Nếu đã từng đến Nhật Bản, hẳn bạn đã đi tàu điện của Nhật? Mạng lưới đường sắt Nhật Bản trải rộng khắp mọi miền đất nước và vô cùng hiện đại, hầu hết mọi người dân và khách du lịch đều thường xuyên tiếp xúc với các đoàn tàu, theo cách này hay cách khác, vì vậy, rất hiếm ai không thích những chuyến tàu. Với sự phổ biến của các loại tàu trong đời sống hàng ngày, đặc biệt là ở các thành phố, không lạ khi ta có thể tìm thấy những người đam mê đường sắt [鉄道ファンtetsudо̄ fan] thuộc mọi tầng lớp xã hội, ở khắp mọi nơi.
Mặc dù có hàng chục kiểu người đam mê đường sắt, nhưng trong bài viết này, chúng mình sẽ chỉ đi sâu vào 10 kiểu người và những lí do khiến họ cảm thấy đường sắt thật hấp dẫn, thú vị. Hầu hết mọi người sẽ cảm thấy mình giống loại này một chút, loại kia một chút, thay vì là một kiểu nhất định. Cho dù nghĩ bản thân mình là [các] kiểu nào, thì hẳn bạn sẽ thấy có nhiều điểm tương đồng với nori-tetsu hoặc tori-tetsu - hai kiểu người đam mê đường sắt đầu tiên trong danh sách này. Theo một cuộc khảo sát của trafficnews.jp, có đến tận 79,5% người được hỏi nghĩ mình là nori-tetsu, kế đó, 41,2% - tức gần một nửa số người được hỏi tự nhận là tori-tetsu. Bạn đã sẵn sàng tìm hiểu thêm chưa? Lên tàu ta đi!
1] Nori-tetsu [乗り鉄]
Thích đi tàu
Tận hưởng quang cảnh nhìn từ cửa sổ tàu. [Nguồn ảnh: JR East / Carissa Loh]
Là một trong hai kiểu người đam mê đường sắt chính - thuật ngữ nori-tetsu xuất phát từ hai từ nori [乗り - lên tàu/ xe], và tetsu - viết tắt của tetsudо̄ [鉄道 đường sắt]. Và như tên gọi của nó, nori-tetsu thích đi tàu! Cho dù lí do là vì họ thích ngắm nhìn khung cảnh mỗi mùa mỗi khác đang lướt qua bên ngoài ô cửa sổ tàu, hay là vì có thể thư giãn với đồ uống trên tàu trong khi cảm nhận nhịp rung lắc nhẹ nhàng của chuyến tàu đang chạy, thì điều đem lại niềm vui cho họ là bản thân chuyến đi.
Những điểm độc đáo và các sự kiện trên tàu giúp chuyến đi vui vẻ, thú vị hơn. [Nguồn ảnh: JR East / Carissa Loh]
Nhiều chuyến tàu du lịch theo chủ đề, như các Tàu Joyful Trains Trains của JR East hoặc các Tàu D&S Trains của JR Kyushu, được tạo ra để phục vụ những nori-tetsu — chạy trên các tuyến ray địa phương tuyệt đẹp, có các hoạt động vui chơi giải trí trên tàu hoặc tại các ga dọc tuyến tàu chạy, được trang trí với nội thất độc đáo . Đối với nori-tetsu, tàu không chỉ là một phương tiện di chuyển, bản thân việc đi tàu cũng là một chuyến du lịch thưởng ngoạn. Với cá nhân mình, nhiều trải nghiệm tuyệt vời nhất trong các chuyến đi của mình nằm ở chính việc đi tàu: tàu là một phần hành trình của mình, giống như các tòa thành cổ hay các quán cà phê đẹp vậy!
Toàn bộ hệ thống đường sắt JR trải dài gần 20.000 km [các tuyến đường sắt tư nhân không thuộc JR trải dài khoảng 7.000 km], và các nori-tetsu gạo cội lấy mục tiêu là đi tất cả các tuyến tàu ấy [完乗 kanjо̄]. Đối với người Nhật, điều này có thể mất nhiều năm, thậm chí hàng chục năm, vì giá vé tàu khá là đắt, nhưng nếu là du khách nước ngoài có vé JR Pass cho phép đi không giới hạn trên tất cả các tuyến JR, thì có lẽ bạn có thể sớm đạt được điều đó hơn.
