 1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu về công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng tại Ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng cấp huyện và áp dụng tại Ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng trên cơ sở quy định của pháp luật, phân công nhiệm vụ của địa phƣơng, thực trạng cơ cấu và con ngƣời của Ban từ đó đề xuất giải pháp cho phù hợp. 1.4 Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu: - Cách tiếp cận: + Tiếp cận qua các nghiên cứu, tài liệu đã công bố + Tiếp cận qua thực tế công trình đã xây dựng + Tiếp cận qua các nguồn thông tin khác - Phƣơng pháp nghiên cứu: + Phƣơng pháp lý thuyết + Phƣơng pháp tổng hợp, phân tích đánh giá + Phƣơng pháp chuyên gia 1.5 Kết quả dự kiến đạt đƣợc: - Tổng quan về quản lý chất lƣợng công trình xây dựng ; - Nghiên cứu các cơ sở khoa học về công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng hiện nay; - Nghiên cứu giải pháp nhằm đề xuất công tác quản lý chất lƣợng công trình xây dựng phù hợp với điều kiện nƣớc ta và với Ban Quản lý dự án đầu tƣ xây dựng huyện Vĩnh Hƣng tỉnh Long An. 2
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG 1.1 Dự án và dự án đầu tƣ xây dựng công trình. 1.1.1 Dự án. 1.1.1.1 Khái niệm dự án. Dự án theo đƣợc hiểu là “ một tập hợp các công việc, đƣợc thực hiện bởi một tập thể, nhằm đạt đƣợc một kết quả dự kiến, trong một thời gian dự kiến, với một kinh phí dự kiến”. Theo quy trình Quản lý dự án của Viện Nghiêm cứu quản lý dự án Quốc tế [PMI] thì “Dự án là nỗ lực để hoàn thành công việc trong một thời gian nhất định có điểm bắt đầu và kết thúc để tạo ra sản phẩm, dịch vụ hoặc kết quả mong muốn”. [1] Theo từ điển Oxford của Anh định nghĩa: Dự án [project] là một ý đồ, một nhiệm vụ đƣợc đặt ra, một kế hoạch vạch ra để hành động. [2] Theo tiêu chuẩn của Australia [AS 1379-1991] định nghĩa: Dự án là một dự kiến công việc có thể nhận biết đƣợc, có khởi đầu, có kết thúc bao hàm một số hoạt động có liên hệ mật thiết với nhau. [3] Theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN ISO 9000:2000 thì dự án là một quá trình đơn nhất gồm một tập hợp các hoạt động có phối hợp kiểm soát, có thời hạn bắt đầu và kết thúc, đƣợc tiến hành để đạt đƣợc mục tiêu phù hợp với yêu cầu quy định, bao gồm cả các ràng buộc về thời gian, chi phí và nguồn lực. [4] 1.1.1.2 Mục tiêu, kết quả Dự án. Tất cả các dự án thành công đều phải có mục tiêu, kết quả đƣợc xác định rõ ràng nhƣ xây dựng một toà nhà chung cƣ, một hệ thống mạng cơ quan, một hệ thống mạng cáp truyền hình Mỗi dự án bao gồm tập hợp các nhiệm vụ cần thực hiện, mỗi nhiệm vụ cụ thể khi thực hiện sẽ thu đƣợc kết quả độc lập và tập hợp các kết quả đó tạo thành kết quả chung của dự án. Các kết quả có thể theo dõi, đánh giá bằng hệ thống các tiêu chí rõ ràng. Nói cách khác, dự án bao gồm nhiều hợp phần khác nhau đƣợc quản lý, thực hiện trên cơ sở đảm bảo thống nhất các chỉ tiêu về thời gian, nguồn lực [chi phí] và chất lƣợng. 1.1.1.3 Đặc tính của dự án. Thời gian tồn tại của dự án có tính hữu hạn, dự án có tính ràng buộc về chi phí và nguồn lực. Giống nhƣ các thực thể sống, dự án cũng trải qua các giai đoạn: hình thành, phát triển và kết thúc. Nó không kéo dài mãi mãi. Khi dự án kết thúc, kết quả dự án 3
