Đánh dấu đã đọc
Nhiều bà nội trợ đang coi hạt nêm như gia vị không thể thiếu cho các món ăn. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý những điều dưới đây khi sử dụng.
* Sai lầm chẳng ai ngờ khi ăn bột ngọt
Những điều cần biết khi sử dụng hạt nêm
1. Không gây hại cho sức khỏe
Theo giáo sư Phạm Văn Khôi [Viện Hóa học Việt Nam], hạt nêm chứa nhiều nguyên liệu. Trong đó thành phần không thể thiếu là mì chính [chất điều vị 621] và hai chất điều vị 627, 631.
Theo các tài liệu khoa học, chất điều vị 627 và 631 có độ ngọt gấp 10-15 lần mì chính thông thường. Một thời gian, người tiêu dùng e ngại chất này có thể gây quái thai và rối loạn chuyển hóa. Bên cạnh đó, mì chính có thể gây nên “hội chứng nhà hàng Trung Quốc” với biểu hiện bủn rủn tay chân, chóng mặt, buồn nôn. Tuy nhiên, hiện nay cả 3 chất điều vị 621, 627, 631 đều nằm trong danh mục phụ gia được phép sử dụng trong thực phẩm.
Theo giải thích của GS Khôi, mì chính hay bột nêm đều giúp tạo vị ngọt dễ chịu và ít độc hại nếu sử dụng ở mức độ vừa phải.
Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm [Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia] cho biết, tác hại của mì chính và hạt nêm chỉ là giả thiết khi các nhà khoa học bắt tay vào nghiên cứu. Hiện nay, những chất này vẫn được cấp phép sử dụng của Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế. Điều đó chứng tỏ chúng hoàn toàn an toàn cho người sử dụng.
2. Không chứa nhiều dinh dưỡng
“Cũng có thể trong hạt nêm có một số thành phần từ nước ninh xương, bột tôm, gà, nấm rơm... để có hương vị khác nhau, nhưng không đáng kể, chỉ dưới 5%. Hạt nêm được sử dụng để tạo vị ngon cho món ăn, không thể thay thế các sản phẩm dinh dưỡng”, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết.
GS Khôi nhấn mạnh: “Hạt nêm cũng như mì chính chỉ tạo độ ngon ngọt nhân tạo cho món ăn, không phải 100% từ thịt hay xương như quảng cáo. Chúng cũng không chứa nhiều dinh dưỡng”.
Ông phân tích bột thịt có trong hạt nêm thường được nhà sản xuất nghiền ra từ thịt sấy khô, không phải chiết xuất nước hầm xương ống và thịt thăn như quảng cáo. Nếu dùng thịt, cá nguyên chất, khi cô đặc lại rất dễ bị ôi thiu, tuyệt đối không thể để lâu, nhất là trong điều kiện nhiệt độ ngoài trời.
3. Không tốt hơn mì chính
Rất nhiều người kỳ thị mì chính và dùng hạt nêm vì nghĩ gia vị này tốt cho sức khỏe hơn. Tuy nhiên, theo GS Khôi, trong hạt nêm, ngoài một số thành phần như đường, muối, còn có mì chính và chất siêu ngọt [chất điều vị 627 và 631]. Chất này về cơ bản cùng vị, thuộc nhóm bột ngọt, giúp làm tăng độ hiệu quả khi sử dụng.
Do đó, những người bị dị ứng, phải kiêng mì chính cũng cần thận trọng khi sử dụng hạt nêm. Đặc biệt, phụ nữ đang mang thai [3 tháng đầu], trẻ sơ sinh cần lưu ý điều này.
4. Không nên ăn nhiều
Do tính tiện dụng, nhiều gia đình đã sử dụng hạt nêm thường xuyên, không bổ sung dinh dưỡng từ các thực phẩm tươi sống hàng ngày cho các bữa ăn dẫn tới thiếu chất, đặc biệt với trẻ nhỏ.
“Mặc dù hạt nêm được kiểm nghiệm không gây hại, nhưng chúng ta nên dùng có giới hạn nhất định. Lạm dụng loại gia vị này có thể gây tác dụng phụ khó lường”, GS Khôi nói.
Theo đó, muốn đảm bảo dinh dưỡng cho thành viên trong gia đình, các bà nội trợ nên chú ý bổ sung lượng thực phẩm đa dạng, đầy đủ, cân đối. Tốt nhất nên hạn chế sử dụng bột ngọt, hạt nêm và thay bằng các thực phẩm có độ ngọt tự nhiên. Tuyệt đối không dùng hạt nêm cho trẻ ăn dặm.