2] Tori-tetsu [撮り鉄]
Thích chụp ảnh tàu
Ảnh tàu, và ảnh những người chụp ảnh tàu. [Nguồn ảnh: JR East / Shinoda]
Tori [撮り] có nghĩa là “chụp ảnh”, và nếu những nori-tetsu thích đi tàu, thì những tori-tetsu thích chụp ảnh tàu. Từ đứng canh ở một vị trí đặc biệt để chụp được cảnh những đoàn tàu băng qua một khung cảnh tuyệt mĩ, đến chờ đợi để chụp một đoàn tàu hiếm có khó gặp, rồi thì chụp ảnh nội thất bên trong các toa tàu, vật bất ly thân của tori-tetsu chính là chiếc máy ảnh quý giá của họ.
Vô số ảnh tàu chụp bởi người đồng nghiệp tori-tetsu của mình. [Nguồn ảnh: JR East / Shinoda]
Những tori-tetsu đầu tư kĩ càng, lên kế hoạch cho các chuyến đi của họ, nghiên cứu trước xem sẽ đi đâu dựa theo bối cảnh nền bức ảnh hoặc một chuyến tàu cụ thể nào đó mà họ muốn chụp. Những tori-tetsu nghiêm túc trang bị máy ảnh DSLR lớn, trong khi những tori-tetsu bình thường như mình có thể tạm "tác nghiệp" với máy ảnh của điện thoại.
Mặc dù có thể dễ dàng đến những điểm ngắm cảnh như Điểm Quan sát Cầu sông Tadami số 1 và Cầu Miyamori bằng phương tiện công cộng, nhưng dễ tiếp cận đồng nghĩa với việc những nơi này thường đông đúc. Do đó, những tori-tetsu dày dạn kinh nghiệm có xu hướng đi đến những điểm ngắm cảnh xa hơn, chỉ có thể tiếp cận bằng ô tô, và có thể dành hàng giờ canh chừng tại một điểm nào đó chỉ để chụp được một bức ảnh hoàn hảo. Họ nói rằng một bức ảnh có giá trị bằng một ngàn lời nói, và một số tori-tetsu chụp được những bức ảnh phải nói là vô cùng tuyệt hảo!
3] Jikokuhyо̄-tetsu [時刻表鉄]
Thích đọc lịch trình tàu
Cuốn lịch trình tàu chạy của JR, một cuốn thánh kinh của jikokuhyо̄-tetsu. [Nguồn ảnh: JR East / Carissa Loh]
Tại Nhật Bản, cuốn lịch trình tàu cỡ lớn như danh bạ điện thoại [時刻表 jikokuhyо̄] được bán tại các cửa hàng sách và ga tàu, và thường được cập nhật hàng tháng. Jikokuhyо̄-tetsu thích đọc những cuốn lịch trình này và lên kế hoạch cho các chuyến đi của họ. Vì các chuyến tàu của Nhật Bản chạy đúng giờ đến từng giây, tới ga và khởi hành theo đúng giờ trên lịch trình, nên đây có lẽ là một sở thích phổ biến ở Nhật Bản hơn so với ở các nơi khác trên thế giới.
Các đồng nghiệp Nhật Bản của mình nói rằng những cuốn sách này vô cùng chính xác và rất thú vị, và một phần của niềm vui đó là từ việc lật giở qua lại các trang giấy. Những năm đầu của tuổi 20, khi mình chỉ có một quỹ thời gian và tiền bạc ít ỏi để đi du lịch, mình có thể dành nhiều ngày để lập kế hoạch cho chuyến đi của mình [cả trên thực tế lẫn trong tưởng tượng] chi tiết đến từng phút, dựa trên lịch trình tàu và xe buýt. Sống ngoài Nhật Bản, không kiếm được những cuốn sách này, mình phải tạm dùng lịch trình trực tuyến và Hyperdia — một trang web mà mình chắc chắn là nhiều dân du lịch Nhật Bản cũng sử dụng.