đƣợc chuyển giao, đƣa vào khai thác sử dụng, tổ chức dự án giải thể. Mỗi dự án đều dùng một lƣợng nguồn lực nhất định để thực hiện. Nó bao gồm nhân lực [giám đốc dự án, thành viên dự án], vật lực [thiết bị, nguyên liệu] và tài lực. 1.1.1.4 Sản phẩm, kết quả của dự án. Khác với các quá trình sản xuất liên tục có tính dây chuyền, lặp đi lặp lại, kết quả của dự án không phải là sản phẩm sản xuất hàng loạt mà có tính mới, đặc thù thể hiện sức sáng tạo của con ngƣời. Do đó, sản phẩm và dịch vụ thu đƣợc từ dự án là duy nhất, hầu nhƣ khác biệt so với các sản phẩm cùng loại. Tuy nhiên, trong nhiều dự án, tính duy nhất thƣờng khó nhận ra. Vì vậy, mỗi dự án cần phải tạo ra những giá trị mới chẳng hạn thiết kế khác nhau, môi trƣờng triển khai khác nhau, đối tƣợng sử dụng khác nhau Từ đó cho thấy nếu 2 dự án hoàn toàn giống nhau và không tạo đƣợc giá trị nào mới, nó thể hiện có sự đầu tƣ trùng lặp, gây lãng phí, đây là tình trạng phổ biến của các dự án nói chung, dự án Công nghệ thông tin [CNTT] nói riêng. 1.1.1.5 Quá trình thực hiện dự án. Dự án nào cũng có sự tham gia của nhiều bên hữu quan nhƣ nhà bảo trợ [chủ đầu tƣ], khách hàng [đơn vị thụ hƣởng], các nhà tƣ vấn, nhà thầu [đơn vị thi công, xây dựng] và trong nhiều trƣờng hợp có cả cơ quan quản lý nhà nƣớc đối với các dự án sử dụng nguồn vốn có nguồn gốc từ ngân sách nhà nƣớc. Tuỳ theo tính chất của dự án và yêu cầu của nhà bảo trợ mà sự tham gia của các thành phần trên có sự khác nhau. Để thực hiện thành công mục tiêu của dự án, các nhà quản lý dự án cần duy trì thƣờng xuyên mối quan hệ với các bộ phận quản lý khác. Mỗi dự án đều là một nhiệm vụ có tính trình tự và giai đoạn. Đây là sự khác biệt lớn nhất giữa dự án với nhiệm vụ công việc mang tính trùng lặp. Mỗi dự án nên căn cứ vào điều kiện cụ thể để tiến hành quản lý hệ thống và việc thực hiện dự án phải có tính trình tự và giai đoạn. 1.1.1.6 Dự án thường mang tính không chắc chắn. Hầu hết các dự án đ i hỏi phải sử dụng lƣợng tiền vốn, vật liệu và lao động với quy mô rất lớn trong một khoảng thời gian giới hạn. Đặc biệt đối với các dự án CNTT, nơi mà công nghệ thay đổi cứ sau 18 tháng, thời gian đầu tƣ và vận hành kéo dài thƣờng xuất hiện nguy cơ rủi ro rất cao. Vì thế trƣớc khi thực hiện dự án cần phân tích đầy đủ các nhân tố bên trong và bên ngoài mà chắc chắn sẽ ảnh hƣởng tới dự án. Trong quá trình thực hiện mục tiêu dự án cũng cần tiến hành quản lý có hiệu quả nhằm tránh những sai sót xảy ra. Môi trƣờng tổ chức, thực hiện dự án phức tạp và năng động: Quan hệ giữa các dự án trong một tổ chức là quan hệ chia sẻ cùng một nguồn lực nhƣ đội ngũ nhân viên làm công tác thiết kế hệ thống, lập trình, kiểm định chất 4
lƣợng, đào tạo, chuyển giao công nghệ, Đồng thời lại có thể cạnh tranh lẫn nhau về cả tiền vốn, thiết bị. Từ đó, có thể thấy rằng, môi trƣờng quản lý dự án có nhiều mối quan hệ phức tạp nhƣng hết sức năng động. 1.1.2 Đầu tư. 1.1.2.1 Khái niệm đầu tư. Đầu tƣ hay hoạt động đầu tƣ là quá trình sử dụng các nguồn lực tài chính, lao động, tài nguyên thiên nhiên và các tài sản vật chất khác nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp tái sản xuất giản đơn, tái sản xuất mở rộng các cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế nói chung, các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ của ngành, cơ quan quản lý và xã hội nói riêng.Hoạt động đầu tƣ bao gồm đầu tƣ trực tiếp và gián tiếp. Đầu tƣ gián tiếp là hoạt động bỏ vốn trong đó ngƣời đầu tƣ không trực tiếp tham gia điều hành quản trị vốn đầu tƣ đã bỏ ra. Đầu tƣ trực tiếp là hoạt động trong đó ngƣời bỏ vốn trực tiếp tham gia điều hành quản trị vốn đầu tƣ đã bỏ ra.Nó chia ra thành 2 loại đầu tƣ chuyển dịch và đầu tƣ phát triển. 