Rửa tay đúng cách là một trong những cách đơn giản nhưng hiệu quả hàng đầu để bảo vệ bản thân và gia đình trước những bệnh lây nhiễm nguy hiểm, như bệnh hô hấp cấp do virus corona chủng mới 2019-nCoV hiện nay.
Nhưng khi nào nên rửa tay và rửa như thế nào để đạt hiệu quả phòng bệnh tối đa? Tổ chức Y tế thế giới WHO khuyến cáo người dân thực hiện 6 bước rửa tay đúng cách.
Rửa tay thường xuyên để bảo vệ sức khỏe
Rửa tay là cách tốt nhất để ngăn chặn vi trùng lây lan. Hãy suy nghĩ về tất cả những thứ mà bạn chạm vào ngày hôm nay, từ điện thoại đến nhà vệ sinh. Bất cứ điều gì bạn làm hôm nay bạn đã tiếp xúc với vi trùng. Một mầm bệnh dễ dàng lọt vào tay bạn và với một cách đơn giản mầm bệnh đó được đưa vào trong miệng của bạn.
Các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân nên rửa tay thường xuyên và đúng cách để phòng chống lây nhiễm các bệnh đường tiêu hóa, các nhiễm khuẩn cấp tính gây nguy hiểm cho đường hô hấp xuất hiện gần đây, như SARS, Cúm A [H5N1, H7N9, tay chân miệng và viêm đường hô hấp do Cronavirus chủng mới.
Theo các nhà khoa học, vi trùng tồn tại và sinh sôi nảy nở ở khắp mọi nơi – trong nhà, ngoài đường, ở nhà, nơi làm việc. Đặc biệt, da bàn tay đang chiếm “kỷ lục” về số lượng vi trùng cư trú, với 40.000 vi trùng chỉ trên 1 cm2 da của người bình thường.
Vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường không khí khi ai đó đang bị bệnh viêm nhiễm đường hô hấp ho hoặc hắt hơi. Vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể qua bàn tay khi chúng ta không rửa sạch tay, mang những vi trùng cảm cúm chạm vào mắt, mũi hoặc miệng, xâm nhập vào cơ thể. Sau đó chúng sinh sôi ở mũi, tai hoặc họng và gây bệnh.
Theo PGS.TS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Hương, Trưởng Khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh [Hà Nội]: “Bàn tay là vùng ấm và ẩm ướt của cơ thể. Vi trùng có thể tồn tại và phát triển ở đó trong một thời gian dài. Mặt khác bàn tay thường xuyên tiếp xúc với những nơi, những đồ vật có thể có chứa các vi trùng gây bệnh như phân [sau khi đi vệ sinh, làm vệ sinh cho trẻ], dịch mũi [dùng tay lau dịch mũi, che tay khi hắt hơi…] và từ đó lại tiếp xúc với đồ vật khác [như nắm đấm cửa, tay cầm xe máy xe đạp, điện thoại, bàn phím máy tính, đồ chơi của trẻ, thức ăn…] hay trực tiếp lên cơ thể người khác [như bồng bế trẻ, bắt tay, cho trẻ ăn…]. Do vậy bàn tay làm lây lan vi trùng sang người khác mà nhiều khi chúng ta không biết.”
Rửa tay với xà phòng là cách tốt nhất để loại bỏ vi trùng gây những bệnh nguy hiểm cho trẻ như ho, cảm cúm [viêm đường hô hấp cấp] và tiêu chảy. Biết được về các con đường vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể có thể, giúp chúng ta dễ dàng lập nên hàng rào bảo vệ để ngăn chặn vi trùng di chuyển từ tay đến miệng đến mũi….
Chỉ cần 30 giây cho thao tác rửa tay sạch sẽ với xà bông/xà phòng/nước rửa tay, chúng ta đã hạn chế được 44% sự lây truyền các tác nhân gây bệnh hô hấp. Các số liệu nghiên cứu cho thấy, rửa tay sạch cũng làm giảm tới 35% khả năng lây truyền vi khuẩn Shigella, E.coli – nguyên nhân gây các bệnh tiêu chảy và làm tử vong hàng triệu người trên thế giới mỗi năm. Rửa tay cũng giảm 29 – 57% tỷ lệ trẻ em phải nghỉ học do các bệnh về đường tiêu hóa. Ngoài ra, việc rửa tay còn làm giảm nguy cơ mắc bệnh và lan truyền dịch bệnh cũng như giảm tỷ lệ kháng kháng sinh.
Tuy nhiên, để phòng bệnh hiệu quả, chúng ta cần phải rửa tay đúng lúc và đúng cách.