Lịch trình tàu ở ga Nigata. [Nguồn ảnh: JR East / Carissa Loh]
Dù là dùng sách truyền thống hay lịch trình kĩ thuật số, việc lên kế hoạch cho các chuyến đi và tưởng tượng ra những hành trình tuyệt vời có gì đó thật thú vị, bạn có nghĩ vậy không? Tra cứu sơ đồ nhà ga để tìm ra điểm nối tuyến, hay len lỏi vào điểm tham quan và quầy bán đồ ăn uống giữa những chuyến đi dài — một nửa niềm vui của chuyến đi nằm ở quá trình lập kế hoạch!
Jikokuhyо̄-tetsu thích lên kế hoạch cho các chuyến đi, đặc biệt là cố gắng tối đa hóa khoảng cách xa nhất mà họ có thể di chuyển trong một ngày dựa trên lịch trình tàu. Bắt chuyến tàu đầu tiên khởi hành từ Tokyo, bạn nghĩ mình có thể đi được bao xa trong một ngày? Mặc dù tối đa hóa khoảng cách xa nhất có thể đi không phải là ưu tiên của mình, nhưng quãng đường xa nhất mà mình từng đi được trong một ngày [với đầy đủ hoạt động tham quan thông thường] là khoảng 1.250 km từ ga Hiroshima [広島駅] ở vùng Chugoku đến ga Sendai [仙台駅] ở vùng Tohoku. Là một người sử dụng vé JR Pass, mình được đi shinkansen để giảm thiểu thời gian di chuyển, nhưng nhiều jikokuhyо̄-tetsu thích lên kế hoạch cho các chuyến đi của mình chỉ bằng tàu địa phương và các chuyến tàu nhanh, không đi tàu tốc hành hoặc tàu cao tốc, quả là một kỳ tích đáng kinh ngạc.
Lịch trình cho các chuyến tàu chở hàng. [Nguồn ảnh: photoAC]
Cuốn lịch trình không chỉ được sử dụng bởi jikokuhyо̄-tetsu mà còn được sử dụng bởi đủ mọi kiểu người đam mê đường sắt, đặc biệt là tori-tetsu, những người sử dụng nó để biết được địa điểm và thời gian mà đoàn tàu họ quan tâm sẽ đi qua. Ngoài các cuốn lịch trình thông thường dành cho các chuyến tàu chở khách được cập nhật hàng tháng, các cuốn lịch trình cho các chuyến tàu chở hàng [貨物時刻表 kamotsu jikokuhyо̄] cũng được xuất bản hàng năm ở Nhật Bản. Mặc dù không thể đi tàu chở hàng, nhưng hơn 20.000 tori-tetsu mua kamotsu jikokuhyо̄ mỗi năm để tìm những điểm tốt nhất cho việc chụp ảnh tàu chở hàng.
4] Eki-tetsu [駅鉄]
Chuyên gia về các nhà ga
Vườn nho tại sân ga Shiojiri và bồn ngâm chân tại sân ga Kami-Suwa. [Nguồn ảnh: JR East / Chie Matsubara / Carissa Loh]
Trong khi tàu đưa bạn từ nơi này đến nơi khác, thì ga tàu [駅 eki] là cửa ngõ dẫn tới điểm đến của bạn. Eki-tetsu thích đến thăm thú các ga tàu khác nhau, và không gì khiến họ hưng phấn hơn việc khám phá và trải nghiệm những nét độc đáo của mỗi ga tàu. Không chỉ là điểm khởi hành hay điểm đến, các ga tàu ở Nhật Bản có lịch sử lâu đời không kém gì các đoàn tàu, và một số còn có những nét độc đáo thú vị, như ga Shiojiri [塩尻駅] có một vườn nho vẫn đang tươi tốt ngay chính giữa sân!