5. Không thể thay thế muối iot
Tổ chức y tế thế giới [WHO] khuyến cáo, một người không nên ăn quá 6 gram muối mỗi ngày, bao gồm cả bột canh, hạt nêm trong thức ăn, rau củ quả, dưa cà... Bởi vậy, bạn cần lưu ý, khi dùng hạt nêm nên bớt lượng muối, bột canh để bữa ăn của gia đình cân bằng hơn.
Trong thành phần hạt nêm không phải muối iot. Dùng nhiều loại gia vị này sẽ kéo theo lượng iot cần thiết cho cơ thể bị thiếu hụt. Vì vậy, nếu muốn sử dụng hạt nêm, bạn nên kết hợp liều lượng phù hợp với muối iot.
Hạt nêm và bột ngọt là hai món gia vị không thể thiếu để chế biến nên những món ăn hấp dẫn, thơm ngon. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người bị nhầm lẫn giữa hai gia vị này và không biết điểm khác nhau giữa chúng. Trong bài viết sau đây, Vua Nệm sẽ chia sẻ cách phân biệt hạt nêm và bột ngọt đơn giản nhất nhé!
1. Phân biệt hạt nêm và bột ngọt?
1.1. Hạt nêm
Hạt nêm là gia vị nhận biết bởi dạng hạt nhỏ, hơi tròn, có màu vàng nhạt và giúp làm điều vị cho món ăn. Nguyên liệu chính của hạt nêm được chiết xuất từ xương, thịt, rau củ quả và những thành phần tương tự bột ngọt chẳng hạn như chất giúp điều vị 621, 627, 631,…
Tuy nhiên, những chất này đều được xếp vào nhóm phụ gia được sử dụng cho thực phẩm nên nếu sử dụng theo liều lượng khuyến cáo thì không gây hại đến sức khỏe. Ngoài ra, những phụ liệu trong hạt nêm còn được dùng để sản xuất những món ăn chế biến sẵn ví dụ như snack, nước chấm, mì ăn liền,…
1.2. Bột ngọt
Bột ngọt là loại gia vị dùng để chế biến những món ăn có dạng que dài và được sản xuất thông qua việc chiết xuất từ lên men khoai mì, đường mía, tinh bột ngũ cốc. Bột ngọt đóng vai trò như một chất điều vị, tuy không thể thay thế những chất dinh dưỡng nhưng cũng tương đối an toàn cho sức khỏe nếu sử dụng đúng cách.
Ngoài ra, thành phần của bột ngọt cũng chứa muối của acid glutamic giúp dẫn truyền thần kinh. Tuy nhiên nếu lạm dụng quá nhiều thì tế bào thần kinh có thể bị thoái hóa, nghiêm trọng hơn là nguy cơ bị suy giảm trí nhớ Alzheimer. Trong trường hợp chỉ dùng bột ngọt để nêm nếm món ăn thông thường thì acid glutamic sẽ hấp thụ hoàn toàn ở ruột, hoàn toàn không gây hại đến não bộ.
Mặt khác, thành phần của bột ngọt cũng chứa 13% hàm lượng muối natri, do đó khi sử dụng quá nhiều thì có thể làm tăng nguy cơ mắc những bệnh cao huyết áp, tim mạch,… Mặt khác, hương vị đặc trưng mà bột ngọt mang lại khiến người dùng có xu hướng thêm vào món ăn nhiều muối hơn. Vì vậy, hãy lưu ý chỉ dùng bột ngọt vừa đủ cũng như giảm bớt lượng muối khi chế biến món ăn cùng bột ngọt.
2. Nên dùng hạt nêm hay bột ngọt thì tốt?
Sau khi phân biệt hạt nêm và bột ngọt, hẳn nhiều người nội trợ sẽ thắc mắc nên dùng hạt nêm hay bột ngọt thì tốt. Trên thực tế, nếu chỉ xét về thành phần dinh dưỡng thì cả hạt nêm và bột ngọt đều không cần thiết trong chế độ ăn hàng ngày. Đặc biệt, hạt nêm cũng không hề tốt hơn so với bột ngọt như nhiều người vẫn nghĩ. Bởi vì trong thành phần của hạt nêm đã có chứa bột ngọt cùng các chất siêu bột ngọt.
FDA từ lâu đã xem việc bổ sung bột ngọt vào trong thực phẩm là “thường được công nhận là an toàn” [GRAS]. Tuy nhiên, dù chỉ sử dụng một lượng nhỏ để nêm nếm thông thường, thì bạn cũng nên dùng theo một hàm lượng nào đó được chỉ định, để tránh trường hợp “say bột ngọt”.