Chúng ta cần rửa tay khi nào?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, chúng ta nhớ rửa tay nhiều lần trong ngày, vào những thời điểm sau:
- Trước, trong, và sau khi chế biến thức ăn/nấu ăn.
- Trước khi ăn.
- Trước và sau khi điều trị vết thương hoặc vết xước.
- Trước và sau khi chăm sóc người bệnh bị nôn/ói/tiêu chảy.
- Trước khi chăm sóc/bế trẻ sơ sinh.
- Sau khi đi vệ sinh [đại tiện và tiểu tiện].
- Sau khi xì mũi, ho hoặc hắt hơi.
- Sau khi thay tã hoặc và vệ sinh cho trẻ đã sử dụng nhà vệ sinh.
- Sau khi chạm vào động vật, thức ăn gia súc hoặc chất thải động vật.
- Sau khi xử lý thức ăn của vật nuôi.
- Sau khi chạm vào rác.
Rửa tay như thế nào là đúng cách?
Rửa tay là thao tác vô cùng dễ dàng và cần thiết trong cuộc sống, đây cũng là một trong những cách đơn giản mà hiệu quả nhất để ngăn ngừa sự lây lan của vi trùng. Bàn tay sạch có thể hạn chế vi trùng lây lan từ người này sang người khác và tránh lan rộng trong cộng đồng. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rửa tay đúng cách.
Hãy thực hiện theo 6 bước sau đây theo khuyến cáo của WHO trong công tác vệ sinh cá nhân để đảm bảo tay bạn sạch vi khuẩn:
- Bước 1: Làm ướt 2 lòng bàn tay bằng nước sạch. Lấy xà phòng và chà 2 lòng bàn tay vào nhau.
- Bước 2: Chà lòng bàn tay này lên mu và kẽ ngoài các ngón tay của bàn tay kia và ngược lại.
- Bước 3: Chà 2 lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh các kẽ trong ngón tay.
- Bước 4: Chà mặt ngoài các ngón tay của bàn tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại.
- Bước 5: Dùng bàn tay này xoay ngón cái của bàn tay kia và ngược lại.
- Bước 6: Xoay các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại. Rửa sạch tay dưới vòi nước chảy đến cổ tay và làm khô tay.
Lưu ý:
- Thời gian rửa tay tối thiểu 30 giây, các bước 2-3-4-5 làm đi làm lại tối thiểu 5 lần.
- Sử dụng khăn bông hoặc khăn giấy sạch để lau khô tay.
- Không dùng một khăn tay chung cho nhiều lần rửa tay.
Dùng nước rửa tay thay thế khi bạn không tiện sử dụng xà phòng/xà bông/nước rửa tay và nước sạch
Rửa tay bằng xà phòng/xà bông/nước rửa tay và nước là cách tốt nhất để loại bỏ vi trùng trong hầu hết các tình huống, nhưng trong trường hợp không có sẵn xà phòng/xà bông/nước rửa tay và nước sạch, bạn có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn có chứa ít nhất 60% cồn. Bạn có thể kiểm tra nồng độ cồn trong dung dịch sát khuẩn bằng cách quan sát nhãn sản phẩm.
Dung dịch sát khuẩn có thể nhanh chóng làm giảm số lượng vi trùng lưu trú trên bàn tay. Tuy nhiên cần lưu ý:
- Dung dịch sát khuẩn không thể loại bỏ tất cả các loại vi trùng.
- Dung dịch sát khuẩn có thể không hiệu quả khi tay bạn bị lấm bẩn hoặc dính dầu mỡ.
- Dung dịch sát khuẩn có thể không loại bỏ các hóa chất độc hại khỏi tay như thuốc trừ sâu và kim loại nặng.
Do đó, chỉ dùng nước sát khuẩn tay nhanh trong những trường hợp cần thiết, rửa tay với xà phòng và nước sạch đúng cách vẫn là cách tốt nhất.
Lưu ý: Dung dịch sát khuẩn có cồn có thể gây ngộ độc nếu uống, nuốt. Nên để xa tầm tay trẻ nhỏ và giám sát việc sử dụng.
Cách sử dụng gel rửa tay đúng cách
- Cho một lượng vừa đủ gel vào lòng bàn tay [đọc nhãn để tìm hiểu số lượng chính xác].
- Xoa đều hai lòng bàn tay vào nhau. Xoa gel lên tất cả các bề mặt của bàn tay và ngón tay cho đến khi tay bạn khô ráo. Quá trình này sẽ mất khoảng 20 giây.