Bạn biết không, thậm chí có những ga tàu ở Nhật Bản có nước suối nóng bên trong nhà ga, hay thậm chí ngay tại nhà ga như ga Kami-Suwa [上諏訪駅] ở tỉnh Nagano? Nói về nước suối nóng tại các ga tàu, ga Hotto-Yuda [ほっとゆだ 駅] ở tỉnh Iwate là ga đầu tiên của Nhật Bản có hệ thống suối nước nóng tại ga, nó có một cái tên khá đặc biệt: “hotto” - tức cách phát âm của "hot" trong tiếng Nhật, và "Yuda" là tên của một ngôi làng suối nước nóng gần ga.
Một ga tàu có cái tên thú vị khác? Ga Obasute [姨捨駅] ở tỉnh Nagano. Oba [姨] có nghĩa là “bà già”, trong khi sute xuất phát từ động từ suteru [捨てる] có nghĩa là “vứt bỏ”. Obasute nằm ở trên cao, truyền thuyết kể rằng ngày xưa người ta thường bỏ rơi người già khi họ đã quá già và trở thành gánh nặng. Nhà ga này có tầm nhìn tuyệt vời ra đồng bằng Zenkoji bên dưới.
Ga Shimonada và ga О̄migawa, những ga có tầm nhìn tuyệt đẹp ra biển. [Nguồn ảnh: JR East/ Carissa Loh]
Dù là để chiêm ngưỡng ga tàu/ khung cảnh xung quanh, hay là để tận hưởng các dịch vụ đặc biệt chỉ có ở một ga cụ thể nào đó, hay để tìm hiểu thêm về lịch sử và cách đặt tên ga, các ga tàu là một trong những tiêu điểm trong chuyến đi của các eki-tetsu. Có những eki-tetsu thích các ga cổ điển như ga Tо̄kyо̄ [東京 駅] - tự hào khoe vẻ tráng lệ và di sản lâu đời, cũng có một số người lại thích các ga yên tĩnh hơn, nằm bên bờ biển như ga Shimonada [下灘駅] và ga О̄migawa [青海川 駅], nơi cho ta tầm nhìn tuyệt đẹp ra cảnh sóng nước và hoàng hôn tráng lệ.
Ga Nobeyama, ga JR nằm ở vị trí cao nhất và ga Nishi-О̄yama, ga JR nằm ở xa nhất về phía cực nam nước Nhật. [Nguồn ảnh: JR East/ Carissa Loh]
Các eki-tetsu khác hướng tới mục tiêu ghé thăm “các ga tàu nắm giữ kỷ lục", như các ga JR kinh điển sau:
- Ga ở cực Bắc — ga Wakkanai [稚内駅] tại Hokkaido
- Ga ở cực Đông — ga Higashi-Nemuro [東根室駅] tại Hokkaido
- Ga ở cực Nam — ga Nishi-О̄yama [西大山駅] tại Kagoshima
- Ga ở cực Tây — ga Sasebo [佐世保 駅] tại Nagasaki
- Ga cao nhất — Ga Nobeyama [野辺山駅] tại Nagano
- Ga sâu nhất — Ga Doai [土合駅] tại Gunma
5] Sharyо̄-tetsu [車両鉄]
Chuyên gia về các toa tàu
Các loại toa tàu. [Nguồn ảnh: JR East / Shinoda]
Nhật Bản có thể nổi tiếng với tàu siêu tốc công nghệ cao shinkansen, nhưng ngoài loại tàu này, còn có các tàu địa phương chạy chậm hơn, nhưng vẫn vô cùng đúng giờ, cũng như các loại tàu du lịch đặc biệt với các chủ đề thú vị như các tàu Joyful Train. Toa tàu được gọi là sharyо̄ [車両] trong tiếng Nhật, và sharyо̄-tetsu là những người đam mê thiết kế của các toa tàu — biết rất rõ các toa tàu khác nhau, những dòng nào được sử dụng trên các tuyến đường sắt nào, đi vào hoạt động từ thời nào, lịch sử cũng như sự phát triển của các loại tàu v.v.