Dẫu vậy, nếu muốn bảo vệ sức khỏe tuyệt đối thì bạn nên từ bỏ cả hạt nêm và bột ngọt trong khẩu phần ăn hàng ngày. Còn nếu vì sở thích, thói quen hay muốn món ăn thêm đậm đà mà bắt buộc phải dùng 1 trong 2 loại thì bạn có thể cân nhắc những yếu tố dưới đây:
- Nếu xét về thành phần nguyên liệu thì có vẻ bột ngọt “tự nhiên” hơn so với hạt nêm. Bởi hạt nêm có nhiều thành phần hơn, nên suy cho cùng nó phức tạp hơn so với bột ngột. Điều này giúp cho người dùng khó kiểm soát liều lượng, cũng như khó nắm bắt về tính an toàn mỗi khi sử dụng.
- Hạt nêm ngoài vị ngọt thì còn có thể tạo thêm vị mặn cho món ăn. Do đó, nhiều người dùng có thói quen bỏ qua muối ăn mỗi khi nêm nếm thức ăn. Về lâu dần, thói quen này có thể khiến bạn và người thân bị thiếu hụt i-ốt.
- Những ai bị dị ứng với bột ngọt thì khả năng cao là cũng bị dị ứng với hạt nêm.
Hạt nêm và bột ngọt đều đem đến hương vị đậm đà
3. Tác hại khi dùng hạt nêm và bột ngọt quá nhiều
3.1. Hạt nêm
Vì chứa những thành phần giống bọt ngọt nên nếu sử dụng quá nhiều hạt nêm trong chế biến món ăn thì cũng sẽ gặp phải những tác hại như khi lạm dụng bột ngọt. Thoạt đầu, bạn sẽ xuất hiện những biểu hiện như hoa mắt, chóng mặt, bủn rủn tay chân, buồn nôn,… sau khi ăn xong. Lâu dần, cơ thể có xu hướng thiếu hụt đi iot cũng như những dưỡng chất cần thiết.
Ngoài ra, khi lạm dụng hạt nêm trong một thời gian dài thì cơ thể cũng tăng nguy cơ mắc phải những căn bệnh nguy hiểm như cao huyết áp, tim mạch, rối loạn tiêu hóa,…
3.2. Bột ngọt
Tương tự những loại gia vị khác, tuy đã được chứng nhận về an toàn trong chế biến nhưng việc sử dụng bột ngọt quá nhiều cũng dẫn đến một số tác hại sau:
- Tăng huyết áp: Hàm lượng 13% muối natri có trong bột ngọt khiến cơ thể dễ bị mất nước, khát và phải bổ sung nhiều nước. Lúc này, lượng nước hấp thụ vào cơ thể quá nhiều sẽ thẩm thấu vào trong máu làm tăng áp lực máu lưu thông trong cơ thể, từ đó dẫn đến tăng huyết áp.
- Nhức đầu: Là cách cơ thể phản ứng lại khi hấp thụ lượng lớn bột ngọt trong một thời gian dài. Thông thường, nếu ăn một món chứa nhiều bột ngọt thì 15 – 30 phút sau sẽ xuất hiện những cơn đau đầu khó chịu.
- Hen suyễn: Cơ thể bị khó thở, nghiêm trọng hơn là ảnh hưởng đến tính mạng. Những người đã có tiền sử hen suyễn, sức khỏe yếu thì càng cần phải cân nhắc khi sử dụng.
- Bệnh tim mạch: Nếu dị ứng khi ăn bột ngọt, bạn sẽ nhận thấy nhịp tim tăng nhanh, lồng ngực có chút đau nhói. Tình trạng này nếu xảy ra thường xuyên còn tăng nguy cơ bị bệnh về tim mạch.
- Ung thư dạ dày: Sử dụng nhiều bột ngọt sẽ khiến những chất oxy hóa chống nguy cơ ung thư dạ dày bị ảnh hưởng, thậm chí là suy giảm. Điều này khiến nguy cơ mắc ung thư dạ dày tăng lên.
Lạm dụng cả hai gia vị đều đem đến những tác hại cho sức khỏe
4. Hạt nêm và bột ngọt có gây ung thư hay không?
Thành phần chính của bột ngọt là natri glutamat, trong khi đó hạt nêm còn chứa thêm những nguyên liệu khác là muối, đường, dầu gà, dinatri nucleotide,… giúp món ăn thơm ngon hơn.
Hoạt chất natri glutamat khi chế biến ở nhiệt độ từ 120 độ C trở lên thì sẽ chuyển hoá thành natri pyroglutamat. Tuy natri pyroglutamat được nhận định là không tốt với sức khỏe nhưng chưa có bất cứ dẫn chứng khoa học nào kết luận chất này dẫn đến ung thư. Mặt khác, nhiệt độ thông thường để nấu nướng cũng ít khi vượt trên 120 độ nên khả năng natri glutamat chuyển hóa là không cao.