1.1.2.2 Đặc trưng của đầu tư. - Hoạt động đầu tƣ là hoạt động bỏ vốn nên quyết định đầu tƣ thƣờng và trƣớc hết là quyết định tài chính. Vốn đƣợc hiểu nhƣ là các nguồn lực sinh lợi.Dƣới các hình thức khác nhau nhƣng vốn có thể xác định dƣới hình thức tiền tệ. Vì vậy, các quyết định đầu tƣ thƣờng đƣợc xem xét trên phƣơng diện tài chính [khả năng sinh lời, tổn phí, có khả năng thu hồi đƣợc hay không ]. Trên thực tế, các quyết định đầu tƣ cân nhắc bởi sự hạn chế của ngân sách nhà nƣớc, địa phƣơng, cá nhân và đƣợc xem xét từ các khía cạnh tài chính nói trên. Nhiều dự án có khả thi ở các phƣơng diện khác [kinh tế – xã hội] nhƣng không khả thi về phƣơng diện tài chính vì thế cũng không thể thực hiện đƣợc trên thực tế. - Hoạt động đầu tƣ là hoạt động có tính chất lâu dài. Khác với các hoạt động thƣơng mại, các hoạt động chi tiêu tài chính khác, đầu tƣ luôn là hoạt động có tính chất lâu dài. Do đó, mọi sự trù liệu đều là dự tính và chịu một xác suất biến đổi nhất định do nhiều nhân tố biến đổi tác động. Chính điều này là một trong những vấn đề then chốt phải tính đến trong nội dung phân tích, đánh giá của quá trình thẩm định dự án. - Hoạt động đầu tƣ là một trong những hoạt động luôn cần có sự cân nhắc giữa lợi ích trƣớc mắt và lợi ích trong tƣơng lai. 5
Đầu tƣ về một phƣơng diện nào đó là sự hy sinh lợi ích hiện tại để đánh đổi lấy lợi ích trong tƣơng lai. Vì vậy, luôn có sự so sánh cân nhắc giữa hai loại lợi ích này và nhà đầu tƣ chỉ chấp nhận trong điều kiện lợi ích thu đƣợc trong tƣơng lai lớn hơn lợi ích hiện này họ phải hy sinh - đó là chi phí cơ hội của nhà đầu tƣ. - Hoạt động đầu tƣ chứa đựng nhiều rủi ro. Các đặc trƣng nói trên đã cho ta thấy đầu tƣ là một hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro do chịu xác suất nhất định của yếu tố kinh tế – chính trị – xã hội – tài nguyên thiên nhiên Bản chất của sự đánh đổi lợi ích và lại thực hiện trong một thời gian dài không cho phép nhà đầu tƣ lƣờng hết những thay đổi có thể xảy ra trong quá trình thực hiện đầu tƣ so với dự tính. Tuy nhiên, nhận thức rõ điều này nên nhà đầu tƣ cũng có những cách thức, biện pháp để ngăn ngừa hay hạn chế để khả năng rủi ro là ít nhất. 1.1.2.3 Vai trò của đầu tư. Từ sau Đại hội Đảng lần VI, với chủ trƣơng chuyển đổi cơ chế kinh tế từ tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng, nền kinh tế Việt Nam đã có những tiến bộ rõ rệt. Tỉ lệ tăng trƣởng cao và tƣơng đối ổn định, tỉ lệ lạm phát dừng lại ở mức thấp, đặt biệt kim ngạch xuất khẩu ngày càng tăng cùng với sự chuyển mình của đất nƣớc cũng nhƣ việc thực hiện đa dạng, đa phƣơng hoá các phƣơng thức sản xuất kinh doanh đã làm cho chúng ta hoà nhập hơn, thân thiện hơn với bạn bè quốc tế. Theo đó, tƣ duy về kinh tế của mỗi ngƣời dân đều thay đổi.Chính vì vậy mà ngƣời ta đã biết đến đầu tƣ nhƣ là một yếu tố quan trọng cần thiết.Hay nói khác đi, đầu tƣ cũng giống nhƣ một chiếc chìa khoá để chiến thắng trong cạnh tranh sinh