Với lượng kiến thức dồi dào về các loại tàu, sharyо̄-tetsu thường cũng là nori-tetsu hoặc tori-tetsu, họ đi tàu hoặc chụp ảnh tàu vì niềm đam mê với những đoàn tàu.
Tàu shinkansen Doctor Yellow, tàu Train Suite Shiki-shima sang trọng và tàu shinkansen hai tầng thuộc dòng E4. [Nguồn ảnh: JR East/ Carissa Loh]
Thật khó để giữ bình tĩnh khi phát hiện ra những đoàn tàu hiếm như tàu Train Suite Shiki-shima thuộc dòng E001 [TRAIN SUITE 四季島] - một đoàn tàu du lịch sang trọng, tàu shinkansen hai tầng sắp dừng hoạt động thuộc dòng E4, hay tàu shinkansen Doctor Yellow với màu vàng hiếm thấy, được sử dụng cho việc chạy thử nghiệm và bảo dưỡng. Mình cũng vô cùng ngạc nhiên khi thấy các những đoàn tàu cũ, thuộc hệ thống JR miền Đông chạy tuyến Tadami Line Kiha 40/48 chạy suốt dọc Tuyến đường sắt vòng Yangon ở Myanmar.
Mình không phủ nhận rằng mình vô cùng thích đi trên các đoàn tàu đặc biệt và thử các dịch vụ đặc biệt của chúng — như ngâm chân trong bồn ngâm chân trên tàu Toreiyu Tsubasa, hoặc tìm các họa tiết đáng yêu trên tàu POKÉMON with YOU, hay uống rượu sake [酒 rượu gạo] trên Koshino Shu*Kura. Nhiều tàu thuộc hệ thống Joyful Trains tận dụng dùng lại các dòng tàu cũ hơn — như Toreiyu Tsubasa dùng tàu shinkansen dòng E3 cũ, hoặc HIGH RAIL 1375 dùng một toa tàu thuộc dòng Kiha 100/110 cũ, v.v., - mình cũng nghĩ thật tuyệt vời khi chúng có thể được tân trang lại theo rất nhiều cách khác nhau.
6] Oto-tetsu [音鉄]
Chuyên gia về âm thanh của tàu
Tàu SL Banetsu Monogatari hụ còi trước khi khởi hành. [Nguồn ảnh: JR East / Carissa Loh]
Hơi mang tính chất đặc thù một chút, oto-tetsu thích nghe âm thanh [音 oto] của những đoàn tàu, hoặc tiếng leng keng và các thông báo được phát suốt dọc đường tàu chạy, họ thường đi tàu chỉ để ghi âm chúng. Chỉ từ âm thanh của một đoàn tàu đang vào ga hoặc âm thanh khi nó chạy dọc đường ray, một oto-tetsu lão luyện thậm chí chỉ cần nghe một đoạn clip ngắn cũng có thể xác định được mẫu mã của đoàn tàu!
Trong khi một số người tránh chọn nhà gần đường ray vì sợ ô nhiễm tiếng ồn, có những oto-tetsu lại cố tình chọn những nơi gần đường ray để có thể ở gần với những âm thanh ấy hơn.
Dù không phải là oto-tetsu, mình cũng phải thừa nhận rằng tiếng còi trầm lắng của đầu tàu chạy bằng động cơ hơi nước thực sự rất ấn tượng, và có một số âm thanh nhất định — như tiếng nhạc phát trước khi cửa tàu đóng lại hoặc trước khi đến một nhà ga — khiến mình háo hức mong đợi khi đi tàu. Một số ga như ga Matsumoto [松本駅] có cách thông báo tên ga rất độc đáo — thay vì nói “Matsumoto” như bình thường, họ nói “Matsumoto ~ o”, với âm “o” kéo dài một cách du dương như hát vậy.