Với phân tích trên, có thể thấy ngoài những đặc điểm phân biệt hạt nêm và bột ngọt thì hai loại gia vị này có điểm chung là đều an toàn với sức khỏe, nếu sử dụng trong liều lượng cho phép thì không thể gây ung thư. Bên cạnh đó, để đảm bảo rằng những thành phần chứa trong chúng không bị chuyển hóa thành những chất gây hại thì bạn không nên nấu quá lâu hay nêm nếm vào món ăn quá sớm. Tốt nhất, hãy chỉ thêm những gia vị này vào lúc trước khi múc ra.
5. Một số lưu ý khi dùng hạt nêm và bột ngọt
Khi sử dụng hạt nêm và bột ngọt để đảm bảo an toàn cho sức khỏe tuyệt đối, bạn cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:
- Chỉ nên sử dụng hạt nêm và bột ngọt với hàm lượng vừa đủ, theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
- Một số thành phần bên trong hạt nêm và bột ngọt sẽ chuyển hóa thành những hợp chất không có lợi cho sức khỏe. Do đó, bạn không nên cho chúng vào nấu cùng thực phẩm quá sớm và nấu quá lâu.
- Hạn chế dùng cả hạt nêm và bột ngọt cho những người bị huyết áp cao, để đảm bảo máu huyết ổn định.
- Những ai có tiền sử dị ứng với bột ngọt thì cũng không nên sử dụng hạt nêm.
- Phụ nữ mang thai những tháng đầu và phụ nữ đang cho con bú nên hạn chế sử dụng hạt nêm và bột ngọt.
- Mặc dù không gây ra các tác động xấu đến sức khỏe nhưng cả hạt nêm và bột ngọt đều không có khả năng thay thế các dưỡng chất từ các loại thực phẩm khác. Do đó, điều bạn cần làm là xây dựng cho mình một chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất, để bảo vệ sức khỏe tốt nhất.
- Nếu bắt buộc phải sử dụng hạt nêm và bột ngọt [thói quen, sở thích,…], thì tốt hơn hết là chỉ sử dụng các sản phẩm đến từ những thương hiệu uy tín.
\>> Xem thêm:
- Có nên cho bé ăn hạt nêm? Những loại hạt nêm cho bé chất lượng, tốt cho sức khỏe
- Tỷ lệ nêm muối, đường, bột ngọt thế nào? cách nêm gia vị chuẩn ngon như đầu bếp
Trên đây là hướng dẫn cách để phân biệt hạt nêm và bột ngọt mà bất cứ ai cũng nên biết. Hy vọng qua những thông tin mà Vua Nệm đã cung cấp, bạn đọc sẽ có sự lựa chọn an toàn, đúng đắn nhất cho bữa ăn của gia đình mình nhé!
Bột ngọt và hạt nêm khác nhau như thế nào?
Bột ngọt có thành phần chính là natri glutamat. Còn hạt nêm ngoài thành phần này, còn chứa thêm các nguyên liệu khác như đường, muối, dinatri nucleotide, dầu gà,... nhầm tăng hương vị cũng như độ tươi ngon hơn so với bột ngọt.
Ăn hạt nêm nhiều có ảnh hưởng gì không?
Nhiều chuyên gia dinh dưỡng đã nhận định rằng hạt nêm không gây hại cho cơ thể như những thông tin lan truyền. Loại gia vị này cũng được cấp phép sử dụng của Uỷ ban Tiêu chuẩn thực phẩm Quốc Tế. Chứng tỏ hạt nêm hoàn toàn an toàn khi sử dụng với liều lượng phù hợp.
1 ngày ăn bao nhiêu hạt nêm?
Tổ chức y tế thế giới [WHO] khuyến cáo, một người không nên ăn quá 6 gram muối mỗi ngày, bao gồm cả bột canh, hạt nêm trong thức ăn, rau củ quả, dưa cà... Bởi vậy, bạn cần lưu ý, khi dùng hạt nêm nên bớt lượng muối, bột canh để bữa ăn của gia đình cân bằng hơn. Trong thành phần hạt nêm không phải muối iot.
Ăn nhiều bột ngọt sẽ như thế nào?
Bột ngọt có tác dụng kích thích vị giác tăng cảm giác ngon miệng, với những người dị ứng bột ngọt nếu ăn phải món ăn chứa nhiều bột ngọt sẽ dẫn tình trạng tim đập nhanh và có cảm giác đau lồng ngực. Nếu thường xuyên gặp phải tình trạng này dễ dẫn đến các bệnh về tim mạch, rất nguy hiểm đến sức khoẻ.