tồn. Đối với nền kinh tế, đầu tƣ có tác động rất lớn đến tổng cung và tổng cầu. Do đầu tƣ tác động không hoàn toàn phù hợp về mặt thời gian đối với nhịp độ phát triển nên mỗi sự thay đổi tăng hoặc giảm của đầu tƣ đều cùng lúc vừa là yếu tố duy trì sự ổn định, vừa là yếu tố phá vỡ sự ổn định của nền kinh tế. Với những nƣớc có tỉ lệ đầu tƣ lớn thì tốc độ tăng trƣởng cao. Ngƣợc lại khi tỉ lệ đầu tƣ càng thấp thì tốc độ tăng trƣởng và mức độ tích luỹ càng thấp. Trong nền kinh tế quốc dân, để tạo ra một cơ cấu kinh tế hợp lý thì vấn đề đầu tiên có tính chất then chốt là phải thực hiện đầu tƣ và phân bổ vốn một cách hợp lý. Có nhƣ vậy mới tạo ra đƣợc sự dịch chuyển về cơ cấu do mỗi ngành, mỗi thành phần kinh tế đều có thế lực và tiềm năng riêng. Ngoài ra, kinh nghiệm của các nơi trên thế giới cho thấy con đƣờng tất yếu để có thể phát triển nhanh là tăng cƣờng đầu tƣ vào phát triển khu công nghiệp thƣơng mại du lịch và dịch vụ. Đối với một doanh nghiệp thì đầu tƣ cũng đóng vai tr quyết định đến sự tồn vong và phát triển. Trong nền kinh tế hiện nay, doanh nghiệp đƣợc coi là các tế bào chủ yếu nhất cho sự phát triển chung. Để thành lập nên một doanh nghiệp thì điều đầu 6
tiên là phải có vốn đầu tƣ. Nó là một trong những yếu tố thiết yếu để có thể tạo dựng nên nền móng cơ sở vật chất ban đầu cho doanh nghiệp. Ngay cả sau khi doanh nghiệp đã đƣợc thành lập thì việc phát triển hay lụi tàn đến mức nào đó cũng phụ thuộc rất nhiều vào việc đầu tƣ. 1.1.3 Dự án đầu tư. 1.1.3.1 Khái niệm dự án đầu tư. Theo Nghị định 59/2015/NĐ-CP ngày 18 tháng 6 năm 2015 của thủ tƣớng chính phủ quy định về công tác quản lý dự án đầu tƣ xây dựng quy định: “DAĐT là tập hợp các đề xuất có liên quan tới việc bỏ vốn để tạo vốn, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định nhằm đạt đƣợc sự tăng trƣởng về số lƣợng hoặc duy trì, cải tiến, nâng cao chất lƣợng của sản phẩm hoặc dịch vụ trong khoảng thời gian xác định”. [5] - Về mặt hình thức: DAĐT là một tập hồ sơ tài liệu trình bày một cách chi tiết có hệ thống các hoạt động và chi phí theo một kế hoạch để đạt đƣợc những kết quả và thực hiện đƣợc những mục tiêu nhất định trong tƣơng lai. - Về mặt nội dung: DAĐT là một tập hợp các hoạt động có liên quan với nhau nhằm đạt đƣợc những mục đích đã đề ra thông qua nguồn lực đã xác định nhƣ vấn đề thị trƣờng, sản phẩm, công nghệ, kinh tế, tài chính - Xét trên góc độ quản lý, dự án đầu tƣ là một công cụ quản lý việc sử dụng vốn, vật tƣ, lao động để tạo ra các kết quả tài chính, kinh tế, xã hội trong một thời gian dài. - Trên góc độ kế hoạch, dự án đầu tƣ là một công cụ thể hiện kế hoạch chi tiết của một công cuộc đầu tƣ sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế – xã hội, làm tiền đề cho cho các quyết định đầu tƣ và tài trợ. - Dự án đầu tƣ là cơ sở để cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tiến hành các biện pháp quản lý, cấp phép đầu tƣ. Nó là căn cứ để nhà đầu tƣ triển khai hoạt động đầu tƣ và đánh giá hiệu quả của dự án. Và đặc biệt quan trọng trong việc thuyết phục chủ đầu tƣ quyết định đầu tƣ và tổ chức tín dụng cấp vốn cho dự án. 1.1.3.2 Vai trò của dự án đầu tư. Đối với chủ đầu tƣ: - DAĐT là một căn cứ quan trọng nhất để nhà đầu tƣ quyết định có nên tiến hành đầu tƣ dự án hay không. - DAĐT là công cụ để tìm đối tác trong và ngoài nƣớc liên doanh bỏ vốn đầu tƣ cho dự án. 7