7] Ekiben-tetsu [駅弁鉄]
Thích ăn và sưu tập ekiben
Ekiben, điểm nhấn của chuyến đi đối với các ekiben-tetsu. [Nguồn ảnh: JR East / Carissa Loh]
Không giống như ở Singapore - ăn trên tàu sẽ bị phạt với một khoản tiền lớn, ăn trên tàu ở Nhật Bản là điều hoàn toàn bình thường và nhiều hành khách sẽ đồng ý rằng đó là một trong những thú vui khi đi tàu. Món ekiben[駅弁] độc đáo của Nhật Bản là những hộp cơm trưa được bán ở ga tàu hoặc trên tàu, thường được ăn khi đi trên một chuyến tàu dài. Có nhiều hình dạng và hương vị khác nhau, nhiều loại ekiben chỉ bán riêng ở các khu vực hoặc ga tàu cụ thể, với các món ăn sản xuất tại khu vực ấy, hoặc thiết kế hộp mang các họa tiết đặc trưng của khu vực.
Ekiben-tetsu là những người đam mê đường sắt đi du lịch khắp đất nước để thưởng thức những món ngon của các vùng miền, họ thường sưu tập bao bì giấy của các hộp ekiben [包装紙 hо̄sо̄shi] để làm kỷ niệm về chuyến đi. Khẩu hiệu du lịch của các ekiben-tetsu là gì bạn biết không? "Phải ăn bằng hết!"
8] Oshi-tetsu [押し鉄]
Người sưu tập con dấu
Con dấu từ nhà ga và các đoàn tàu. [Nguồn ảnh: JR East/ Carissa Loh]
Khi đến Nhật, bạn có thể thấy ở một số ga tàu có một chiếc bàn được đặt trong góc, với con dấu cao su, một miếng mực và những mẩu giấy. Đó là con dấu eki [駅スタンプ], những con dấu này thường có các họa tiết đặc trưng của khu vực xung quanh ga tàu đó, và được nhiều hành khách sưu tập làm kỷ niệm cho những chuyến đi của họ qua nhiều năm. Không chỉ ở các ga, một số chuyến tàu du lịch thậm chí còn có con dấu riêng.
Trong khi những người sưu tập bình thường như mình chỉ lấy dấu nếu tình cờ bắt gặp một con dấu, những oshi-tetsu đích thực chủ động tìm kiếm những con dấu này ở mọi ga họ đến và thường có một bộ sưu tập con dấu phong phú. Từ "oshi" xuất phát từ động từ "osu" [押す để nhấn], và dùng để chỉ hành động đóng dấu.
Phiếu đóng dấu của tàu Joyful Train. [Nguồn ảnh: JR East / Carissa Loh]
Những con dấu này nổi tiếng hơn bạn nghĩ đấy. Trên thực tế, các cuộc đua đóng dấu thường được tổ chức như một sự kiện quảng bá du lịch, khi thu thập được một số lượng tem nhất định từ các địa điểm cụ thể trong thời gian diễn ra chiến dịch quảng bá du lịch này, bạn có thể nhận được một món quà nhỏ. Thỉnh thoảng, có những cuộc đua đóng dấu mà cả du khách nước ngoài cũng có thể tham gia, mặc dù các giải thưởng thường ít hoành tráng hơn.
Một trong số những cuộc đua đóng dấu mà mình đã tham gia là cuộc đua của Joyful Trains. Chiến dịch này là để quảng bá cho việc đi các chuyến tàu thuộc hệ thống Joyful Trains và các con dấu cần sưu tập có trên các đoàn tàu. Một con dấu có thể đổi được một tập kẹp hồ sơ A4 tại NewDays - cửa hàng tiện lợi ở các ga JR East, và mình đã đổi được phần thưởng ấy. Phần thưởng cho người có hai con dấu trở lên là được tham gia bốc thăm may mắn, mình không thể tham gia vì phần này yêu cầu có địa chỉ gửi - nhận thư tại địa phương. Giải thưởng đặc biệt khi có sáu con dấu trở lên là cơ hội hiếm có - được đến thăm một khu tập kết tàu, vậy nên không lạ khi các cuộc đua đóng dấu như thế này lại được những người đam mê đường sắt vô cùng hưởng ứng.
Tetsuinchо̄ và con dấu tetsuin của Đường sắt Echigo TOKImeki. [Nguồn ảnh: kimuchi583 / CC BY-NC-ND 2.0]
Ở một cái tầm khác hẳn, chiến dịch tetsuinchо̄ [鉄 印帳] được phát động vào tháng 7 năm 2020. Tương tự như cuốn sách goshuinchо̄ [御朱印帳] dùng để sưu tập goshuin [御朱印] — các con dấu lớn, thường do các nhà sư viết tay mà bạn có thể nhận được khi đến thăm các ngôi chùa và đền thờ ở Nhật Bản — tetsuinchо̄ là cuốn sách cho phép bạn thu thập các tetsuin [鉄印] đặc biệt từ 40 công ty đường sắt liên doanh giữa nhà nước và tư nhân trên khắp Nhật Bản. Không giống như con dấu eki thông thường, tetsuin lớn hơn, cầu kì hơn và có giá ít nhất là 300 yên mỗi lần đóng dấu, và chỉ những người có tetsuinchо̄ mới có thể nhận được tetsuin. Không cần phải nói, chiến dịch đã thành công vang dội và tất cả 5.000 cuốn tetsuinchо̄ đã được bán hết nhanh chóng. Cho đến nay [tính đến ngày 19 tháng 2], gần 150 người đã hoàn tất đóng dấu toàn bộ tetsuinchо̄, thu thập được tất cả các tetsuin khác nhau từ khắp mọi miền Nhật Bản!
9] Mokei-tetsu [模型鉄]
Người sưu tập và lắp ghép mô hình tàu
Mô hình tàu thu nhỏ. [Nguồn ảnh: JR East / Kano]
Sưu tập mô hình [模型 mokei] tàu và đường ray là một thú vui phổ biến không chỉ có ở Nhật Bản mà còn trên toàn thế giới. Từ việc lắp ráp các mô hình tàu thu nhỏ đến việc xây dựng các bối cảnh 3D đầy ấn tượng cho các mô hình chạy trên đó, các mokei-tetsu yêu thích mọi loại mô hình tàu. Trong khi một số mokei-tetsu sưu tập các mô hình tàu cỡ nhỏ để trưng bày, như sưu tập các bức tượng nhân vật nổi tiếng vậy, thì một số khác lại lắp ghép các bối cảnh 3D chi tiết và có thể vận hành như thật, đầy đủ các bộ phận có thể chuyển động, cây cối, con người và các tòa nhà.
Cũng giống như cảm giác khi xây dựng một thế giới Lego, hoặc hoàn thiện một trò chơi ghép hình, việc xây dựng các mô hình cũng đem đến sự hài lòng tương tự. Đối với các mokei-tetsu, các mô hình đưa họ vào một chuyến hành trình tưởng tượng, và niềm vui nằm ở việc lắp ghép và sáng tạo ra thế giới đường sắt của riêng bạn!
10] Shūshū-tetsu [収集鉄]
Người sưu tập vật phẩm và đồ lưu niệm trên tàu
Vé tàu và các vật phẩm, đồ lưu niệm liên quan đến tàu. [Nguồn ảnh: JR East/ Carissa Loh]
Kết lại danh sách này là những người được vinh danh "dân chơi hệ sưu tập": shūshū-tetsu [shūshū [収集] có nghĩa là "sưu tập"]. Trong khi có những người chụp ảnh để lưu lại kỷ niệm về chuyến đi của họ, thì shūshū-tetsu sưu tập đủ loại vật phẩm liên quan đến tàu hỏa. Hầu hết các shūshū-tetsu thu thập vé, thậm chí cất chúng trong các cuốn album — đặc biệt là các vé từ các chuyến tàu chỉ hoạt động trong một khoảng thời gian hạn chế, hoặc các sự kiện kỷ niệm — trong khi các shūshū-tetsu gạo cội sưu tập cả các bộ phận của tàu như biển báo. Thậm chí còn có các buổi đấu giá và sự kiện được tổ chức bởi các công ty đường sắt để phục vụ các shūshū-tetsu - bán các bộ phận tàu không còn sử dụng nữa cho họ!