- DAĐT là phƣơng tiện để chủ đầu tƣ thuyết phục các tổ chức tài chính tiền tệ trong và ngoài nƣớc tài trợ hoặc cho vay vốn. - DAĐT là cơ sở để xây dựng kế hoạch thực hiện đầu tƣ, theo dõi, đôn đốc và kiểm tra quá trình thực hiện dự án. - DAĐT là căn cứ quan trọng để theo dõi đánh giá và có điều chỉnh kịp thời những tồn tại, vƣớng mắc trong quá trình thực hiện và khai thác công trình. - DAĐT là căn cứ quan trọng để soạn thảo hợp đồng liên doanh cũng nhƣ để giải quyết các mối quan hệ tranh chấp giữa các đối tác trong quá trình thực hiện dự án. Đối với nhà tài trợ [các ngân hàng thƣơng mại]: DAĐT là căn cứ quan trọng để các cơ quan này xem xét tính khả thi của dự án, từ đó sẽ đƣa ra quyết định có nên tài trợ cho dự án hay không và nếu tài trợ thì tài trợ đến mức độ nào để đảm bảo rủi ro ít nhất cho nhà tài trợ. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nƣớc: - DAĐT là tài liệu quan trọng để các cấp có thẩm quyền xét duyệt, cấp giấy phép đầu tƣ. - Là căn cứ pháp lý để toà án xem xét, giải quyết khi có sự tranh chấp giữa các bên tham gia đầu tƣ trong quá trình thực hiện dự án sau này. 1.1.3.3 Yêu cầu của dự án đầu tư. Một là, tính khoa học. Tính khoa học của dự án đƣợc thể hiện trên những khía cạnh chủ yếu sau: - Về số liệu thông tin. Những dữ liệu, thông tin để xây dựng dự án phải đảm bảo trung thực, chính xác, tức là phải chứng minh đƣợc nguồn gốc và xuất xứ của những thông tin và những số liệu đã thu thập đƣợc [do các cơ quan có trách nhiệm cung cấp, nghiên cứu tìm hiểu thực tế...]. - Về phƣơng pháp lý giải. Các nội dung của dự án không tồn tại độc lập, riêng rẽ mà chúng luôn nằm trong một thể thống nhất, đồng bộ. Vì vậy, quá trình phân tích, lý giải các nội dung đã nêu trong dự án phải đảm bảo logic và chặt chẽ. Ví dụ, vấn đề mối quan hệ giữa các yếu tố thị trƣờng, kỹ thuật và tài chính của dự án – quyết định đầu tƣ dây chuyền sản xuất – lắp ráp xe ga hay xe số. - Về phƣơng pháp tính toán. Khối lƣợng tính toán trong một dự án thƣờng rất lớn. Do đó, khi thực hiện tính toán các chỉ tiêu cần đảm bảo đơn giản và chính xác. Đối với các đồ thị, các bản vẽ kỹ thuật phải đảm bảo chính xác về kích thƣớc, t lệ. -Về hình thức trình bày. Dự án chứa đựng rất nhiều nội dung, nên khi trình bày phải đảm bảo có hệ thống, rõ ràng và sạch đep. 8
Hai là, tính pháp lý. Dự án cần có cơ sở pháp lý vững chắc, tức là phù hợp với chính sách và luật pháp của Nhà nƣớc. Điều này đ i hỏi ngƣời soạn thảo dự án phải nghiên cứu kỹ chủ trƣơng, chính sách của Nhà nƣớc và các văn bản luật pháp có liên quan đến các hoạt động đầu tƣ đó. Ba là, tính thực tiễn. Tính thực tiễn của dự án đầu tƣ thể hiện ở khả năng ứng dụng và triển khai trong thực tế. Các nội dung, khía cạnh phân tích của dự án đầu tƣ không thể chung chung mà dựa trên những căn cứ thực tế -> phải đƣợc xây dựng trong điều kiện và hoàn cảnh cụ thể về mặt bằng, thị trƣờng, vốn... Bốn là, tính thống nhất. Lập và thực hiện dự án đầu tƣ là cả một quá trình gian nan, phức tạp. Đó không phải là công việc độc lập của chủ đầu tƣ mà nó liên quan đến nhiều bên nhƣ cơ quan quản lý Nhà nƣớc trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng, các nhà tài trợ... Năm là, tính phỏng định. Những nội dung, tính toán về quy mô sản xuất, chi phí, giá cả, doanh thu, lợi nhuận... trong dự án chỉ có tính chất dự trù, dự báo. Thực tế thƣờng xảy ra không hoàn toàn đúng nhƣ dự báo.Thậm chí, trong nhiều trƣờng hợp, thực tế xảy ra lại khác xa so với dự kiến ban đầu trong dự án. 1.1.4 Dự án đầu tư xây dựng công trình. 