Dù không phải là shūshū-tetsu [chỉ là một người thích tích trữ đồ], nhưng mình đã giữ lại gần như tất cả các vé đặt chỗ tàu JR của mình kể từ năm 2014, và có gần 400 vé lận. Bất cứ dịp nào có thể, mình cũng sưu tập các tập kẹp hồ sơ A4 của các chuyến tàu đặc biệt, và vô cùng hào hứng khi trên tàu có bán băng dính riêng cộp mác chúng.
Cách đi
Đối với mình, đi tàu chắc chắn là cách thú vị và tiết kiệm nhất để du lịch khắp Nhật Bản. Hầu hết các công ty đường sắt đều giảm giá vé cho khách nước ngoài, vì vậy hãy tận dụng điều này khi du lịch vòng quanh Nhật Bản nhé. Đối với khu vực phía Đông Nhật Bản, hãy xem vé JR EAST PASS:
Vé JR EAST PASS [khu vực Nagano, Niigata]
Vé JR EAST PASS mới [khu vực Nagano, Niigata] khu vực sử dụng. [Nguồn ảnh: JR East]
Nếu bạn đi từ Tokyo và có ý định ghé thăm các tỉnh Nagano và Nigata, hãy tham khảo vé JR EAST PASS [khu vực Nagano, Niigata] là một loại vé có mức giá phải chăng, cho phép đi tàu không giới hạn trên các tuyến JR East, bao gồm cả tàu cao tốc thuộc khu vực hợp lệ, trong 5 ngày liên tục. Giá chỉ 18.000 yên [khoảng 3.765.00vnđ], là một lựa chọn phù hợp cho du khách đến Nagano và Niigata, rẻ hơn vé khứ hồi giữa Tokyo và Nigata [~21,000 yên – khoảng 4.378.000 vnđ]. Bạn có thể đặt chỗ trực tuyến tàu cao tốc, một số tàu tốc hành và tàu du lịch thuộc hệ thống Joyful Trains trước một tháng miễn phí, tại đây. Vé JR EAST PASS [khu vực Nagano, Niigata] có thể được sử dụng cho các cửa soát vé tự động và những người có hộ chiếu nước ngoài sống tại Nhật Bản cũng đủ điều kiện sử dụng vé này.
LƯU Ý: Từ ngày 1 tháng 4 năm 2021, đã có một số thay đổi về hiệu lực và giá của vé JR EAST PASS [khu vực Nagano, Niigata]. Để biết thêm thông tin, vui lòng kiểm tra tại đây.
Vé JR EAST PASS [Khu vực Tohoku]
Vé JR EAST PASS mới [khu vực Tohoku] và khu vực sử dụng. [Nguồn ảnh: JR East]
Nếu bạn có ý định ghé thăm vùng Tohoku, hãy tham khảo vé JR EAST PASS [khu vực Tohoku] là một loại vé có mức giá phải chăng, cho phép đi tàu không giới hạn trên các tuyến JR East, bao gồm cả tàu cao tốc thuộc khu vực hợp lệ, trong 5 ngày liên tục. Giá chỉ 20.000 yên [khoảng 4.183.000vnđ], rẻ hơn vé khứ hồi giữa Tokyo và Aomori [~35,000 yên – khoảng 7.226.000 vnđ]. Bạn có thể đặt chỗ trực tuyến tàu cao tốc, một số tàu tốc hành và tàu du lịch thuộc hệ thống Joyful Trains trước một tháng miễn phí, tại đây. Vé JR EAST PASS [khu vực Tohoku] có thể được sử dụng cho các cửa soát vé tự động và những người có hộ chiếu nước ngoài sống tại Nhật Bản cũng đủ điều kiện sử dụng vé này.
LƯU Ý: Từ ngày 1 tháng 4 năm 2021, đã có một số thay đổi về hiệu lực và giá của vé JR EAST PASS [khu vực Tohoku]. Để biết thêm thông tin, vui lòng kiểm tra tại đây.
Nguồn ảnh tiêu đề: JR East / Shinoda