1.1.4.1 Khái niệm dự án đầu tư xây dựng. Theo Điều 3 Luật xây dựng số 50/2014/QH13[6] thì Dự án Đầu tƣ xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những công trình xây dựng nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lƣợng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong một thời gian xác định. Ở giai đoạn chuẩn bị dự án đầu tƣ xây dựng, dự án đƣợc thể hiện thông qua Báo cáo tiền khả thi đầu tƣ xây dựng, Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tƣ xây dựng hoặc Báo cáo Kinh tế - kỹ thuật đầu tƣ xây dựng. 1.1.4.2 Phân loại dự án đầu tư xây dựng. Theo điều 49 luật xây dựng Dự án đƣợc phân loại nhƣ sau: - Dự án đầu tƣ xây dựng đƣợc phân loại theo quy mô, tính chất, loại công trình xây dựng và nguồn vốn sử dụng. - Dự án đầu tƣ xây dựng đƣợc phân loại theo quy mô, tính chất, loại công trình xây dựng của dự án gồm dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, dự án nhóm B, dự án nhóm C theo các tiêu chí quy định của pháp luật về đầu tƣ công. - Dự án đầu tƣ xây dựng gồm một hoặc nhiều công trình với loại, cấp công trình xây dựng khác nhau. 9
1.1.4.3 Trình tự đầu tư xây dựng. Theo điều 50 luật xây dựng thì: - Trình tự đầu tƣ xây dựng có 03 giai đoạn gồm chuẩn bị dự án, thực hiện dự án và kết thúc xây dựng đƣa công trình của dự án vào khai thác sử dụng, trừ trƣờng hợp xây dựng nhà ở riêng lẻ. - Dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A gồm nhiều dự án thành phần trong đó mỗi dự án thành phần có thể vận hành độc lập, khai thác sử dụng hoặc đƣợc phân kỳ đầu tƣ để thực hiện thì dự án thành phần đƣợc quản lý thực hiện nhƣ một dự án độc lập. Việc phân chia dự án thành phần hoặc phân kỳ đầu tƣ phải đƣợc quy định trong nội dung quyết định đầu tƣ. - Căn cứ điều kiện cụ thể của dự án, ngƣời quyết định đầu tƣ quyết định việc thực hiện tuần tự hoặc kết hợp, xen kẽ các công việc trong giai đoạn thực hiện dự án và kết thúc xây dựng đƣa công trình vào khai thác sử dụng. 1.1.4.4 Yêu cầu đối với dự án đầu tư xây dựng. Theo điều 51 luật xây dựng Dự án đầu tƣ xây dựng không phân biệt các loại nguồn vốn sử dụng phải đáp ứng các yêu cầu sau: - Phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển ngành, quy hoạch xây dựng, quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất tại địa phƣơng nơi có dự án đầu tƣ xây dựng. - Có phƣơng án công nghệ và phƣơng án thiết kế xây dựng phù hợp. - Bảo đảm chất lƣợng, an toàn trong xây dựng, vận hành, khai thác, sử dụng công trình, ph ng, chống cháy, nổ và bảo vệ môi trƣờng, ứng phó với biến đổi khí hậu. - Bảo đảm cấp đủ vốn đúng tiến độ của dự án, hiệu quả tài chính, hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án. - Tuân thủ quy định khác của pháp luật có liên quan. 1.2 Chất lƣợng công trình xây dựng và quản lý chất lƣợng công trình xây dụng. 1.2.1 Công trình xây dựng. 1.2.1.1 Khái niệm công trình xây dựng. Theo điều 3 Luật xây dựng công trình xây dựng là sản phẩm đƣợc tạo thành bởi sức lao động của con ngƣời, vật liệu xây dựng, thiết bị lắp đặt vào công trình, đƣợc 10